Қавлаи таъолӣ : тлки алрсли алоиаҳ . . . Мегуяд онки он пайғомбарон , он сухани расонон ва бар рисолати ман устуворон , мо эшонро фазли додем бар якдигару афзӯнии додем дар бартарии бчизи чиз аз фазоъил , ҳамаи пайғомбарони бартарон аз ҳамаи одамиён , вонгаҳи мурсалони мҳинон аз дигарон , вонгаҳи аўлўи алъзм азишон бартар аз дигарон вонгаҳи одами бкромт дар хилқат ,у Нӯҳ дар иҷобати даъват ,у иброҳӣм дар хулат ,у Довӯд дар збўр ва дар овозу малику набувват ,у сулаймон дар сухани гуфтан бо мурғу тасхир бо ду ҷину шаётину малику илму рисолат ,у Мӯсо дар муноҷоту мколмт ,у исо аз модар бепадару зинда дар осмону куштани даҷоли бохри аҳд ,у Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?алау силами бқрону бадӣдори шаби миъроҷу меҳри набуввату фардои бшФоът .

Манеҳам ман кулами аллоҳи алоиаҳ . . . Азишон касаст ки аллоҳ бо вай сухан гуфт яъне бевоситау тарҷумон ва бесафир дар миён , ва он одамасту Мӯсоу Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?алау силам , аммо сухан бо одам онаст ки гуфт раби алъзаҳи искани أнту зўҷки алҷнаҳ ва дурустаст хабар ки расӯл худо гуфт слии аллоҳи алайҳу ?алау силам

« халқи аллоҳи одами алии сӯратау тӯлаи сутуни зроъои Флмои халқа , қоли азҳб , Фслми алии аўлӣки алнФр ва ҳам нафари ман алмлоӣкаҳи ҷулус , Фосмъи мо иҷибўнк ба , ?фонаи тҳитку тҳиаҳи зритк , қоли Фзҳби Фқоли ассаломи алайкум , Фқолўои ассаломи алейку раҳмаи аллоҳ , қоли Фкли ман идхли алҷнаҳи алии сувараи одами тӯлаи сутуни зроъо , Флми изли алхлқи инқс ҳатто алон . »

Ва мардӣ омад брсўли худои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт ё расӯли аллоҳ أ набиё кони одам ? қол « нъми мклмо »

Ва сухани гуфтан бо Мӯсо онаст ки раб алъзаҳ гуфт дар қуръони إнии أнои рбк Фохлъ наалейк , إннии أнои аллоҳ , лои إлаҳи إлои أно , Фоъбднӣ , إнии астФитки алии анноси брсолотӣ , ании анои аллоҳи раби Алъоламин ,у أни أлқи ъсоку фии алхбри мо рӯй ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами қол « кулами аллоҳи ахии Мӯсо ъ бмоӣаҳи алифи калимау арбаъа ва ъушрин алифи калимау слоси ъушраи калима , факони алкломи ман аллоҳу алостмоъи ман Мӯсо . »

Ва қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ани Мӯсои кони имшии зоти явми болтриқи Фнодоаҳи алҷбор ё Мӯсо , ФолтФти иминоу шмолоу лами ири аҳдо , сами навадӣ ассонӣа ё Мӯсо , ФолтФти иминоу шмолои Флми ири аҳдо ,у артъдти Фроӣсаҳи сами навадӣ алсолсаҳ « ё Мӯсои бен умрон , ании анои аллоҳи лои илоҳи алои ано , Фқоли лаббайки фахри аллоҳи соҷдо , Фқоли арФъи рأск ё Мӯсои бен умрон , ФрФъи раъса , Фқол ё Мӯсои ани аҳббти ани тскни фии злли арши явми лои зилли ало зилла фикан ллитими колоби арраҳим ва кун ллормлаҳи колзўҷи алътўФ , ё Мӯсои арҳми тараҳҳум , ё Мӯсои комаи тадайюни тдон , ё Мӯсои анаи ман лқинӣу ҳўи ҷоҳди бмҳмди адхлтаҳи алнору луи кони иброҳӣми халилӣу Мӯсои климӣ . Фқоли илоҳӣ ва ман Муҳамад ? қол ё Мӯсо ,у иззатӣу ҷалолии мо хилқати хлқои акрам алӣ манеҳ кутубати исмаи маъаи исмии фии алърш қабл ани ахлқи алсмоўоту аларзу алшмсу алқмри болФии алифи сана ,у иззатӣу ҷалолӣ , ани алҷнаҳи муҳаррама ҳатто идхлҳои Муҳамаду уммата . Қоли Мӯсо ва ман ИМАи Муҳамад ? қоли умматаи алҳмодўн , иҳмдўни съўдоу ҳбўто ,у алии кули ҳоли ишдўни аўсотҳму итҳрўни абдонҳм , соӣмўни болнҳор , рҳбони боллил , ақбл манеҳам алисиру адхлҳми алҷнаҳи бшҳодаҳи ани лои илоҳи алои аллоҳ , қоли илоҳии аҷълнии набии тлки аломаҳ , қоли набӣҳо минҳо , қоли аҷълнии ман ИМАи злк алнабӣ .

Қоли астқдмту астأхрўоу локини соҷмъи бинку байна . Фии дори алҷлол » .

Аммо сухани гуфтан бо Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам онаст ки шаби миъроҷ ки бар худоӣ расед , бо худоӣ сухан гуфт ва бо вай розҳо рафт , ки аз он чизе гуфтанӣ нест ,у раби Алъоламин он розҳо сари баста берун дод гуфт « Фأўҳии إлии абдаи мо أўҳӣ » . Аммо баъзе аз онки насиби халқ дар он буд Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силам берун дод гуфт : « раъйати рабии ъзу ҷли бъинӣ , Фолҳмнии рабӣ ҳатто қиллати алтҳёти аллоҳу алслўоти алтибот , Фқоли лии рабии ъзу ҷл , ассаломи алейк аиҳо алнабӣу раҳмаи аллоҳу баракота , Фқлти ассаломи ълиноу алии ибоди аллоҳи алсолҳини сами қоли рабӣ . ё Муҳамад , қиллати лаббайки рабӣ , қоли фӣами ихтсми алмлأи алоълӣ ? қиллати лои адрӣ , Фўзъи ядаи байни китфӣ ҳаттоу ҷадати баради аномлаҳи байни сдиӣ , Фтҷлии лии мо фии алсмоўот ва мо фии аларз . Ва фии рўоиаҳи ахрии қоли лии рабии сил , Фқлт ё раби атхзти иброҳӣми хлилоу отӣати Довӯди маликои ъзимо ,у أлнти ?лаи алҳдиду схрти ?лаи алҷболу алҷну алонсу алшётин ,у аътити сулаймони маликои лои инбғии лоҳди ман баъда ,у илмати исои алтўриаҳу алонҷил ,у ҷълтаҳи ибрии алокмаҳу алأбрсу яҳёи аламутии бознк ,у аъзтаҳу ИМАи ман алшитони алрҷим , Флми икни ллшитони ъалиҳумо сиблат , Фқоли лии рабӣ ё Муҳамади қади атхзтки ҳбибои комаи атхзти иброҳӣми хлило ,у клмтки комаи клмти Мӯсои тклимо ,у арслтки илои анноси кафеи бшироу нзиро ,у шарҳати лаки сдрку вазъати ънки взрку рифъати лаки зкрк , Флои азкри алои зикрати маъаӣ ,у ҷаълати амтки ақўомо , аноҷилҳми фии сдўрҳм ,у ҷълтҳми охири аломми хлқоу аўлҳми бъсо ,у аўлҳми дхўлои алҷнаҳ ,у أътитки сбъои ман алмсонӣ , лам аътҳо набиё қблк ,у аътитки хўотими сӯраи албқраҳу лам аътҳо набиё қблку аътитки алкўсру аътитки смониаҳи асҳм : алислому алҳҷраҳу алҷҳоду алслоаҳу алсдқаҳу савми рамазону аламри болмърўФу алнҳии ани алмнкру ҷълтки Фотҳоу хотмо » .

Ва рафъи бъзҳм дараҷот мегуяд бардошти лухтӣ азишон бар лухтии бдрҷҳо , ҳамонаст ки гуфту лақади Фзлнои баъзи алнабӣин алии баъзи ин дараҷот пайғомбаронасту тафозули миёни эшон , аммо дигари мардумони ҳам баъзеро бар баъзе шараф доду афзӯнӣ дар бартарӣ , баъзеро дараҷа илм дод , баъзеро дараҷаи ибодату тавфиқи тоъат ва ёфт мсўбт , ва баъзеро дар рӯзӣу аҳволи маош дар дунё . Аммо дараҷа илм онаст ки дар қиссаи иброҳӣм халил гуфт «у тлки ҳҷтнои отиноҳои إброҳими алии қавма , нарафъ дараҷоти ман ншоء » ва дар сӯра Юсуф гуфт нарафъ дараҷоти ман ншоءу фавқи кули зии илми алӣам ва дар сӯра алмҷодлаҳ гуфт ирФъи аллоҳи аллазӣнаи омнўои мнкму аллазӣнаи أўтўои алълми дараҷот . Аммо дараҷоти тавфиқи тоъату дараҷот подош онаст ки гуфт фазли аллоҳи алмҷоҳдини бأмўолҳму أнФсҳми алии алқоъдини дараҷа . Ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт « лои истўии мнкми ман أнФқи ман қабл алФтҳу қотили أўлӣки أъзми дараҷаи ман аллазӣнаи أнФқўои ман баъду қотлўо »

Ҷой дигар гуфту лкли дараҷоти ммои ъмлўои бандагонро мегуяд ки амал мекунанд ки эшон бар дараҷотанд , дараҷаи он кас ки брё кор мекунад чун дараҷа мухлисон нест , ва на дараҷаи ҷоҳил чун дараҷаи олам , ва на дараҷаи суннӣ чун дараҷаи соҳиби ҳўӣ , ва на дараҷаи одатён чун дараҷаи мухлисон . Аммо дараҷоти рӯзӣу аҳволи маоши дунёу тафозулу тафовут дар он миён эшон онаст ки гуфт « нҳни қсмнои бинҳми мъиштҳми фии алҳёҳи алднёу рФънои бъзҳми фавқи баъзи дараҷот » мегуяд қисмат кардему бахшидеми миёни хеши зиндагӣу маоши эшон , ва эшонро бардоштем зибри якдигар , дар тавонгарӣу дарвешӣу ъзу злу иқомату ғурбату сиҳҳату беморӣу офияту балоу шодӣу андӯҳ . Ин ҳама ки гуфтеми дараҷоти ин ҷаҳонӣанд ,у тафозулу тафовути миёни халқи дарин ҷаҳон . Бози дараҷоти он ҷаҳонӣ дар афзӯнӣ додан бар якдигари маи ниҳод ва бузургтар , чунонк гуфт «у ллохраҳи أкбри дараҷоту أкбри тФзило » . Ва дараҷоти он ҷаҳонӣ онаст ки биҳиштёнро гуфт « Фأўлӣки ?лаами алдрҷоти алълӣ » аишонрости дараҷаҳои баланд , биҳиштҳои ҷовдонаи поянда , ҳар яке бқсмии навохта , ва ҳар якеро дараҷаи сохта , ва ҳар якеро аз фазл баҳра андохта , ҳамонаст ки гуфт « ?лаам дараҷот ъанд рбҳму мғФраҳу ризқи Карим » мؤмнонро мегуяд баростӣу дурустӣ ки аишонрости дараҷоти подош , бнздики худованди эшон ,у омурзишу музди некӯ беранҷ , ҳар ки имрӯзи андўҳгнтар , фардои шодтар , ҳар ки имрӯзи тарсндатар , фардои эминтар , ҳар ки имрӯзи кӯшндатар дар тоъат , фардои тавонгартар дар дори мақомат .

Ва отинои исои ибни Марями албиноту додеми исои Марямро китоби Инҷилу муъҷизаҳо чун зинда кардани мурдагону бино кардани нобӣноёну дуруст кардани писону мътўҳону дардмандону мнқўсон . «у أидноаҳи брўҳи алқудс » бҷони пок ки бод оварад ва дар модар вай дамид , ва гуфтаанд ки « брўҳи алқудс » Ҷабраиласт .

Ва луи шоءи аллоҳи мо ақттли аллазӣнаи ман бъдҳм эй ман баъди Мӯсоу исоу бинҳмои алифи набӣ » мегуяд агар худоӣ хостед эшон мухталифи нгштндиду бози аистодндид бар сухани пайғомбарон ва бар дайну нишони эшон ақттол номӣаст ихтилофро аз баҳри онки ихтилофи тухм ақттоласт , аз хилоф қаттол зояд ,у ончӣ дар аввал гуфту луи шоءи аллоҳи мо ақттл ва дар охир гуфту луи шоءи аллоҳи мо ақттлўои ин ҳукм такрор надорад ки ҳар яке маънӣиро гуфт ақттоли аввал ихтилофасту ақттоли сонии ҳақиқати қатлу муҳорибат , мегуяд : агар аллоҳ хостед эшон мухталифи нгштндид ва як уммат буд надид , чунонк ҷой дигар гуфту луи шоءи аллоҳи лҷълкми أмаҳи воҳидау луи шоءи аллоҳи лҷмъҳми алии алҳдии он гуҳ гуфт ва агар аллоҳ хостед ки ин ихтилоф набӯдӣ , қатлу муҳорибати миён эшон нарафтӣ ,у қили маъноау луи шоءи аллоҳи ани лои иأмри алмؤмнини болқтоли ллкоФрини ъқўбаҳи лкФрҳми лмо ақттлўо мегуяд агар аллоҳ хостед ки мؤмнонро нафармоед бқтолу муҳорибати кофарон , уқубати куфри эшонро эшон ақттол накардандӣ . Ин оят дар қадарён ва мӯътазилӣонаст , ки эшон азоФти машйат бо халқ мекунанд ,у машйати ҳақи табаъи машйати халқ май созанд , раби алъзаҳи дарин ояти азоФти машйат ба куллият бо худ кард ,у нафии ақттол бар нохости худ ҳўолт кард . Шофиии бойени маънӣ ишорат карда ва гуфта :

Яке аз перон салаф гуфт ном ӯ абӯи ғиос ки дар аҳди мо қадре фармон ёфт , вайро дар гӯристони мусулмонон дафн кардем , ҳамон шаб бихоб дидам ки ҷиноза май бурданд ,у ҳмолони он сиёҳон , ва он кас ки бар он ҷиноза буд пойҳояш аз пеши ҷинозаи беруни омада бар мисоли олоси сиёҳ , он сиёҳонро гуфтам ки ин ҷиноза кист ? гуфтанд ҷинозаи фалони мард яъне он қадре , гуфтам на вайро дафн кардем дар фалони ҷойгаҳ ? гуфтанд он на ҷои вай буд , абӯ ғиос гуфт аз пас ваии мирФтм то худ куҷо баранд , гуфтои бноўси габронаши бурданду онҷоаш дафн карданд . Наузи биллоҳи ман дараки алшқоءу сӯъи алқзоء .

Эътиқод қадре онаст ки агар хоҳад тоъат кунад ва агар хоҳад маъсият , ки ҳар ду дар машйат ва иститоат ӯст , на дар машйату тақдири аллоҳ , азинҷост ки қадре ҳаргиз нагӯяд : аллоҳами вФқнӣ , аллоҳами аъсмнӣ , ва ҳаргиз нагӯяд лои ҳавлу лои қувваи алои биллоҳ ва гуфтаанд ки қадареи габриро гуфт ки мусулмонон шавад , габр гуфт то худоӣ хоҳад , қадре гуфт аллоҳ мехоҳаду шайтон туро намегузорад ва намехоҳад , габр ҷавоб дод ки ин аҷаб корӣаст ки аллоҳро хостӣасту шайтонро хостӣ , вонгаҳи хости шайтон ғалаба дорад брхўости худоӣ , мо ҳозои алои шайтони қавӣ . Ва ани алҳсни бен абии алҳсни қол : ҷеффи алқлму қзии алқзоءу теми алқдри бтҳқиқи алкитобу тасдиқи алрсл ,у съодаҳи ман амалу атқӣ ,у шқоءи ман зулму аътдӣ ,у болўлоиаҳи ман аллоҳи ллмؤмнину алтбрӣаҳи ман аллоҳи ллмшркин , ман куфри болқдри Фқди куфри болослом .

Ва рӯй ани алҳусайн бен алӣ ъ қол « ани алқдриаҳи лами ирзўои бқўли аллоҳу лои бқўли алмлоӣкаҳу лои бқўли алнабӣину лои бқўли аҳли алҷнаҳу лои бқўли аҳли алнору лои бқўли ахиҳми Иблис , аммо қавли аллоҳи таъолии ?фонаи иқўлу иҳдии ман ишоءи إлии сироти мустақӣм аммо қавли алмлоӣкаҳи сбҳонки лои илми лнои إлои мо ълмтно ва аммо қавли алнабӣин , Фқўли Нӯҳ : «у лои инФъкми нсҳии إни أрдти أни أнсҳи лаками إни кони аллоҳи ириди أни иғўикм »у қавли Мӯсо : « إни ҳаии إлои Фтнтк » ва аммо қавли аҳли алҷнаҳ : алҳмди ллаҳи алзии ҳдонои лиҳозо ва мо кнои лнҳтдӣ , луи лои أни ҳдонои аллоҳ ва аммо қавли аҳли алнор : луи ҳдонои аллоҳи лҳдинокм ва аммо қавли Иблис : раби бмои أғўитнӣ .

Ва қоли ҷаъфари бен Муҳамади алсодқ ъ « ҷли алъзизи ани иأмри болФҳшоءу ъзи алҷлили ани икўни фии малакаи мо лои ишоء » .

Абди аллоҳи умрро гуфтанд дар Басраи қавмии падед омадаанд ки қадарро мункиранд , абд аллоҳ гуфт ман азишон безорам , он гуҳи савганд ёд кард ки агар яке азишон чанд кӯҳи аҳади зар дар сиблати худо харҷ кунад , аллоҳ аз вай напазирад то бақадр имон наёрад . Ва бидон ки имон бақадр онаст ки эътиқод кунад аллоҳ дар азал ҳар чаҳ бӯданӣаст аз афъолу ақволи бандагони хайру шар , имону куфр , тоъату маъсияти ҳама тақдир кард , ва чунонк тақдир кард хост ки бошад ва чунонк тақдиру хости вай буд дар лавҳи маҳфӯзи набшат , вонгаҳ дар вақт кард эшон он афъоли бёФрид , инаст ки раб алъзаҳ гуфту аллоҳи хлқкм ва мо тъмлўни феъли бандаи касб вайасту офарӣда худоаст , банда мактабасту худои мктсб на ,у худои офаридагору бандаи офаридагор на . Ва миёни қазоу ҳукм фарқ несту қазоу тақдиру хости бмънӣ илм нест , он таъвили қадарён ва мӯътазилӣонаст ва аз дайни бор худо нест ,у дайни ҷабр ва қадар нест , қадре худро иститоат наад гуяд : ҳар чаҳ хоҳам кунам . Ва ҷабрии бандаро худ ихтиёр нагӯяд . Аҳл суннат гӯйанд : бандаро ихтиёрасту ихтиёр ӯ бмшит худоаст , то худо нахоҳад бандаи натавонади хост , ва натавонад кард ва мо тшоؤни إлои أни ишоءи аллоҳи раби Алъоламин .

ё أиҳои аллазӣнаи омнўои أнФқўои ммои рзқнокми алоиаҳ . . . Мегуяд эй шумо ки имони овардеду пайғомбарони моро устувор гирифтед ва аз ботил баргаштед ва бо ҳақ гардидед , садақа диҳед ва аз моли хеш дар роҳи дайни худоӣ ва дар фармонбардории вай ҳазина кунед , пеш аз он ки ояд рӯзӣ яъне рӯзи растхез , ки дар он рӯз байъ набӯд ки касеро боз фурушанд то худро бози хирад , ва на бидонро он рӯзи дӯстӣ буд ё меҳрбонӣ ки баришон бахшойад , ва на шафиъӣ ёбанд ки эшонро бихоҳад лои байъи фӣау лои хулау лои шФоъаҳ бар қироати ?маккейу басарӣ ҳар се насбанд бар табраъа , яъне ки албата ҳеҷ истисно нест дар навмидии эшон ва бар қроءаҳи боқӣ ҳар се рафъаст алии алобтдоء .

Ва алкоФрўни ҳам алзолмўн эй ҳам аллазӣнаи взъўои аламри ғайри мавзеа , ҷой дигар гуфт ва ман лами итби Фأўлӣки ҳам алзолмўни бедод гарон эшонанд ки аз бади хеш бо қарору пушаймонии боз пас наёбанд . Гуфтаанд ки зулм бар се қисмаст : яке миёни бандау нафаси хеш , дигари миёни бандау банда , сдигри миёни бандау ҳақ , ва дар муқобилаи ин се қисми ақсом адолатаст ,у адолат маин онаст ки миёни банда ва ҳақаст ва он имонаст , ҳамчунин зулм маин онаст ки миёни банда ва ҳақаст ва он куфраст , азинҷо гуфт раби Алъоламину алкоФрўни ҳам алзолмўн