Қавлаи таъолӣ :у лои тأклўои أмўолкми алоиаҳ . . . Ин оятро ду маънӣ гуфтаанд яке онаст ки моли якдигари бботл ва ношоист махӯред , чунонк дуздӣу хиёнату ғасб , ҳамчунонк ҷой дигар гуфту лои тқтлўои أнФскми танҳои худро мкшид , яъне ки якдигарро мкшид , ва ин дар луғати араби раво ва равонаст . Маънӣ дигар онаст ки моли худро бботлу исроф ҳазина макунед , чунонк зиноу қимору анвоъи фисқ .

Ва тдлўои баҳо эйу лои тдлўои кқўлаҳу лои тлбсўо алҳақ болботлу тктмўо алҳақ эйу лои тктмўоу адлоءи фарои нишеби гузоштан буд дар луғати араб аз далв гирифтаанд адлии далваи он буд ки далв фурӯ гузораду дилии далваи он буд ки баркашад . Мегуяд моли фарои дастҳои ҳокимон магузоред бршўт , то эшонро бъноити фаро худ гардонид ,у мол мардум бидон бибаред , ва бзлм бихӯред , ва худ донед ки он шуморо ҳалол ва кушода нест . Муфассирон гуфтанд ин дар шаън касеаст ки молӣ бар вай бошад ,у ҳақӣ доданӣ , вонгаҳ инкор кунаду ҷҳўди орад , ва чун соҳиби ҳақи матолибат вай кунад , бо вай хасмӣ кунад , ва ба печад , ва дар маҷлиси ҳоким ба гувоҳони дурӯғи ҳақи ваии бабрад . Раб Алъоламин гуфт ин хусумат макунед , чун майдонед ки золимед ,у гувоҳӣ бдрўғ медиҳед .

Қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « адлати шҳодаҳи алзўри болошроки биллоҳ » .

Қоли аллоҳи таъолӣ « Фоҷтнбўои алрҷси ман алأўсону аҷтнбўои қавли алзўр » ,у фии маъноаи мо

Рӯй абӯи ҳрираҳи қоли қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « анмои анои башару антми тхтсмўни илоу лаъли бъзкми ани икўни алҳни бҳҷтаҳи ман баъзи Фأқзии ?лаи алии наҳви мо асмъ манеҳ , Фмни қзити ?лаи бшии ءи ман ҳақи ахиаҳи Фонмои ақтъи ?лаи қитъаи ман алнор .

Ду мард буданд дар аҳди расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами яке амрؤи алқиси бен ъобси алкндӣу дигари абдони бен алошўъ , бо якдигар хусумат карданд бзиътӣ ки миёни эшон буд . Амрؤи алқиси хост то савганд хӯрду ҳақи худ бар ваии бсўгнд дуруст кунад , аллоҳи таъолӣ оят фиристод ки إни аллазӣнаи иштрўни бъҳди аллоҳу أимонҳми смно қлило мегуяд эшон ки мехаранд бФрўхтни аҳди худоӣу савгандони хеши баҳоии андак , эшонро дар он ҷаҳон баҳра нест .

Пас чун расӯли худои ин оят бар вай хонд . Савганд нахурду хусумати бгзошт , ва он замин ки дар он хусумат мерафт бъбдон боз гузошт .

Пас худои таъолӣ дар шаъни эшон ин оят фиристод :у лои тأклўои أмўолкми бинкми болботл . . . Илои охирҳо .

Исӣлўнки ани алأҳлаҳ . . . Алоиаҳи маози ҷабалу сълбаҳи бен ғнм ҳар ду аз расӯл худо пурседанд ки ин моҳ нав чунаст ки меафзоед ва май коҳад ? ва бар як сифат намепоед ?

Раби Алъоламин бҷўоби эшон ин оят фиристод қул ҳаии мўоқити ллнос . . . Гуфт эшонро ҷавоби даҳ ки ҳикмат дар зиёдату нуқсони моҳ нав онаст ки то ҳангомҳо ва вақтҳо бар мардум равшан шавад , ва роҳ баранд бмзди муздурон ,у ъдти занон ,у муддати борварон ,у маҳали дайнҳо ,у таҳқиқи шартҳо , ва низ моҳи рамазон ,у Фитр ,у рӯзгори ҳаҷ ,у тартиби он бойен равшан мешавад ва бар халқи осон .

Қоли абӯи ҳрираҳи блғи расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ани анноси итқдмўни алшҳри бсёми явм ва явмин , Фқоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ани аллоҳи ҷаъли алоҳлаҳи мўоқити азои рأитмўҳои сўмўо ,у азои рأитмўҳои ФоФтрўо , ?фони ғами алайкуми Фأтмўои сулсин »

Гуфтаанд ки ҳилоли аввал моҳаст то ду шаб бугзараду бқўли баъзе се шабу бқўли баъзе ҳафт шаб , пас қамар гӯйанд то охири моҳ .

Ва лӣси албри бأни тأтўои албиўти ман зуҳӯрҳо Ҳамзау ксоиӣу бӯи бикру қолўни албиўти бкср бо хонанд боқии қрои бзм бо , Фолксри лмкони алёءу алзми алии аласл муфассирон гуфтанд ки дар ҷоҳилият одат доштанд ки аз ҳаҷ боз омад надид аз боми сарои хеш дар сарой омад надид , на аз дар сарой ,у бони таъзим ҳаҷ мехостанд ва кроҳит доштандӣ пушт бар гардонӣдан , аз он раби Алъоламин эшонро фармуд то ин суннату одати ҷоҳилияти даст боз доранд , ва эшонро хабар кард ки ин на некӣ ва порсоеаст , агар некӣ ва порсое мехоҳед бони пас баён кард ки порсое ва некӣ чист , гуфту локини албри ман атқӣ . . . Порсое ва некӣ онаст ки озарми аллоҳ нигаҳ доред ва аз хашм ӯ бипарҳезед ,у қили мъноءу локини албр бар ман атқии локини порсоеи порсоеи он касаст ки аз хашму азоб худоӣ бипарҳезед .

Ва أтўои албиўти ман أбўобҳо . . . Ва бахонаҳо ки дар оӣид аз дар дроӣиду озарми аллоҳ нигаҳ доред , ва аз хашм ӯ бипарҳезед то ба некии ду ҷаҳон расед . Ва атқўои аллоҳ чун бар аллоҳ расед лълкми тФлҳўн ба пирӯзӣу растгорӣ ва хушнӯдӣ биравӣ расед .

Абӯи убайда дар маънӣ оят гуфтааст лӣси албри бони ттлбўои алмърўФи ман ғайри аҳла .

Ва أтўои албиўти ман أбўобҳо эй атлбўои алмърўФи ман аҳла ҳар маърӯфиро ҷое ҳаст , ва ҳар кориро рӯе ва ҳар бариро маҳаллӣу аҳлӣ , чун на биҷои хеш ва на аз аҳли хеш талаб кунӣ бар набошад , бар онаст ки аз аҳли хеш талаб кунӣ . Мустафо ъ бар вифқ ин гуфт « атлбўои алмърўФи ман аҳла » « атлбўо алхир ъанд ҳисони алўҷўаҳ »

Ва қотлўои фии сиблати аллоҳ . . . Алоиаҳ . . . Аввали оятӣ ки фурӯ омад дар қаттолу ҷиҳод бо кофарони ин оят буд ,у Мустафо ъ бар мӯҷиби ин оят ҷанг мекард , ҳар кас аз кофарон ки баҷанг омадӣ бо вай ҷанг кардӣ , ва агар на ибтидо накардӣ , чунонк гуфту лои тътдўо эй лои тбдўоу лои тФҷأўҳми болқтол , ногоҳ эшонро мкшиди пеш аз он ки босалом даъват кунед , ва ибтидо макунед магар ки эшон ибтидо кунанд : إни аллоҳи лои иҳби алмътдини пас ин оят ва ин ҳукм мансӯх шуд бончаҳ гуфт Фоқтлўои алмшркини ҳайси вҷдтмўҳми ин қавли баъзе муфассиронаст , аммо ибни аббосу муҷоҳиди мигўинди ин оят аз муҳкамот қуръонаст ки аз ҳукми он ҳиҷиз мансӯх нашуд , ва фармонаст бқтоли кофарон . Чунонк ҷойҳои дигар бон фармуд Фоқтлўои алмшркини қотлўҳми иъзбҳми аллоҳи бأидикми қотлўои аллазӣнаи лои иؤмнўни биллоҳу ашбоаҳи злк ,у бойени қавли маънӣу ло тътдўо онаст ки занону кӯдаконро мкшид , ва чун зинҳор хоҳанд зинҳор диҳед , ва зинҳор машканед , ва аз аҳди бози пас нёӣид , ва чун газят пазиранд газят азишон бипазиред , ва ин газят пазируфтани хоссаи аҳли китоби рост , бнси қуръону злки фии қавлаи таъолии қотлўои аллазӣнаи лои иؤмнўни биллоҳу лои болиўми алохри илои қавлаи ман аллазӣнаи أўтўои алкитоб ҳатто иътўои алҷзиаҳи ани яди маҷусро ҳамин ҳукмаст ки , Мустафо ъ гуфт , « снўои баҳами санаи аҳли алкитоб »

Ва алии бен абии толиб ъро пурседанд ки ҷузия аз маҷус пазирем ? гуфт « оре ки эшонро китобӣ буд ва бардоштанду ббрднд аз миёни эшон » ин далелӣ равшанаст ки пазируфтани ҷузияро аҳли китоб бӯдан шартаст , пас мушрикону абдаи аўсони азин ҳукм берунанд , ва албата азишон ҷузят на пазиранд , ки на аҳл китобанду раби Алъоламин ҳукми эшон ин кард киу қотлўҳм ҳатто лои ткўни фитна . эй қотлўҳм ҳатто ислмўо бо эшон куштан мекунед то он гуҳ ки мусулмон шаванд , пас ҷззи ислом азишон қабул набояд кард ва низ гуфту ақтлўҳми ҳайси сқФтмўҳм эй ҳайси вҷдтмўҳми эшонро бикашед ҳар ҷо ки баришон даст ёбед ,у أхрҷўҳми ман ҳайси أхрҷўкм ва эшонро аз Макка берун кунед чунонк шуморо берун карданду алФтнаҳи أшди ман алқтл ва шуморо ки азоб мекарданд ки аз исломи бози оӣиди он сахттараст дар нописанди аллоҳ аз куштан , ки эшонро кашид дар ҳарам . Маънии дигару алФтнаҳи أшди ман алқтли ширк овардани саъб тараст аз куштани шумо эшонро .

Ва ло тқотлўҳм ъанд алмсҷдулҳаром қроءти Ҳамзау алӣ «у лои тқтлўҳм ҳатто иқтлўкми фӣаи ?фони қтлўкми Фоқтлўҳм » беалифаст дар ҳар се ҳарф , ва дигарон ҳама болФ хонанд . Он аз қатласт ва ин аз қаттол , он айн куштанаст ва ин ҷанг кардан . Мегуяд эшонро мкшид ба наздики масҷиди ҳаром , яъне дар ҳарам то он гуҳ ки шуморо кашанд , пас агар шуморо кашанд , ҳамонҷои шумо низ кашид ҳамонҷои эшонро . Миёни муфассирон ихтилофаст ки ин оят мансӯхаст ё муҳкам , муҷоҳид гуфт муҳкамаст ки дар ҳарам то кофарони бқтол ибтидо накунанд раво нест мусулмононро бо эшон қаттол кардану куштан ,у бқўли қтодаҳу рабиъи ин ҳукм мансӯхаст боити сайф ,у бойени ояти дигар ки гуфту қотлўҳм ҳатто лои ткўн фитна мегуяд бо эшон куштан кунед то он гуҳ ки бар замин кофар намонад ки мусулмононро ранҷоанд , ё бе газяти эмини зайд .

Ва икўни аддӣни ллаҳ ва мекашид то он гуҳ ки бар замини ҷузи аллоҳро дайн намонад . Дар хабар меояд ки лои ибқии алии зуҳри аларзи байти мдру лои вбри алои адхлаҳи аллоҳи ъзу ҷли калимаи алислом аммо бъзи ъзизоу базли залил , аммо ани иъзҳми аллоҳи Фиҷълҳми ман аҳлаи Фиъзўо ба , ва аммо ани излҳми Фидинўои ?ла .

Фإни антҳўои Флои адуон эй лои сиблат бау лои ҳаҷа , лқўлаҳи таъолии ?имаи алаҷалин қзити Флои адуони алӣ эй лои сиблати алӣ , мегуяд агар аз ширк овардану афзӯнӣ ҷустан боз истанд шуморо бар эшон роҳӣ нест , ва ҳуҷҷатӣ нест . Ки бо эшон дар ҳарам куштан кунед إлои алии алзолмини магар бар эшон ки ибтидо кунанд ва бо шумо дар ҳарам куштан кунанд , қоли ъкрмаҳи алзолми алзии абии ани иқўли лои илоҳи алои аллоҳ .

Алшҳрулҳаром болшҳрулҳаром расӯли худо сиррӣа фиристод дар моҳи ҳароми бқўмии мушрикон , эшон гуфтанд ки дар моҳи ҳаром ҷанг мекунед ? ин ҷавоб онаст , мегуяд ки эшон низ туро аз Макка дар моҳ ҳаром баргардонеданд , яъне дар сулҳи ҳудаибия ки расӯли худоиро бар гардониданд ва бо ваии паймони бастанд ки дигари сол боз ояд , ин бар гардонӣдани ҳам дар моҳи ҳаром буд ,у мушрикон озарм надоштанд . Раб Алъоламин гуфт ин моҳи ҳароми бони моҳи ҳаром , ва ин шикастани озарми бон шикастани озарм .

Фмни аътдии алайкуми Фоътдўои алайҳ . . . Харҷи махраҷи алҷўобу алмзоҳоаҳ , ин дар баробари ном ҷиноят биёмад бар тариқи ҷазо , чунонк ҷой дигар гуфт Фисхрўн манеҳам схр аллоҳ манеҳам

Ва фии алхбри ман сби ъморои сбаҳи аллоҳ . .

Ва атқўои аллоҳу аълмўои أни аллоҳи маъа аламтқин аллоҳ бо прҳизгоронсти эшон ки аз ҳўӣу мурод худ бипарҳезанд ,у ризоу муроди хеши фидои ризоу мурод ҳақ кунанд ,у баҳр чаҳ шан пеш ояд худоиро дар он қиём кунанд , на худро , аллоҳи таъолии бнсрт боишонаст , чунонк ҷой дигар гуфт إни тнсрўои аллоҳи инсркму фии алхбри ман кони аллоҳи кони аллоҳи ?ла .

Ва أнФқўои фии сиблати аллоҳу лои тлқўои бأидикми إлии алтҳлкаҳ . . . Алтҳлкаҳи алҳлоку алмроди болоидии алонФси Фъбр аллоҳ болид ани алнФс , кқўлаҳи қидмати идок .

Ин оятро таъвилҳо гуфтаанд : яке онаст ки агар ҳазина накунед дар роҳи худоӣ ва дар он накушеду бсФти бухл олӯда гардид ҳалок шавед ҳам аз рӯй зоҳир ва ҳам аз рӯй ботин , ботин хароб шавад бсбби бухл ,у зоҳир ҳалок гардад бадасти душман . Ин ҷавоб онаст ки чун фармон омад бонифоқ қавӣ гуфтанд агар мо ҳазина кунем дарвеш ва муфлис бимонем , ва дар кори рӯзии занни бади бурданди бхдои ъзу ҷл . Раб Алъоламин гуфт нафақа кунед ва худро ҳалок макунед , ва танҳои хеши ббими дарвешӣ ва тарсидан бар гусастани рӯзии сӯй табоҳӣ Маяфканед ,у аҳснўои алзни биллоҳи фии алсўобу алохлоФи бхдои ъзу ҷли занн некӯ бурид бподоши некӯ кардан дар он ҷаҳон ва дарин ҷаҳони бадали мол додану рӯзии фарох , ҳамонаст ки гуфт ва мо أнФқтми ман шайъи ءи Фҳўи ихлФаҳу ҳўи хайри алрозқин .

Қоли расӯли аллоҳ « ман арсли нафақаи фии сиблати аллоҳу ақоми фии байтаи фалаи бакули дарҳами сбъмоӣаҳи дарҳам , ва ман ғзои бнФсаҳи фии сиблати аллоҳу анФқи фии виҷҳаи злки фалаи бакули дарҳами явми алқимаҳи сбъмоӣаҳи алифи дарҳами сами телаи ҳзаҳи алоиаҳу аллоҳи изоъФи лмни ишоء »

Зайд аслм гуфт ин дар шаън қавмӣ омад , ки бо ғозён берун мешуданд , бебарг ва бесоз ,у тавоноӣ он надоштанд пас бароа дар мунқатиъ мешуданд , пасу болу аёл дигарон мебуданд . Раб алъзаҳ фармуд ки дар роҳи худо бар худ нафақа кунед , ва агар чизе надоред худ берун машавед , ва худро дар тҳлкаҳ Маяфканед ,у тҳлкаҳи он буд ки ба гуруснагӣу тишнагӣ ё аз мондагӣ дар рафтан ҳалок мешуданд , он гуҳи дигаронро гуфт ки тавоноӣ доштанду أҳснўои إни аллоҳи иҳби алмҳснину қили алтҳлкаҳи азоб , иқўли аллоҳи ъзу ҷлу лои ттркўои алҷҳоди Фтъзбўо .

Мегуяд ҷиҳоди Фрўмгзорид ки агар бигзоред бъзоб худо расед ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт إлои тнФрўои иъзбкми ъзобои أлимо . Ва қили алтҳлкаҳи алқнўти ман раҳмаи аллоҳ .

Қоли абӯи қуллобаи ҳўи алрҷли исиби алзнби Фиқўли листи лии тавба . Фииأси ман раҳмаи аллоҳу инҳмки фии алмъосӣ , ин дар шаън касеаст ки бгноаҳ дар уфтад , он гуҳ бо худ гуяд ки марои об рӯй нест ,у ҷой тавба нест ки тавбаи ман биҷой қабул нест ва аз раҳмати худо навмед шавад ва дар гуноҳи биафзояд . Раб Алъоламин гуфт худро ҳалок макунед банк аз раҳмати ман навмед шавед ,у бмни занн бад бурид . Он гуҳ гуфту أҳснўои бмни занн некӯ доред ки ман онҷоам ки занн банда манаст , ано ъанд занни абдии Флизн бе мо шоءу қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « знўои брбкми ани сиғФри лаками знўои брбкми ани ситўби алайкум , ани ҳасани алзни ман алъбодаҳ »

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « лои имўтни аҳдкми алоу ҳўи иҳсни алзни биллоҳ , ?фони ҳасани алзни биллоҳи самани алҷнаҳ . »