Қавлаи таъолӣ :у лақади ълмтми алоиаҳ , ибн аббос гуфт худои ъзу ҷли ҷуҳудонро таъзими рӯз одина фармуд чунонк мусулмонро фармуд , пас эшон мухолифат карданду рӯзи шанбе ихтиёр карданд ва онро муаззам доштанду фармони ҳақи биҷои бгзоштнд , аллоҳи таъолии дарин рӯзи шанбеи кор баришон сахт фаро гирифт , то ҳар чаҳ эшонро бадӣгари рӯзҳо ҳалоласт аз касб кардану сози маишати сохтани дарин рӯз баришон ҳаром кард , акнӯн эшон таъзими ин рӯз биҷой меоранд ва музд бидон нстоннд аз ҷиҳати адами таъзими рӯзи ҷумъа , ва агар нофармонӣ кунанд бъқўбт расанд .

Дар баъзе ривоёт овардаанд ки Довӯд ъ мардиро дид рӯзи шанбе ки ҳизум бар пушт дошт бифармуд то ӯро бурдор карданд . Ва раби алъзаҳи ҷли ҷалола аз аҳд гирифтан баришон дар таъзими рӯзи шанбе хабар медиҳад ва мегуяду қлнои ?лаами лои тъдўои фии алсбти эшонро гуфтем дар рӯзи шанбе аз андоза дар магзаред , ва касб макунед ки он бар шумо ҳаромаст ,у касби эшон моҳӣ гирифтан буд . Рӯзи шанбеи моҳёни дарёи ҷумла бар рӯй об меомаданд , ва хартумҳои хеш берун мекарданд ва рӯзҳои дигари бқъри дарё пинҳон мешуданд . Ва злки фии қавлаи таъолии إзи тأтиҳми ҳитонҳми явми сбтҳми шръоу явми лои исбтўни лои тأтиҳм , пас эшон ҳиялат сохтанду гирди дарёи ҳавзҳо фурӯи бурданд ва аз дарё ҷӯйҳо бидон кушоданд , то рӯзи шанбеи дарё мавҷ задӣу моҳёнро дар он ҳавз кардӣ , пас нтўонстндии Фобирўн шудан , ки оби андари ҳавзҳо андак будӣу роҳи он баста , пас рӯзи якшанбеи он моҳён берун мекарданд .

Ва гуфтаанд зсҳо низ дар дарё мегузоштанд то моҳӣ дар он афтодӣ , онкии ҳам чунон фурӯ гузошта устувор мекарданд то рӯзи якшанбеи рӯзгорӣ дар он буданд ,у раби алъзаҳи эшонро фаро мегузошт , то дилҳои эшон сахт шуд ва бар нофармонӣ далер шуданд . Пас раби Алъоламин эшонро фаро гирифт ва уқубат фиристод . Ва ҳамонаст ки Мустафо ъ гуфт ани аллоҳи имҳли алзолм ҳатто азои ахзаи лами иФлтаҳ , сами қрأу кзлки أхзи рбки إзои أхзи алқрӣу ҳаии золимаи ибн аббос гуфт : ҷумлаи аҳли он шаҳри ҳафтод ҳазор буданду баса гуруҳ шуданд : гуруҳе нофармонӣ карданд ва аз таъзими рӯзи шанбеи даст боз доштанд ,у фисқу фуҷуру хурраму змри дарин рӯз пеш гирифтанд , ваъид худ сохтанд ,у қавмии эшонро наҳй мекарданду бъқўбт май трсониднд ва бидон ризои нмидоднд , ва се дигар хомӯш буданд , на худ мекарданд ва на эшонро мебоз заданд . Ибн аббос гуфт наҷай алноҳўну ҳлки алмстодўну лои адрии мо феъли болсоктин .

Аммо масаълаи ҳиялат дар шаръиёти уламо дар он мухталифанд . Асҳоби раъии алии алотлоқ раво доранд сохтани ҳиялат то ҳаромӣ ҳалол гардонанд , азинҷо гуфт абӯи Юсуфи қозӣ аз асҳоби эшон ки мо нқмўои ълинои алои анои ҷӣнои илои ашёъи ҳароми Фоҳтлно ҳатто сорти ҳлоло . Ва молику асҳоби вай албата ба ҳеҷ ваҷҳи ҳиялат раво надоранд то мҳзўрӣ ҳалол гардонанду мазҳаби эмоми Аҳмад ҳаминаст ва гуфт агар касе савганд ёд кунад ки бо фалони кас сухан нагӯям пас бо вай нависад савганд дурӯғ кард ,у куффорат лозим омад , ки ин нбштни ҳиялати он сухан гуфтанаст :у ҳиялат мамнӯъаст . Аз Оиша пурседанд ки чаҳ гӯйӣ дар муҳаррам ки гӯшти сайд дар дег наад ва аз он тбих созад , пас гуяд анои лои окли аллҳму окли алмрқаҳи Фқолти Оиша аммо соҳиби алмрқаҳи феълӣаи лаънаи аллоҳ . Аммо мазҳаби шофиӣу атбоъ вай онаст ки бакории мубоҳи бмбоҳ расӣдан ҷоӣзаст ,у ҳиялат дар он раво . Аммо бчизии муҳаррами бмбоҳ расӣдан раво несту ҳиялат дар он ботиласт , ки айни ҳароми бҳилт ҳалол нашавад , на бинӣ ки бар банӣ Исроили моҳӣ гирифтани босли ҳаром буд , на чунон ки бар сифатии ҳаром буд ва бар сифатии ҳалол . То бар он сифат ки ҳалол будӣ ҳиялат кардандӣу бадасти оўрдндӣ , балки айни он муҳаррам буд лои ҷурм ҳар ҳиялат ки сохтанд он таҳрим бар брнхосту уқубат боишон фурӯ омад , ки эшон бчизии муҳаррами мубоҳ талаб мекарданд , ва ин чунин ҳиялат раво нест .

Ва ба қоли алшоФъӣ .

Қавлаи таъолӣу лақади ълмтми аллазӣнаи аътдўои мнкми фӣ алсбт гуфтаанд ин хитоб бо он ҷуҳудонаст ки дар аҳди расӯл худо буданд . Мегуяд нек донед шумо аҳволи падарону аслофи шумо ки нофармонӣ карданд ва аз андоза дар гузаштанд , пас аз онки эшонро гуфта буданд лои тъдўои фии алсбт . Ва ин қисса дар аҳди Довӯд пайғомбар рафт . Ва он қавми аҳл эла буданд пешини шаҳрӣ аз шаҳрҳои шом ки аз Мадинаи Мустафои бшоми раванди Довӯди дъоء бад кард баришон ва гуфт « аллоҳами ани ъбодки қади холФўои амрк ,у тркўои қўлк , Фоҷълҳми оя ва Маслан лхлқк » бори худоё , ин бандагони ту фармони ту бар кор нагирифтанд ,у паймон ту бишикастанд , эшонро нишоне кун миёни халқи худ бар сифатӣ ки дигарон бидон ибрат гиранд .

Раб Алъоламин гуфт Фқлнои ?лаами кўнўои қрдаҳи хосӣини эшонро гуфтем копӣон гардид хор ва бесухану навмеду давр аз раҳмати худованди ъзу ҷл . Чунин гӯйанд ки қавмии солеҳон ки дар миён эшон буданд ва онро бадал мункир буданд ва бзбон наҳй мекарданд аммо тағйири он ҳол наметавонистанд кард ки қӯтӣ ва шавкатӣ надоштанд , ин қавм ҷудоӣ гирифтанд азишон ,у деворӣ бар овараданд миён ҳар ду гуруҳ , тарсиданд ки агар азобӣ дар расад дар ҳама гирад . Хабар дурустаст аз Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силам

« мо ман қавми иъмли байни зҳрониҳми бмъосии аллоҳи ъзу ҷли Флми иғирўои алои аммаами аллоҳи бъзоб »

Ва илайҳи алошораҳи бқўлаҳи таъолии конўои лои итноҳўни ани мункири Фълўаҳу қоли таъолии луи лои инҳоҳми алрбониўну алأҳбори ани қўлҳми алإсм . Ва қоли раҷули лобии ҳрираҳи ани алзолми лои изри ало нафса , Фқоли абӯи ҳрираҳу алзии нафаси абии ҳрираҳи бедаи ани алҳбории лимуати фии вкрҳоу ани алзби имўти фии ҷҳраҳи ман зулм банӣ одаму ани зайнаби ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами астиқзи иўмои ман нўмаҳи мҳмрои виҷҳа . Ва ҳўи иқўли лои илоҳи алои аллоҳи ?вили ллърби ман шари қади ақтрб . Фатҳи алиўми ман радами иأҷўҷу мأҷўҷ мисли ҳзаҳ ,у ақди тсъин , қолати зайнаб ё расӯли аллоҳи анҳлку Финои алсолҳўн . Қоли нъми азои ксри алхбс . »

Рҷънои илои алқсаҳи рӯзӣ аз рӯзҳо он қавм ки аҳл салоҳ буданд аз хонаҳои хеш берун омаданд ва эшон ки аҳл фасод буданд аз ҷониби хеши дарвоза боз наниҳода буданд , ва низ ҳису ҳаракату овози қавм ки ҳар рӯз мешуниданд он рӯз нашуниданд . Мардӣ бар сар девор карданд нигараст даришон , ҳамаи копӣонро дид ки дар якдигар май афтоданд . Гуфтаанд дар тафсир ки ҳар чаҳ ҷавонон буданд копӣони гаштанд ва ҳар чаҳ перон буданд хнозир шуданд . Се рӯз бар он сифат буданд ва пас аз он ҳеҷ намонданд . Абди аллоҳ масъӯд гуфт аз Мустафои пурсидам ки ин копӣону хўгон аз насл ҷуҳудонанд .

Фқоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ани аллоҳи ъзу ҷли лами илъни қўмои қти Фмсхҳми факони ?лаами насл ҳатто иҳлкм ,у локини ҳозои халқи кон , Флмои ғазаби аллоҳи алии алиҳўди мсхҳму ҷълҳми Маслан .

Фҷълноҳо наколо мегуяд он уқубату масх дар он шаҳри он қавмро ибратӣ кардему Фзиҳтӣ , то ҳар ки онро шунӯд ё бинад баста монад аз чунин корӣ ки уқубаташ инаст . Накул банд пойаст , ва накӯл боз истоданаст аз рафтан дар корӣ ё суханӣ ,у бози нишастан аз иқрор , إни лдинои أнколоу аллоҳи أшди бأсоу أшди тнкило аз онаст .

Лмои байн идиҳо мегуяд ибратӣ кардем эшонро ки фаро пешанд яъне аҳли шом ва мо халафҳо ва эшон ки псоннд яъне аҳли Яман . Лмои байни идиҳо эй лломми алтитарӣ тлки алФрқаҳи алммсўхаҳ яъне умматиро ки ҳозир буданд ва эшонро май диданд ва мо халафҳо ва умматҳо ки пас азишон оянду қисса эшон бишинаванд . Ва қили ъқўбаҳи лмои мзии ман знўбҳму ибраи лмн бъдҳм мегуяд онро кардем то гуноҳони эшонро уқубат бошаду пасинонро ибрат бошад .

Ва мавъизаи ллмтқин эй ллмؤмнини ман ҳзаҳи аломаҳ , Флои иФълўн мисли фаълаам ,у қили ман соири аломм .

Қавлаи таъолӣ . Ва إзи қоли Мӯсои лқўмаҳи إни аллоҳи иأмркми أни тзбҳўои бақара муфассирон гуфтанд мардӣ дар банӣ Исроили дарвеш буду аммаи зода тавонгар дошт бмироси аммаи зодаи худ шитофт , бшб рафту вайро бикушт ,у бсбтии дигар буд ва дар хонаи эшон биўкнд , бомдоди он сибти куштаи бегонаи диданд бар дар хеш ,у сибти ин куштаи марди хешро наёфтанд , ҷустанд ва бар дар бегонагон ёфтанд кушта , хусумат дар гирифтанд ӣнон гуфтанд ки марди хеш бар дар шумо кушта меёбем , ва эшон гуфтанд ки куштаи хеши бадари сарои мо овардед ва бар мо олудед , даст бслоҳ заданд , ва рӯй баҷанг овараданд , охир гуфтанд ки ваҳй пайвастаасту пайғомбари биҷой , биравӣ рӯем , бар Мӯсо омаданду қисса бар вай арза карданд .

Мӯсо гуфт : إни аллоҳи иأмркми أни тзбҳўои бақараи аллоҳи миФрмоиди шуморо ки говӣ мода бикашед . Ҷавоб доданд эшон أи ттхзнои ҳзўо аз ҷавоби ин хусумат дар гов чист ? моро май афсӯсгирӣ аз ҷафои корӣ ки буданду ғализи табъӣ . Чун ҳикмат дар он фармон надонистанд азоФти схрит бо пайғомбар карданд , то пайғомбар гуфт .

أъўзи биллоҳи أни أкўни ман алҷоҳлини ин схрити кори ҷоҳлонст ва ман фарёд хоҳам бхдоӣ ки кор ҷоҳилон кунам . Муфассирон гуфтанд ин он гуҳ буд ки ҳануз дар Миср буданд дарё ногузошта ,у ғарқи фиръавну касон ӯ нодида , пас азин қисса ҳо рафт ки шарҳи он биҷой хеш кардем .

Қолўои адъи лнои рбки вҳб мнбаҳ гуфт : дар банӣ Исроили ҷавонӣ буд модар дошт ва он модарро навозанда буд бар дилу гӯш , ва бар ваии бору меҳрбону касби ваии он буд ки ҳар рӯзи пушта ҳизум биоварадӣу ббозори бФрўхтӣ , сулсӣ аз баҳоии он ҳизуми бсдқаҳи мидодӣ ,у сулсии худ бакор май барадӣ ,у сулсии бмодри мидодӣ чун шаб дар омадӣ он ҷавони шабро баса қисм наҳодӣ як қисми намозро ва як қисми хобро ва як қисм бар болин модар бинишастӣу тасбеҳу такбиру тҳлили вайро талқини микрдӣ , ки модар аз қиёми шаби оҷиз буд .

Рӯзгории барин сифат мебуданд . Раби Алъоламин хост ки он ҷавонро бениёз кунаду баракати он бару некии Фроўии расонад . Абӯи ҳорӯн мдинӣ гуфт албри маъаи алўолдини мнсоаҳи фии улумру мсроаҳи фии алмолу муҳибаи фии алоҳл . Пас он ҷавон банӣ Исроил ки бо модари барин сифат буд дар ҳамаи ҷаҳон говӣ дошт , раби алъзаҳи тақдир чунон кард ки дар банӣ Исроили ъомилро бикуштанду кушандаи вай пинҳон шуд . Худои ъзу ҷли эшонро фармуд то изҳори он сарро говии зарди ранг , равшан , некӯ , на пер , ва на навзод , на фарсӯда , на кор шикаста бикашанд ва чунин гови ҳечкасро набӯд дар он вақти магари ин ҷавонро . Фиришта буи омад дар сӯрати одамӣ дар дашту вайро гуфт ин гов аз ту бихоҳанд хости куштанро бФрмони осмонӣу пайғоми худоӣ , онро ба мафруш бкм аз парии пӯсти ваии динор . Гуфт чунин кунам . Пас эшон бадали он гов наёфтанд ва аз ваии бхриднд , ва биппарӣ пӯсти он динор Фроўӣ доданд . Дарин қиссаи ду ҳикмат некӯаст , яке баракат бар бар модар дар ҳақи он ҷавон ки пайдо шуд . Дигари уқубати тънт ҷустан бар пайғомбар дар ҳақ банӣ Исроил ки бисёр мепурседанд ва мепечиданд .

Ва ани абии қуллобаи қоли қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам : аёкму алтшдиди Фонмои ҳлки ман кони қблкми болтшдиди алии анФсҳм , Фшдди алайҳим , Фтлки бқоёҳми фии алсўомъу алдёр

Аз аввали эшонро бкштн говӣ фармуданд ҳар кадом ки бошад , ва эшон бтриқи тънти савол бисёр мекарданду раби Алъоламин бъқўбти он тънти кор баришон сахт кард .

Гуфтанд ё Мӯсои адъи лнои рбки ибини лнои мо ҳаии қоли إнаҳи иқўли إнҳои бақараи лои Форзу лои бикри ъўони байн злк бипурс аз худованди хеш ки сифати он гов чист ? яъне дар зод чунаст ? эшонро ҷавоб омад ки миёна говӣаст дар зод ҷавонасту тамом , на навзодии но ва на перии шикаста . ФоФълўои мо тؤмрўни ончии миФрмоиди шуморо бикунед ва беш азин мапурсед ва мапӣчед . Агар эшон барин ақтсор кардандӣ , ва беш азин нпрсидндии кори барояшон осонтар омадӣ , локини шддўои Фшдди аллоҳи алайҳим . Дигари бора аз ранги он гов пурседанд ҷавоб омад ки ранг он зардаст зардии равшан , некӯ , дар тандурустӣу ҷавонӣ ,у некӯи рангӣ , касе ки дар он нигарад шод шавад ва хоҳад ки боз бинад . Ривоят карданд аз ибни аббос ки гуфт « ман лӣси нълои сФроءи лами изли фии сарвари мо доми лобсҳо »у злки қавлаи сФроءи Фоқъи лавнҳо тсри алнозрину қоли ибни алзбир : аёкму лбси ҳзаҳи алнъоли алсўди ?фонҳо тўрси илоҳаму алнсён .

Қолўои адъи лнои рбки ибини лнои мо ҳаии إни албқри ташобуҳи ълинои дигар бора пурседанд ки чаҳ говӣаст أ соӣмаҳам омила ? чарандааст ё коркунанда ? ки ин говон бар мо муштабаҳ шуданду إнои إни шоءи аллоҳи лмҳтдўни қол алнабӣ « луи лами истснўои мо байнати ?лаами илои алобд »

Қоли إнаҳи иқўли إнҳои бақараи лои злўли тсири алأрзу лои тсқии алҳрси эшонро ҷавоб омад ки он гови кор кунанда нест ки замини шикофад ё об кашад ва нарм нест ки зуди фаро даст ояд . Мусалламаи дасту пой дуруст дораду хилқати некӯу осори амал бар вай . Лои шайъаи фӣҳо қили лои айби фӣҳо ,у қили лои баёзи фӣҳо ,у қили лои лавни фӣҳо ихолФи соири лавнҳо , дар он ҳеҷ айб нау берун аз ранги зардии ҳеҷ ранг на .

Қолўои алони ҷӣти болҳқ эшон гуфтанд Мӯсоро акнӯн ҷавоб бсзо оварадӣу сифати он бдонстим ва шинохтем , талаб карданду пеши он ҷавон порсо ёфтанд ва ба парии пӯсти он динори бхриднд , ва аз он ки гарони баҳо буд комстндиду наздик буд ки нхридндӣ ва на кштндӣ . Ъкрмаҳ гуфт баҳоии он динорӣ буд локини худои ъзу ҷли ҳикматиро ки мидонстнди чунон тақдир кард .

Фзбҳўҳо ва мо кодўои иФълўни Муҳамади бен каъб алқрзӣ гуфт он рӯз ки эшонро бкштн гов фармуданд он гов на дар шиками модар буд ва на дар сулби падар . Ибн аббос гуфт чиҳил сол мепечиданд ва мепурседанд ва талаб мекарданд пас бёФтнд .