Чун нафаси хайр ва фозил бошад ва бар нили фазилату таҳсили саодати мтўФр ва ба ақтнои улӯми ҳақиқӣу маорифи яқинии машъуф , воҷиб буд бар соҳибаши иҳтимом ба умӯрӣ ки мстдъии муҳофизати ин шароиту иқомати ин маросим бошад ,у чунонкии қонӯни ҳифзи сиҳҳат дар тиби истеъмоли мулоими мизоҷ буд қонӯни ҳифзи сиҳҳати нафаси эсори муоширату мхолтт касоне бошад ки дар хисоли мазкӯр бо ӯ мшокл ва мшорк бошанд , чаҳ ҳеҷ чизро дар нафаси таъсири зиёдат аз таъсири ҷлис ва хлит набӯд ; ва ҳамчунин эҳтироз аз мؤонст ва маҷоласт касоне ки бад-ӣни маноқиб мтҳлӣ набошанд ,у алӣ алхусус аз ихтилоти аҳли шару нақс , монанди гуруҳе ки ба масхарагӣу мҷўн шӯҳрат ёфта бошанд ё ҳиммат ба исобати қбоиҳи шаҳавоту нили фавоҳиши лаззоти масруфи гардонида , чаҳ тҷнб аз ин тайифаи ҳофизи ин сиҳҳатро муҳимтарин шартӣу воҷибтарин чизе буд ; ва ҳамчунон ки аз мхолтти эшон ҳазари воҷиб буд аз асғои аҳодӣсу ҳикоёту истимоъи ахбору муҷозоту ривояти ашъору музахрафоту ҳузури маҷолису маҳофили эшон , хосса вақте ки ба асттобти нафасу майли табиат мшўб хоҳад буд , ҳазари воҷиб буд . Чаҳ аз ҳузури як маҷмаъ ё аз истимоъи як нодарра ё аз ривояти як байт дар он шеваи чандон всху хбс ба нафас таъаллуқ гирад ки татҳир азон ҷуз ба рӯзгори дарозу муъолиҷоти душвор муяссар нагардад , ва бисёр буд ки амсоли он ҳоли сабаби фасоди фозилони мбрзу модаи ғўоити олимони мстбср шуда бошад то ба ҷавонони мустаъиду мутааллимони мстршд чаҳ расад !

Ва сабаб онаст ки муҳаббати лаззоти баданӣу шавқ ба роҳоти ҷисмонӣ дар табиати инсонӣ мркўзаст , аз ҷиҳати нқсонотӣ ки ба ҳасби ҷабалати аввал дар ӯ мФтўр шудааст , ва агар на сабаби зимоми ақлу қайди ҳикмат будӣ кафеи навъ ба ин бало мубтало шудандӣ ,у ақтсори аФозлу қаноати съдоу амосл бар миқдори зарурӣ мтмшӣ нагаштӣ . Ва бояд ки дониста бошад ки мؤонсти дӯстони ҳақиқӣу мадохилат бо ёрони мувофиқ дар мазоҳи мстъзбу ҳикояти мустатобу Фкоҳти Маҳмӯд ки мстдъии лиззати мубоҳу мурраххас буд , бар ваҷҳе ки муқаддари он ақл бошад на шаҳват , ва аз ҳади тавассут ба дараҷаи исроф ё мартабаи нуқсони нинҷомидаҳ буд , дохил набошад дар ончӣ азон эҳтироз фармудем ; чаҳ инбисотро низ монанди дигари ахлоқи ду тараф буд , яке бо аҷониби ифрот ва ба самти мҷўну хлоъту фисқи мавсӯм ,у дигар бо ҷониби тафрит ва ба таърифи Фдомту абусату тунди хўӣии маърӯфу мазмум ,у мартабаи васат ки бар шароити эътидоли муштамил буд ба ҳшошту талоқату ҳасани ъушрати машҳур буду истеҳқоқи исми зарофат бар соҳиби ин ртбти мқсўр .

Ва аз асбоби ҳифзи сиҳҳати нафаси илтизоми вазоифи афъоли ҳамида буд , чаҳ аз қабили назариёт ва чаҳ аз қабили амалиёт , бар ваҷҳе ки рӯз ба рӯзи нафасро ба хурӯҷ аз ӯҳдаи вазифае аз ҳар як мؤохзт мекунад ,у ихлолу эҳмоли он ба ҳеҷ ваҷҳ ҷоиз нашимурд , ва ин маънӣ ба ҷои риёзат баданӣаст дар тиби ҷисмонӣ ,у маболиғати атиббои нафас дар таъзими амри ин риёзат аз маболиғати атиббои бадан дар таъзими нафии он риёзат бештар бошад , чаҳ нафас чун аз мувозибати назар маъаттал шавад , ва аз фикри дрҳқоиқу ғўс дар маъонӣ эъроз кунад , ба бала ва билодат гароед ,у маводи хайроти олами қудси азу мунқатиъ шавад , ва чун аз ҳаляти амал отил гардад бо Касал улфат гирад ва ба ҳалокат наздик шавад , чаҳ ин ътлту таътили мусталзими анслох аз сӯрати инсонияту руҷӯъ бо ртбт бҳоем буд ,у анткоси ҳақиқӣ инаст , науз биллоҳ манеҳ .

Аммо чун толиби навомӯзи артёз ба умӯри фикрӣу мулозимати улӯми чаҳоргона одат кунад бо сидқ улфат гираду мؤўнти назару рӯятро сабки шимурд ва бо ҳақ мстأнс шавад ,у табъаш аз ботилу самъаш аз дурӯғ мутанаффир гардад то чун ба дараҷаи камол наздик шавад ва ба назари дақиқ бо мутолиаи ҳикмати пардозади брмстўдъоту захоиру асрору ғўомзи он илм зафар ёбад ва ба дараҷа ақсо бирасад , ва агар ин толиб , дар илму броът , ягонаи рӯзгор ва бар сромдаҳ ақрон шавад бояд ки аҷаб ӯ ба илми хеш ӯро аз мувозибат бар вазифаи муътоду талаби зиёдат манъ накунад , ва бо худ муқарар дорад ки илмро ниҳоят нест ,у фавқи кули зии илми алӣам . Ва бояд ки дар мъоўдти дарси ончӣ макшуф мешавад ғифлат набарзаду такрору тзкори онро малака кунад , ки офати илм нисёнаст ,у сухани ҳасани басарии разии аллоҳи анҳу ба ҳар вақт ёд мекунад ки : إқдъўои ҳзаҳи алнФўси Фإнҳои тлъаҳу ҳодсўҳои Фإнҳои сариъаи алдсўр чаҳ ин калимот бо қиллати ҳуруфу ғояти фасоҳату истифои шароити балоғат муштамиласт бар фавойид бисёр .

Ва бояд ки ҳофизи сиҳҳати нафасро муқарар буд ки неъматҳои шарифу захоири азиму мавоҳиби номутаноҳиро муҳофизат мекунад , ва касе ки бе базли амволу тҷшми машаққатҳоу такаллуфи мؤўнтҳо ба чандини каромату неъмат махсӯс шавад , пас ба эърозу иғмозу ткослу тағофули онро ба бод диҳаду орӣ ва холӣ бимонад , бҳқиқти мағбун ва млўм бошад ва аз рушду тавфиқ бебаҳра ,у маҳрӯм , хосса ки мебинад ки толибони неъматҳои арзӣу хотбони фавойиди маҷозӣ чигуна таҳаммули мшоқи сафарҳои давру қатъи биёбонҳои махуфу ибра кардан дарёҳои музтарибу таъаррузи анвоъи макрӯҳу асбоби талафи нафас аз сбоъу қитоъу ғайри он эсор мекунанд , ва дар ағлаби аҳвол бо мқосоти ин аҳўоли хоӣбу хоср май монанди , ва ба ндомоти муфрату ҳсроти мӯҳлик ки мстдъии қатъи анфосу қалъи арвоҳ буд мубтало мегирданд , ва агар бар чизе аз матолиб зафар меёбанд осеби заволу интиқол бар ақабаст ва ба бақои он вусуқӣу астзҳорӣ на , чаҳ маводи он аз умӯри хориҷӣу асбоби арзии фароҳам омадааст ,у хориҷӣот аз ҳаводиси саломати наёбаду тўорқи замонаро бадви ттрқ буд ,у хавфу ашФоқӣу тъби нафасу хотирӣ ки дар муддати бақо ба сабаби муҳофизат торӣ шавад худ номутаноҳӣ бошад .

Ва агар толиби ин навъ , подшоҳӣ ё яке аз хавосу муқаррабони ҳазрат ӯ буд , анвоъи макорау шдоид дар боб ӯ тзоъФи пазираду иловаи музоҳимати рӯзгору мнозъти ҳсод , чаҳ аз давр ва чаҳ аз наздик , бо шиддати ҳоҷат ба касрати маводу мؤўнот ки дар ислоҳи хадаму ҳашаму риояти ҷавониби авлиёу аъдо зарурӣ бошад , музоф шавад ,у маъаи злки астзодту эътирозу нисбат ба тақсиру айб аз наздикону муттасилон ки бар ирзои яке аз эшон қодир набӯд , то ба ирзои ҳамаи ҷамоат чаҳ расад , бар тавотуру таволии муттасил ,у пайваста аз ахаси хавоси бал аз авлоду ҳараму дигари ҳавошӣу хадами истимоъ калимотӣ кунад ки аз съўбту шиддату таҳйиҷи ғайзу ғазабу адами тамаккун аз изҳору тшФӣ ба сабаби риояти маслиҳати марг ба орзӯ хоҳад ,у бози ин ҷумла аз тҳосду танозӯъи аъвону ансору мукотиботи аъдоу мўототи аздод бар ҷони ноэмин буд .

Ва чндонкаҳи зердастони ҷунуд зиёдат бошанд дили машғӯлӣ ба кори эшону ҳифзи тарбияту вуҷӯҳи арзоқ дар зиёдат буд , чаҳ он қавми ҳеҷ мؤўнти кифояти нокардаи бнқди сабаби мазиди фикру ҳайрату кроҳит ӯ мешаванд ва чунин кас агарчӣ дар тасаввури халқи тавонгар ва бениёз буд аммо дар ҳақиқат аз ҳамаи дарвеш тар бошад , чаҳ дарвешии иборат аз эҳтиёҷасту эҳтиёҷ ба андозаи муҳтоҷи илайҳ , пас ҳар ки дар сади ҳоҷат ӯ маводи днёўии бештар бакор шавад дарвешӣ ӯ бештар буд , ва ҳар ки ҳоҷат ӯ ба манофеу маводи камтар буд тавонгарӣ ӯ бештар буд , ва аз аниҷост ки ағнии алоғнёءи худоӣ , таъолӣ ,аст ки ӯро ба ҳеҷ чиз ва ҳеҷ кас эҳтиёҷ несту мулӯки муҳтоҷтарин халқанд ба мқтнёту амвол , пас дарвештарин халқ эшон бошанд . Ва амири алмؤмнини Абубакри садиқ , разии аллоҳи анҳу , гуфтааст дар хутбае ки أшқии анноси фии алднёу олохраҳи алмулук , баъд азон сифат мулӯк кардааст ва гуфта ки ҳар ки ба дараҷа подшоҳӣ расад худои рағбат ӯ аз ончӣ дар тасарруф ӯ буд сарф кунад то бар талаби ончӣ дар тасарруфи дигарон буд ҳарис гардад ,у асбоби инқитоъи ҳаёт ӯ бисёр шавад ,у астшъор бар дил ӯ истило ёбад ; бар андаки ҳасади барад ва аз бисёр дар хашм шавад ва аз саломати сомти намояд ва аз идроки лиззати бҳоءу шиква маҳрӯм монад , на аз чизе эътибор гирад ва на бар касе эътимод кунад , ва монанди дирам рӯй кашидау сароби фарибанда ба зоҳир шодӣ намой ва дар ботини андӯҳ афзой бошад , ва чун давлат ӯ ба охир расаду модаи умр мунқатиъ шавад ҳақ , субҳонау таъолӣ , бар муқтазои адолат бо ӯ дар ҳисоб мноқшт кунад ва дар афви мзоиқти أлои ани алмулуки ҳам алмрҳўмўн . То ӣнҷо сухан ӯст , ва алҳақ дрсФти аҳволи мулӯк бар ҳадаф савоб задааст .

Устоди Абӯали , раҳмаи аллоҳи алайҳ , мегуяд : аз бузургтарин подшоҳони рӯзгор мушоҳида кардаам ки ин калимотро астъодт мекард ва аз мутобиқати ин маъонӣ бо аҳволи хеш дар ботин таъаҷҷуб менамӯд ,у касоне ки дар зоҳири аҳвол мулӯк нигаранду зинату маснаду сариру мФршу мулаббасу ғуломону бандагону наввобу ҳиҷобу хадаму ҳашаму мавокибу ҷинояту кавкабау дабдабаи эшон бенанд , гумон баранд ки бад-ӣни таҷаммулу тҷбри эшонро ибтиҳоҷу масаррату таматтуъу лиззат бениҳоят бошад , лои лъмри аллоҳ , ки эшон дар аснои ин аҳвол аз афкори нзоргён ғофил бошанд , ва ба андешаҳои зарурӣ аз тадбиру тартиби кори хеш , чунонкии баъзе шарҳ дода омад , машғӯл . Ва агар касе хоҳад , аз ҳоли молику малик ӯ , агарчӣ андак буд , далелтавонад сохт бар ҳоли малику малик ӯ ва агарчӣ бисёр буд . Ва ба таҷрибау қиёси ин маънӣ эътибор гирад то ончии гуфтем ӯро возеҳ шавад . Ва тавонад буд ки агар касе ногоҳ ба раёсатӣ ё подшоҳе расад рӯзӣ чанд , дар ибтидо азон алтзозӣ ёбад , ва чун чашмаш бар мушоҳидаи он асбоб биншинад баъд азон онро чун дигари умӯри табиии шимурду илқои басар бар чизҳое кунад ки аз доираи тасарруф ӯ хориҷ уфтад ва бар ақтнои он ҳирси намояд , то агар фии алмисли дунёу ончӣ дар дунёст бадв диҳанд таманнои вуҷӯди олимӣ дигар кунад , ва ё ҳимматаш дар талаби бақои абадӣу малики ҳақиқии тараққии намояд , то ҷумлагии умӯри подшоҳӣу асбоб ҷҳондорӣ бирав вабол шавад . Фии алҷмлаҳи ҳифзи малику забти мамлакат дар ғояти съўбт буд аз ҷиҳати инҳилолӣ ки дунё дар табиат дораду талошӣу тафарруқӣ ки астҷмоъи зхоӣру кнўзу иҷтимои асокиру ҷунудро дар ақабасту офоту эҳдосӣ ки ба дигари аснофи ясору сирват мттрқ шавад . Инаст ҳоли толибони неъматҳои маҷозӣ .

Ва аммо неъматҳои ҳақиқӣ ки дар зўоти аФозлу нуфуси арбоби фазоъили мавҷӯд буд мФорқти он ба ҳеҷ офат сӯрат набандад чаҳ мавҳибати ҳазрати рубубият аз всмти истирдод муназзаҳ бошад , чунонкӣ гуфтаанд :

Ва воҳби он хайрот ба истисмори он амр кардааст , агар амтсол намоем ҳар лаҳзаи неъматии дигар самара диҳад то онгоҳ ки Наими абадӣ ҳосил шавад , ва агар зойеъ гузорем ба шақовату ҳалокати хеш ризо дода бошем ,у кадоми ғабну хусрон буд бештари азонкаҳи азоъти ҷавоҳири нафиси боқии зотӣ ҳозир кунанд ва дар талаби ағрози хасиси фонии арзӣ ғоиб истанд то агар баъди аллтёи волтии чизе азон бадасти оранд бо толиб он бинмоанд ,у ҳроинаҳи онро аз пеш ӯ ё ӯро аз пеш он баргиранд ?

Ва ҳаким арстотолис гуфтааст касе ки бар кафофи қодир буд ва ба иқтисод зиндагонӣ тавонад кард нишоед ки ба фазла талабидан машғӯл гардад чаҳ онро ниҳоятӣ набӯду толиби он мкорҳӣ бинад ки онро ниҳоятӣ набӯд , ва мо пештар ба кафофу иқтисод ишорат кардаем ва гуфта ки : ғарази саҳеҳ азон мудовоати олом ва асқомаст монанди ҷўъу аташу тҳрз аз вуқуъ дар офоту ъоҳот , на қасди лаззотӣ ки ҳақоиқи он олом буд ва агарчӣ бзоҳри лиззати намояд , бали муставфитарин лиззатии сиҳҳат буд ки аз лавозим иқтисодаст . Пас маълум шуд ки дар эъроз аз он лиззат , ҳам сиҳҳатаст ва ҳам лиззат , ва дар иқдом барон , на лиззатаст ва на сиҳҳат .

Ва аммо касе ки бар қадари сади зарурат қодир набошад ва ба саъйу талаб муҳтоҷ шавад бояд ки аз миқдори ҳоҷат мҷоўзт накунад , ва аз истилои ҳирсу таъаррузи макосиби ?дании эҳтирози намояд ва дар муомилаи тариқи мҷомлаҳ нигоҳ дорад , ва чунон Фронмоид ки ӯро аз рӯй изтирор дар кории хасиси хавз мебояд кард , ва дар дигари ҷонвароне ки чун шиками эшон сайр шавад аз саъй дар талаб зиёдат кунанд таъаммул кунад , чаҳ баъзе аз аснофи ҳайвонот ба тановули ҷиФаҳ эй ва баъзе ба тановули рўсӣ рӯзгор гузаронанд , ва бидон қадар ки қисмат эшон уфтад қонеъ ва розӣ шаванду тқззу танаффури ҷуз аз ақўоти аздоди хеш , монанди ҷаълу мнҷи ангабин аз ғизои якдигар , нанамоянд .

Пас чун нисбат ҳар ҳайвонӣ бо қӯти хос ӯ чун нисбат дигар ҳайвонотаст бо ақўоти эшон , ва ҳар яке бидон қадар ки ба ҳифзи бақои эшон вафо кунад қонеъ ва хўшдланд , мардум низ ки ба сабаби мсоҳмти эшон дар нафаси ҳайвонӣ ба ғизои муҳтоҷ шудааст бояд ки дар ақўоту ағзияи ҳам бад-ӣн назар нигарад ва онро бар сиқлӣ ки ба ихроҷу дафъи он эҳтиёҷ дорад дар боби зарурати фазл мазиятӣ наниҳад ,у иштиғоли уқул ба тхири атъимау аФнои аъмор дар таматтуъ бидон ҳамчун ткослу тқоъд аз талаби миқдори зарурии қабеҳи шимурд ,у яқини шиносад ки тафзили модаи дахл бар модаи харҷ ,у истеҳсони саъй дар талаби яке аз ҳар ду бидӯни дигари як , аз муқтазоӣ табъаст на аз рӯй ақл , чаҳ табиатро ба модаи дахл аз ҷиҳати онкии бадали моитҳлли азу ҳосил хоҳад кард фазл аноятӣаст , ва аз он рӯй ки бар чизе ки ҷузвӣ аз бадан хоҳад шуд муштамиласт онро мулоим май шимурд ,у модаи харҷро чун салоҳияти ин маънии азуи зоил шудааст ,у сабаби истифроғи мавзеу холӣ кардани ҷойгоҳи бадал , нафй мекунаду мнФр май шимурд ;у татаббуъи ақли табъро дар ин маънии ҳам аз ҷинси истихдоми ахси ашрафро бошад , чунонкии борҳои гуфтем .

Ва бояд ки ҳофизи сиҳҳати нафаси таҳйиҷи қӯти шаҳвату қӯт ғазаб накунад дар ҳеҷ ҳол балки таҳрики эшон бо табъ гузораду ғараз азин онаст ки бисёр буд ки ба тазаккури лиззатӣ ки дар вақт рондани шаҳватӣ ё дар ҳоли рифъати ртбтӣ эҳсос карда бошанд шавқӣ ба аъодт мисли он вазъ иктисоб кунанд , ва он шавқи мабда ҳаракатӣ шавад то рӯятро дар таҳсили он маънӣ ки матлӯби шавқ буд истеъмол бояд кард ,у қӯти нутқро дар азоҳти иллати нафаси ҳайвонӣ истихдом кард , чаҳ тўсл ба мақсӯди ҷуз бар ин ваҷҳ сӯрат набандад ; ва ин ҳоли шабиҳ буд ба ҳол касе ки сутурии тунд ё сегӣ дарандаро таҳйиҷ кунад , пас ба тадбир халос ёфтан азу машғӯл гардад , ва зоҳираст ки ҷузи девонагон бар чунин ҳаракот иқдом нанамояд . Валикин чун оқили ҳаяҷони ин ду қӯт бо мизоҷ гузорад , дўоъии табиати худ ба кифояти ин муҳим қиём кунанд , чаҳ эшонро дар ин боб ба мададу мъўнти фикру зикри зиёдат ҳоҷатӣ науфтад , ва чун дар вақти ҳаяҷони миқдори ончии ҳифзи сиҳҳат бадан барон муқаддар буд ва дар тбқиаҳи навъ зарурӣ бошад ба тавассути тафаккуру тазаккур муайян кунад то дар истеъмоли таҷовузи ҳад лозим наёяд , имзои сиёсати раббонӣу тамшияти муқтазои машйат ӯ ба тақдим расонида бошад .

Ва ҳамчунин бояд ки назари дақиқи бросноФи ҳаракоту саканоту ақволу афъолу тадобиру тасарруфот мақдам дорад , то бар ҳасби иҷрои одатии мухолифи иродати ақлии чизеи азу содир нашавад , ва агар як ду навбати он одат сабқат ёбаду феълии мухолифи азм аз ӯ дар вуҷӯд ояд , уқубатӣ ба изои он гуноҳи илтизом бояд намӯд ; Маслан агар нафас ба мтъўмии музир мубодират кунад дар вақте ки аҳтмои муҳим буд ӯро молаш диҳад ба имтиноъ аз таому илтизоми сиёми чндонкаҳ маслиҳат бинад , ва дар тавбиху тағйир ӯ ба анвоъи Илом маболиғат кунад . Ва агар дар ғазабӣ на ба ҷойгоҳ мсорът кунад ӯро ба таъаррузи сафеҳӣ ки касри ҷоҳ ӯ кунад ё ба назри садақае ки бар ӯ душвор ояд тأдиб кунад . Дар кутуб ҳукамо овардаанд ки Уқлӣдуси соҳиби ҳандасаи сФҳои шаҳри хешро дар сар ба музд гирифтӣ то бармало ӯро тавбих кардандӣу нафас ӯ азон молаш ёфтӣ .

Ва агар аз нафаси хеши касалӣ на ба мавзе эҳсос кунад ӯро ба машаққати мазиди аъмоли солеҳау мқосот тъбӣ зояд бар маъҳуд таклиф кунад . Фии алҷмлаҳи умӯрӣ дар пеши хеш наад ки ихтилолу рухсатро дарон маҷоли надиҳад , то нафаси мухолифати ақл дар боқӣ кунаду таҷовуз аз расм ӯ ҷоиз нашимурд .

Ва бояд ки дар умуми авқот аз млобсти рзоилу мусоидати асҳоби он эҳтиёти намояду сғоири сиӣотро ҳақир нашимурд , ва дар иртикоби он толиб рухсат нашавад , чаҳ ин маънии батадрӣҷ бар иртикоби кабоир боис гардад .

Ва агар касе дар мабдаи ҷавонии забти нафас аз шаҳавоту ҳалами намӯдан дар вақти сурати ғазабу муҳофизати забону таҳаммул аз ақрони одат гирифта бошад мулозимати ин одоб бирав душвор набӯд , чаҳ парастороне ки ба хизмати сФҳо мубтало шаванд бар сафоҳату шатми эъроз фарсӯда гирданду истимоъи анвоъи қбоиҳ бар эшон осон шавад , бҳдӣ ки азон мутаъассир нашаванд , бали гоҳ буд ки бар амсоли он калимоти хандаҳои бетакаллуф азишон содир шавад ва онро ба башшошату хуши табъии талаққии намоянд ва агарчӣ пеш азон дар нзоӣри он аҳволи эҳтимол ҷоиз нашимурда бошанд ва аз интиқом ба калому тшФӣ ба ҷавоби тҳошии нанамуда ; ҳамчунин буд ҳол касе ки бо фазилат улфат гирад ва аз маҷороти сафеҳону муҳовираи эшон иҷтиноби намояд .

Ва бояд ки ба истеъдоди сабру ҳалами пеш аз ҳаракати шаҳвату ғазаби астзҳору ъдт ҳосил карда бошад ва ба подшоҳони ҳозм , ки пеш аз ҳуҷуми аъодӣ дар муддати муҳлату имкони маҷоли рӯят ба аснофи олоту истеҳкоми ҳсўни мустаъиди муқовимат эшон шаванд , иқтидо намӯда .

Ва бояд ки ҳофизи сиҳҳати нафаси уюби хеш ба астқсои тамом талаб кунад , ва барон ақтсор нанамояд ки ҷолинус ҳаким мегуяд , дар китобӣ ки дар търФи мардуми уюби нафаси хешро сохтааст , ки : « чун ҳар шахсеи нафаси худро дӯст дорад маъоӣиб ӯ бирав махфӣ монад ва онро , ва агарчӣ зоҳир буд , идрок накунад » пас дар тадбири он халал гуфтааст : « бояд ки дӯстии комили фозил ихтиёр кунаду баъд аз тӯли мؤонст ӯро ахбор диҳад ки аломати сидқи мؤдт ӯ онаст ки аз уюби нафаси ин шахси эълом воҷиб донад то азон тҷнби намояд , ва дар ин боби аҳдии устувор бар ӯ гирад ва бидон розӣ нашавад ки гуяд « бар ту ҳеҷ уюб наме байнам » балки бо ӯ ба итоби даройаду асткроаҳи ин сухан изҳор кунад ва ӯро ба хиёнати тӯҳмат наад ва бо саволи аввали мъоўдти намояду алҳоҳи зиёдати биҷои орад , пас агар бар ахбор нокардан исрор кунад андӯҳии тамом бар он сухану эърозии сариҳи азуи Фронмоид то ба чизе аз ончии муқтазӣ тъиир донад эътироф кунад , ва чун бад-ӣн мақом расад албата инкорӣ изҳор накунад ва дар мувоҷиҳа ӯ қабзӣу кроҳитӣ Фрохўиштн наёрад , бал ба мбостту ибтиҳоҷу масаррати онро талаққӣ кунад ,у шукри он ба рӯзгор ва дар авқоти хилвату мؤонсти бгзорд , то он дӯсти ҳадяу тӯҳфа ӯ эълом ӯ аз уюби шимурд , пас он айбро ба чизе ки иқтизои маҳви осору қалъ русум кунад муъолиҷат ба тақдими расонад , то сқти он дӯст ба қавл ӯу бдонкаҳи ғараз ӯ бар ислоҳи нафаси хеш мқсўраст мустаҳкам шавад ва аз мъоўдти насиҳат инқибоз нанамояд » .

То ӣнҷои сухан ҷолинусаст аммо чунин дӯсти азиз алўҷўд тавонад буд , ва дар аксари авқоти тамаъ аз интифоъ ба чунин мардуми мунқатиъ ,у имкн ки душман аз дӯст дар ин мақом бо манфиаттар буд , чаҳ душман дар изҳори уюби эҳтишомӣ нигоҳ надорад ва бар ончӣ донад ақтсор накунад балки мҷоўзти ҳаду тамассук ба анвоъи ифтироу бӯҳтон низ истеъмол кунад . Пас мардумро бар уюби худ танбеҳ уфтад ва дар ончӣ ифтиро карда бошад нафасро муттаҳами шиносаду эҳтиёти халалӣ ки мутаваққиъ буд биҷои орад .

Ва ҳам ҷолинус дар мқолтӣ дигар гуфтааст ки : хиёри мардумонро ба аъдо интифоъ бошад ,у маънӣ ҳаминаст ки ёд кардем .

Ва ёқӯби кундӣ ки аз ҳукамоӣ ислом бӯда аст мегуяд : бояд ки толиби фазилат аз сӯратҳои ошноёни хеши оина Эй созад то аз ҳар сӯратии вазъӣ ки мсттбъи сиӣаҳ Эй уфтад астФодт кунад , ва бар сиӣоти худ итилоъ ёбад , яъне тафаққуди сиӣот мардумон кунад ва бар ҳар яке азон , худро ба мазаммату итоб маломат кунад , чунонкии гӯйии магари он феъли азуи содир шудааст , ва дар охир ҳар шбонрўзии тафаҳҳус ҳар феълӣ ки дар он шбонрўз карда бошад ба астқсо , бе эҳмоли феълӣ , ба тақдими расонад , чаҳ зишт бошад ки дар ҳифзи ончии инфоқи он иттифоқи афтода буд аз санги пораҳои ракику гиёҳи резаҳои хушк ки ба адами он чизе аз мо ноқис нашавад иҷтиҳод кунем ва дар ҳифзи ончӣ аз зўоти мо инфоқ меуфтад ки бақои мо бар тавфири он муқаддарасту фанои мо бар тақсири он мқсўр , эҳмол намоем , ва чун бар сиӣаҳ эй вуқуф ёбем дар маломати нафаси маболиғат воҷиб донем ,у ҳаддӣ бар ӯ иқомат кунем ки дар тазйиъи он рухсатро роҳ надиҳем ; чаҳ агар чунин кунем нафас аз мусовии артдоъи намояд ва бо ҳасанот алиф гирад . Ва ҳамеша бояд ки қбоиҳ дар пеши хотири мо буд то онро фаромӯш накунем ва ҳамин шарт дар ҳасанот риоят кунем то аз мо фӯт нашавад .

Пас гуфтааст : ва бояд ки барон қаноат накунем ки монанди дафтарҳо ва китобҳо аФодт ҳикмат кунем дигаронро ва худ азон бенасиб , ё монанди санг аФсон бошем ки оҳан тез кунад ва худ натавонад бурид , бал бояд ки чун офтоби аФозт нур кунем аз зоти хеш бар моҳ то ӯро ба худ мушобеҳати диҳем ва агарчӣ нур ӯ аз нури офтоби қосир буд ;у ҳоли мо дар аФозти фазойили ҳамин ҳол буд .

То ӣнҷои сухан кундӣаст ва ин маъонӣ аз сухани дигарон ба маболиғат наздиктараст дар ин боб , валлоҳи аълами болсўоб .