Қавлаи таъолӣ : лӣси алейк ҳдоҳми алоиаҳ . . . Сабаби нузули ин ояти он буд ки модари асмои бинти абии бикри мушрика буд , биёмаду чизе аз духтари худ хост , асмо гуфт ту на бар дайни исломӣ , бтў ҳичиз надаҳум то нахуст аз расӯл худо бипурсам , биёмад то бипурсад ,у чизе ки диҳад бФрмон вай диҳад , Ҷабраил омад дар он Фўрт ва ин оят оварад : лӣси алейк ҳдоҳми роҳи намӯдан бар ту нест ки садақа азишон май бозгирӣ то дар дайн ислом оянд , ту бози хонанда на роҳи намоянда , роҳи намояндаи манам , ӯро роҳи намоям ки худ хоҳам .
Ва локини аллоҳи иҳдии ман ишоء ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт : злки ҳудои аллоҳи иҳдӣ ба ман ишоءи ман ибодаи Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : « беъсати доъёу мблғоу лӣси илои ман алҳдоиаҳи шайъи ء ,у халқи Иблиси мзиноу лӣси илайҳи ман алозлоли шайъи ء »
Пас Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами асморо фармуд то бо модари худ некуӣ кард ва садақа дод . Ва ҷамоатии мусулмонон ҳамчунин қаробати ҷуҳуд дарвеш доштанд ,у пеш аз ислом бо эшон никўӣиҳо кардандӣ ,у садақа ҳо додандед ,у баъд аз исломи он садақаҳо азишон боз гирифтанд , ва бо ихтилофи миллати мўосоаҳ кроҳит медоштанд , то он гуҳ ки ин оят фурӯ омад , пас басари қоидаи хеш боз шуданду бхўишони ҷуҳуд садақа медоданд . Ва муроди бойени садақа ттўъаст на зкоаҳи фарз , ки зкоаҳи фарзи ҷузи бмслмонон раво набошад ки диҳанд , лқўл алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « амрати ани охзи алсдқаҳи ман ағнёӣкм ,у ардҳои фии Фқроӣкм »
Ва ҳамчунин куффорати савганду куффорати зҳор ва монанди он , ҷузи боҳилли ислому тавҳид сарф накунад , аз баҳри онки ҳуқуқ аллоҳаст ,у Муқаддароти шаръии ҷузи боҳилли шаръу арбоби тавҳид на раво бошад ки сарф кунанд .
Ва мо тнФқўои ман хайри алоиаҳ . . . . эй моли ФлأнФскм эй савоба , мегуяд ҳар чаҳ кунед аз хайрот ва диҳед аз сидқот , растгории худро мекунед , ки савоби он бшмо расад ва бидон растгор шавед . Молро хайрот ном кард ин ҷойгаҳ , яъне то бандаро танбеҳ бошад ки садақа аз моли ҳалол пок диҳад , ки то ҳалол набӯд номи хайр дар он науфтад , ва мо тнФқўни إлои абтғоءи ваҷҳи аллоҳи ин моء нафйаст , бмънӣ наҳй , мегуяд нафақа макунед ҷуз ки бидон ваҷҳ аллоҳ хоҳед , яъне ки то аллоҳи шуморо бон савоб диҳаду бадӣдори худ расонад . Аҳл таҳқиқ гуфтаанд ваҷҳи аллоҳ дар оёту ахбор бар ду ваҷҳаст : яке ваҷҳи ҳақиқати зот , дигари ваҷҳи бмънии савоб , аммо ваҷҳ ҳақиқат онаст ки гуфт ъзи ҷалолау ибқии ваҷҳи рбк эй ибқии рбки бўҷаҳ , Фқомти алсФаҳи мақоми алзот , кқўлаҳи таъолии кули шайъи ءи ҳолки إлои виҷҳае алои рбки бўҷҳаҳ . Ва манеҳ қавлаи таъолии вуҷӯҳи иўмӣзи нозраҳи إлии рабҳо нозира . Қолати аъиммаи аҳли алснаҳ , эй илои ваҷҳи рабҳо , ин ваҷҳ ҳақиқатаст , ҳамчунонк Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : « аллоҳами ании аъўзи бнўри вҷҳки алзии азоءти ?лаи нури алсмоўот » ва рӯй анаи қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « аллоҳами ании асолки алрзоءи баъди алқзоءу баради алъиши баъди аламут ,у асأлки лзаҳи алнзри илои вҷҳк . »
Ва кони слии аллоҳи алайҳу ?алау силами иқўл « аллоҳами ании аъўзи бўҷҳки алкриму асмки алъзими ман алкФру алФқр . »
Ва қоли фии суҷуда « ҷли вҷҳки лои аҳсии сноءи алейк »
Илои ғайри злки ман ашбоҳаҳ . Аммо ваҷҳи бмънӣ савоб онаст ки аллоҳ дар қуръон ҷойҳо гуфт إнмои нтъмкми лўҷаҳи аллоҳи إлои абтғоءи ваҷҳи рабаи алأълии иридўни виҷҳаи إлои абтғоءи ваҷҳи аллоҳ .
Ва мо тнФқўои ман хайри иўФи إликму أнтми лои тзлмўн эй лои тнқсўни ман савоби аъмолкми шиӣо . Он гоҳ дар омухт ки ин сидқот бкаҳ диҳед , гуфт ллФқроء , ин фуқарои даравишон муҳоҷиронанд . Ибни масъӯду абӯи ҳрираҳу хбобу аммору балоли қариби чаҳорсад мард буданд ки эшонро дар Мадинаи хону мону асбоб ва зёъ набӯд ,у амлок ва маош набӯд ,у бзкри худоӣу ибодати ваии чунон мустағриқ буданд , ки пурвои касб ва тиҷорат надоштанд , ва низ бо саволу талаби рӯзии напардохтанад , маскани эшон бшби сафаи масҷид буду бурузи ҳазрати Мустафо , дар сафар ва дар ҳзр аз ваии ғоӣб на , ва дар дили эшон ҷузи дӯстии худоу расӯл на . Дар хабараст ки расӯли худои слии аллоҳи алайҳу ?алау силам дар мсъби бен ъмир нигараст ки пӯсти мяши бахуд дар гирифта буд , гуфт « анзрўои илои ҳозои алзии нури аллоҳи қалба , лақади рأитаҳи байни абўиаҳи иғзўонаҳи ботаййиби алтъому алшроб ,у лақади раъйати ҳалаи шаряти бмأтии дарҳами Фдъоаҳи ҳуби аллоҳу ҳуби расӯлаи илои мо трўн »
Ва дар хабараст ки умри хитоби ҳазор дирами бсъиди бен омир фиристод , Саид бо аҳл хеш шуд дилтангу андўҳгн . Аҳл вай гуфт чаҳ афтод ки чунин дилтангӣ , магари корӣ саъб афтод ? Саид гуфт чаҳ саъбтар азин ки моро пеш омад , он ҷома куҳан биор . Ҷома буи дод пора пора кард ва он дирами ҷумла фурӯ кард , сраҳи сраҳи дарбаст , шаб буд дар намоз шуд , то бомдод намоз мекард ва мегирист , бомдод бар сар кӯй нишаст , ва он сраҳ ҳо мебахшед то ҳеҷ намонад , пас гуфт аз расӯл худо шунидам ки даравишони муҳоҷиронро рӯзи қиёмат бар ҳисоб хонанд , эшон гӯйанд моро чаҳ доданд аз мол ки имрӯз ҳисоб мехоҳанд ? пас эшон дар биҳишт шаванд пеш аз тавонгарон ба панҷсад сол , мардӣ бияёд азин тавонгарон ва дар ғмор эшон шавад , ва ӯро даст гиранд ва аз миёни эшон берун кунанд . Саид гуфт умр магар мехоҳад ки ман он мард бошам , агар дунё ва ҳар чаҳ дар онаст бмн диҳанд ва он мард бошам нахоҳам ! Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ин даравишонро съолик алмҳоҷрин хонд , вонгаҳи эшонро сифат кард дар он хабар ки гуфт : « ҳавзии мо байни адани илои Аммони шаробаи абизи ман аллбну аҳлии ман алъсл , ман шурб манеҳ шурбаи лами измأи баъдҳо абадан ,у аввали ман ирдаҳи съолики алмҳоҷрин » қлно ва ман ҳам ё расӯли аллоҳ ?
Қол « алднси алсёб , алшъси алрؤўс , аллазӣнаи лои тФтҳи ?лаами абвоби Ассадад ,у лои изўҷўни алмнъмот , аллазӣнаи иътўни мо алайҳиму лои иътўни мо ?лаам »
Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « абшрўо ё мъшри съолики алмҳоҷрини болнўри алтоми явми алқимаҳ , тдхлўни алҷнаҳ қабл ағнёءи анноси бнсФи явму злки хумси моӣаҳи сана »
Ва ани алҳсни қоли аўҳии аллоҳи таъолии илои Мӯсо ъ ё Мӯсои луи иълми алхлоӣқи икромии алФқроءи фии маҳали қудсӣу дори кароматӣ , ллҳсўои ақдомҳму сорўои тробои имшўни алайҳим , Фўи иззатӣу маҷдӣу алавии фии иртифоъи маконеи лосФрни ?лаами ани ваҷҳеи алкрим ,у аътзри илайҳами бнФсӣу аҷъли фии шФоътҳми ман барҳами фӣ ӯ оўоҳми фӣ ,у луи кони ъшоро ,у иззатӣу лои аъзи манӣу ҷалолӣу лои аҷали манӣ ! лои талаби сорҳми ммни ноўоҳм ӯ ъодоҳм , ҳатто аҳлкаҳи фии алҳолкин .
ЛлФқроءи аллазӣнаи أҳсрўои фии сиблати аллоҳи раби Алъоламин эшонро дарин ояти бстўд ва ба панҷ чиз аз ахлоқи писандидаи эшонро нишон кард : яке давоми аФтқори баҳақ , дигари ҳабси нафаси эшон дар роҳи ҳақ , сдигри ниҳони доштани фақр аз баҳри ҳақ , чаҳоруми тозаи рӯеу шодмонии бшкри неъмати ҳақ , панҷум бениёзӣ аз халқи тавонгариро баҳақ . أҳсрўои фии сиблати аллоҳ яъне ҳбсўои анФсҳми фии тоъаҳи аллоҳу фии алғзўи лои исттиъўни зрбои фии алأрзи ллтҷораҳу талаби алмъош . Мегуяд худро чунон бар тоъат аллоҳ доштаанду дил бар ҷиҳоду ғзўи ниҳода ки наметавонанд ки ҷое бтҷорт шаванду талаб маош кунанд .
Иҳсбҳми алҷоҳли бФтҳи сини қроءаҳи шомӣу ъосм ва Ҳамзааст , боқии бкср син хонанд ,у касри сини некӯтар ки гуфт расӯласт слии аллоҳи алайҳу ?алау силам , мегуяд касе ки ҳол эшон надонад , ва эшонро нашносад , тавонгарон пндордшону бинёзон , аз онки иффат кор фармойанд , ва аз кас чизе нахоҳанд , қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ани аллоҳи иҳби ани ирӣ асар наамма алии абда ,у икраҳи албؤсу алтбоؤс ,у иҳби алҳлими алмтъФФи ман ибода ,у ибғзи алФоҳши албзии алсоли алмлҳФ . »
Ва рӯй анаи қол « ман астъФи аъФаҳи аллоҳ , ва ман астғнии ағноаҳи аллоҳ , ва ман сأлно лам над хари анҳу шиӣо наҷадда »
Ҳақиқати иффати боздоштан нафасаст аз фузули шаҳавот ,у иқтисод кардан бар он қадар ки шаръ дастурӣ дод дар қуръон ва дар хабар . Аммо дар қуръон : إни лаки أлои тҷўъи фӣҳоу лои търӣ ва дар хабари Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт « арбъи ман ҷоўзҳни ФФиаҳи алҳсоб : мо сади алҷўъу кафи алътшаҳ ва стар алъўраҳу акни албдн »
Ҳар чаҳ зиёдати азин буд он на иффат бошад , ки он фузул шаҳват бошад , ҳалолҳо ҳисоб ва ҳаромҳо азоб . Ва рӯй анаи қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « лӣси лобни одами ҳақи Фимои сӯии ҳзаҳи алхсол : байти икнаҳ ,у сўби иўории уратау ҷрФи алхбзу алмоء »
Иқоли ҳаии қатъи алхбзи алёбси алзии лӣси ?балаину лои мо дувуми тарофаами бсимоҳм эй бтиби қлўбҳму башшошаи вҷўҳҳму астқомаҳи аҳўолҳму нури асрорҳму ҷавлони арўоҳҳми фии малакӯти рбҳм . Чун дрнгрӣ боишон эшонро бинӣу шиносии бони нишон ки бар эшонаст аз хуши дилӣу тозаи рӯеу қӯти аҳволу нури асрор , бо дарвешӣу гуруснагӣ дар сохта ,у дил бо рози ҳақи пардохта , ва бо халқ дар тавозуъу хушўъи биФзўдаҳ . Лои исӣлўни анноси إлҳоФо эй лои исأлўни анноси алҳоҳо ,у лои бғири алҳоҳ , лонаи таъолии всФҳми болтъФФу ҳўи тарки алсؤол , мегуяд эшон худ савол накунанд аз мардумон то дар он алҳоҳ бошад ё лҷоҷ , чунонк одати аҳл савол бошад . Бузургон дайн гуфтаанд ин ғоят шафқатаст бар мусулмонон , чунонк якеро диданди дарвешу гурусна ва ҳеҷ савол намекард , ӯро гуфтанд чаро савол накунӣ ?у турои дарин ҳоли савол мубоҳаст , гуфт мнънии ани злк
Ҳадиси расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « луи сидқи алсоӣли мо аФлҳи ман радаам »
Фкрҳти ани ирднии мусаллами Флои иФлҳ .
Он гуҳ гуфт : ва мо тнФқўои ман хайри Фإни аллоҳ ба алӣам ҳар чаҳ босҳоб сафа диҳед ва бар эшон нафақа кунед , аллоҳ бон доност , медонад ва мебинад ва фардо бидон подош диҳад .
Абтдоءи ояту антҳоءи он ҳс мусулмононаст бар нафақа кардан бар асҳоби сафа ,у бмўосоаҳи эшон фармудану садақаҳо боишон додан . Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силамро гуфт : « лои аътикму адъи аҳли алсФаҳи ттўии бтўнҳми ман алҷўъ »
Аллазӣнаи инФқўни أмўолҳми боллилу алнҳори сароу ълониаҳи ин оят дар шаъни алии бен абии толиб ъ омад : чаҳор дирам дошт ва дар ҳамаи хонадони ваии ҷуз он набӯд , ҳар чаҳор дирам бдрўишон дод , як дирам бшб дод , яке буруз , яке бунаон , яке ошкоро .
Раби Алъоламин ӯро бидон бстўд ва дар шаъни вай оят фиристод , ин он садақааст ки дар хабар меояд ки як дирам бешӣ дорад бар сад ҳазор дирами сабақи дарҳами моӣаҳи алиф дарҳам гуфтанд ё расӯли аллоҳи ин чигуна бошад ? гуфт раҷули ?лаи даррамони Фохзи аҷўдҳмоу тсдқ ба ,у раҷули ?лаи моли касӣри Фохрҷи ман арзҳо моӣаҳи алифи Фтсдқи баҳо »
Ва гуфтаанд ки раби алъзаҳ чун мусулмононро тҳриз кард бар нафақаи асҳоби сафа , абди арраҳмони ъўФи мол бисёр боишон дод буруз , чунонк ҳар кас медид ,у алии бен абии толиб ъ як всқи хурмо ки шаст соъ бошад боишон баради бшб , ва ҳечкас он надид , раби Алъоламин дар шаъни эшон ҳар ду ин оят фиристод , ва гуфтаанд ки ин оят дар алаф додани сутури омада ки роҳи ғзо баста бошанд , то бидон ҷиҳод кунанд . Абӯи ҳрираҳ ҳар гуҳ ки бстўрӣ фарбеҳ бигузаштӣ ин ояти брхўондӣ . Ва Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфта
« алмнФқи фии сиблати аллоҳи алии фарса , албости кФиаҳи болсдқаҳ »
Ва қол « ман артбти Фрсои фии сиблати аллоҳи ФонФқи алайҳи аҳтсобои кони шбъаҳу рияу змоؤаҳу бўлаҳу рўсаҳи фии мизонаи явми алқимаҳ . »
Аллазӣнаи иأклўни алрбои алоиаҳ . . . эй иъомлўн ба алоклу ғайра . Эшон ки мъомлт мекунанд брбўо хӯрданроу бакори доштани зарро , фардо дар қиёмат ки аз гӯр бархезанд , ҳамчун он девона бархезанд ки дев занад вайро бадасту пои худ . Хабту тхбти дасту пой задан шутураст бар чизе , чунонк ояду онҷо ки расад , ҳамчунин касе ки башитоб равад , ё бахшам равад , гом май наад ва пой мезанад чунонк ояд ,у онҷо ки расад ҳам хабт гӯйанд . Ман алмси ӣнҷо девонагӣаст иқол « ба мис » эй ҷунун .
Яъне ки рбўои хоронро фардо дар қиёмати ин нишон бошад ки чун девонагон оянд ва аз халқ пинҳон набошанд , ки бойени нишон ҳар каси бидонад ки эшон рбўо хорон буданд Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт шаби миъроҷи қавмиро дидам ки эшонро шикамҳои бузург буд ҳамчун хонҳо , ва дар роҳи оли фиръавни афтода , ҳар бомдоду шабонгоҳ ки оли фиръавнро ботши бурданд ба ин қавм бар мегузаштанд , мехостанд ки бархезанд , он шиками бузурги эшонро бо замин меафкананд то оли фиръавни эшонро дар зер пой мегирифтанду микўФтнд , гуфтам ё Ҷабраили ӣнон кианд ?
Гуфт « ҳؤлоءи аклаҳи алрбўо »
Ва рӯй анаи қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « алрбўои сбъўни бобо , аҳўнҳо ъанд аллоҳи ъзу ҷли колзии инкҳи ИМА »
Ва ани ибни масъӯди рзи қол « лаъни расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами окли алрбўоу муваккилау шоҳидау котиба »
Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ман акли алрбои муллои аллоҳи батна норо бақадр мо акл манеҳ ,у ан актсб манеҳ молои лами иқбл аллоҳ манеҳ шиӣо ,у лами изли фии лаънаи аллоҳу алмлоӣкаҳи мо доми ъндаҳи қӣрот » .
Расӯли худои дарин хабар лаънат кард бар рбўои хорон аз баҳри онк ҳаром хӯрд , ва бар он кас ки рбўо дод , ва бар он кас ки набшату гувоҳ буд , аз баҳри он ки ба хӯрдани моли рбўо ҳама кӯшиданду якдигарро муовинат доданд . Ва раби Алъоламин дар муҳкам танзил мегуяд :у тъоўнўои алии албру алтқўӣу лои тъоўнўои алии алإсму алъдўон ва дар хабар меояд ки рбўои хоронро рӯзи қиёмат бар сӯрати хўгон ва сегон ронанд , ки дар боби рбўо ҳиялат карданд , ҳамчун қавми Довӯд ки дар гирифтани моҳӣ ҳиялат карданд то мустуҷиби масхи гаштанд . Ва ҳиялат дар рбўо онаст ки ибни аббоси бон ишорат кард , ва гуфта иأтии алии анноси замони истҳли фӣаи алрбўои болбиъу алхмри болнбизу алсҳти болҳдиаҳ » ҳикоят кунанд ки дар Исфаҳони мардӣ аз дунё берун мешуд ва ӯро моли фаровон буд ва фарзандон дошт , ва эшонро намегуфт ки моли куҷои ниҳода , ҷамоатӣ дар пеш ӯ рафтанд ва дархостанд то бигӯед ки моли куҷои ниҳода , ишорат кард ки фалони ҷойгаҳи чизеи ниҳода , бнгрстнд дар май чанд буд андак , бар гирифтанд ва гуфтанд чизе дигар бигӯӣ , гуфт эшонро он бас бошад ва ҳам дар он ҳол аз дунё берун шуд , ӯро дафн карданд ,у баъд аз дафни сиҳаҳ аз гӯр вай шуниданду хиштӣ фурӯ шуд , дар нгрстнд ӯро басӯрат хӯки диданд ва ду чашми ваии азрақ , фарзандонашро гуфтанд ки кору ҳарфати вай чаҳ буд ? гуфтанд « кони иأкли алрбўоу лои ирҳми аннос . »
Вҳб мнбаҳ гуфт дар рӯзгор банӣ Исроили чаҳор гуруҳи мардуми андари як шаб аз миёни халқи бархестанду нопадиди гаштанд , чунонк ному нишони эшон низ кас нишнид : кёлону муҳтакирону сирФёну рбўои хорон . Абди арраҳмон алтоӣб гуфт мардӣ буд аз бузургони салаф ки расӯли худоро слии аллоҳи алайҳу ?алау силам дар хоб бисёр дидӣ , ва ҳар бори бшкри он бо даравишон мўосоаҳ кардӣ вақте ббозор Бағдод мегузашт дарме чанд дошт , бони чизеи хариди даравишонро , ва он дирами бсрФ ббқол дод , баъд аз он рӯзгорӣ бигузашт ки расӯлро бихоб надид . Пас баъд аз муддатӣ дароз дид ва гуфт ё расӯли аллоҳ , толи аҳдии брؤитки фии алмном , дайр бар омад то туро дар хоб надидам , расӯл гуфт надонистӣ ки чун даравишонро чизеи харӣу дирами бсрФи диҳӣ маро набинӣ ?
Қавла : итхбтаҳи алшитони ман алмс далеласт ки девро андари одамӣ таъсираст , хилофи мӯътазила ки гуфта анд нест , ва дар қуръон аз ин длоӣл фаровон омад , ҳикоят мекунад аллоҳи ҷли ҷалола аз Айюби пайғомбар ки гуфт мусинии алшитони бнсбу азоб ва аз Мӯсо кулем ки гуфт « ҳозои ман амали алшитон . »у раби алъзаҳи эшонро дар ончӣ гуфтаанд дурӯғ зан накард ,у қоли мхброи ман алшитон :у лأзлнҳму лأмнинҳму қоли إни алшитони лаками адуи ин далелҳо равшанаст ки девро дар одамӣ таъсираст , ва он таъсир аз ду ваҷҳаст : яке васваса , яъне ки дар дили одамӣ таъсираст то одамии онро пеш гираду биҷои орад ,у ҳўи алмшори илайҳи бқўлаҳи ман шари алўсўоси алхнос . Ваҷҳ дигар онаст ки девро дар тани одамӣ мадхаласт , чунонк гуфт итхбтаҳи алшитони ман алмсу Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : « ани алшитони иҷрии ман ибни одами муҷрии дама »
Ва ин таъсири шайтон на бо ҳамаи кас буд ва на дар ҳамаи ҳол , набинӣ ки расӯли худои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами холиди валидро бФрстод то дарахти ъзӣ ки маъбуди баъзе куффор буд нест кунад ва ҳар кас ки қасд ъзӣ кардӣ шайтон дар роҳ вай омадӣ ва ӯро бтрсонидӣ то баргаштӣ , холид бирафт ва онро нест кард ,у шайтонро бар ваии ҳеҷ даст набӯд , пас маълуми гашт ки шайтонро даст бар қавмӣ бошад ки заъифи дилу заъиф имон бошанд ,у лиҳозои қоли таъолии إни ибодии лӣси лаки алайҳими султон .
Злки бأнҳми қолўои إнмои албиъ мисли алрбои ин чунон буд ки мушрикон мъомлт мекарданду буқати ҳулӯл дайн ғурем бар моли биФзўдӣ , то соҳиби ҳақ бар аҷали биафзояд , чун эшонро гуфтанд ин рбўоасту рбўо ҳаромаст , ҷавоб доданд ки чун дар аввали байъи талаб рбҳ равост дар охир ки вақт ҳулӯл бошад ҳам равост . Инаст ки раб Алъоламин гуфт злки бأнҳми қолўои إнмои албиъ мисли алрбо . Мегуяд он уқубат ва он азоби эшон бонст ки гуфтанд , яъне чунон донистанд ва шимурданд , ки байъ ҳамчун рбўосту рбўо ҳамчун байъ , ва чун ҳам нест , ки аллоҳи таъолии байъ ҳалол карду рбўои ҳаром , Фзлки қавлау أҳли аллоҳи албиъу ҳарами алрбо .
Фасли фии албиъ
Ҳар мусулмонӣ ки харид ва фурухт кунад , бар вай воҷибасту фариза ки илми байъи биомузад , бҳкми он хабар ки Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт « талаби алълми фаризаи алии кули мусаллам »
Ва умр дар бозор шудӣу мардумро дарраи миздӣ , гуфтӣ ҳечкас мабод дарин бозор ки мъомлт кунад пеш аз онки илми байъи биомузад , ки агар нёмўзд дар рбўо уфтад . Ва дарин боби ончӣ муҳимасту лои бад бояд ки бидонад ки бо панҷ кас мъомлт набояд кард : бо кӯдак ва бо девона ва бо нобӣно ва бо банда ва бо ҳароми хор .
Аммо кӯдаки ноболиғи байъи ваии ботил буд агар чаҳ бадастӯрӣ вале бошад . Ва байъи девона ҳамчунин , ҳар ки азишон чизе фаро сетанд дар змон вай бошад агар талаф ояд , ва ҳар чаҳ боишон диҳад ва ҳалок шавад бар эшон товон набӯд , ки ваии худ зойеъ кард ки боишон дод . Аммо бандаи харид ва фурухт вай бе дастурии Сайиди ботил буд , ва чун дастурӣ наёфта бошад ҳар ки чизе аз вай фаросатанд дар змони вай буд , ва агар буи диҳад товони натавонади хост , то он гуҳ ки аз бандагӣ озод шавад . Аммо нобӣнои мъомлт бо ваии бзоҳри мазҳаб ботил бошад магари вакилии бино фаро кунад ва ончӣ фаросатанд дар змон вай шавад ки вай мукаллафасту озод . Аммо ҳароми хорон чун таркону золимону дуздону касоне ки рбўо диҳанд ва ришват ситонанд , ҳар чанд ки мъомлт бо эшон раво нест , аммо бзоҳри шаръ дуруст бошад , пас агар донад бҳқиқт ки ончии миФрўшди малик вай нест байъи ботил буд , ва агар дар шак буд байъ дурустаст , аммо аз шабаҳат холӣ набӯд .
Ва дар хабараст ки ҳалол равшанасту ҳароми равшану миёни он ҳар ду шбҳтҳост ки бар мардум мушкил шаваду пӯшида , ҳар ки гирд он гардад бим он бошад ки дар ҳаром уфтад . Ва дар хабараст ки ҳар ки чиҳил рӯзи чизе бшбҳт хӯрд дили вай торик шавад ва зангор гирад .
Ва дар ақди байъи панҷ шарт нигоҳ дорад : яке онки мбиъи пок буд , байъи сагу хӯку саргину устихони пелу хамру гӯшти мурдору равғани мурдори ботил буд , ки ин ҳама наҷисаст , аммо равғани пок ки наҷосат дар он уфтад байъи он ҳаром набошад ,у ҷома ки бнҷост палид шавад ҳамчунин . Нофаи машку тухми карами қзи харид ва фурухт ин ҳар ду равост , ки дуруст онаст ки ин ҳар ду покаст . Шарт дигар онаст ки дар мбиъ манфиатӣ бошад ки он мақсӯд буд , байъи мору каждуму мӯшу ҳашароти замин ботиласт , ки дар он ҳеҷ манфиат нест ки мақсӯд буд , аммо байъи гурбау занбӯри ангабину юзу шер ва ҳар чаҳ дар вай ё дар пӯсти ваии манфиатӣ буд равост , ҳамчунин байъи тоўс ва мурғҳои некӯ ки дар дидори эшон манфиат буд равост , аммо байъи барбату чангу рубоб ва монанди он ботиласт ки манфиати он ҳаромаст . Ҳамчунин сӯратҳо ки аз гул карда бошанд то кӯдакон бидон бозӣ кунанд , ҳар чаҳ сӯрат ҷонварон дорад байъи он ботиласту баҳоии он ҳаром ва шикастан он воҷиб , ва ҳар чаҳ сӯрати дарахт ва набот дорад равост ,у тибқу ҷома ки бар он сӯратҳо бошад харид ва фурухт он дуруст буд , ва аз он ҷомаи фаршу болишт кардан равосту пӯшидани он ҳаром . Шарт сеюм онаст ки мбиъи молу малики фурӯшанда буд ҳар он кас ки мол дайгарӣ бифурӯшад он байъ ботиласт ало агар бўлоит бифурӯшад ё ба ваколат , ва агар пас аз он дастурӣ диҳад байъ дуруст нашавад ки дастурии пеш аз байъ бояд . Шарти чаҳоруми онки фурӯшандаи қодир буд бар таслими мбиъ , байъи бандаи гурехтау моҳӣ дар обу мурғ дар ҳавоу ваҳш дар саҳроу бача дар шикам ботиласт ки фурӯшанда дар ҳол бар таслими он қодир нест , ҳамчунин байъи марҳӯн бе дастурии мртҳну байъи мстўлдаҳ ки модар фарзандаст ботил буд ки таслим вай равонӣаст ,у байъи канизак ки фарзанд хирад дорад модар бефарзанд ё фарзанд бемодар дуруст набӯд , ки ҷудоӣ афкандани миёни эшон ҳаром аст
Лқўл алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам : « ман фарқи байни волида ва валадҳо фарқи аллоҳи байнау байни аҳбоӣаҳи явми алқимаҳ »
Шарт панҷум онаст ки миқдори мбиъу айни ону ҷойгоҳи он маълум бошад , агар сароеи хирад ва як хона аз он сарой на бинад ё пеш аз он надида бошад , байъи ботил буд , ва агар канизакии хирад бояд ки мӯии сару дасту пойу ончии одат нхосаст ки арз кунад бинад , агар баъзе на бинад байъи ботил буд ,у байъи Фқоъи ботил буд ки пӯшидаасту надида , локин хӯрдан он бадастӯрӣ мубоҳ шавад . Ва дар ақди байъ аз лафз чора нест , боиъ гуяд ин бтў фурухтам . Ва муштарӣ гуяд харидам , ё гуяд ин бтў додам , вай гуяд астдм ё пазируфтам .
ё лафзӣ ки маънии байъ аз он мафҳум шавад агар чаҳ сариҳ набӯд . Ва агар миёни харидору Фрўхтгори ҷуз мъототӣ наравад , додану астдну лафзи эҷобу қабули нгўинд раво нест ,у малики муштарии нмишўд . Аммо ҷамоатӣ аз асҳоби шофиӣ дар муҳақарот чун нону гӯшту ҳавоиҷи баққоли бмъотоаҳ фатво додаанд ва ин баъӣд нест се сабабро : яке онки ҳоҷати бад-ӣни ом шудааст . Дигари онк гумон чунонаст ки дар рӯзгори саҳобаи рзи ҳамин одат бӯдааст ки агар таклифи байъи муътод будӣ кор баришон дшхўор будӣ , ва нақл кардандӣу пӯшидаи нмондӣ . Сабаби сеюм онк маҳол нест феъли биҷои қавл ниҳодан чун одат гардад чунонк якдигарро туҳафҳо диҳанд ва ҳудоҳо диҳанду таклифи эҷобу қабул на , чун маҳол нест ҳусӯли малики бмҷрди феълу ҳукми одат бе лафзи эҷобу қабули онҷо ки иваз нест , пас онҷо ки ивазаст ҳам маҳол нест ва раво бошад , локин дар ҳадя фарқ нест миёни андак ва бисёр , ва дар байъи ин фарқ ҳаст аз баҳри онки баннои ин кор бар одату урфат салафаст ва эшон чунин кардаанд .
Сами қоли таъолии Фмни ҷоءаҳи мавъизаи ман рабаи ин мавъиза наҳй ва таҳримаст , яъне бози доштан аз рбўоу ҳаром кардан он , мегуяд ҳар кро боз доранд аз рбўои Фонтҳӣ ва аз он бози истад ва наҳй ҳақ бар кор гирад фалаи мо салаф эй мо мзии мғФўри ?ла , ончии гузашт аз рбўо додан ва хӯрдани омрзиднд ва аз вай дар гузоштанду أмраҳи إлии аллоҳ эйу аҷраи алии аллоҳ ,у музди вай бар худост , бойени фармонбардорӣ ки кард ва наҳй ки бар кор гирифт .
Маънии дигару أмраҳи إлии аллоҳи кори вай бо худост , агар хоҳад дар мстқбл нигаҳ дорад исмати худ бар банда ва дар рбўои ниФкнд , ва агар хоҳад бар ваии хизлони орад ва дар рбўои афканд , ва ман од ва ҳар ки бостҳлоли рбўо боз гардад , ва пас аз онки аллоҳи таъолӣ ҳаром кард ва аз он боз зад рбўо диҳад ва сетанд ва хӯрд . Фأўлӣки أсҳоби алнори ҳам фӣҳо холдўни эшон дўзхённд , ҷовидон дар он бимонанд .
Имҳқи аллоҳи алрбоу ирбии алсдқоти моли рбўо агар чаҳ фаровон буд , оқибати он нуқсону хусрон буд , чунонк дар хабараст « ани алрбўоу ани ксри ?фони оқибатаи илои қул »
Ибн аббос гуфт маънӣ имҳқ онаст ки агар бсдқаҳ диҳанд , ё дар роҳи ғзоаҳ .
Ва ҳаҷ харҷ кунанд , ё бмслҳтӣ аз масолеҳи мусулмонон сарф кунанд ҳеҷ пазируфта намӯду хайру баракат аз айн он баравад , ва рӯй дар костан наад , то ҳеҷ бинмоанд . Ва ирбии алсдқоту моли ҳалол ки бсдқаҳ диҳанд , агар чаҳ андак буд оқибати он афзӯнӣу зёдтӣ буд , то як луқма чанд кӯҳ аҳад шавад . Ва қоли яҳёи бен маози мо аърФи ҳубаи тзни ҷиболи алднёи алои алҳбаҳи ман алсдқаҳ ва гуфтаанд имҳқи аллоҳи алрбо эй имҳқи аллоҳи алмоли болрбўо ,у ирбии алсдқот маънӣ ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт ва мо отитми ман рибои лирбўои фии أмўоли анноси Фло ирбўо ъанд аллоҳ , ва мо отитми ман зкоаҳи тридўни ваҷҳи аллоҳи Фأўлӣки ҳам алмзъФўни ин имҳқ ки ӣнҷо гуфт « Флои ирбўо »аст ки онҷо гуфт ,у ирбии алсдқот ки ӣнҷо гуфт Фأўлӣки ҳам алмзъФўнаст ки онҷо гуфт .
Ва аллоҳи лои иҳби кули куффори бтҳрими алрбўо . Мстҳли ?ла , أсим эй фоҷири бأклаҳ .
إни аллазӣнаи омнўоу ъмлўои алсолҳоти ҳақиқати имон дар луғати араб тасдиқаст ,у маънии тасдиқи устувор гирифтанаст ва барост доштан , ва он устувор гирифтан ҳашт чизаст : бҳкми он хабари дуруст ки умр ривоят кард , қоли ҷоءи раҷули илои расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами Фқол ё расӯли аллоҳи аднўи мнк ? қол « нъм » Фҷоء ҳатто вазъи ядаи алии ркбтаҳ , Фқоли мо алоямон ? қоли ани тؤмни биллоҳу алиўми алохру алмлоӣкаҳу алкитоб ва алнабӣину алҷнаҳу алнору албъси баъди аламуту алқдри каллаи қоли азои феълати злки Фқди омнт ? қоли нъми қоли сидқат .
Аввали устувор гирифтан худосту эътиқоди доштан ки ягона ва яктосту маъбуди бсзост , бешарик ва анбозаст , беназир ва бе ниёзаст , мавҷӯди бзот , мавсуфи бсФот , зот ӯ самадӣ ,у сифот ӯ сармадӣ . Ду дигари устувор гирифтани расӯлони вай , пешравони халқу гмоштгони ҳақ , ва барост доштани эшон бпиғом ки овараданду рисолат ки гузорданаду шариъат ки ниҳоданд . Сдигри устувор гирифтан ва барост доштани китоби худоӣ ки сухан вайаст ,у илми вай то офарӣда , фурӯи фиристода аз наздики худ дар замини бҳқиқти мавҷӯд , шуниданӣу хонданӣу нбштнӣу дӣданӣ . Ва эътиқод кардан ки бандаро баҳақ всилтасту мумкин маърифатасту манбаи баракоту доӣраҳи наҷот , мӯниси гӯру шафиъи рӯзи ҳашару нашр , ва на худ қуръони калом ҳақасту бас , ки тӯрӣау Инҷилу збўру суҳуфи иброҳӣму ғайри он ҳамаи калом ҳақаст , таъзими он фариза ,у ҳурмати доштани он воҷиб . Чаҳоруми устувор гирифтани Фриштгону эътиқоди доштан ки эшон бандагон ҳақанду сафирони даргоҳи иззати брсўлони вай ,у гмоштгон бар осмону замину ибоду билоди вай , ҳар касе азишон бар корӣ дошта ва бар мақомии бдоштаҳ , ва мо мнои алои ?лаи мақоми маълум . Панҷуми устувор гирифтани рӯзи растохез , рӯзи подошу ҷазо , рӯзи фазлу қазо , явми тблии алсроӣру зуҳрати алзмоӣру кашфати алостору хшъти алأбсору скнти алосўоти Флои тсмъи алои ҳамсо . Шашуми имон овардан ба баъс ва нашӯру боз ангехтани мурдагону савол кардан азишон ва дар мақомоти қиёмати эшонро бдоштну кори миёни эшон бргзордн ва ҳар касро ончӣ сазост додан . Ҳафтуми эътиқоди доштану устувор гирифтани биҳишту дӯзах ки ҳар ду офарӣдаанд бандагонро , биҳишти ҷои нози дӯстону дӯзахи ҷои уқубати бегонагон , аҳли саодатро бинавозад бФзли худ ва эшонро ббҳшти расонад ,у аҳли шақоватро баранд бъдли худ ва эшонро бдўзх фиристад , Фриқи фии алҷнаҳу Фриқи фии алсъир . Ҳаштум барост доштани қадар ,у имон овардан ки хайру шару нафъу зарару куфру имони тавфиқу хизлони тоъату маъсияти вифоқу нифоқи маҳбӯбу макрӯҳи ҳама аз худост , бхўосту тақдиру офариниш ӯ ,у хайри бородту машйату қазоу қадару фармону ризоу муҳаббат ӯ ,у шари бородту машйату қазоу қадар ӯ . Ва ҳар чаҳ аллоҳ карду хост , ббндгон , аз вай ситам нест ва дар он бо ваии касро сухан нест , лои исӣли ъмои иФъл , Фллаҳи алҳҷаҳи алболғаҳ , ҳар чаҳ кунад вайро ҳуҷҷат тамомаст ки офаридагораст аз нест ҳасткунандау падеди оварандау подшоҳ бар банда .
إни аллазӣна омнўо мегуяд эшон ки дар дили ин ҷумла эътиқод гирифтанду ъмлўои алсолҳот ва он гуҳи аъмоли ҷавориҳи зоҳир биҷой овараданд ончӣ фармудем карданд , ва аз ончӣ наҳй кардем боз истоданд , пас тафзили намозу зкоаҳро бози ҷудогона ёд кард гуфт :у أқомўои алслоаҳу отўои алзкоаҳ ки аз ибодоти бадании намози шарифтар ва аз ибодоти молии зкоаҳи шарифтар ,у маънӣ зкоаҳ намост афзудан аз баҳри он зкоаҳ ном кард ки аз он баракат афзоед дар мол .
?лаам أҷрҳм ъанд рбҳму лои хавфи алайҳиму лои ҳам иҳзнўни эшонро ки ин сифат бошад музди эшон бнздик худовандаст , эшонро бподоши худ расонаду музди эшон зойеъ накунад . Дар тӯрӣа Мӯсоаст мо зои алайкуми луи сдқтми фии сдқоткму слўоткму ақблтми алии бтҳораҳи қлўбкм , кони злки изиъи лаками ъндӣу анои алўосъи алкрим ?
АкоФии алмтсдқину аҷзиҳми ҷиноти алнъим .
ё أиҳои аллазӣнаи омнўои атқўои аллоҳу зрўои мо бқии ман алрбои ин оят дар шаъни аббоси бен абди алмтлбу Усмони бен ъФон омад ки хурмо бслФ харида буданд , чун вақти хурмо расӣдан дар омад ҳақи хеш талаб карданд аз он кас ки бар вай доштанд , он кас гуфт агар ончии шуморо астднӣаст бтмомӣ бидиҳам аёли ман бебарг монанди ва аз қӯт дармонанд , як нимаи ҳақ хеш бустонеду дигари нима музоъаф кунам ва шумо дар аҷали биФзоӣид , эшон чунон карданд ки ояти таҳрими рбўо ҳануз наёмада буд , он рӯз ки аҷал басар омад ва эшон талаби он зиёдат карданд , раби Алъоламин ин оят фиристоду рбўо ҳаром кард , гуфт эй шумо ки муъминон ед бипарҳезед аз хашму азоби худоӣ ва бигзоред ончӣ зиёдатаст бар асли моли إни кантами муъминин агар шумо муъминонед , ҳукм муъминон инаст бипазиреду корбнд он бошед , эшон бҳкми худоӣу расӯл фурӯ омаданд ва фармонбардорӣ карданд , талаби асл мол карданду зёдтӣ бар асли моли бгзоштнд
фасл
Чун аллоҳи таъолии рбўо бар ҷумла ҳаром карду ояти таҳрим муҷмал фиристод , Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами онро муфассир карду шарҳи он бтФсил боз дод , дар он хабар ки ибодаи бен алсомт ривоят кард
Қоли самъати расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами инҳии ани байъи алзҳби болзҳбу алФзаҳи болФзаҳу алтмри болтмру албри болбру алшъири болшъиру алмлҳи болмлҳи алои сўоءи бсўоء айнан бъин , идои бед ,у азои ахтлФи алҷнсони Фбиъўои Киеви шӣтми идои бед . »
Мафҳум хабар онаст ки рибои ҳам дар нақд равад ва ҳам дар таом , аммо дар байъи нақди ду чиз ҳаромаст : яке бнсиаҳи фурӯхтан агар зари фурушади бзр ё басем , ё сим фурушад басем ё бзр , то ҳар ду дар маҷлиси ақд ҳозир накунанд ,у пеш аз он ки боиъу муштарӣ аз якдигар ҷудо шаванд миёни эшон тқобз наравад , он байъ дуруст набошаду рбўо буд ,у дигар чун бҷнси хеш фурӯ шуд , зари бзр ё сим басем зёдтии ҳаром буд . Нишоед ки динории дурусти бдинорӣу ҳуба қуроза бифурӯшад , ё динорӣ ки санъату зарбаши нек буд бдинорӣу ҳуба ки санъату зарбаши бад буд бифурӯшад , бал ки неку бад , шикастау дурусти баробар бояд , пас агар ҷомаи бдинории дурусти бихарад ва он ҷомаи бдинорӣу донагии қурозаи ҳам бо вай фурӯ шуд , дуруст буду мақсӯд ҳосил шавад . Ва зари ҳриўаҳ ки дар вай нуқра бошад нишоед бзри холиси фурӯхтан , ва на басем холис ва на бзри ҳриўаҳ , бал ки чизе дар миён бояд кард , ва ҳар заррина ки зари вай холис набӯд ҳамчунин . Ва ақди марворид ки дар ваии зар буд нишоед бзри фурӯхтану ҷома ки бзр буд ҳамчунин , магар ки зари ҷомаи он қадар буд ки агар бар оташ арза кунанд чизе аз он бҳосл наёяд ки мақсӯд буд , ин баёни байъ нқўдасту бози намӯдани кайфияти рибо дар он , ва беш азин нгўӣим ки дароз шавад аммо таом бтъом нишоед бнсиаҳи фурӯхтан агар чаҳ ду ҷинс бошад , балки ҳам дар маҷлиси ақд бояд ки тақобул баравад , локини зёдтӣ шояд чун ду ҷинс буд , ва агар як ҷинс бошад чунонк гандуми бгндм , ё ҷӯ биҷӯ ё хурмои бхрмо , ҳам бнсиаҳ фурӯхтан нишоед , ва низ зёдтӣ нишоед , бал ки баробар бояд ба паймона ё бтар азу ,у баробарӣ дар ҳар чиз бидон нигоҳ доранд ки одати он буд ,у гўспнди бқсоб додани бгўшт ,у гандуми бхбоз додан бенон , ва кунҷеду кўзи мағзи бъсор додани брўғни ин ҳеҷ нишоеду байъ на бандад . Локин агар он бидиҳад ва ин фаросатанд ва аз якдигари бшрти худ ҳалолӣ хоҳанд вайро мубоҳ буд хӯрдан , ва нишоед мавизи бонгўри фурӯхтан ва на хурмои хушки бртб ва на ангури бонгўр ва на рутаби бртб ва на сиркаи бсркаҳ ва на асали бъсл ва на кунҷед брўғн ва на гўспнди бгўшт ва на нони борд ва на оради борд ва на гандуми борд , аз баҳри онк дар байъи ин таомҳо ммослт шартасту ммослти миёни он маълум менашавад ,у ммослт баробарӣаст чун маълум менашавад ки баробаранд ҳамчун зёдтӣ бошад дар як ҷониб ,у зёдтӣ рбўоаст , чунонк дар хабар гуфт « ман зод ӯ астзоди Фқди арбӣ »
Ва алии алҷмлаҳи кори рибо , корӣ дшхўораст мҳзўр ва дарёфт он дақиқу парҳез кардан аз он фариза . Ибн масъӯд гуфт алрбўои сбъўни бобои Фдъўои мо ирибкми илои мо лои ирибкму умр хитоб гуфт охири мо анзли аллоҳи ъзу ҷли оёти алрбўо ,у ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами мот қабл ани истқсии алайҳим , Фзрўои алрбўоу алрибаҳ .
Фإни лами тФълўои Фأзнўои алоиаҳ . . . Ммдўду мақтӯъи қроءти абӯ бикрасту Ҳамза , ва маънӣ онаст ки ар бас накунеду рибои бнгзорид , чунонк фармудем , якдигарро огоҳ кунед ки шумо ҷангёнед бо худоу расӯли худо , қроءаҳи боқии Фأзнўои мқсўру мавсули бФтҳи зол , мегуяд огоҳи беди бҳрби ман аллоҳу расӯла . Ибн аббос гуфт рӯзи қиёмати рибои хорро гӯйанд хзи слоҳки ллҳрбу иқоли ҳарби аллоҳи алнору ҳарби расӯлаи алсиФ . Ва إни таббатами фалаками рؤси أмўолкм ва агар тавба кунед аз рибо додану ҳукми аллоҳ бар худ бипасандед , шумо рости раъси алмоли худ , ончӣ додед бтмомӣ воситонед .
Лои тзлмўн чунонк на шумо зулм кунед ки талаб зиёдат кунеду лои тзлмўн ва на эшон бар шумо зулм кунанд ки аз раъси алмол чизе бакоҳанд .
Ва إни кони зўи ъусраи Фнзраҳи إлии майсараи назарау назараи бксри зоу сукӯни он ҳар ду замон доданаст ,у майсарау майсараи бФтҳи сину зми он тавоноӣаст , қроءаҳи нофеъи бзм синасту қроءаҳи боқии бФтҳи син , ва ин ҳукм на худ рибои рост ки ҳамаи ?уфаами доронро ҳаст алии алъмўм , мегуяд агар ?уфаам дорӣ уфтад бо нотавонӣу танги дастӣ ӯро замон бояд дод то битавон хеш расад ва мўср гардад .
Қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ман анзри мъсро ӯ тарки ?ла , кони фии зилли аллоҳу кнФаҳи явми алқимаҳ »
Ва рӯй анҳу слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ман шудад алии амреи фии алтқозии азои кон мъсро шудад аллоҳи ъзу ҷли алайҳи фии қабра »
Ва қол « ман аҳби ани тстҷоби даъватау ткшФи крбтаҳи Флиисри алии алмъср »
Ва қол « ман нафаси ани муъмини крбаҳи ман крби алднёи нафаси аллоҳи анҳу крбаҳи ман крби явми алқимаҳ , ва ман исри алии мъсри исри аллоҳи алайҳи фии алднёу алохраҳ , ва ман стар мусалламан страҳи аллоҳи фии алднёу алохраҳ ,у аллоҳи фии Авни алъбди мо кони алъбди фии Авни ахиаҳ »
Бҳкми онкии раб алъзаҳ гуфт :у إни кони зўи ъусраи Фнзраҳи إлии майсараи раби алмолро нарасад ки матолибат мъср кунад баҳақи хеш , то он гуҳ ки ӯро ясорӣ падед ояд ва тавонад ки кори гузорад , пас чун ясор падед омад бар ваии лозим буд ки ҳақи соҳиби ҳақ боз диҳад ва агар тавонад ки боз диҳаду надиҳад , дар шумори дуздон буду бузаи ваии азим , ки Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт « ман адони диноу ҳўи инўии ани лои иؤдиаҳи Фҳўи сориқ »у қол « мо ман хтиӣаҳ аъзам ъанд аллоҳи баъди алкбоӣри ман ани имўти алрҷлу алайҳи амволи анноси дунёи фии ънқаҳи лои иўҷди ?лаи қзоء »
Ва агар касе салоҳи худроу нафақаи аёлро ҳоҷат уфтад бо фом гирифтан , ва ?уфаам гирад ва дар дил дорад ки чун тавонад боз диҳад , мо дом ки он ?уфаам бар вай буд аллоҳи таъолии бъноиту риоят бо вай буд , инаст маънии он хабар ки Мустафо гуфт « ани аллоҳи маъаи алдоӣн ҳатто иқзии дайнаи мо лами ткни Фимои икраҳи аллоҳи ъзу ҷл »
Ва кони абди аллоҳи бен ҷаъфари ровии ҳозои алҳдиси иқўли лхознаҳ : азҳби Фхзи лнои бад-ӣни фонии акраҳи ани абяти лайлаи алоу аллоҳи маъаии мнзи самъати ҳозои алҳдиси ман расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам , ва бидон ки ҳуқуқи мардумон бар ду қисмаст : яке онк воҷиб шавад бъўзи молӣ , дигари он ки воҷиб шавад бе ивази молӣ ,у ҳукм ҳар ду мутафовитаст , аммо ончии бъўз воҷиб шавад чунонк ?уфаам диҳад бксӣ ё слътии буи фурӯ шуд , агар он каси даъвӣ эъсор кунад аз вай напазиранд , то он гуҳ ки бинтии шаръӣ иқомат кунад бар эъсори худ , ки асл онаст ки вай мўсраст бақадр ?уфаам ки гирифт ,у ани слът ки харид , то он гуҳ ки эъсор ба байнат дуруст кунад ,у қисм дигар онаст ки бе ивазии молӣ воҷиб шавад , чунонк меҳри зану змони дайгарӣ кардан бимолӣ ки бар вайаст , ӣнҷо агар даъвӣ эъсор кунад аз вай пазиранд , ки асл ноёфтасту нотавонӣ , то он гуҳ ки соҳиби ҳақи бинтии шаръӣ иқомат кунад бар ясори вай .
Ва أни тсдқўои хайри лаками қроءаҳи ъосми тахфиф содаст : боқӣ бтшдид хонанд ,у асли он ттсдқўоаст , ташдиди сод аз тоаст ки дарав ниҳон шуд идғомро , ва он тоء дувумасту тахфифи сод аз ҳазфи ин тоаст . إни кантами тълмўн эй ани кантами тсдқўни бсўоби аллоҳи фии алохраҳ , мегуяд агар ончӣ бар он мъср нотавон доред бсдқаҳ буи бахшед он шуморо беҳтар буд , агар ваъдаи худоӣ дар савоби он ҷаҳонӣ барост медоред ва майдонед ки аллоҳ он бипасандаду подош бникӣ диҳад .