Қавлаи таъолӣ : ва ман анноси ман ишрӣ нафса алоиаҳ . . . Ин оят дар шаъни сҳиби бен синони алрўмӣ омадааст . Мардӣ буд аз ҷумлаи саҳоба аз араб ибн намар бен қост кунят ваии абӯи яҳёи ду писар буд ӯро яке Ҳамзаи ном , ва яке яҳё ,у Мустафо ӯро бойен кунят хонд , бкўдкӣ дар ғорати бадаст рӯм афтод , дар миён эшон болид , вайро бидон рӯмии хонданд . Умри хитоб васият кард то вай бар ӯ намоз кард расӯли худои вайро дӯст дошт ва аз ваии розии мард , он гуҳ ки бар расӯл худо меомад бҳҷрт , мушрикони вайро дар роҳ бигирифтанд , қасд карданд ки вайро бикашанд ё боз гардонанд , ончӣ аз моли дунё бо худ дошт фаро эшон дод ,у ончӣ бахона дошт нишон фаро дод то бстднд ,у хештанро азишон бози хариди исломро ,у ҳиҷратро брсўл худо омад буи . Дар хабар овардаанд ки чун пеш вай омад Мустафо ӯро гуфт : « сҳиби рбҳи албиъи рбҳи албиъ » , ва гуфтаанд ки мушрикон ӯро рӯзгорӣ дар Макка тъзиб карданд , гуфт « ании шайхи кабӣри Фҳли лаками ани тأхзўои молӣу тзрўнӣу динӣ , ФФълўо , сами харҷи илои алмдинаҳ , Фтлқоаҳи абӯи бикру умри фии риҷол , Фқоли ?лаи абӯи бикри рбҳи биъки абои яҳёу қрأи алайҳи ҳзаҳи алоиаҳ . Ишрӣу иштрӣу ибиъу ибтоъи ҳама якеаст харидро ва фурухтро араб ҳар чаҳор гӯйанд . Абтғоءи маразоти аллоҳи тлбои лмрзотаҳ , мушрикони сҳибро азоб мекарданд то муртад шавад , гуфт : ман пер мардем , агар ман бо шумо бошам ҳеҷ нафъии бшмо оид нагардад ва ҳеҷ мзртӣ нарасад , маро бигзореду молам фаро гиред , пас моли азуи бстднд ва ӯ муроҷиат бмдинаҳ кард .

Ва аллоҳи рؤФи болъбоди ин ибоди ҷамоатӣ мусулмонон буданд дар Макка , кофарони эшонро тъзиб мекарданд ва ранҷ менамуданд , то баъзеро бикуштанд ва баъзеро боз фурухтанд аммори ёсир буду модари ваии саммӣа ,у падари ваии ёсир ,у балолу хбоби бен алорт , мигўинди аввал касеро аз мусулмонон ки киштанд дар исломи модару падари аммор ёсир буданд , қил рабтатам аммори байни бъирини сами вҷӣии қаблҳо болрмҳи Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами буи бар гузашт ва ӯро бар он сифат дид , гуфт сбро , оли ёсир , ?фони мўъдкми алҷнаҳ .

Ва гуфтаанд , ки ин оят дар шаъни амири алмؤмнини алии бен абии толиб ( ъ ) омад он гуҳ ки Мустафо ҳиҷрат кард ,у алиро бар ҷои хоби худ хўобонид ,у злки ани аллоҳи таъолии аўҳии илои Ҷабраилу Микоил , ании охяти бинкмоу ҷаълати умри аҳади комаи атўли ман умри алохр , Фоикмои иؤсри соҳибаи болҳёҳ , Фохтори клоҳмои алҳёҳ , Фоўҳии аллоҳи алиҳмои أи Флои кнтмо мисли алии бен абии толиб , охяти байнау байни набии Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?алау силами Фботи алии фаррошаи иФдиаҳи бнФсаҳ ,у иؤсраҳи болҳёҳ . Аҳбтои илои аларзи ФоҳФзоаҳи ман адуа , Фнзло ,у кон Ҷабраил ъанд раъси алӣ , ва Микоил ъанд рҷлиаҳ ,у Ҷабраили инодӣ « бахи бахи ман мслк ё бен абии толиб , ибоҳии аллоҳи ъзу ҷли бки алмлоӣкаҳ . » Фонзли аллоҳи ъзу ҷли алии расӯлау ҳўи мутаваҷҷеҳи илои алмдинаҳи фии шаъни алӣ : ва ман анноси ман ишрӣ нафса . . . Алоиаҳ .

Қавлаи таъолӣ ё أиҳои аллазӣнаи омнўои адхлўои фии алслми кафеи алоиаҳ . . . БФтҳи сини қроءти ҳиҷозӣ ва ксоиӣаст ,у бксри сини қироати боқӣ , агар бФтҳи хуоне сулҳаст ва агар бксри хуонеи ислом . Ва маънӣ ҳар ду мутадохиланд ки ҳар ки дар ислом омад дар сулҳ мусулмонон омад , ва ҳар ки дар сулҳ мусулмонон омад дар баъзе маъонии ислому шароеъи он пайваст . Гуфтаанд ки оят дар шаъни муъминони аҳл китоб омад абди аллоҳи бен салом ,у сълбаҳи бен салом ,у ибни ёмину асаду асиди ибнии каъб ,у шуъбаи бен Амр ,у бҳири алроҳб ки рӯзи шанберо бузург медоштанду гӯшту шери шутур хӯрдан бар худ ҳароми мишнохтнд чунонк ҳукми ҷоҳилият буд пеш аз ислом , ва низ мегуфтанд ё расӯли аллоҳи тӯрӣаи ҳам китоб худоаст агар дастурӣ бошад то бархонем ва бидон қиём кунем . Аллоҳи таъолӣ бо эшон хитоб кард ки адхлўои фии алслми кафеи ҷумлаи бшроиъи дайни Муҳамад дар оӣид ,у аҳкоми исломи ҳама дар пазиред ,у дайни ҷуҳудии бикборгӣ даст бидоред . Рӯй ҷобири бен абди аллоҳи ани умри бен улхитоби ?утии расӯли аллоҳи Фқол ано насамъ аҳодӣси ман яҳуд , Фтъҷбно , أи Фтрӣ ан накутуб баъзҳо ? Фқоли أи мтҳўкўни антми комаи тҳўкти алиҳўду алнсорӣ ? лақади ҷӣткми баҳои Байзои нақӣа ,у луи кони Мӯсои ҳаёи мо вусъаи алои атбоъӣ ва гуфтаанд ки ин хитоби ҷумла мؤмнонст мегуяд : бар ислом поянда бошед ,у ҳудӯди саҳҳоми он биҷой оред .

Ани алӣ ( ъ ) қоли қоли расӯли аллоҳ « алисломи смониаҳи асҳом : алисломи саҳм ,у алслўоти саҳм ,у алзкоаҳи саҳм ,у савми рамазони саҳму алҳҷи саҳм ,у алҷҳоди саҳм ,у аламри болмърўФи саҳму алнҳии ани алмнкри саҳм ,у қади хоби ман лои саҳми ?ла » .

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « комаи лои тҳсни алшҷраҳу лои тслҳи алои болўрқи алохзр , кзлки лои ислҳи алисломи алои болкФи ани маҳорими аллоҳу алоъмоли алсолҳаҳ »

Ва лои ттбъўои хутувоти алшитони алоиаҳ . . . Бар гомҳои шайтони ?марвиду хилофи мҷўӣид ва аз сулҳи сари мкшид , ва аз роҳи суннату ҷамоати бмгрдид , ва бо амири хеш ва бо ҷимоъаи хеши хилофи мёрид , қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « алҷмоъаҳи раҳмау алФрқаҳи азоб ,у яди аллоҳи алии алҷмоъаҳ , Фотбъўои алсўоди алаъзами ?фони ман шз шуд фии алнор . »

Фإни зллтми ман баъди мо ҷоءткми албиноти алоиаҳ . . . Он қавмро мегуяд ки бад-ӣни ҷуҳудӣ майл доштанд пас ислом . Мегуяд агар шумо аз шароеъ ислом бигардеду пой аз ҷодаи шаръи Муҳамаду аҳком қуръон баргиред ,у чизеро аз шароеъи мансӯх пеш гиред ,у дили фаз он диҳед , аз таъзими рӯзи шанбеу таҳрими гӯшти шутури баъд аз онки ислому қуръон бшмо омад ,у ҳалолу ҳаром бар шумо равшани гашт .

Фоълмўои أни аллоҳи азизи ҳаким агар чунон кунед , пас бидонед ки худоӣ тавоносту доноу уқубат карданро тавон дорад , ончӣ аз он боз занад бадонаш боз занад , ва ончӣ фармоед бадонаш фармоед .

Овардаанд ки каъби алоҳбор дар абтдоءи исломи ваии сӯраи албқраҳ май омухт , чун бойен оят расед , муаллим ӯро гуфт : « Фоълмўои ани аллоҳи ғафури раҳим » каъб гуфт : ин на бар ваҷҳасту қуръони чунин натавонад буд , ғафури раҳим » гуфтани аинҷоигаҳ лоиқ нест , пас бмсҳФ бозгаштанд дар мусҳафи набишта буд ки Фоълмўои أни аллоҳи азиз ҳаким гуфт « аҷал ҳоказо ҳай » акнӯн қуръонаст баростӣ ,у назми қуръони бдрстӣ , гуфтанд аз чаҳ бдонстӣ ? гуфт « илмати ани алҳкими лои итўъди сами иқўли ғафури раҳим . »

Ҳилли инзрўни алоиаҳ . . . Ъкрмаҳ ривоят кунад аз ибни аббоси рзи қол « ётии аллоҳи фии злли ман алсхоб ,у қади қатъати тоқот »у фии рўоиаҳи ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами қоли ман алғмоми тоқоти ётии аллоҳи ъзу ҷли фӣҳо мҳФўФаҳи болмлоӣкаҳу злки қавлаи алои ани иأтиҳми аллоҳи фии злли ман алғмом .

Злли ҷамъи зилла ,у зиллаи соя бонаст ,у ғмом абрӣ бошад сипед рақиқ ҳамонаст ки дар сӯра алФрқон гуфт :у явми тшққи алсмоءи болғмом эй ани алғмом , мегуяд он рӯз ки бози шикофади осмон аз абри сипеди нузули худоиро ъзу ҷли ҳайни инзли фии злли ман алғмом .

Он гуҳ гуфту алмлоӣкаҳ яъне ки аллоҳ ояду ҷўкии Фриштгон бо вай .

Қоли ибни аббоси маъаи алкрўбиин , лҳои қурун , ?лаами къўби ккъўби алқнои мо байни ахмси аҳдҳму каъбаи масираи хмсмоӣаҳи ом . » мазҳаби аҳли суннату асҳоби ҳадис дар чунин ахбору оёти сифот , бзоҳр брФтнасту ботини таслим кардан , ва аз тафаккур дар маъонии он давр бӯдан ,у таъвил на ниҳодан , ки таъвили роҳ бероҳонаст ,у таслими шиори аҳли сана ва имонаст . Ва бар вифқи ин ояти брўоити бӯи ҳрираҳи Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : « Фбинои нҳни вуқуф яъне явми алқимаҳи ази смънои ҳсои ман алсмоءи шадидан , Фҳолнои сами инзли аҳли алсмоءи алднёи бмслии ман фии аларзи ман алҷну алонс , ҳатто азои днўои ман аларз , ашрқти аларзи лнўрҳм ,у ахзўои масофаами Фқлнои ?лаами Фикми рбнои ъзу ъло ? қолўои лоу ҳўи оат . Сами инзли аҳли алсмоءи ассонӣаи бмслӣ ман назул ман алмлоӣкаҳи ман аҳли алсмоءи алднёу бмслии ман фӣҳо ман алҷну алонс , ҳатто азои днўои ман аларзи ашрқти аларзи лнўрҳму ахзўои масофаам , қлнои ?лаами Фикми рбно ? қолўои лоу ҳўи оат , сами инзлўни алии қадари злки ман алтзъиФ , ҳатто инзли алҷбори табораку таъолии фии злли ман алғмому алмлоӣкаҳу иҳмли аршаи иўмӣзи смониаҳ , ва ҳам алиўми арбаъаи ақдомҳми алии тхўми аларзи алсФлӣу алсмоўоти илои ҳҷзҳм ,у алърши алии мнокбҳм , ?лаами зҷли ман алтсбиҳ , иқўлўн : « субҳони зии алъзу алҷбрўт , субҳони зии алмалику алмлкўт , субҳони алзии лои имўт , субҳони алзии имити алхлоӣқу лои имўт , сбўҳи қуддус , раби алмлоӣкаҳу алрўҳ , субҳони рбнои алоълии алзии имити алхлоӣқу лои имўт . » Физъи аллоҳи табораку таъолии курсӣаи ҳайси шоءи ман арза , сами иҳтФи бсўтаҳи Фиқўл ё мъшри алҷну алонси ании қади ансти лакам , мнзи хлқткми илои иўмкми ҳозо , асмъи қўлкму абсри аъмолкм , Фонстўои ило , Фонмои ҳаии аъмолкму сҳФкм , тқрءи алайкуми мнзи хлқткм , Фмни ваҷди хирои Флиҳмди аллоҳ , ва ман ваҷди ғайри злки Флои илўмни ало нафса .

Ва қзии алأмру подош гиравидагон бисипоранд , ва дар сарои подоши фурӯи оранду подош ногрўидгон бисозанд .

Ва إлии аллоҳи трҷъи алأмўру бозгашт ҳар кор бо хост худост ,у бозгашт ҳар чиз бо илми вай , ва ҳар бӯданӣ бо ҳукми вай . Трҷъи бзми тоءи қроءаҳи ҳиҷозӣу бӯи умр ва ъосмаст ,у бФтҳ то қроءти боқӣ , ва дар маънӣ мутақорибанду мутадохил , лони аломўри кулҳо трҷъи илои аллоҳ , азои рҷъҳои аллоҳ эй амрҳо болрҷўъи илайҳ . Баъзе муфассирон гуфтанд дар маънии трҷъи алأмўр ки ин тасарруф бандагонасту маликати эшон дар амволу асбоби дунё ,у нФози фармони баъзе бар баъзе дар қиёмат , он ҳама ботил гардад ,у фармону ҳукми ҷузи худоиро ъзу ҷл бар халқ набӯд , чунонк гуфту алأмри иўмӣзи ллаҳ ва гуфтаанд умӯри ӣнҷо арвоҳаст , ки ҷои дигари рӯҳро « амр » ном кард : қул алрўҳи ман أмри рабӣ боз намӯд ки рӯҳҳо ҳамаи буи боз гардад , чунонк ҷой дигар гуфт аллоҳи итўФии алأнФси ҳайни мўтҳоу қоли таъолии комаи бдأкми тъўдўн .

Қавлаи таъолӣ : сил банӣ إсроӣили алоиаҳ . . . Банӣ Исроили аинҷоигаҳи муъминону гиравидагон аҳл тавротанд , ва гуфтаанд ки ҷуҳудон Мадинаанд , ки мегуяд бипурс азишон яъне бар сиблати танбеҳу тқриъ , ки чанд додеми падарони эшонро ,у гузаштагони эшонро , азин нишонҳои равшан , ва пайғомҳои некӯ ,у мӯъҷизоти пайдо , ва кароматҳои ошкоро , чун Асо ,у яди Байзо ,у шикофти дарё , ва раҳонидан эшон аз кед аъдо , ва аз он пас дар тӣаи ману селоӣ .

Ва ман ибдл наамма аллоҳи алоиаҳ . . . Ва ҳар ки китоб худоӣ бигардонад , ва дар он тағйиру табдили орад , ва он неъмат ки аллоҳи таъолӣ бар эшон рехт ва дар китоб боишон дод дар кори Муҳамаду баёни наъти ваии бипушад , ва дар ботил бакӯшад Фإни аллоҳи шадиди алъқоби бдрстӣ ки худои сахт уқубатаст , азоб кунад ин пўшндаҳи неъматро ,у ҷудокунанда клмтро , ва гуфтаанд ки неъмат эдар Мустафоаст , мегуяд ҳар ки ин неъмат ки Муҳамадаст бадал кунад , пас аз онк буи омад , ки устувор бояд гирифт ноустувор гираду тасдиқи бткзиб бадал кунад , худоӣ ӯро уқубат кунад ва сахт гирад .

Зини ллзини кФрўои алҳёҳи алднёи алоиаҳ . . . Ҷои дигари азин кушода тар гуфт :у إзи зини ?лаами алшитони أъмолҳми шайтон бар эшон орост ва бичишам эшон некӯ намӯд ин зиндагонии дунё , ки ҷузи бисоти лаҳв ва лаъиб нест ,у ҷузи матоъ алғрўр нест рӯзии Фрорўзии бурдани бФрҳибу бархӯрдории андак , ва бар орост бар эшон кирдори бади эшон , то бар муъминон ва бар даравишони схрит ва афсӯс медоранд , ва май хнднд . Кофарон Қурайш буданд ки бар даравишони саҳоба чун балол ,у салмон ,у абӯи алдрдоء ,у абди аллоҳи масъӯд ,у аммори ёсир ,у хбоб ,у сҳиб ва ибнам мактум механдиданд , ва бар тариқ схрит мегуфтанд якдигарро : ки дар нигаред дар кори Муҳамад ! ки мегуяд бойени даравишону гадоён ки ман кори ҷаҳон рост кунам ,у арабро бар шиканам ,у қоидаи дайни нави нуҳум ! он гуҳ гуфтанд агар дайни ваии ҳақ будӣ содоту ашрофи Қурайшу бародарони пас рӯ будӣ , на ин гадоён ва бекасон ! .

Аллоҳ таъолӣ гуфту аллазӣнаи атқўои Фўқҳми явми алқёмаҳи алоиаҳ . . . Фардои ин гадоён ва бе касони болой эшон бошанд , ӣнон дар фирдавси барину дараҷаи улё , ва эшон дар қаъри ҷаҳаннам дар даракаи суфло .

Рӯй алии алайҳи ассаломи қоли қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам : « ман астзли мؤмно ӯ муъмина ӯ ҳқраҳи лФқраҳ ,у қуллаи зоти яда , шуҳраи аллоҳи таъолии явми алқимаҳи сами иФзҳаҳ , ва ман бӯҳти мؤмно ӯ муъмина ӯ қоли фӣаи мо лӣси фӣа , иқомаи аллоҳи алии нори ман нори ҷаҳаннам , ҳатто ихрҷи ммои қолаи фӣа ,у ани алмؤмн аъзам ъанд аллоҳи ъзу ҷл ,у акрами алайҳи ман малики муқарраб .

Ва лӣси шайъи ءи аҳби илои аллоҳи ъзу ҷли ман муъмини тоӣб ӯ муъмини тоӣбаҳ . Ва ани алмؤмни иърФи фии алсмоءи комаи иърФи алрҷли аҳлау валада » .

Ва қоли абӯи бикри алсдиқ : лои тҳқрни аҳдои ман алмуслимӣни ?фони сағир алмуслимӣн ъанд аллоҳи кабӣру қоли яҳёи бен маози бӣси алқўми қавми ани астғнии бинҳми алмؤмни ҳсдўаҳу ани аФтқри бинҳми астзлўаҳ .

Сами қолу аллоҳи ирзқи ман ишоءи бғири ҳисоби худоӣ ӯро ки хоҳад рӯзӣ медиҳад беандоза , яъне бетабаъа дар дунё , ва бешумору вохўост дар уқбо , ва гуфтаанд ки маънӣ ин онаст ки рӯзӣ диҳад чунонк худ хоҳад , беонк касе бар вай эътирозӣ кунад , ё шумор кунад ки инро чанд додӣ ? ва ӯро чун додӣ ? аз онк бешарик ва бемнозъаст , ва беназир ва беқасим ва бемъондост , сдигр маънӣ онаст ки рӯзӣ диҳад бешумор , ки на хазина вай мебирасад то бишумор диҳад , ё аз иҷҳоф май тарсад то бондозаҳ диҳад , ва ин касеро бошад ки имрӯз дар сарои хизмату тоъати ҳисоб аз миён баргирад , ва чндонк тавонад ва тоқат дорад ибодат кунад ,у чашм аз он бияфканад , ва бар ҳақ нашимурд , то фардо дар сарои ҷазоу неъмат , дар савоб додани ҳисоб аз миён бар гирад , ва бе шумори Наими хулд бар ваии резад .