?илами бдонки ин сӯраи албқраҳро Фстот алқуръон гӯйанд аз бисёре аҳкому амсол ки дар онаст , ва дар замони ваҳй ҳар ки ин сӯрау оли умрони хонда будӣ ӯро ҳбр мегуфтанд , ва дар миёни қавми муҳтараму макрам буд ва дар чашмҳо бузург .

Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами лашкарӣ ба ҷое мефиристод ва дар миёни эшон перон ва меҳтарон буданд , яке ки азишон ба сини камтару кеҳтар буд баришон амир кард ба сабаби онкии сӯра албқраҳ донист .

Гуфтанд : « ё расӯли аллоҳи ҳўи аҳдснои сена . Қоли маъааи сӯраи албқраҳ »

Ва дар хабараст аз Мустафо ъ ки савоби хондани он ҳар ду сӯра фардо ояд дар сӯрати ду меғ ва бар сари хонандаи он соя медоранд . Ва гуфт ҳар хона ки дар он сӯра албқраҳ бархонанд се шбонрўзи шайтон аз он хона бигурезад . Абди аллоҳи бен масъӯд гуфт шайтон бар умр хитоб расед дар кӯе аз кӯйҳои Мадина ва бо ваии броўихти умр ӯро бар замин зад , шайтон гуфт дънӣ ҳатто ахбрки бшии ءи иъҷбк , умри даст аз ваии бозгрФт , онгаҳ гуфт ё умри бдонкаҳи шайтон ҳар гуҳ ки аз сӯраи албқраҳ чизе башнавад бгдозд аз шунидани он ва бигурезад . Ва ?лаи хбҷи кхбҷи алҳмор .

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами тълмўои албқраҳи ?фони ахзҳо бирка , ва таркҳо ҳсраҳу лни тсттиъҳои албтлаҳ , қил ё расӯли аллоҳ ва мо албтлаҳ ? қоли алсҳраҳ .

Ва ани вҳби бен мнбаҳи қоли ман қрأи фии лайлаи алҷмъаҳи сӯраи албқраҳу оли умрони кони ?лаи нури мо байни ъҷибоу ғрибо . Қоли вҳби ъҷибои асфали аларзину ғрибои алърш : абӯи ?илямон алҳўзнӣ гуфт : дар аҳди мо мардӣ буд тозаи ҷавон , шабӣ бихуфт , бомдод ки бархест мӯии сару маҳосини ваии ҳамаи сипед буд . Гуфтем чаҳ расед туро дар хоб ? гуфт қиёмат намуданд маро дар хоб ,у водӣ азим дидам аз оташ ва бар сари он ҷсрии борӣк бар ҳади теғи шамшер ,у мардумро ба номҳои эшон май хонданд ва бар он ҷср мегузарониданд , яке мераст ва дайгарӣ мехаст , яке май гузашт ва яке дар оташ меафтод , он гуҳи марои хонданд ба номи худ , рафтам бар он ҷср ва меларзидам ва ба рост ва чап мечасбӣдам , охири ду мурғи сифедро дидам яке ба рост ва яке ба чапу маро рост медоштанд ва аз оташ нигоҳ медоштанд , то охир ба он ҷсри бози гузаштам . Он гуҳи он мурғонро гуфтам ки шумо чаҳ бошед ва кӣед ? гуфтанд . Мо сӯраи албқраҳу оли умрон ки аллоҳи таъолии туро ба мо халос дод ки моро бисёр хондае .

Бўзри ғаффорӣ аз Мустафо пурсед ки аз қуръони кадоми сӯраи ма ? ҷавоб дод ки сӯраи албқраҳ . Пурсед ки аз ин сӯраи кадоми ояти бузургвортар ? гуфт : ончӣ дар он курсӣ ёд кардааст яъне ояи алкрсӣ ки панҷоҳ калимааст ҳамаи тақдиси худованди ъзу ҷл .

Ва дар сӯраи албқраҳи понздаҳ мисласт , ва сад ва сӣ ҳукм , ва худ дар ояи дайн ба охири сӯраи чаҳордаҳ ҳукмаст ,у ҷумлаи сӯраи дивист ва ҳаштод ва шаш оятаст ба адади кӯфӣон .

Ва шаш ҳазор ва саду ёздаҳ клмтаст , ва бист ва панҷ ҳазор ва панҷсад ҳарф , ва дар маданӣ шимуранд ин сӯраро ки аз аввал то охир ба Мадина фурӯ омад , магари ояту атқўои иўмои трҷъўни фӣаи إлии аллоҳ ки ин оят ба кӯҳи мно фурӯд омад рӯзи иди азҳӣу Мустафо дар охири хутбаи ид буд ва ин ояти ҳам дар маданӣ шимуранд ки Мустафои он гуҳи мақом ба Мадина дошт . Ва ҳар чаҳ аз қуръон дар он даҳ сол ё сездаҳ сол омад ки Мустафо ба Макка буд пеш аз ҳиҷрати он ҳама ?маккейаст ва ҳар чаҳ дар он даҳ сол омад ки Мустафо ба Макка буд он ҳама маданӣаст , ҳар чанд ки ба Мадина будӣ муқӣм ё аз Мадинаи мусофир . Чунонкӣ қуръон омад ба табуку бадару тоӣФи он ҳама маданӣ шимуранд , ки он гуҳи мақом ба Мадина дошт , набинӣ ки шаби миъроҷ ба шом қуръон бирав фурӯ омад ? ва ба осмон ӯро қуръон доданд ва он ҳама ?маккей шимуранд ки ӯро аз Макка ба шому осмон барда буданд .

Ва дарин сӯраи бист ва шаш ҷой мансӯхаст маъаи ихтилофи алълмоءи фӣау чунонкӣ ба он расему шарҳи диҳеми ани шоءи аллоҳ .

Акнӯн тафсир гӯйем : бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳими ?илам : уламоро ихтилофаст ба ин ҳуруфи ҳиҷо ки дар абтдоءи сўртҳост , муҳаққиқони уламо бар онанд ки ин аз муташобиҳот қуръонаст , ки улӯми халқ аз он қосирасту аллоҳи бдонстни он мстأср . намегуяд ва мо иълми таъвилаи إлои аллоҳ . Аллоҳ донад ки чаро ин ҳуруф аз дигари ҳуруфи аввалитар буд баён кардан , сари ин биҷуз аллоҳ надонад . Бўбкри садиқ азинҷо гуфт « аллоҳро дар ҳар китоби сиррии сету сар ӯ дар қуръони ин ҳуруфаст » баъзе аз муфассирон гуфтанд ки ин ном сӯрааст ба далолати ин хабар ки Мустафои алайҳ ассалом гуфт : « ани аллоҳи таъолии қрأи тоҳоу ис қабл ани ихлқи алсмоўоту аларзи болФи ом » .

Аллоҳи таъолии тоҳо ва ис бархонад пеш аз офариниши осмону замин ба ҳазор сол , маънӣ онаст . Ки сӯраи тоҳоу иси ҷумла бар хонд пас далеласт инки тоҳоу иси ном сӯрааст . Ибн аббос гуфт : савгандҳост ки аллоҳи таъолӣ ёд мекунад ба ҳуруфи ҳиҷо ки мадори номҳои некӯу сифатҳои бузургвори худованди ъзу ҷл ба ин ҳуруфаст .

Ва мурод ба ин се ҳарфи ҷумлаи ҳуруф тҳҷӣаст , ва дар луғат араб равост ки ҷумларо ба баъз иборат ниҳанд чунонкӣ гуфт азои қили ?лаами аркъўои лои иркъўн рукӯъ гуфту мурод ба он ҷумлаи намози сету қоли таъолӣу асҷду ақтрби ирид ба алслоаҳу қоли таъолии бмои қидмати أидикм яъне ба ҷамеъи алأбдон . Фкзлки ъбри аллоҳи таъолии бҳзаҳи алҳрўФи ани ҷумлаи алҳрўФ .

Ва ҳам аз ибни аббос ривоят кунанд ки гуфт : ?илам эй анои аллоҳ аълам чунонаст ки алиф ишоратаст боноу лоам ишоратаст бо илм . Ҳар ҳарфии биҷои хеш маънӣ медиҳад бар хеш . Ва гуфтаанд ?илам маънӣ онаст ки ?илами бки Ҷабраил أӣ назул ба алайкум . Яъне ин он ҳуруфаст ки Ҷабраил аз осмон фурӯд оварад ба шумо .

Ва гуфтаанд ки расӯли худо дар садри ислом дар намозҳо қроءт ошкоро хондӣ , мушрикон бар дар масҷиди боистоднд ва гуфтанд лои тсмъўои лиҳозои алқуръону алғўои фӣа . Яке сафирӣ мекард ва яке даст мезад яъне ки то касе аз расӯли худо қуръон нашунӯд , ки расӯли худо ҳар гуҳ ки қуръон хондӣ ҳар кас ки шунидӣ ҳамагии дили хеш ба вай додӣ ва ба он мшғўФи гаштӣ , мушрикон чунон мекарданд то мардумро аз самоъи вай боз доранд . Расӯли худо чун дид ки эшон чунин мекунанд дар намози пешину дигари ҷҳри бгзошту қроءт нарм хонд .

Аммо дар намозҳои дигари ҳам чунон ба овоз мехонд ,у мушрикони ҳам чунон омаданду тсФир ва тсФиқ мекарданд ,у расӯли худо ба он дилтанг ва ранҷур мешуд пас раби Алъоламин ани ҳуруфи тҳҷӣ фурӯ фиристод берун аз одат ва бар хилофи сухани эшон то эшон чун он бишуниданд , аизоءи расӯли бгзоштнд , ва аз таъаҷҷуб ба он сухан ба истимоъи он ва мо баъди он машғӯл шуданд ва ин қавли абӯ рўқасту ихтиёри қтрб .

Қавмӣ гуфтанд ин ҳуруф дар абтдоءи сўртҳои изҳор эъҷоз қуръонасту танбеҳи араб бар сидқи набуввату рисолати Мустафо , ки чун кофарон гуфтанд إни ҳозои إлои إФки ифтироаи ин қуръони сухании сет ки Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?алау силам аз зот хеш мегуяд ва аз бар хеш май наад , « луи ншоءи лқлно мисли ҳозо . » агар хоҳеми мо низ ҳам чунон бигӯем . Раб Алъоламин гуфт : агар чунонаст ки шумо мегуед Фأтўои бсўраҳи ман мислаи , шумо низ аз бар хеши сӯра чунон бунаед , ки ин китоб аз ин ҳуруф тҳҷӣаст ки луғати шумоу забони шумоу каломи шумо баннои барин ҳуруфаст . Пас чун натавонистанд ва аз он дармонданд маълум шуд ки қуръон мӯъҷизаст .

Ва аҳл суннат гуфтаанд ин ҳуруф гувоҳӣ бидод ва баён кард ки қуръонро ҳуруфаст ва ба ҳуруф қоимаст , ва ҳар ки ҷуз ин гуяд ҳақро мкобрасту муонид , ва дар он мулҳид .

Ва бдонкаҳи мардуми дарин ҳуруфи се гуруҳанд : қавмӣ аз аҳл бидъат гӯйанд махлуқаст ҳам дар каломи холиқи ҳам дар каломи махлуқ , қавмӣ гӯйанд дар қуръон номахлуқаст ва дар ғайри қуръони махлуқ , ва ин ҳар ду фирқа бар ботиланд . Ва аз ҳақи давр ба ончӣ гуфтанд ,у фирқаи сеюм аҳл суннатанд ки гуфтанд : ҳуруф ҳар ҷой ки ҳаст алии алотлоқ номахлуқаст беонкӣ дар он тафсили оранд ё тмииз кунанд ,у далел бар қавли аҳли суннат аз қуръон онаст ки мегуяд онро ки офаринад кун Фикўн агар ин коф ва навен махлуқаст пас кофӣу нўнии дигар бояд то ин « кун » бо он ду ҳарфи боФринд . Ва агар он ду ҳарф низ махлуқаст пас ду ҳарфи дигар бояд халқи онро , ва ин ҳаргиз ба нарасад маълум шуд ки ҳарф ба асл на махлуқаст . Ва аз ҷиҳати санаи амири алмؤмнини алӣ ъ гуфт Мустафоро пурсидам аз абҷади ҳўзи ҳтӣ , Фқол « ё алии ?вили лъолми лои иърФи тафсири абии ҷоад : алолФи ман аллоҳу албоءи ман алборӣу алҷими ман алҷлил »

Расӯли худо хабар дод ки ин ҳуруф дар каломи одамиёни ҳам аз номи худои ъз ва ҷласт ва номҳои худо ба иҷмоъ қадимаст , азинҷо гуфт исо ъ дар баъзе аз ахбор ки ба номҳои аллоҳ сухан мегӯйанд ӣнон онгаҳ ба вай осӣ мешаванд . Ва яке пеши Аҳмади бен ҳанбал нишаста буд гуфт фалон кас мегуяд ки аллоҳ чун ҳарфро бёФриди азтҷъти аллому антсбти алолФи Фқолти лои асҷд ҳатто аؤмр . » эмом Аҳмад гуфт ин сухан куфрасту гӯяндаи ин кофар , ман қоли ани ҳуруфи алтҳҷии муҳаддисаи Фҳўи кофар , қади ҷаъли алқуръони мхлўқо .

Ва шофиӣ гуфт « лои тқўлўои бҳдси алҳрўФи ?фони алиҳўди аввали ман ҳлкти бҳзо ва ман қоли бҳдси ҳарфи ман алҳрўФи Фқди қоли бҳдси алқуръон . »

Злки алкитоб : злк ба маънӣ ҳозо мегуяд ин нома ва маълумаст дар луғати араб ки ҳозои он ишоратаст ки фарои чизи мавҷӯд тавон гуфт далеласт ину назоири ин ҳар ҷой ки « ҳозои алқуръон » гуфт ки қуръон ба заминасту мавҷӯд ,у ҳосил ба ҳақиқат ,у халқ ба мавҷӯд мҳҷўҷанд на ба маъдӯм .

Алкитоби лои риби фӣа : алифу лоам таърифаст , порсӣ онаст ки ин он номааст ки дар он ҳеҷ шак нест ва раво бошад ки гӯйии ин он номааст ки аз аллоҳ бияёд ҳеҷ шак нест , манеҳ бдأу илайҳи иъўд . Ва агар бар лои риб вақф кунӣ некӯаст маънии он буд ки нома инаст бе ҳеҷ шаки чунонкии гӯйӣ « дори фалони ҳаии ?илдор , хати фалони ҳўи улхат » сарои фалони каси сарои чунон буд , хати фалони каси хати чунон буд он гуҳ ибтидо кун фӣаи ҳудои ллмтқин дар он нома ҳудоаст муттақеонро ва агар хоҳӣ ба пайванди злки алкитоби лои риби фӣаи ин он номааст ки шӯри дилро ҷой нест дар он , пас ҳудо дар мавзе насб бошад бар наът ё бар мадҳ Эй назул ҳудо ё анзлноаҳи ҳудо .

Риби шӯри дил буду омиғи рой

Қол алнабӣ : изҳби алсолҳўни аслоФоу ибқии аҳли алриб . »

Қоли бъзҳм « аҳли алриби ман лои иأмри болмърўФу лои инҳии ани алмнкр » .

Агар касе гуяд лои риби фӣаи ақтзоء он мекунад ки касро дар қуръон шак набошад ва дар гумон набӯд , ва маълумаст ки эшон ки ба ин мухотаб буданд дар он ба шак буданд ки яке аз эшон мегуфт إни ҳозои лсҳри мубин яке мегуфт أсотири алأўлин яке мегуфт إни ҳозои إлои إФки ифтироа . Ҷавоб онаст ки лои риб агар чаҳ ба лафз нафйаст ба маънӣ наҳйаст яъне лои тртобўои фӣа , чунонкии ҷой дигар гуфт : Флои рФсу лои Фсўқу лои ҷидоли фии алҳҷу қадтарӣ ман алҳоҷи ман ирФсу иФсқу иҷодл , Фмъноаҳи азои лои трФсўоу лои тФсқўоу лои тҷодлўо . Ва муҳтамили он буд ки нафии риб бо ҳудо шавад яъне лои риби фӣа , анаи ҳудои ллмтқин .

Ва « ҳудо » дар қуръон бар ду ваҷҳаст яке ба маънии дуо ,у баёни дигар ба маънии ҳидояту тавфиқ . Аммо онкӣ ба маънӣ дуо аст онаст ки гуфт ҷли ҷалолау анки лтҳдии илои сироти мустақӣм . ӣнҷои дуо ва баён хоҳад ки аз ҳидоят дар Мустафои ҷуз дуо набӯд чунонкӣ гуфт « анки лои тҳдии ман аҳббту локини аллоҳи иҳдии ман ишоءу тҳдии ман тшоءи анати влино . Ва кзлки қавлау أмои самуди Фҳдиноҳми ин ҳам ба маънӣ дуост ки самудро ҳидоят набӯд . Ваҷҳи дигари ҳудо ба маънии тавфиқ ва таърифаст ки аллоҳ ба он мстأсраст , ва дар қуръони дивист ва сӣ ва шаш ҷои зикр ҳудоасту ҳақиқати маъонии он ҳама ба ин ду асл боз гардад ки гуфтем .

Ллмтқин яъне аллазӣнаи итқўни алшрк . Муттақеи ӣнҷо муваҳҳидаст ,у тақво аз ширк ,у далели барин оят онаст ки бар ақаб меояду Мустафо ъ гуфт : ҷимоъи алтқўии фии қавли аллоҳи ъзу ҷли ани аллоҳи иأмри болъдлу алоҳсон . »

Алоиаҳ . Ва ҳақиқати тақво парҳезгорӣаст яъне ки ба тоъат худо бипарҳезад аз хашму азоби худо , иқоли атқӣ фалон битарса азои тҳрз ба . Ва асли он парҳезгорӣ аз ширкасту ҳўи алмънии бқўлаҳи таъолӣу лақади всинои аллазӣнаи أўтўои алкитоби ман қблкм ,у إёкми أни атқўои аллоҳ . Ва бқўлаҳ ё أиҳои анноси атқўои рбкми пас парҳезгорӣ аз маосӣу ҳўи алмроди бқўлаҳ : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои атқўои аллоҳи ҳақи тқотаҳи пас парҳезгорӣ аз шубаҳоту фузулоту ҳўи алмшори илайҳи бқўлаҳ : амтҳни аллоҳи қлўбҳми ллтқўӣу бқўлаҳи إни أўлёؤаҳи إлои алмтқўн .

Аммо ваҷҳи тахсӣси муттақеон ба ҳидояти қуръони дарин ояти пас аз онкии ҷои дигари халқро бар умум гуфт « ҳудои ллнос » онаст ки ҳамаи халқ ба он мҳҷўҷанд ва бар он хонда ,у муттақеони алӣ алхусус ба он мунтафаъанд ва ба он роҳ рост ёфта . Ин ҳамчунонаст ки бар умум гуфт « أни أнзри аннос » пас ҷои дигар тахсӣс кард ва гуфт « إнмои тнзри ман атбъи аззикр » яъне анмои инФъи болонзори ман атбъи аззикри комаи ани алқуръони ҳудои ллноси алии алъмўму алмтқўни интФъўни болҳдӣ . Ва ба қоли бъзҳм « алқуръони ҳудои ллмтқину шФоءи лмои фии судӯри алмؤмнин ,у вқри фии озони алмкзбину ъмии лобсори алҷоҳдин ,у ҳаҷаи болиғаи алии алкоФрини Фолмؤмн ба мҳтду алкоФр ба мҳҷўҷ . » .

Аллазӣнаи иؤмнўни болғиб яъне иؤмнўни биллоҳу млоӣктаҳу кутубау русулау алиўми алохру алҷнаҳу алнору лқоءи аллоҳу алҳёҳи баъди аламуту албъси Фҳзои ғайби калла ҳар чаҳ вроء девораст аз ту ғайбаст худоиро нодида май дӯсти дорӣ ва ба яктоеи вай май иқрори диҳӣ имонаст ба ғайб , Мустафоро нодида май устуворгирӣ ва ба рисолату набуввати ваии гувоҳии диҳӣ имонаст ба ғайб . Ҳориси Қайс аз тобеъин буд рӯзӣ мегуфт фарои абди аллоҳи масъӯд ки ё асҳоби Муҳамади нӯшатони боди дидори Мустафо ва маҷоласту суҳбати вай ки ёфтед абд аллоҳ гуфт ани амри Муҳамад кон набиё лмни роаҳу алзии лои илоҳи ғайраи мо омни муъмини афзали ман имони бғиб . Яъне шумо ки ӯро надидед имони шумо фозил тараст ки имон ба ғайбаст , сами қрأи аллазӣнаи иؤмнўни болғиб . Барин тафсири боء ки муттасил бғибаст боء ҳол гӯйанд на боءи таъаддӣаи факонаи қоли аллазӣнаи иؤмнўн бе ваҳми ғоӣбўн , лами иأтўои баъда ,у ишҳди лзлки мо рӯй ибни аббоси қоли қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « эй алхлқи аъҷби аимонои қолўои алмлоӣкаҳ . Қолу Киеви лои тؤмни алмлоӣкаҳ ва ҳам ирўни мо ирўн , қолўои алонбёءи қолу Киеви лои иؤмни алонбёء ва ҳам ирўни алмлоӣкаҳи танзили алайҳим ? қолўои Фмни ҳам ё расӯли аллоҳ ? қоли қавми иأтўни ман бъдкми иؤмнўн беу лами ирўнӣ ,у исдқўннӣу лами ирўнӣ .

Ва рӯй фии баъзи алохбори анҳми қолўо ё расӯли аллоҳи ҳилли ман қавми аъзами мнои иҷрои омнои бку атбънок ? Фқоли мо имнъкми ман злку расӯли аллоҳи байни азҳар кам ётикми болавҳии ман алсмоء , бали қавми иأтўни ман баъдии иأтиҳми китоби байни лавҳин Фиؤмнўн бау иъмлўни бмои фӣа , аўлӣки аъзами иҷрои мнкм

Ибн ҷриҷ гуфт : аллазӣнаи иؤмнўни болғиб яъне болавҳии назираи қавла ва мо ҳўи алии алғиби бзнин эй алии алўҳӣ . Ва қавлаи ъндаҳи илми алғиб эй илми алўҳӣу қавлаи олами алғиби Флои изҳри алии ғайбаи أии алии ваҳйау қили маъноаи иؤмнўни болқдр .

Шайхи алислом Ансорӣ гуфт : ғайб бар се гӯнааст : ғайбии ҳам аз чашм ва ҳам аз хирад ,у ғайбӣ аз хирад на аз чашм ,у ғайбӣ аз чашм на аз хирад . Аммо он яке ки аз чашм ғайбаст на аз хирад охиратаст сарои он ҷаҳонӣу Фриштгони рӯҳонӣ ,у ҷинён аз чашм пӯшидаанд аммо илмро ҳосил над ва дар уқули маълум . Ва ончӣ аз ақл ғайбаст на аз чашми лавн ҳоасту савтҳо , чашмроу ҳисро ҳосиланд ва аз уқули ғайб . Ва ӯ ки аз ақл ғайбаст ва аз чашми имрӯзи аллоҳ таъолӣаст дар дунё аз чашму хирад ҳар ду ғайбаст . Ва фардо дар охират аз ақл ғайбаст , муъминон ба ин ҳама гиравидаанд дар тасдиқи хабар ба нури таъриф . Ва қоли алосмъии сأлтнии аъробиаҳи ани алғиб , Фқлти алҷнаҳу алнори Фқолти ҳайҳоти ашрафи алғиби алии алғиб эй ашрафи аллоҳи алии улқулуби алғоӣбаҳ , Фомнт ба саро .

Ва иқимўни алслоаҳ . Ва намоз ба пой медоранд ин намоз фаризааст ва ин иқомат нигаҳ дошт вақт онаст . Ва ҳар чаҳ дар қуръон аз иқоматаст , ақимўои алслоаҳу ақомўои алслоаҳу иқимўни алслоаҳи ҳамаи бпои доштану нигаҳи доштани вақт авваласт он гуҳи фармон мутаваҷҷеҳ гардаду ҳуҷҷати лозим ,у хитоби воқеъ ,у Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : аввали алўқти ризвони аллоҳу охираи афви аллоҳ .

Инаст ихтиёр . Шофиӣ гуфт . Рзоءи аллоҳи дӯст тар дорам аз афв ӯ . Ва ризои бартар аз афваст ҳар кас ки ризо ёфт афв ёфт , ва на ҳар кас ки афв ёфт ризо ёфт .

Ва бдонкаҳ аз арқони дайни пас аз тавҳиди ҳеҷ рукни шарифтар аз намоз нест , дар қуръони ҷойҳо зикри тавҳиду зикри намоз дар як низом оварад , чунонкӣ гуфт лои إлаҳи إлои أнои Фоъбднӣу أқми алслоаҳи лзкрӣ . Ва أқимўои алслоаҳу лои ткўнўои ман алмшркин . Ман омни биллоҳу алиўми алохру أқоми алслоаҳу алмؤмнўни иؤмнўни бмои أнзли إлик , ва мо أнзли ман қблк ,у алмқимини алслоаҳ .

Ва Мустафо гуфт намози имод дайн аст

Ман таркҳо Фқди ҳдми аддӣн .

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами алъҳди алзии бинноу бинҳми алслоаҳи Фмни таркҳо Фқди куфр .

Ва иззати қуръон таҳдид мекунад касонеро ки дар намоз тақсир кунанду ҳуқуқи он фурӯ гузоранд ва гуфт : ФхлФи ман бъдҳми халафи азоъўои алслоаҳу атбъўои алшҳўоти ФсўФи илқўни ғё

Ва андари қуръони ҳазор ҷои зикр намозаст ба амр ва ба хабару баёни савоби феъли он ,у нишони уқоби тарки он ба таъризу тасреҳ аз баҳри тасҳеҳи эътиқоди аҳли имонро . Ва оқил чун дар вазъу шаръи намоз таъаммул кунад ва чунӣ ниҳоди ваии бидонад ,у ҳикмати тартиб вай бишносад ,у муносибати афъолу ақволу аъмолу аҳвол намоз бибинад , яқин шавад ӯро ки намози сармоя саодатасту перояи шаҳодат . Ва бдонкаҳи ҳеҷ ибодат монанди намоз нест , ва ҳар ки бигузорад далеласт ки вайро андари дил ниёз нест ,у андари ҷон бо офаридагор роз нест . Мустафо гуфт : луи иълми алмслии ман иноҷии мо алтФт .

Ва дар абтдоءи исломи Мустафоро аввал ба намоз шаб фармуданд ба ин оят ки ё أиҳои алмзмли ҳзаҳи кинояи ани алноӣми конаи иқўли аиҳо алноӣми аллили каллаи Қуми фасл . Мустафоу ёрони як соли намоз шаб гузорданаду кории азим пеш гирифтанду ранҷӣ бисёр бар худ ниҳоданд то пойҳои эшон омос гирифт ,у ҳамаи шаб намоз мекарданд ҳар чанд ки воҷиб баришон нимаи шаб буд ё се як ва ё ду се як бар тхиир , аммо метарсиданд ки азишон чизе Фоӣт шавад аз он ҳамаи шаб дар намоз мебуданд ва албата намехуфтанд . Чун як сол бар омад носих ин омад ки илми أни лни тҳсўаҳ . Ва аввал насахӣ дар шариъат дар абтдоءи исломи ин буд мегуяд мо медонем ки шумо тоқат надоред ки то охири умри ҳамаи шаб намоз кунед Фоқрؤои мо тисри ман алқуръон . эй слўои мо тисри ман алслоаҳи он чандон ки тавонед намоз кунед бетақдирӣ , қили фии алтФсиру луи қадари ҳалаби шоҳи пас як соли барин тахфиф буданд он гуҳи носих ин омаду أқимўои алслоаҳ ва ин муҷмал буд кас надонист ки чандаст Мустафои ин муҷмалро муфассир кард ва гуфт хумси салавоти фии алиўму аллилаҳи пас ин намози панҷгонаи ҳамаи ду ракаат буданд он гуҳи дигари бора дар намози пешину дигари шом ва хуфтани биФзўднду намози бомдоду намози мусофир ба асли хеш бгзоштнд инаст ихтилофи аҳволи намоз дар абтдоءи ислом .

Ва андари хабар омадааст ки дар абтдоءи ислом чун касе андар раседӣу расӯли андари намоз будӣ он кас салом гуфтӣ расӯл ҷавоб додӣ , пас абди аллоҳи масъӯд ғоӣб шуд муддатӣ ва дар ҳоли ғайбати ваии сухани гуфтан дар намози мансӯхи гашт . Чун абди аллоҳ боз омад расӯли он соъат дар намоз буд абди аллоҳ салом гуфт . Расӯли ҷавоби надод , абди аллоҳи ғамгини гашт ва мутаҳайир нишаст . Чун расӯли худои саломи намоз боз дод вайро гуфт чаҳ расед туро ё абди аллоҳ ? гуфт фарёд ҳаме хоҳам аз хашми худоӣу расӯли худоӣ расӯл гуфт чист ин сухан ? абд аллоҳ гуфт саломи марои ҷавоби надодӣ Мустафо гуфт : ани фии алслоаҳи лшғлои ани ассалом

Андари намози чандон машғӯлӣ ҳаст ки ба саломи халқи напардозам . Пас маълуми гашти абди аллоҳро ки сухани гуфтан дар намоз мансӯх шуд . Ва ба ривоятии дигари Мустафои алайҳ ассалом гуфт : ани слўтнои ҳзаҳи лои ислҳи фӣҳо шайъи ءи ман каломи аннос , анмои ҳаии қроءаҳу тасбеҳу дъоء .

Ва ммои рзқноҳми инФқўни ризқ ӣнҷо гуфтаанд ки нассобҳои зкоаҳаст нассоби шутуру гову гўспнду ғаллау хурмоу ангуру моли тиҷорату зару симу соъи Фитру нафақаи ӣнҷо закотаст пас он гуҳи сидқоти худовандони кафофу эсори даравишон ба он мулҳақаст . Садӣ гуфт ин нафақа мардаст бар аёлу зердастони хеш ки пеш аз фароизи зкоаҳи ин оят фурӯд омад ,у ҳақиқат ризқ онаст ки одамиро сохтанд то ба ваии артФоқ ва интифоъ гирад , чун таому либосу маскан аз ваҷҳи ҳалол ё аз ваҷҳи ҳароми ҳама ризқаст , аллоҳи ӣнҳамаи офарӣда ва ба бандаи расонидаи якеро ҳалоли рӯзӣ ва ба он растгор , якеро ҳароми рӯзӣу бҳони гирифтор .

Рӯй ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами анаи қоли ани рӯҳи алқудси нФси фии рўъӣ ан наФасо лни тмўт ҳатто тсткмли ризқҳо , Фотқўои аллоҳу аҷмлўои фии алтлб , хзўои мо ҳалу даъвои мо ҳарам .

Қавмӣ гуфтанд ризқ тамлӣкасту ммои рзқноҳм эй млкноҳм ва ин ботиласт ки мурғони ҳавоу дадони саҳроро аз аллоҳ рӯзӣ мерасад ва эшонро малик нест . Ва Довӯди алайҳи ассаломи ин дуо бисёр гуфтӣ : ё розиқи алнъоби фии ъшаҳу ҷобири алъзми алксири алмҳиз эй худовандӣ ки бачаи мурғро дар ошёни рӯзӣ диҳӣ гӯйанд ин бачаи ғробро мегуяду злки анаи иқоли азои тФқأти анҳу албизаҳи харҷи абизи колшҳмаҳи Фозои роҳи алғроби анкраҳи лбёзаҳи Фтркаҳ , Фисўқи аллоҳи таъолии албқи алайҳи Фтқъи алайҳи лзҳўмаҳи риҳаҳи Филқтҳоу иъиши баҳои илои ани иҳмми реша .

Ва исўд , Фиъоўдаҳи алғробу иأлФаҳу илқмаҳи алҳб .

Ва аллазӣнаи иؤмнўни бмои أнзли إлики қавли абди аллоҳи масъӯду ривояти заҳҳок аз ибн аббос онаст ки ин оят дар шаъни муъминони аҳли китоб фурӯ омад . Абди аллоҳи салому асҳоби вай ки ба тавроту Инҷилу збўр имон доданду бпзирФтнд ва ба қуръон тамассук карданд . Клбӣу садӣу ҷамоат муфассирон гуфтанд муъминони ин умматанд ки эшон ба ҳарчӣ аз осмон фурӯ омад аз кутубу суҳуф имон овараданд , раби Алъоламин эшонро дар он бстўд ва гуфт иؤмнўни бмои анзл алик мегараванд эшон ба ҳарчӣ фурӯ омад бар ту аз қуръон . Ва ҷуз аз ан ки на худ танҳо қуръон ба вай фурӯ омад ки ҳар чаҳ суннат Мустафоаст то ҷбрил ба ваии фурӯ на омад нагуфт ва наниҳод . Ва ба қоли таъолӣ ва мо интқи ани алҳўӣ . Ва дар хабараст , ки « назул алии ҷбрили Флқннии алснаҳи комаи лқннии алқуръон . »

Ва дурустаст ки ҷуҳудон аз Мустафо пурседанд ки беҳтарин ҷой кадомасту бадтарӣни кадом ? Мустафо гуфт .

Мо алмсؤли боилми ман алсоӣл ҳатто асأл

Ҷбрил аз Ҷабраил пурсед ва ҳамин гуфт : ҳатто асأли раби алъзаҳ сам назул ҷбрил . Фқоли лақади днўти ман аллоҳи ъзу ҷли днўои мо днўт мислаи ҳатто кони бинӣу байни аллоҳи ъзу ҷли сбъўни алифи ҳиҷоби ман нури Фсأлтаҳи ани хайри албқоъ ва шарҳо Фқол « хайри албқоъи алмсоҷду шари албқоъи алосўоқ . »

Мазҳаби аҳли суннат ва ҷимоъа онаст ки ҳар чаҳ барин нсқи брўоити сқот аз Мустафо дуруст шавад ки аллоҳ гуфт ё ҷбрил гуяд ки аллоҳ гуфт чунонкӣ дар хабараст : қисмати алслоаҳи бинӣу байни абдии нисфин , ҷой дигар гуфт аъддти лъбодии алсолҳини мо лои айни рأт , ҷой дигар гуфт أнои ағнии алшркоءи ани алшрки ҳурмати алзлми алии нафасии алсўми лӣу анои аҷзӣ ба ано ъанд занни абдӣ бе

Ҳар чаҳ аз ин нмт ояд ҳукми он ҳукми кутуб манзиласт , номахлуқу номаҷъӯл , ҳар ки онро махлуқ гуяд ё лафзу ҳуруфи он махлуқ гуяд золасту мулҳид ,у ҳақро мкобр .

Ва мо أнзли ман қблк яъне тӯрӣаи Мӯсоу Инҷили исоу збўри Довӯду суҳуфи шису Идрӣсу иброҳӣм . Ва фии ҳадиси абии зри ани расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами қоли нзлти алии иброҳӣми ъушри сҳоӣФу алии Мӯсо қабл алтўриаҳи ъушри сҳоӣФ .

Ва рӯй анаи қоли анзли алии шиси хумсин саҳифау анзли алии ахнўху ҳўи Идрӣси сулсин саҳифау анзли алии иброҳӣми ъушри сҳоӣФу алии Мӯсо қабл алтўриаҳи ъушри сҳоӣФ .

Ва болохраҳ яънеу болншأаҳи алохраҳ ,у қили болдори алохраҳ . Самяти охираи лтأхрҳои ани алднё ,у қили лтأхрҳои ани аъини алхлқ .

Ҳам иўқнўни алиқини зарби ман алълм , иҳсли баъди алнзру алостдлол . Ва баъди иртифоъи алшк ,у лзлки лои иўсФ ба албории ҷли ҷалола . Раби Алъоламин дарин оят ва дар садри сӯраи луқмони намозу зкоаҳу имон ба растохез бегумон дар як низом кард қароини якдигар , аз баҳри он ки он қавм ба растохези яқин набуданд мегаравиданд гиравидании гумон омиғ мегуфтанд мо надарӣ мо алсоъаҳ ? ан назанн алои зно ва мо нҳн бмстиқнин гуфтанд мо ндонем ки ин растохез чисту ҳол он чунаст , занн мебарем ва ба яқин намедонем . Аллоҳи таъолӣ бе гумони барин шарт кард ва бо намозу зкоаҳ қарина кард .

Аҳли маъонӣу худовандон таҳқиқ гуфтанд бноءи тартиби ин ҳар ду оят бар тақсим имонаст аз баҳри онкии имони ду қисмаст аввал шинохтани роҳи дайну асбоби равиш дар он бшнохтну талаби всилти ҳақ кардану ҳўи алмшори илайҳи бқўлаҳи таъолии адъи إлии сиблати рбки болҳкмаҳу бқўлаҳу абтғўои إлиаҳи алўсилаҳ . Қисми дигар аз худ бархестанаст , ва дар роҳи дайни брФтн , ва расӣданро бкўшидну ҳўи алмшори илайҳи бқўлаҳу ҷоҳдўои фии аллоҳи ҳақи ҷиҳодау бқўлаҳи ҳзаҳи сиблатии أдъўои إлии аллоҳ .

Қисми аввали сифати он муъминонаст ки дар ояти аввали зикр эшон рафт яъне ки ба шаҳодати забону ибодати арқони роҳ дайн бишнохтанду талаб всилт карданд . Қисми дувум сифат эшонаст ки дар ояти дувуми васфи улҳоли имон эшон кард ки ҳақоиқи оёти танзили бдонстнд ,у завқи он бёФтнд то дар равиш омаданду бмқсди расиданд . Ҳамонаст ки раби Алъоламин дар васф эшон гуфту ҳдўои إлии алтиби ман алқўл ва ҷое дигар гуфт Фҳўи алии нури ман раба . Кутуби фии қлўбҳми алإимон . Ҳамонаст ки эшонро ваъдаи каромат ва савоб дод гуфт « ва ман иқтрФи ҳасана назд ?лаи фӣҳо ҳусно » .

Сами қоли таъолии أўлӣки алии ҳудои ман рбҳм эй савобу ҳақ ва ҳаҷааст .

Ва أўлӣки ҳам алмФлҳўн эй албоқўни фии алнъими алмқим , адркўои мо тлбўо ,у наҷвои ман шар мо манеҳ ҳрбўо .

Флҳу фалоҳ кноитаст аз бақоу берун омадан , ва ба кома расӣдан ,у пояндаи мондан , мегуяд эшон ки бойен сифатанд ба рост роҳӣанд , ва бар равшаноӣ , ва он синф авваланд ки аз имон дар қисм авваланду أўлӣки ҳам алмФлҳўни синф сонӣанд ки пирӯз омаданд ва аз ҳар чаҳ метарсиданд эмини гаштанд , ва ба нозу Наими ҷовидони расиданд .

Ин хутба китобасту офарин бар гиравидагон ,у сифати имони эшон ,у хабар додан аз саранҷоми кори эшон дар он ҷаҳон .