Бидон эй писар ки агар подшоҳ бошӣ порсо бошу чашму даст аз ҳарами мардумони даври дору пок шалвор бош , ки поки шалвории пок динӣаст ва дар ҳар кории ройро фармон бурдор худ кун ва ҳар корӣ ки бихоҳӣ кард бо хирад машварат кун , ки вазири подшоҳии хиради сет ва то рӯй диранги бинии шитоб задагӣ макун ва ҳар корӣ ки дрхўоҳӣ шудани нахусти шумори берун омадан он баргир ва то охир набинӣ аввали мубин ва дар ҳамаи кории мудорои нигоҳи дор ва ҳар корӣ ки ба мудоро барояд ҷуз ба мудоро пеш мабару бедод писанд мабошу ҳамаи корҳоу суханҳоро ба чашм дод байн , то дар ҳамаи корҳо ҳақ ва ботил битавонӣ дидан , ки чун подшоҳи чашми хирадмандӣ кушода надорад тариқи ҳақу ботил бар вай кушода нашавад , ҳамеша рост гӯй бош валикин кам гӯй ва кам ханда бош , то кеҳтари ани ту бо ту далер нигараданд , ки гуфтаанд ки : бадтарӣни кории подшоҳро далер ӣ раияту нофармонӣ ҳошит бошаду атое ки азу бибояд ба мустаҳаққон бирасаду азиз дидор бош , то ба чашми раияту лашкарӣ хор нагардӣ ва зинҳор хештанро хори мадор ва бар халқони ҳақи таъолӣ раҳим бош ; аммо бар бераҳмон раҳмат макуну бахшоиш одат макун , влкн ба сиёсат бош , хосса бо вазири хеш , албата хештанро таслими алқлбӣ ба вазир хеш манимоӣу якбораи муҳтоҷи рой ӯ мабош ва ҳар суханӣ ки вазир бигӯед дар боб касеу тариқӣ ки намояд бишинав , аммо дар вақт иҷобат макун , бигӯӣ : ки то бингарем , онгоҳ чунонк бояд бФрмоиим ; баъд аз он тафаҳҳуси он кор бифармоӣ кардан , то дар он кори салоҳ ту меҷӯяд ё нафъи хеш , чун маълум кардӣ онгоҳ чунонк савоби бинӣ ҷавоб медаҳ , то турои забуни рой хеш надонад . Ҳар касро ки вазорат додӣ дар вазорат ӯро тамкинӣ тамом кун , то корҳоу шуғлу мамлакати ту фурӯ баста намонад { ва агар пер бошӣ ё ҷавони вазири пери дору ҷавонро вазорати мада , аз онкӣ гуфтаанд андарин боб , ъ :

Биҷузи пери солор лашкар мабод

Агар ту пер бошӣ зишт бошад ки ҷавонии мудаббир пер бошад ва агар ту ҷавон бошӣу вазири ҷавони оташи ҷавонӣ ҳар ду ба ҳам ёр шаваду баҳри ду оташи мамлакат сӯхта гардад ва бояд ки вазир баӣ рӯй бошаду пер ё кҳлу тамоми қӯту қавии таркибу бузурги шикам , вазири наҳифу кӯтоҳу сиёҳи ришро ҳеҷ шикваӣ набӯд , вазир бояд ки бузурги риш буд ба ҳақиқат .

Ҳикоят : чунонкии султони туғрули бики хост ки аз вузарои хуросон касеро вазорат диҳад ; донишмандиро ихтиёр карданд ва он донишмандро ришӣ то ба ноф буд сахти тавилу ариз . ӯро ҳозир карданду пайғоми султон ба вай доданд ки : вазорати хеши номзад ту кардем , бояд кадхудоеи мо ба дастгирӣ аз ту шоистатар касеро наме байнами дарин вазорат . Донишманд гуфт : худованди оламро бигӯед ки : турои ҳазор соли бақои бод , вазорати пешае сет ки онро бисёр олат ба кори ҳаме бояд ва аз ҳамаи олат бо бандаи ҷуз риш нест , худованд ба риши бндۂи дуои гӯ ғарра нашавад ва ин хизмат касе дигарро фармоед .

Ва бо ӯ ва бо пайвастагон ӯ некуӣ кун , дар маош додану хӯбӣ кардан тақсир макун ; аммо хуишону пайвастагони вазирро ҳеҷ амали мФрмоӣ , ки як бораи ббаҳ ба гурба натавон супурд , ки вай ба ҳеҷ ҳоли ҳисоби пайвастагони хеш ба ҳақ накунад ва аз баҳри моли ту хуишони худро ниёзорад ва низ касони вазир ба қӯти вазири сад бедодӣ кунанд бар мардумон ки бегона аз он сад яке накунад , вазир аз касони хеш имзо кунад ва аз бегона накунад ва бар дузд раҳмат макуну афв кардани хӯнии равои мадор , ки агар мустаҳаққ хӯн набошад ту низ ба қиёмат гирифтор бошӣ . Аммо бар чокарони худ ба раҳмат бош ва эшонро аз бади нигоҳ нон бош , ки худованд чун шубон бошаду кеҳтар чун рама , агар шубон бар рамаи хеш бераҳмат буд ва эшонро аз сбоъ нигоҳ надорад зуд ҳалок шаванд ва ҳар касеро қистӣ пайдо куну эътимод бар он макун ки бидид карда бошӣ ва ҳар касеро шуғлии фармойу шуғлӣ азишон бози мадор , то он нафъ ки аз он шуғл биёбанд бо қисти хеш музоф кунанд ва бе тақсиртар зӣанд ва ту дар боби эшон беандеша тар бошӣ , ки чокари ан аз баҳр шуғл доранд валикин чун ту чокариро шуғлии диҳӣ нек бингару шуғлро ба сазовори шуғли даҳ ва касе ки на мустаҳаққ шуғл бошад вайро мФрмоӣ , чунонк касе шароби дориро шояд фаррошии мФрмоӣу онки хазинаи дориро шояд ҳоҷибии мада ва ҳар кориро ба касе натавон дод , ки гуфтаанд : лкли амали риҷол , то забони тоънон дар ту дароз нагардад ва дар шуғли халали дрнёрд , аз баҳри онк чун чокариро корӣ фармое ва ӯ надонад ва барои нафъи хеш ба ҳеҷ ҳол нагӯяд ки : намедонам ва мекунаду лекини шуғл бо фасод бошад ; пас кор ба кордон сипор , то аз дарди сар руста бошӣ , байт :

Пас агар туро дар ҳақ касе аноятӣ бошаду хоҳӣ ки ӯро муҳташами гирдоне беамал ӯро неъмату ҳишмати тавон додан , беонк ӯро шуғлии но воҷиб фармое , то бар нодонии хеш гувоҳӣ надода бошӣ ва дар подшоҳӣ хеш магузор ки касе фармони туро хор дорад , ки туро хор дошта бошад , ки дар подшоҳии роҳат дар фармон доданаст ва агар на сӯрати подшоҳ бо раият баробарасту фарқи миёни подшоҳ ва раият онаст ки ваии фармон даҳасту раият фармон бурдор .

Ҳикоят : эй писари шунӯдам ки ба рӯзгори ҷади ту султони Маҳмӯдро омилӣ буд абўолФтҳ бастӣ гуфтандӣ . Омилии нсоء ба вай дода буданд . Аз нисои мардиро бигирифту неъматӣ аз вай бастанду зёъи вайро мавқуф карду мардро зиндон кард . Баъди азин мард ҳилтӣ кард ва аз зиндон бигурехт ва мерафт то ба ғазнӣну пеши султони роҳи ҷуст ва дод хост . Султон фармуд то вайро нома девонӣ навиштанд . Мард меомад то нисоу нома арза кард . Ин омил гуфт ки : ин мард дигар бора ба ғазнӣн нараваду султонро набинад . Он зёъи ваии бози надод ва ба номаи ҳеҷ кор накард . Марди дигари бораи роҳи ғазнӣн пеш гирифт ва мерафт . Чун ба ғазнӣн барисед ҳар рӯз ба дар сарои султон Маҳмӯд рафтӣ , то оқибати як рӯзи султон аз боғ берун меомад , фарёди бардошт ва аз омил нисо бинолед . Султони дигари бора нома фармуд . Мард гуфт : як бори омадаму номаи барадам , ба нома кор намекунад . Султон дилтанг шуд ва дар он соъати дили машғӯл буду дилтанг буд , султон гуфт : бар ман нома додани сет , агар фармон накунанд ман чаҳ кунам ? бираву хок бар сар кун . Мард гуфт : эй подшоҳ , омили ту ба фармони ту кор накунад марои хок бар сар бояд кард ? султон Маҳмӯд гуфт : нае хоҷа , ғалат гуфтам , марои хок бар сар бояд кард . Дар ҳоли ду ғуломи сароеро ном зад кард , то ба нисои рафтанду шаҳнаи навоҳиро ҳозир карданд ва он нома дар гардан абўолФтҳ овехтанд ва бар дар дия бар дор карданд ва мунодӣ карданд ки : ин сазоӣ онкасаст ки ба фармони худовандгори худ кор накунад . Баъд аз он ҳеҷ касро Зуҳра набӯд ки ба фармони худовандгор кор накунаду амрҳо нофизи гашту мардумон дар роҳати афтоданд .

Ҳикоят : бидон эй писар ки чун масъӯд ба подшоҳӣ нишаст тариқи шуҷоату мардонагӣ бар даст бигирифт , аммо тариқи малики доштан ҳеҷ намедонист ва аз подшоҳӣ бо канизакони ъушрат ихтиёр кард . Чун лашкару уммоли диданд ки ӯ ба чаҳ машғӯл мебошад тариқи нофармонӣ бар даст гирифтанду шуғлҳои мардумони фурӯ баста шуду лашкару раият далер шуданд , то рӯзӣ аз работи Фроўаҳи зании мазлӯмаи биомд ва бинолед аз омили он вилоят . Султони масъӯд ӯро нома дод , омил бидон кор накард ва гуфт : ин перзани дигари бора ба ғазнӣн нашавад . Перзани дигари бора ба ғазнӣн рафт ва ба мазолим шуду бори хост ва дод хост . Султони масъӯд ӯро нома Эй фармуд . Перзан гуфт : як бори номаи барадам : кор намекунад . Масъӯд гуфт : ман чаҳ тавонам кардан ? перзан гуфт : вилояти чандон дор ки ба номаи ту кор кунанду дигар раҳо кун , то касе дорад ки ба нома ӯ кор кунанд ва ту ҳам чунин бар сари ъушрат ҳаме бошӣ , то бандагони худои таъолӣ дар блоءи зулми уммол ту намонанд . Масъӯди сахт хаҷал шуд . Бифармуд то дод он перзан бидоданд ва он омилро ба дарвозаи бёўихтнд . Пас аз он аз хоби ғифлат бедор шуд ва касеро Зуҳра набӯд ки дар фармон ӯ тақсир кардӣ .

Пас подшоҳ ки фармон ӯ равон набошад на подшоҳ бошад , ҳам чунонк миён ӯу миёни мардумони фарқи сети миёни фармон ӯу фармони дигарон фарқ бояд , ки низоми малик дар равонии фармони сету равонии фармони ҷуз ба сиёсат набошад ; пас дар сиёсати намӯдан тақсир набояд кард то амрҳо равон бошаду шуғлҳо бетақсиру дигари сипоҳро нигоҳдор ва бар сари раият мусаллат макун , ҳам чунонк маслиҳати лашкари нигоҳдории маслиҳати раият низ нигоҳдор , аз баҳри онкии подшоҳ чун офтоби сет , нишоед ки бар яке тобад ва бар яке нтобад ва низ раият ба адл тавон дошту раият аз адл ободон бошад , ки дахл аз раият ҳосил мешавад , пас бедодро дар мамлакати роҳи мада , ки хонаи маликон аз дод бар ҷой бошад ва қадим гардаду хонаи бидодгари ан зуд нест шавад , аз баҳр онк дод ободонӣ буду бедоди вайронӣу ободонӣ ки бар дод буд бимонаду вайронӣ ба бе додӣ зуд вайрон шавад , чунонк ҳукамо гуфтаанд : чашмаи хуррамии олами подшоҳ одиласту чашмаи джмии подшоҳ золимаст ва бар дарди бандагони худованди таъолӣ сабур мабошу пайвастаи хилвати дӯсти мадор , ки чун ту аз лашкару мардум нФўр бошӣ лашкар аз ту нФўр гирданд ва дар некӯи доштани лашкару раият тақсир макун , ки агар тақсир кунӣ он тақсири тавфир душманон бошад . Аммо лашкари ҳама аз як ҷинси мадор , ки ҳар подшоҳиро ки лашкари як ҷинс бошад ҳамеша асир лашкар бошаду доими забуни лашкар хеш бошад , аз баҳри онки як ҷинси муттафиқ якдигар бошанд ва эшонро ба якдигар натавон молида , чун аз ҳар ҷинс бошад ин ҷинсро бидон ҷинс бимоланд ва он ҷинсро бад-ӣни ҷинс молаш диҳанд , то он қавм аз бими ин қавм ва ин қавм аз бими он қавм бетоъатӣ натавонанд кардану фармони ту бар лашкари ту равон бошаду худованди ҷади ту султони Маҳмӯди чаҳор ҳазор ғулом тарк дошт ва ҳазор ҳиндӯу доими ҳиндӯонро ба таркон молидаӣу тарконро ба ҳиндӯи ан , то ҳар ду ҷинси мутӣъ ӯ будандӣ ва ҳар вақте лашкари хешро ба нон ва нбиз хон ва бо эшон никуӣ кун ба халъату слт ва умедҳоу дилгармиҳо намӯдан , валикин чун касеро слтии хоҳӣ фармудан чун андакӣ бошад ба зФони хеш бар сар мулло магӯӣ , дар ниҳон касеро бигӯӣ то парвона бошад , то дун ҳимматӣ набошад бидон чиз ки на дар хур мулӯк бошаду дигари онки хештанро бар сари мардумон маълум карда бошӣ бидӯни ҳимматӣ , ки ман ҳашт сол ба ғазнӣн будам надими султон буд мўдўди ном , ҳаргиз аз ваии се чиз надидам : аввали онк ҳар слтӣ ки кам аз дивист динор будӣ бар сар мулло нагуфтӣ , магар ба парвона . Дувуми онки ҳаргизи чунон нхндидӣ ки дандон ӯ пайдо омадӣ . Сиўми онк чун дар хашм шудӣ ҳаргизи касро дашноми надодӣ ва ин се одати сахти некӯ буд ва шунидам ки малики рӯми ҳам ин одат дорад , аммо эшонро расмӣ ҳаст ки мулӯки аҷаму арабро нест , чунонк агар мулӯки рӯм касеро ба даст хеш бизананд ҳаргиз касеро Зуҳра он набошад ки он мардро бузанд ва то зинда буд гӯйанд ки : ӯро малик ба даст хеш задааст , ҳамчун ӯ мулкӣ бояд то ӯро бузанд . Акнӯн боз ба сухани худ омадам : дигар ба ҳадиси сахо туро натавонам гуфт ки : бастам сахӣ бош ва агар аз сиришти хеш боз натавонӣ истоди бории чунин ки гуфтам бар сари муллои ҳиммати хеш ба мардумон манимоӣ , ки агар саховат накунӣ ҳамаи халқи душман ту гирданд , агар дар вақт бо ту чизе натавонанд кардан чун душманӣ пайдо ояд ҷони хеши фидоӣ ту накунанду дӯсти душман ту бошанд . Аммо ҷаҳд кун то аз шароби подшоҳӣ маст нашӯй ва дар шаш хислат тақсир макуну нигоҳдор : ҳайбат ва доду диҳишу ҳифозу оҳистагӣу рости гӯйӣ , агар подшоҳ аз ин шаш хислати яке даврӣ кунад наздик шавад ба мастии подшоҳӣ ва ҳар подшоҳӣ ки аз подшоҳӣ маст шавад ҳушёрии { ӯ } дар рафтани подшоҳӣ буду андари подшоҳӣ ғофил мабош аз огоҳ бӯдани аҳволи мулӯки олам , чунин бояд ки ҳеҷ подшоҳӣ нафас назанад ки ту огоҳ набошӣ .

Ҳикоят : ман аз амири мозии падарами раҳмаи аллоҳу тӯли бқок ё валадии шунӯдам ки : Фхролдўлаҳ аз бародари хеш ъздолдўлаҳ бигурехт ва ба ҳеҷ ҷой мақом натавонист кардан , ба даргоҳи падар ман омад малики Қобӯс ба зинҳору ҷади ман ӯро амон доду бпзирФту биҷой ӯ бисёр икром карду аммаи маро ба вай дод ва дар он никоҳ аз ҳади гузашта хуррамӣ карданд , аз онки ҷаддаи ман холаи Фхролдўлаҳ буду падари ману Фхролдўлаҳ ҳар ду духтари зодаи ҳасан фирӯзон буданд . Пас ъздолдўлаҳ расӯлӣ фиристод ба наздики шамси алмъолӣу нома Эй бидод ва дар тҳмид нома гуфта буд ки : ъздолдўлаҳ бисёр салом мефиристад ва мегуяд ки : бародарами Амиралии онҷои омадаи сет ва ту доне ки миёни мо ва шумо бародарӣу дӯстӣ чигунаасту хонивода ҳар ду якеаст ва ин бародари ман душмани ман сет , бояд ки ӯро ба наздик ман фиристӣ , то ман мукофоти ин аз вилояти хеш ҳар ноҳит ки хоҳӣ ба ту бози гузораму дӯстии мо мؤкд бошад ; пас агар нахоҳӣ ки ин бадномӣ бар хештан наҳй ҳамонҷо ӯро заҳри даҳ , то ғарази ман ба ҳосил ояду туро бадномӣ набошад ва он ноҳит ки ту хоҳии туро ҳосил шавад . Амири шамс алмъолӣ гуфт : субҳони аллоҳ ! чаҳ воҷиб кунад чунон муҳташамиро бо чун манӣ чунин сухани гуфтан ? ки мумкин набошад ки корӣ кунам ки то қиёмати бадномӣ дар гардан ман бимонад . Пас расӯл гуфт : макун эй худованду ъздолдўлаҳро барои Амиралӣ маёзор , яъне Фхролдўлаҳ ки малики мо туро аз бародари ҳам зод дўстр дорад ва чунин ва чунин савганд хӯрд , ки он рӯз ки малики маро тҳмид мекард ва гусел мекард дар миёнаи сухан буқат гуфт : худоӣ донад ки ман шамси алмъолиро чун дӯст дорам , то бидонҷо ки шунидам ки фалони рӯзи шанбеи чандини рӯз аз моҳи фалони гузашта буд , шамси алмъолӣ дар гармоба шуд , дар хонаи миёнгини пой вай билағзеду биФтод , ман дилтанг шудам ва гуфтам : магар аз пас чиҳил ва ҳафт сол ӯро чунин перӣ дарёфту қӯт соқит шуду расӯлро ғарази он буд ки то шамси алмъолии бидонад ки худованди мо бар аҳволи вай чигуна матлаъаст ва ин таълими ъздолдўлаҳ буд шамс алмъолӣ гуфт : бақоаши бод , миннат он доштем бад-ӣни шафқат ки намӯд , влкн аз ғам хӯрдани бештари ман ӯро бёгоҳон ки : он рӯзи се шанбе ки туро гусел кард , аз моҳи чандин шуда буд , он шаб дар фалон нишастгоҳ шароб хӯрду фалон ҷой бихуфт ва бо нўшткини соқӣ хилват кард ва ним шаб аз онҷо бархест ва дар сарои занони оҳанг рафтан кард ва бар бом шуд ва ба ҳуҷраи ҳайрони ъўодаҳ ном шуд ва бо вай низ хилват кард , чун аз бом фурӯд омад поиш билағзед ва аз пояи нардбон фурӯд афтод , ман низ аз ҷиҳат ӯ дил машғӯл шудам ва гуфтам мардии чиҳил ва ду сола дар ақли ваии чандини халал ва нуқсон афтоду шароби чандон чаро бояд хӯрдан ки аз боми натавонади фурӯд омадан ва ним шаб аз бистар чаро нақл бояд кард , то чунон ҳодиса науфтад ва он расӯлро низ аз огоҳ бӯдани ҳоли худ маълум кард .

Ва чунонк аз подшоҳони олами хабари дорӣ бар вилояти хеш ва бар ҳоли лашкару раияти хеш низ бояд ки воқиф бошӣ ки чигунааст .

Ҳикоят : бидон эй писар ки ба рӯзгори холи ту мўдўди бен масъӯд дар ғазнӣн буд , ман ба ғазнӣн шудам , марои эъзоз ва икром кард . Чун чандгоҳи баромад маро бидиду биозмўд , марои мнодмт хос доду надими хоси он буд ки ҳеҷ рӯз аз маҷлис ӯ ғоиб набошад ; пас ба вақти таому шароби маро ҳозир боистӣ буд пайваста , агар надимон дигар будандӣ ё не . Рӯзии бомдоди пагоҳ сабӯҳӣ карда буд ва ҳам чунон дар нбизи лашкарро бор дод ва халқ даромаданд ва хизмат карданд ва бозгаштанд . Хоҷаи бузурги Абдурразоқи бен ҳасани алмимндӣ андар омад , вазир ӯ буд . ӯро низ бор гирифт . Чун замонӣ буд мушарраф даргоҳ даромад ва хизмат карду млтФаҳи { эй }и алии бен рабиъи ходимро доду ходим ба султон дод . Вай ҳаме хонд , пас рӯй сӯй вазир кард ва гуфт : ин манеҳиро панҷсад чӯби адаби фармой , то дигари бори онҳо шарҳ кунад , ки дар ин хат набиштааст ки : дӯш дар ғзнӣ ба дувоздаҳ ҳазор хона смоқ ёфтаанд ва ман надонам ки он хона кӣ буд ва ба кадоми маҳалатҳо буд , ҳар чанд хоҳӣ бош . Вазир гуфт : бқоءи худованди бод , барои тахфиф ба ҷамъ гуфтааст , ки агар ба шарҳ гуфтӣ китобӣ шудӣ ки дарав ба як ду рӯз хонда наомадӣ , агар худованд раҳмат кунад ва инро афв фармоед , то бигӯям ки бори дигар ба тафсил нависад . Гуфт : ин бор афв кардам , бори дигари чунон бояд ки бинависад ки хоҷа мегуяд .

Пас бояд ки аз ҳоли лашкару раияти нек огоҳ бошӣ ва аз ҳоли мамлакати хеш бехабар набошӣ , хосса аз ҳоли вазири худ ва бояд ки вазири ту об хӯрд ту бадоне , ки хон вамон худ бадви супурдае , агар аз вай ғофил бошӣ аз хон вамон худ ғофил бӯда бошӣ , на аз кору ҳоли вазири хеш ва бо подшоҳони олам ки ҳамсарон ту бошанд агар дӯстӣ кунӣ ним дӯст мабош ва агар душманӣ кунӣ душман зоҳир бош ва ба ошкорои душманӣ туоне намӯд бо ҳам шакли хеши пинҳон душманӣ макун , аз онч :

Ҳикоят : шунӯдам ки Искандар ба ҷанги душманӣ аз он хеш мерафт . Бо вай гуфтанд ё малик , ин мард ки хасмаст мардӣ ғофиласт , бар ваии шаби хӯн бояд кард . Искандар гуфт : малик набошад онкии зафар ба дуздӣ ҷӯяд .

Ва андари подшоҳии корҳои бузург одат кун , аз баҳри онки подшоҳи бузургтар аз ҳама касаст , бояд ки гуфтору кирдор ӯ бузургтар аз ҳама кас бошад , то ном бузург ёбад ; чаҳ номи бузург ба гуфтору кирдор бегонагон ёбад , чунонк он саги фиръавни лаънаи аллоҳ агар бидон бузургӣ суханӣ нагуфта будӣ ба офаридагори мо ҷли ҷалола , ки ривояти сухан вай кардӣ , чунонк гуфт : Фқоли анои рбкми алأълӣ ва то қиёмати ин оят ҳаме хонанду номи он мудаббири малъун ҳаме баранд , аз он як сухани бузург ; пас чунин бош ки гуфтам , ки подшоҳ кам ҳимматро номи брнёиду дигари тўқиъи хешро бузурги дор ва аз баҳр ҳар муҳақароне тўқиъ макун , магар ба слтии бузург ё ба вилоятии бузург ё ба маошии бузург ки бубахшӣ ; чун тўқиъ кардӣ тўқиъи худро хилоф макун , ало ба узр ӣ возеҳ , ки хилоф аз ҳамаи кас нописанд бошад ва аз подшоҳи зишт тар бошад . Инаст шарти пешаи подшоҳ ; ҳар чанд ин пеша азизаст ман чунонк шарт китоб аст бигуфтаму нбштм ; агар чунонк турои саноатӣ дигар уфтад , чун деҳқонӣ ва ҳар корӣ ки варз ӣ , бояд ки шарти он нигоҳи дорӣ , то ҳамеша тартибу низоми карт ба равнақ бошаду биллоҳи алтўФиқ .