Қавлаи таъолӣ : алтлоқи маратони алоиаҳ . . . . Ндби илои тафреқи алтлоқи лӣлои итнозъи илои итмоми алФроқ , тафреқи талоқ аз он мндўбаст ки ҳақиқати фироқ макрӯҳаст . Ҳар чанд ки талоқ дар шаръ мубоҳаст худоӣ душман дорад ки сабаб фироқаст , ва баридани асбоби улфат ва висоласт . Расӯл худо гуфт « абғзи алмбоҳоти илои алтлоқ »
Ва иззати қуръон сано мекунад бар қавмӣ ки пайвандҳо набаранд ва фироқ наҷӯянд ва гуфту аллазӣнаи ислўни мо أмри аллоҳ ба أни иўслу ихшўни рбҳм ва дар малакӯти аъло Фриштгонии офарӣдаи як нимаи эшон барфаст ва як нимаи оташ , ва бақадрат худ ин ҳар ду зид дар ҳам сохта ва бар ҷои бдоштаҳ ,у тасбеҳ эшон инаст ки : субҳони ман иؤлФи байни алнору алслҷи алиф ё раби байни қулӯби алмؤмнини ман ъбодки пер суфиён гуфт : дар биёбони мирФтми шахсеро дидам мункир , обӣ дар пеши ваии истода , ва аз он оби набот бар омада , гуфтам ту кистӣ ? гуфт ман абӯ мараам , гуфтам ин чаҳ обаст ? гуфт ашки чашм манаст , ва ин сабзӣҳоу набот аз оби чашми ман бар омада , гуфтам чаро майгаре ? гуфт : абкии фии айёми алФроқи лоёми алўсол . Маҳҷӯронро днднаҳи висол дар айёми фироқи рӯҳ дил бошад , бигзор то бар худ бгрим ки аз ман зортар бҷҳон кас нест .
Гуфтам чу дилам бо ту қарин хоҳад буд
Мустуҷиби шукр ва офарин хоҳад буд
Биллоҳ ки гумони набардам эй ҷони ҷаҳон
Комед марои Фзлк ин хоҳад буд
Ҳасани бен алии ъалиҳумо ассалом занӣ дошт талоқ дод , ӯро , пас чиҳил ҳазор дирами меҳри он зан буд буи фиристод то дилаш хуш шавад , зани он моли пеши ниҳод ва гиристан дар гирифт гуфт : матоъи қалили ман ҳабиби мФорқ
Марои хостаи ҷаҳон чаҳ бакораст ки канорами тиҳӣ аз ёраст !у дӯст аз ман безораст !
Касе каши мори нешӣ бар ҷигар зад
Варо трёқ созад неи тбрзд
Гӯйанд ин сухан бо ҳасани бен алӣ афтод , дар вай асар кард , ва ӯро муроҷиат кард .
Дар осори биоранд ки амири алмؤмнини алии алайҳи ассаломи рӯзии бзёрт берун рафт бар сари гӯри Фотима , мегирист мегуфт :
Молии вақфати алии алқбўр мусалламан
Акли алтроби маҳосинии Фнситкм
Қабри алҳбиби Флми ирди ҷавобӣ
Фъликми манӣ ассаломи тқтът
ФҳтФи ҳотиф :
Ва أнорҳини ҷнодлу туроб
Қоли алҳбибу Киеви лии бҷўобкм
Ва ҳуҷбати ани аҳлӣу ани асҳобӣ
Манӣу мнкми васлаи алоҳбоб
Гуфт : чаҳ будаст ?у дӯстро чаҳ раседаст ? ки салом мекунам ва май пурсаму ҷавоби нмидҳд . ? ҳотифӣ овоз дод ки дӯстат мегуяд : чун ҷавоби даҳум , ки меҳри марг бар даҳанами ниҳода , дар миёни сангу хок танҳо бимонада , ва аз хешу пайванди бози монда , аз ман бтўи дуруди бод . Он низоми дӯстӣу пайвастагии имрӯзи миёни мо аз ҳам фурӯ рехтаст . Ва қаллодаи он аз ҳам бигусастаст .
Алӣ ъ аз сари он ранҷурӣ бархест ва мерафт ва ин байт мегуфт :
Лкли иҷтимои ман халилин фирқа
Ва кули алзии дуни алФроқи қалил
Ва ани аФтқодии воҳдои баъди воҳид
Далели алии ани лои идўми халил
Чун дарди фироқ дар ҷаҳон чист , бигӯ
Оҷизи зи фироқ ношуда кист , бигӯ ?
Гӯйанд маро ки дар фироқаши мгарӣ
Он кист ки аз фироқ нагирист , бигӯ ?
Молики динор бародарӣ дошт номи ваии маликон , аз дунё берун шуд . Молик бар сари хок вай нишаст ва мегуфт : ё маликон , лои тқри Айнӣ ҳатто аълами ин срт ,у лои аълами злки мо дамати ҳаё , он гуҳ бисёр бигирист , ӯро гуфтанд : эй молики бмрги ваии чандин май бгриӣ ? гуфт на бон мегарем ки аз дунё берун шуд , ё бонки имрӯз аз ваии бозмондм , бони мигрим ки агар фардои брстхиз аз ваии бози монам , ва ӯро на байнам , ин худ тҳсри Фўоти дидор махлуқаст , Аё тҳсри Фўоти дидори холиқи худ кро буд ? ва чун буд ? гӯйанд ки фазаъи Акбар дар қиёмати доғи ҳасрати фурқат буд , ки бар сари ду роҳ бар ҷон қавмӣ ниҳанд , ва эшонро аз дӯстону бародарон боз баранд , ин осон тарасту дарди он камтар , саъб тар онаст ки агар доғи фурқати аллоҳ бар ҷон мо ниҳанд ва аз роҳи саодати бгрдоннд :
Ин ҳамаи осону хўорости оҳ агар гуяд ки рӯ
Каз ту безорем моу бори ту исён шуда
Гӯйанд фардо дар анҷумани қиёмати якеро биоранд , азин шӯридаи рӯзгорӣ , бади аҳдӣ , фармон дар ояд ки ӯро бдўзх бурид , ки доғ маҳҷӯрӣ дорад , чун бкнораҳ дӯзах расад даст фароз кунад ,у дидаи худ бар кашад , биндозад , гӯйанд ин чист ки кардӣ ? гуяд :
Моро з барои ёри бади дидаи бакор
Акнӯн чаканам бидида бе дидани ёр
Лмои тиқнти ании лсти абсркм
Ғмзти Айнии Флми анзри илои аҳад
Рӯзу шабу гоҳ ва бе гуҳи он моҳи само
Як дам задан аз барам наме буд ҷудо ,
Пурсед касе нишони мо зу ъмдо
Гуфто чаҳ касаст ? ӯ зи куҷои мо зи куҷо ?
Пери бузург бисёр гуфтӣ : дил рафт ва дӯст рафт , надонам ки аз пас дӯсти рӯм ё аз пас дил ?
Ҳшошаҳи нафаси вдъти явми вдъўо
Флми адр эй алзоънини ашиъ
Фардо баравад ҳар ду гиромӣ бадараст
Бадрӯд кро кунам надонам зи нахуст ? !
Гуфтои басарам Нидо омад ки аз пас дӯсти шӯ , ки ошиқро дил аз баҳр ёфт висоли дӯст бояд , чун дӯст набӯд дилро чаҳ кунад .
Чун висол ёр набӯд гӯи дил ва ҷонам мабош
Чун шаҳ ва фарзин намонад хок бар сари фил ро