Аммо мардуми бегонаро ҳар рӯз меҳмон макун , аз онк ҳар рӯз ба ҳақ меҳмон натавон расӣдан ; бингар то як моҳ чанд бори меҳмонии туоне кардан , онкии се бори туоне кардан як бор кун ва он се бори андрў харҷ кун , то хон ту аз ҳамаи айбӣ мубарро буду забони айби ҷӯён бар ту баста бошад ва чун меҳмон дар хона ту ояд ҳар касро пеш боз мефиристу тақаррубӣ ҳаме куну тимор ҳар кас ба сазоӣ ӯ май дор , чунонкӣ бўшкўр гуяд , шеър :

Ва агар мива буд пеш аз таоми миваҳо ту пеши ор , то бихӯранд ва як замон таваққуф кун ва онгаҳ хӯрданиҳоовар ва ту манишин то онгоҳ ки меҳмонон бигӯянд як бору дубор ки биншин , онгоҳ бо эшон мусоидат кун ва нон бихӯр ва фурӯтар аз ҳама кас нишин , магари меҳмон бузург бошад ки нишастан мумкин набӯд ва аз меҳмонон узр махоҳ , ки узр хостани табъи оммау бозорён буд ва ҳар соъат магӯӣ : « эй фалон , нон нек бихӯр ва ҳеҷ наме хурӣ , шарми мадор ки аз ҷиҳати ту чизе натавонистам кардан , иншоаллоҳ ки баъди азин узри онҳо бихоҳйм . » ин на суханони муҳташамон буд , ин лафзӣ буд ки ба солҳо меҳмони як бор тавон кард аз ҷумлаи бозорён , ки аз чунин гуфтори мардум шармсор шаванд ва нон натавонанд хӯрдан ва ним сайр аз хон ту бархезанд ва моро ба Гелон расмӣ некӯаст : чун меҳмонро ба хона баранд хон бунаанду кӯзаҳои об ҳозир кунанду меҳмони худованду мутаъаллиқон ҳама бираванд , магари як тан аз ҷои даври бози истад , аз баҳри коса ниҳодан , то меҳмони чунон ки хоҳад нон бихӯрад , онгаҳ беш нон пеш ояду расми араб низ чунинаст ; чун меҳмонони нон хӯрда бошанд , баъд аз даст шустан , гулобу атри фармой овардан ,у чокарону ғуломони меҳмонро некӯи дор , ки ному нанги эшон бадар баранду андари маҷлиси асФрғмҳо бисёр фармой ниҳодан , мутрибони фахрии фармой овардан ва то нбиз некӯ набӯд меҳмон макун , ки худ пайвастаи мардум нбиз хуранд , сикӣу самоъ бояд ки хуш бошад , то агар дар хону косаи ту тақсирӣ буд айби ту бад-ӣни бипушаду сикӣ хӯрдан бузааст , то буза бемаза накарда бошӣ , пас чун ӣнҳама ки гуфтам карда бошӣ аз меҳмонони ҳақи шиносу ҳақи эшон бар худ воҷиби дон .

Ҳикоят : чунон шунидам ки ибни мқлаҳ , насри бен Мансури алтмимиро амали Басра фармӯда буданд , сол дигар бозхонданд ва ҳисоб карданд ва ӯ мардии манъам буд , Халифаро бадви тамаъии афтода буд , чун ҳисоб карданд молӣ бисёр бар вай боқӣ монад , писар мқлаҳ гуфт : ин моли бгзор , ё ба зиндони рӯ . Наср гуфт : ё мавлоно , маро мол ҳаст валикини ӣнҷо ҳозир нест , як моҳи марои амони даҳ то бад-ӣни миқдори маро ба зиндон набояд рафт . Писар мқлаҳ донист ки он мардро тоқати он мол ҳаст ва рост мегуяд ; гуфт : аз амӣралмуъминӣн фармон нест ки ту бози ҷой рӯй , то ин моли бгзорӣ , акнӯн ҳам ӣнҷо дар сарои ман дар ҳуҷра Эй биншин ва ин як моҳи меҳмон ман бош . Наср гуфт : фармон бурдорам . Дар сарои ибни мқлаҳ маҳбӯс бинишаст ва аз қазоро аввали рамазон буд , чун шаб андар омад ибни мқлаҳи гқт : фалонро биёред то бо мо рӯза бигушоед . Фии алҷмлаҳи ин насри як моҳи рамазони пеш ӯ ифтор кард , чун ид карданду рӯзӣ чанд баромади писари мқлаҳ кас фиристод ки он моли дайр май оранд , тадбири ин кор чист ? наср гуфт : ман зар додам . Писар мқлаҳ гуфт : киро додӣ ? гуфт : ба ту додам . Писари мқлаҳ дар тайра шуд , насрро бихонад ва гуфт : эй хоҷа , ин зар киро додӣ ? наср гуфт ман зари надодам , валикини ин як моҳи нони туро якон бихӯрадам , моҳӣ бар хон ту рӯзаи кушодаму меҳмон ту будам , акнӯн чун ид омад ҳақи ман ин бошад ки аз ман зари хоҳӣ ? писар мқлаҳ бихандед ва гуфт ки : хати бустон ва ба саломат бирав , ки он мол ба дандони музд ба ту додам ва ман он зарро баҳри ту бгзорм . Насри бад-ӣни сабаб аз мусодира бараст . Пас аз мардуми миннатпазиру тоза рӯй бош , аммо беҳуда ханда мабошу нбиз кам хуру пеш аз меҳмон маст машав , чу доне ки меҳмонон маст шуданд онгаҳ аз хештан шигарфӣ менамойу ёд мардум мекуну нӯш май хур ва бо меҳмони тоза рӯй ва хуш бош ; аммо беҳуда ханда мабош , ки беҳуда хандидани дувум девонагӣаст . Чун меҳмон маст шавад ва бихоҳад рафт , яке ду бор хоҳиш кун ва тавозуъ намой ва магузор ки баравад , сиўми бори рухсати даҳ то баравад ва агар ғуломони ту хатоеи бикунанд дар гузору пеши меҳмонон бо эшон итоб макун ва рӯй турш мабош ва бо эшон ҷанг макун , ки ин нек нест ва он некаст агар чизеи туро нописандида ояд бор дигар чунон фармой кардан , бад-ӣни як бор сабр кун ва агар меҳмони ту ҳазор маҳоли бикунад ва бигӯед аз вай бурдору хизмати ваии бузурги дон .

Ҳикоят : чунон шунидам ки вақте Мӯътасими Халифаи муҷримиро гардан ҳаме фармуд задан , пеши хеш . Он мард гуфт : ё амӣралмуъминӣн , ба ҳақи худои марои як шарбати оби даҳ ва меҳмон куну онгоҳ ҳар чаҳ хоҳӣ мекун , ки сахти ташна шудаам . Мӯътасим бар ҳукм савганд фармуд то ӯро об диҳанд ; чун об доданд ба расм араб гуфт : ксри аллоҳи хиро ё амӣралмуъминӣн , меҳмон ту будам бад-ӣни як шарбати об ; акнӯн аз тариқи мардумии меҳмони куштан воҷиб накунад , марои мФрмои куштан ва афв кун , то бар дасти ту тавба кунам . Мӯътасим гуфт : рост гуфтӣ , ҳақи меҳмон бисёраст ; туро афв кардам , беш аз ин хато макун , ки ҳақи меҳмони доштан воҷибаст .

Валикини ҳақи меҳмонӣ ки ҳақи шиноси арзад , на чунонкӣ ҳар оҳодӣ ё нодоштиро ба хонаи барӣу онгоҳи чандон аъзор ва икром кунӣ , яъне ки ин меҳмон манаст , бдонкаҳи ин тақаррубу дилдорӣ бо ки бояд кард .

Фасл : ва пас агар меҳмони шӯии меҳмон ҳар касе машав , ки ҳишматро зиён дорад ва чун рӯй гуруснаи Марву сайр низ Марв ва то нон битавонӣ хӯрдану мизбони ниозорд ва май хур ва агар ба ифроти хурӣ зишт бошад ва чун дар хонаи мизбон рӯй ҷое нишин ки ҷой ту бошад ва агар чаҳ хонаи ошноён буду туро густохӣ набошад ва дар он хона бар сари нон ва бар сари нбиз короФзоиӣ макун ва бо чокарон мизбон магӯӣ ки : эй фалон , он тибқ ва он косаи фалони ҷой на , яъне ман аз хонаам , меҳмон фузул мабошу сози косау хўончаҳ мардумон макуну чокарони хешро нўолаҳи мада , ки гуфтаанд : алзлаҳи злаҳу маст хароб машав , чунон кун ки дар роҳ ки рӯй касе мастӣ ту надонад , чунон маст машав ки аз чеҳра одамиён бигардӣ ; мастӣ ба хона хеш кун , агар фии алмисли як қадаҳи нбиз хӯрда бошӣу чокарони ту сад гуноҳи бикунанди касро адаби мФрмоӣ кардан , агар чаҳ мустуҷиб адаб бошанд , ки ҳеҷ каси он аз рӯй адаб нишморад , гӯйанд арбада май гӯйӣ , ҳар чаҳ хоҳии нбиз нохӯрда мекун , донанд ки он қасдӣаст , на мърбдӣаст , ки аз масти ҳамаи чизе ба арбада шуморанд , чунонкӣ гуфтаанд : алҷнўни фунун , арбада ҳама анвоъаст : бисёр даст задану пой кӯфтан ва хандидану гиря кардану сурӯди гуфтану нақл хӯрдану сухани гуфтану хомӯш бӯдан ва бисёр тақаррубу хизмат кардан , ин ҳама арбадааст бо ҷунун , пас азин ҳар чаҳ гуфтам парҳез куну пеши ҳеҷ бегонаи маст ва хароб машав , магари пеши аёлону бандагони хеш ва агар аз мутрибони самоъии хоҳии ҳамаи роҳҳои сабк махоҳ , то ба раъноеу мастӣ мансӯб набошӣ , ҳар чанд ки ҷавононро роҳҳои сабк хуш ояд ва хоҳанд ва зананд ва фармойанд .