Яке аз донишмандон гуяд ки вақте маҷлис май доштам ва дар замини дили мустамеъони тухм иродат мекоштам , перии мулозими маҷлис май буд ва аз вазифаи мулозимат тахаллуф наменамӯд аммо доим оҳ мекарду ашк май рехт ва як лаҳзаи оҳу ашкаш аз ҳам намегусехт .

Рӯзӣ дар хилват ӯро тлбидм ва аз ваии мӯҷиби онро пурсидам . Гуфт : ман мардӣ будам ки ғуломону канизон май харидам ва мефурухтаму ваҷҳи маоши худ аз он байъ ва шарӣ меандӯхтам рӯзии ғуломии сағир :

Ба сесад динори бхридм ва дар тарбият ӯ басӣ ранҷ кашидам . Чун шеваи дилбарӣ ва дилдорӣ биёмухт чеҳра ба дилбарӣ ва дилдорӣ барафрӯхт , Юсуфи вор ба бозораши барадам ва бар харидорони шамоилу ахлоқаши баршумурдам .

Ногоҳ дидам ки дар зии аҳли салоҳи нозанини саворӣ балки дар хонаи зини зибонгорӣ онҷо расед ва ба гӯшаи чашми он ғуломро бидид , ва худро аз борагӣ дар андохт ва дар паҳлавӣ ӯ манзили сохт ва пурсед ки чаҳ номи дорӣ ва аз кадоми диёрӣ , чаҳ ҳунар май донеу кадоми кор май туоне ?

Онгоҳ рӯй ба ман оварад ва аз самани вай савол кард . Гуфтам : агар чаҳ дар ҳасану ҷамоли як динораст аммо баҳоии ваии ҳазор динори комил алъёраст . Ҳеҷ нагуфт ва аз ҳозирони дрнҳФт , даст ба дасти ғуломи бараду чизе ба дасти ваии супурд .

Баъд аз рафтани ваии онро вазн кардам сад динор буд рӯзи дуюму сим ба ҳамин дастур амал кард ва ҳамин муомила пеш оварад , маблағи ончӣ ба ғулом дода буд ба сесад динор расед .

Бо худ гуфтам ки мояи ғуломро ба тамом адо кард , ҳамоно ки ӯро ба ин ғуломи таъаллуқи хотирӣ шудааст ва бар адоӣ ончӣ гуфтам қудрат надорад , ва чун вай равон шуд ман низ бевуқуф вай бишитофтам чандон ки хонаи вайро ёфтам . Чун шаб даромад бархестам ва он ғуломро ба ҷомаҳои нафис биёростам ва ба бӯҳои хуш муаттар гардонидам ва ба дар хонаи он ҷавони расонидам , дар бикуфтам .

Дар бикшод ва берун омад чун моро бидид мабҳут шуду аноллаҳу аноолиаҳ роҷъўн гуфт . Пас пурсед ки шуморо чаҳ овардааст ва ба ман ки роҳнмўнӣ кардааст ? гуфтам : баъзе аз абнои мулӯки ин ғуломро харидорӣ карданду байъи мо бар чизе қарор наёфт , тарсидам ки имшаби қасди ин ғулом кунанд , вайро ба ту месипорам то имшаб дар паноҳи ту эмин хоб кунад .

Гуфт : ту ҳам дарой ва бо вай бош . Гуфтам : марои муҳиммии зарурӣ дар пешаст ки ӣнҷо наме тавонам буд ғуломро ба вай гузоштам ва ман баргаштам . Чун ба хонаи расидам дар бибастам ва бар сар бистар бинишастам дар он андеша ки имшаби миёни эшон чун гузараду мусоҳибати эшон бар чаҳ қарор гирад .

Ногоҳ шунӯдам ки овоз дар баромаду ғулом аз ақаб овоз даромад ларзону гирён . Гуфтам : туро чаҳ бӯдааст ва дар муҳаббати он ҷавон чаҳ рӯй намӯдааст ки бад-ӣни ҳол май ое ? ғулом гуфт : он ҷавон бамурду ҷон ба ҷонон супурд гуфтам : субҳони аллоҳи он чигуна буд ?

Гуфт : чун ту рафтӣ маро ба хонаи даруни барад ва барои ман таом оварад чун таом хӯрдам ва даст бишустам аз барои ман бистари андохту машку гулоб бар ман заду марои бхўобонид . Баъд аз он омаду ангушт бар рухсораи ман ниҳод ва гуфт : субҳони аллоҳи ин чаҳ хубаст ва чаҳ маҳбӯбу марғӯб ва чаҳ нохушаст ончии нафас ман мехоҳад ва дар ҳавои он май коҳаду уқубати худои таъолӣ аз ҳамаи сахт тарасту гирифтор ба он аз ҳамаи бадбахттар .

Баъд аз он гуфт : аноллаҳу аноолиаҳи роҷъўну дигари бораи ангушт ба рухсораи ман ниҳод ва гуфт : гувоҳӣ май даҳум ки ин ба ғоят ҷамиласт ва ба ниҳояти омол ваамоне далел аммо иффату покӣ аз он аҷмласту савоби мавъӯд бар он аз ҳама дар ҷамоли акмал , пас биФтод .

Чун ӯро бҷнбонидми мурда буду пай ба ҳаёти ҷовдонии барда . Пер гуфт ки ин ҳамаи гиряи ман бар ёди он ҷавонаст ки ҳаргизи иффату назофату лутфу зарофати вай аз хотир ман намераваду ҳасани шамоилу лутфи мхоил ӯ аз назари ман ғоиб намешавад ва то бошам ин роҳро хоҳам супурд ва чун меРом бад-ӣн ҳол хоҳам мард .