Қавлаи таъолии إни аллазӣнаи омнўо садӣ гуфт ин оят башон асҳоби салмон фурӯд омаду салмони мардӣ буд аз ҷндисобўр бмўсл афтод , миёни аҳбори тарсоён ,у рӯзгории дароз бо эшон ибодат кард фаровон ва бар дайни исо буд аз аввал , пас ба Мадина афтод ва ӯро ба бандагии бФрўхтнд . Занӣ аз ҷҳинаҳ ӯро бихаред , ва аз баҳри вай шабоне мекард ,у салмон аз уламо тарсоён шунида буд ки дарин рӯзгори пайғомбарӣ берун хоҳад омад ки сифат вай онаст ки меҳри набуввати миёни ду китф дорад ,у сидқоти нстонд , ва аз ҳадя ҳо хӯрд . Рӯзии салмон дар сҳроءи Мадинаи гўспндон бчро дошт касе ӯро гуфт ки имрӯзи мардӣ ба Мадина дар омадааст ва мегуяд ки ман пайғомбараму салмони рӯзгорӣ буд то дарин интизор буд , гўспндонро фурӯ гузошт , ва ба Мадина дар шуд бнздики Мустафо ъ ва буи менагирист ва дар вай таъаммул мекард . Мустафои бФрост набавӣ бидонаст ки ҳол вай чист , ҷомаи хеш аз пушт фурӯ гузошт то меҳри набувват бар салмон ошкоро шуд . Пас салмон бирафту таомии хариду пеш расӯл оварад расӯл фармуд ин чист ?

Салмон гуфт ин садақа , Мустафо гуфт лои ҳоҷаи лии ахрҷҳои Флиأкли алмслмўни марои бойени садақа ҳоҷат нест , рӯ бар мусулмонон бар то эшон бихӯранд . Пас дигари бор салмон рафту таомӣ дигар оварад Мустафо гуфт ин чист ? салмон гуфт ҳадя , Мустафо фармуд акнӯн биншин то бикдигр бихӯрем . Ва салмони рзи ҳадиси он қавми хеш ки бар дайн исо буданд даргирифт . Ва аз ибодати фаровони эшону муҷоҳидату риёзат бисёр ки мекарданд лухтӣ боз гуфт ,у ибодати эшон он буд ки аз рӯзи якшанбе то бикшнбаҳи дигари ҳафта рӯза медоштанд , рӯзаи висол ки ифтори эшон ҷуз дар рӯз якшанбе набӯдӣ ,у сухани гуфтан бо якдигари ҷузи дарин рӯз набӯдӣ , як ҳафта ҳар яке дар ғорӣ нишаста ва хӯрду хобу сухан бар худ ҳаром карда ,у забон бо зикру дил бо фикри пардохта , ва як лаҳза аз умри хеш бо кори дунявӣу осоиш тан надода , салмони васфи улҳол эшон мекард . Мустафо ъ гуфт « ё салмони ҳам ман аҳли алнор »

Қоли салмони Фозлмти алии аларз салмон гуфт ҷаҳони равшан бар чашмами торики гашт чун аз Мустафои шунӯдам ки эшон отшённд .

Сами қол ё расӯли аллоҳи луи адркўки сдқўку атбъўк . Ва салмони брўзгор азишон шунида буд ки мҳинаҳи пайғомбарони пайғомбар охир алзмонасту беҳинаи дайнҳо дайн ӯст , гуфт ё расӯли аллоҳ агар турои дрёФтндии турои пас рӯ будандӣ ва устувор доштандӣ . Он гуҳи раби Алъоламин ин оят фиристод дар шаъни эшон : إни аллазӣнаи омнўоу аллазӣнаи ҳодўо . . . Ва Мустафо ъ гуфт дар тафсири ин оят

« ман моти алии дайни исо ва ман моти алии алислом қабл ани исмъ бе Фҳўи алии хайр , ва ман самъ беалиўму лами иؤмн бе Фқди ҳлк . »

Гуфт ҳар он кас ки пеш аз беъсати мо бар шариъату суннати исо буд ва моро дар наёфт ва дар он шариъати фурушад , кор ӯ ҳама хайраст ,у оқибат ӯ растгорӣ , ва он кас ки моро дарёфт ё хабари беъсати мо бадв расед ва аз ҳар дайн ки бар он буд даст боз надошт ва бар паии моу суннат мо нарафт ӯ аз ҷумлаи ҳолконст .

إни аллазӣнаи омнўоу аллазӣнаи ҳодўои ҳодўо аз тҳўдасту тҳўд таҳаррук бошад , ҷуҳудонро бидон яҳуд хонанд лонаам итҳўдўн ъанд қироати алтўриаҳ чун тӯрят хонанд таҳаррукӣ дар худ оранд ,у иқўлўни ани алсмоўоту аларзи таҳаррукати ҳайни ?утии аллоҳи Мӯсои алтўриаҳи қоли ибни ҷриҳи анмои самяти алиҳўди ман қўлҳми анои ҳднои алик эй тбнои ман ибодаи алъҷл . Ва гуфтаанд нисбати эшон бо Яҳудоаст азин ҷиҳати эшонро яҳуд хонанду тарсоёнро насоро бидон хонанд ки аз даҳ насра буданду насраи он дия буд ки исоу модараши бони дияи фурӯ омада буданд , мақотил ва қтодаҳ гӯйанд номи он дияи Носира буд Фнсбўои илоҳо . Ва қили смўои насорои лқўлаҳи таъолии ман Ансории илои аллоҳ ва ҳам алҳўориўн .

Ва собӣон қавмӣ буданд ки маскан ба шом доштанду малоика параст буданду намоз ба каъба май бурданд ва збўр мехонданд , ва гуфтаанд қавмӣ аз аҳл китоб буданду берун аз ҷуҳудӣу тарсоеи динӣ дигар нав ниҳода буданд миёни ҷуҳудӣу тарсое ,у аломати эшон он буд ки мӯӣ аз миёни сар боз мекарданд яъне дӯст медоштанд ки кашф урат кунанд ва биҳҷоб бошанду шарм аз мардум надоранду иҳбўни мзокирҳм ,у шараи мардон аз худ мебуриданд .

إни аллазӣнаи омнўоу аллазӣна ҳодўо ихтилофаст миёни уламо ки ин оят муҳкамаст ё мансӯх , ҷамоатӣ гуфтанд мансӯхаст ва носих онаст ки гуфт ъзу ҷалола ва ман ибтғи ғайри алإсломи динои Флн иқбл манеҳ ибн аббос гуфт чунон май намояд ки амали солеҳ аз ҷуҳудону тарсоёну собӣони мақбул буду биҳишти эшонро мавъӯд , бҳкми ин оят ки гуфт إни аллазӣнаи омнўоу аллазӣнаи ҳодўоу алнсорӣ . . . Пас чун оят ва ман ибтғи ғайри алإсломи динои Флн иқбл манеҳ фурӯд омад ин оят мансӯх шуд ва ин ҳукми бгшт . Аммо қавли муҷоҳид ва заҳҳок онаст ки ин оят муҳкамаст ва ҳеҷ чиз аз он мансӯх нест , ва тақдираш онаст ки ани аллазӣнаи омнўо ва ман омни ман аллазӣнаи ҳодўо ва дар маънии оят дар тариқаст : яке онаст ки إни аллазӣнаи омнўои муъминон бҳқиқт мехоҳад ҳам аз ин уммат ва ҳам аз умматҳои гузашта , мегуяд эшон ки аз дили поку эътиқоди дурусти рост имон доранд бғиби ӣмонии тасдиқӣу таслимӣ , гардани ниҳодау гӯш фаро дошта ,у рисолату пайғоми пазируфта , аз ҳар пайғомбар ки омад баҳри ҳангом ки буд .

Ва аллазӣнаи ҳодўоу алӣ алхусус қавми Мӯсо ки бар дайни Мӯсо дуруст омаданду тағйир ва табдил накарданд ва дар интизори баъси Мустафо ъ нишастанд ,у буи имон доштанд . Ва ҳамчунин қавми исо ки бар дайн исо буданд ва дар исо ғулув накарданд , ва ба Муҳамади имони бдоштнд ва барин эътиқод аз дунё берун шуданд ,у собӣон ҳамчунин дар вақти истиқомати кори дайни хеш .

Он гуҳ гуфт .

Ман омни биллоҳ ҳар ки аз ӣнони барин эътиқод ва имон бимонад ,у тавфиқи саботу лузӯм имон ёбад , то бар он бимиради фалаам أҷрҳм ъанд рбҳм ва раво бошад ки ӣнҷои воўӣ мзмр ниҳанд , яъне ва ман омни бъдк ё Муҳамади илои явми алқимаҳи фалаам аҷрҳм ъанд рбҳм .

Тариқ дигар онаст ки إни аллазӣнаи омнўо аз ин уммат мунофиқонанд ки бзбони имони оранду бадал на , вазаматон гузашта эшонанд ки ба пайғомбарони гузашта имон доданд ва ба Муҳамад на ,у аллазӣнаи ҳодўои ҷҳўдоннд ки баъд аз Мӯсои дайни мубаддил мҳрФ гирифтанд ,у алнсории трсоённд ки баъд аз исо ғулув карданд ва аз роҳи рости бгштнд ,у алсобӣин асноф куффоранд . Ман омни биллоҳ . . . Яъне ман омн манеҳам биллоҳ , мегуяд азинон ҳар ки биллоҳ имон овараду бурузи растохез .

Ва амали солҳо яъне болоямони Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?алау силам . Ва ба Муҳамади имони ораду вайро устувор гираду бнбўти вай гувоҳӣ диҳад фалаам أҷрҳм ъанд рбҳми эшон бсўоби имон хеш барисанду лои хавфи алайҳими явми ихоФи аннос , ва он рӯз ки халқи ҳама дар бим ва ҳарос бошанд эшон бебим ва тарс бошанд . Ва лои ҳам иҳзнўни алии мо хлФўои вроӣҳми ман алднё ва айшҳо ъанд мъоинтҳми мо аъди аллоҳи ?лаами ман алнъими алмқиму алсўоби алҷзил ва ҳеҷ андӯҳ набӯд эшонро аз мФорқти дунёу Наими ин ҷаҳонии пас аз онки Наим охират ёфтанд .

Ва إзи أхзнои мисоқкм ва чун паймон ситадему аҳди гирифтем бар шумо ки чун шуморо китобӣ диҳем бипазиред пас чун тӯрят фиристодем гуфтед на пазирем . Муфассирон гуфтанд он гуҳ ки Мӯсо аз муноҷот боз омаду алвоҳи тӯрят ба банӣ Исроил оварад , эшонро фармуд ки аҳкоми тӯряту амр ва наҳй ки дар онаст қабул кунед ва онро кор банд шавед . Эшон шариатии баси гарони диданд нафрат гирифтанд аз он , ва қабул накарданд . Ва рФънои Фўқкми алтўри раби Алъоламин кӯҳиро фармуд аз кӯҳҳои Фаластин то аз бехи баромад ва бар сари эшон бдошт , чндонки лашкари эшон буд гӯйанд фарсангӣ дар фарсангӣ буд наздики сари эшон фурӯ омад ,у оташӣ дар пеши чашми эшон бар афрӯхтанд ,у дарё аз пас буд .

Пас эшонро гуфтанд хзўои мо отинокми бқўаҳ эй хзўои мо аФтрзноаҳи алайкуми фии ктобнои ман алФроӣзу ақблўаҳу аъмлўои боҷтҳоди мнкми фии адоӣаҳи ман ғайри тақсиру ло тавон мегуяд гиред ва пазиред ончӣ бар шумо фариза кардем аз аҳкоми дайни бҷдӣу ҷаҳдии тамом ва онро кор банд шавед . Ва азкрўои мо фӣау ончӣ дар китобаст аз въду ваъиду тарғибу трҳиб бар хонед ва ёд гиред ва бидон кор кунед ва аз он ғофил мабошед лълкми ттқўн то магар аз ҳалоки дунёу азоб уқбо барраед . Қавми Мӯсо чун он кӯҳи диданд бар сари эшону оташ аз пешу дарё аз пас бсҳмиднд ва аз биму тарс қабул карданду бсҷўд дар афтоданд , ва дар он ҳол ки суҷуд мекарданд дар кӯҳ май нгрстнд ки бар зибри эшон буду суҷуди эшон бики нима рӯй буд , азинҷост ки ҷуҳудони суҷуди бики нима рӯй кунанд , пас раби Алъоламин он кӯҳ аз сари эшон бози барад . Эшон гуфтанд ё Мӯсои смъноу атъноу луи лои алҷбли мо атънок агар касе гуяд чаҳ савобаст эшонро дар пазируфтани китоб ва дар он музтар буданду макра ва маълумаст ки ба икроҳ бсўоб нарасанд ? ҷавоб онаст ки дар илтизом музтар буданд лои ҷурми эшонро дар илтизом савоб нест , аммо баъд аз илтизом амал карданд бон ва дар амали музтару макраи набуданд , эшонро савоб ки ҳаст дар амаласт сами тавлиятами ман баъди злк эй аързтми ани амри аллоҳу тоъатаи ман баъди алмисоқу рафъи алҷбли пас аз онкии аҳди гирифтем бар шумо ки тоъат дор бошеду кӯҳ аз сари шумо боз барадем , дигари бораи фармони мо бгзоштиду нақз аҳд кардед .

Флўи лои фазли аллоҳи алайкуму раҳмата агар на фазли худованд будӣ ки шуморо фурӯ гузошт ва муҳлат дод ва бъқўбт нашитофт то қавмӣ аз шумо тавба карданд ва аз он тўлӣу нофармонии пушаймони гаштанд , агар на ин фазлу раҳмат будӣ шумо аз ҳолкону зиён корон будед . Мустафо гуфт « лои аҳади асбри алии азии исмъаҳи ман аллоҳи анаи ишрку идъўни ?лаи алсоҳбаҳу алўлд ,у ҳўи ирзқҳму иъоФиҳму идФъи анҳуам »

Ва балоли саъди маро панд додӣ ва гуфтӣ : ибоди арраҳмони арбъи хисоли ҷорӣоти алайкуми ман арраҳмон , маъаи злмкми анФскму хтоёкм : аммо ризқаи Фдори алайкум , ва аммо раҳматаи Фғири маҳҷӯбаи ънкм , ва аммо страҳи Фсоӣғи алайкум , ва аммо уқобаи Флми иҷъли лакам , сами антми алии злки тҷтрӣўни алии алҳкм ! ва дар қуръони зикри раҳмат фаровонасту ҷумла он бидиҳ маънӣ боз гардад : яке бмънӣ исломаст чунонк раб Алъоламин гуфту раҳмати рбки хайри ммои иҷмъўн ва қул бФзли аллоҳу брҳмтаҳи дарин ду ояти исломро раҳмат хонд аз баҳри онки бандаи босаломи брҳмт худоӣ мерасад ҳам дар дунёи ҳам дар уқбо . Дигар раҳматаст бмънии ризқ чунонк гуфт мо иФтҳи аллоҳи ллноси ман раҳма ,у номи рҳмни ҷли ҷалолаи азинҷост яъне ки рӯзидиҳанда ҷҳонёнст , барҳаму Фоҷрҳм . Лои имнъи коФрои лкФраҳу лои ъосёи лъсёнаҳ . Сеюм раҳматаст бмънии шафқати кқўлаҳи таъолӣу ҷаъли бинкми мўдаҳу раҳмаи чаҳоруми бмънии лутфи кқўлаҳи таъолии Фбмои раҳмаи ман аллоҳи лнти ?лаами панҷуми раҳмати бмънии афву мағфирати кқўлаҳи таъолии кутуби рбкми алӣ нафса алрҳмаҳи шашум раҳматаст бмънии биҳишту злки фии қавлау أмои аллазӣнаи абизти вҷўҳҳми ФФии раҳмати аллоҳ . Ҳафтум раҳмат гуфту муроди бони расӯл худоасту злки фии қавла ва мо أрслноки إлои раҳмаи ллъолмини ҳаштум раҳматаст бмънии борону ҳўи фии қавлаи ҳўи алзии ирсли алрёҳи бшрои байни ядии раҳмата . Нуҳум раҳматаст бмънии қуръону ҳўи қавлаи шФоءи лмои фии алсдўру ҳудоу раҳмаи ллмؤмнин . Даҳум раҳматаст бмънии неъмат чунонк дарин оят гуфт Флўи лои фазли аллоҳи алайкуму раҳматаи лукнатами ман алхосрин эй Флў ло наамма рбкми лсртми ман алмғбўнини аллазӣнаи хсрўои алрҳмаҳу астўҷбўои алъзоб .