Қавлаи таъолӣ ,у қолўои атхзи аллоҳи влдо . . . Алоиаҳ . . . Ҷуҳудони Мадинаро мехоҳад ки гуфтанд азизи ибни аллоҳу тарсоёни Наҷрон ки гуфтанд алмсиҳи ибни аллоҳ ,у мушрикони араб ки гуфтанд алмлоӣкаҳи бенот аллоҳ . Ҷой дигар гуфт ткоди алсмоўот итФтрн манеҳ наздики беди осмонҳо ки бишкофеду пораи пораи дарҳами афтид ки эшон худоиро фарзанд гуфтанду Фриштгонро фарзанди ваии хонданд , он гуҳи эшонро ҷавобҳо дод ва гуфт ФостФтҳми أи лрбки албноту ?лаам албнўн пресс азишон ки Фриштгони моро духтарон мегуеду худовандро духтарон меписандид ва худро писарон ? أи лаками аззикру ?лаи алأнсии шумо худро писар наед ва ӯро духтар ? тлки إзои қисма зизӣ инаст қисматии кажу ситамкорона , ҷой дигар гуфт Фмои лаками Киеви тҳкмўн чаҳ расед шуморо ? чист ин ҳукм ки мекунад ? أи ФأсФокми рбкми болбнину атхзи ман алмлоӣкаҳи إносо ,у иҷълўни ллаҳи албноти субҳонау ?лаами мо иштҳўн ,у ҷълўои алмлоӣкаҳи аллазӣнаи ҳам ибоди арраҳмони إносо ва дар ҳикоят аз ҷуҳудон ва тарсоён гуфту қолати алиҳўди ъзири ибни аллоҳу қолати алнсории алмсиҳи ибни аллоҳи раби Алъоламин эшонро ҷавоб дод злки қўлҳми бأФўоҳҳм он чизеаст ки бзбони мигўинд , яъне ки дар ончии мигўинди ҳеҷ илм нест эшонро , ва ҳеҷ асл надорад ки аллоҳ аз он покасту муназзаҳ . Ва Мустафо ъ гуфт ҳикоят аз худованди ҷли ҷалолаи тнзиаҳу тақдиси хеш ро

« кзбнии ибни одаму лами икни ?лаи злку штмнӣу лами икни ?лаи злк , Фомои такзиба Аёӣ Фқўлаҳ : лни иъиднии комаи бдأнӣу лӣси аввали алхлқи боҳўни алии ман аъодтаҳ , ва аммо шатма Аёӣ Фқўлаҳ « атхзи аллоҳи влдо »у أнои алоҳди алсмди лами أлду лами авваладу лами икни лии кФўои аҳад » .

Чун кофарон ӯро фарзанд гуфтанд тнзиаҳи худ бхлқ боз нагузошт ва гуфт « субҳона » покӣу биъибӣ ӯро , бал на чунонаст ки эшон мигўинд . ?лаи мо фии алсмоўоту алأрз ҳар чаҳ дар осмонҳоу замин касасту чизи ҳамаи малик ва малик ӯст , ҳамаи банда ва раҳе ӯст .

Кули ?лаи қонтўни мтиъўни мақрун , болъбўдиаҳи доъўн , ҳама ӯро прстгорнду фармонбардор , ба бандагии ваии муқарар , ва ӯро хонанда ва хоҳанда . Кули ?лаи қонтўн ҳар чанд ки лафз омаст аммо бмънӣ хосаст ки муроди бон азизасту Масеҳу малоикау муъминон аз аҳли тоъат , ва агар бар умум халқ наҳй равост , дӯсту душмани ошноу бегонаи бони маънӣ ки соя ҳар шахсеи худоиро месуҷуд кунаду злки фии қавла « итФиؤои зилолаи ани алимину алшмоӣли сҷдои ллаҳ » ёбс бқёмт бошад чунонк раб алъзаҳ гуфт «у анати алўҷўаҳи ллҳии алқиўм » фуқаҳои ин оят бадалел карданд ки малику вилодат ҳар ду баҳам ҷамъ нашаванд касе ки падарро бихарад чун бихаред биравӣ озоди гашт , аз баҳри онки раби Алъоламин бо субути малики нафй вилодат кард аз худ ҷли ҷалолау ҳўи зоҳири байни лмни таъаммула .

Бадеъи алсмоўот ва алأрз мегуяд навкунанда осмонҳоу замин аллоҳаст беқолабӣ ва бемисолӣ , ва беайёрӣ , аз пеш ,у бидъати азинҷо гирифтаанд , ҳар суханӣ ё кардӣ ки нўорнд дар дайн , ва аз пеш ФонгФтаҳ бошанд ва на карда , онро бидъат гӯйанду гӯянда ва ниҳанда он мбтдъ , пас бидъат бар ду қисмаст чунонк шофиӣ гуфт бидъатии писандидау бидъатии накӯҳида , аммо ончӣ писандида аст онаст ки умр хитоб гуфт қиёми рамазонро ва афрӯхтан қандилҳоро дар масҷиди анҳо лбдъаҳи ҳасанау мусаннафоти уламоу удабоу калимоти музаккарону тартиби воъизону сохтани мӣзнаҳҳои муаззинону работу хонақоҳ суфиён бидон мулҳақаст , ки ин ҳама аз абвоб барасту иқўли аллоҳи таъолӣу тъоўнўои алии албру алтқўӣ , аммо бидъат накӯҳида онаст ки дар зоту сифоти худованди ъзу ҷли сухани гӯйӣ аз фузули мутакаллимону дқоӣқи фалосифау мунаҷҷимон , ва он гӯйӣ ки кас нагуфт аз саҳоба ва тобеъину салафи солеҳин , на китоб ва суннат бидон нотиқ , на сирати салафи онро мувофиқ .

Абди аллоҳ масъӯд гуфт ани аҳсани алҳдиси китоби аллоҳу аҳсани алҳдии ҳудои Муҳамад ,у шрои аломўри мҳдсотҳоу кули муҳаддисаи бдъаҳ ,у кули бдъаҳи залолау қоли ибни аббоси алайкуми болостқомаҳи атбъўоу лои тбтдъўоу ани мкҳўли қоли қоли алӣ ъ . « мо эҳдос ё расӯли аллоҳ ? » Фқоли кули шайъи ءи ихолФи алқуръону ихолФи суннатии азои ъмлўои болрأии фии аддӣн ,у лӣси алрأии фии аддӣн , анмои аддӣни амри алрби табораку таъолӣ ва наҳйа ,у ҳлки алмҳдсўни фии дайни аллоҳ

Ва қол алнабӣ ъ « тъмли ҳзаҳи аломаҳи бурҳаи бктоби аллоҳ , сами тъмли бснаҳи расӯли аллоҳ , сами тъмли бурҳаи баъди злки болрأӣ , Фозои ъмлўои болрأии Фқди злўо .

Ва қоли абӯи ҷаъфари алтрмзии раъйат алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами фии мо ирии алноӣму إнаҳи бмдинаҳ алрасул фии масҷида , Фқлт ё расӯли аллоҳи мо тқўли фии рои абии Ҳанифа ? қоли лоу лои ҳрФо , қиллати мо тқўли фии раъии молики Фқол актб манеҳ мо мо воФқи ҳадисӣ ӯ суннатӣ . Қиллати мо тқўли фии раъии алшоФъӣ ? Фтأтأи раъсаи шабаҳи алғзбон ,у қол аммо анаи лӣси брأӣу локинаи атбоъи суннатии أўи ради алии ман холови суннатӣ .

Қавлаи таъолӣ :у إзои қзии أмро . . . эй қадараи влдоу халқа , ва чун чизе хоҳад ки офаринад ё хостӣ хоҳад ки гузорад ё Муродӣ хоҳад ки пеши барад , ихотбаҳ бикун сами икўнаҳи бқдртаҳи Фикўни алии мо ?ераад . Онро гуяд ки бош томӣ буд чунонк хоҳад . Қоли алзҷоҷи иқўли ?лау ани лами икни ҳозро : « кун » лони мо ҳўи маълуми ъндаҳи бмнзлаҳи алҳозр .

Рӯй фии баъзи алохбори ан алҳақ ҷли ҷалолаи иқўли ании ҷаводи моҷди ътоӣии калому азобии калому азои ардти умарои Фонмои ақўл ?ла кун Фикўн

Ва гуфтаанд ки маънии қазо дар қуръон бар даҳ ваҷҳаст бмънии васият чунонк гуфту қзии рбки أлои тъбдўои إлои إёҳу бмънии ахбор чунонк гуфт «у қзинои إлӣ банӣ إсроӣил »у бмънии фироқ чунонк гуфт « Фإзои қзитми мносккм » , « Фإзои қзити алслоаҳ »у бмънии феъл чунонк гуфт « Фоқзи мо أнти қозу бмънии вуҷуб чунонк гуфту қзии алأмр эй ваҷаби алъзоб . Ҷой дигар гуфт қзии алأмри алзии фӣаи тстФтёну бмънии китобат чунонк гуфту кони أмрои мқзё эй мктўбои фии аллўҳи алмҳФўз ,у бмънии итмом чунонк гуфт Флмои қзии Мӯсои алأҷл эй أтмаҳу бмънии фасл чунонк гуфту қзии бинҳми болҳқу бмънии халқ чунонк гуфт Фқзоҳни сабъи самовоти фии явмину бмънии аҳкому атқони феъл чунонк гуфту إзои қзии أмрои Фإнмои иқўл ?ла кун Фикўн .

Қавлаи таъолӣу қоли аллазӣнаи лои иълмўни алоиаҳ . . . Мушрикон араб гуфтанд эшон ки худоиро намедонанд ва аз расӣдан бар вай метарсанд ки мо имон наёрему Муҳамадро устувор нагирем , то он гуҳ ки аллоҳ бо мо сухан гуяд бахудии худ , ва аз вай бишинавем ки Муҳамад пайғомбараст он гуҳи буии имони орем . Ҷой дигар гуфт ҳикояи ҳам азишону қоли аллазӣнаи лои ирҷўни лқоءнои луи лои أнзли ълинои алмлоӣкаҳ أў нарай рбно ва низ оёт хостанд ва ақтроҳ карданд гуфтанд أўи тأтинои оя ё пас нишонеи равшан бояд ки бмо расад ва бар сидқи набуввати ту далолат кунад ,у шарҳи ин ки хостанду ақтроҳ ки карданд дар сӯра банӣ Исроиласт онҷо ки гуфт қолўои лни нؤмни лак ҳатто тФҷри лнои ман алأрзи инбўъои илои охири оёти алорбъ .

Кзлки қоли аллазӣнаи ман қиблаам мисли қўлҳми кофарони пешину ҷуҳудон ҳамчунин савол тънт карданд аз пайғомбарон ,у масаъла маҳол карданд то бон кофар шуданд . Ташобуҳати қлўбҳми дил бадал монаст бкФру қсўт , ё гуфт бигуфт монаст бсؤоли тънту ақтроҳи маҳол .

Қади бинои алоёти лқўми иўқнўн ҳар ки бар пай ҳақасту ҷӯяндаи равшаноӣу бигмонии қуръони вайро басаст брўшноиӣу роҳнмўнӣ . Қоли алўостии фии ҳзаҳи алоиаҳ : қади клмткми ҳайси анзлти алайкуми хитобӣу أиаҳи ояи ашрафи ман Муҳамади су қади азҳарати лакам .

Злки қавлаи إнои أрслноки болҳқ эй лами нрслки ъбсои бали арслнок болҳқ мегуяд на бозигарӣ буд ин фиристодан мо туро ё Муҳамад , балки кориро буд ки ҳақаст ва бӯданӣ , ин ҳамчунонаст ки ҷой дигар гуфт : ва мо хлқнои алсмоўоту алأрз ва мо бинҳмои лоъбини мо хлқноҳмои إлои болҳқи ҷой дигар гуфт . أи иҳсби алإнсони أни итрки садӣ , أи Фҳсбтми أнмои хлқнокми ъбсои أи ҳасби анноси أни итркўои أни иқўлўои омно ва ҳам лои иФтнўни ин ҳама аз як бобасту саёқи он бар як маънӣ . Ва гуфтаанд إнои أрслноки болҳқ эй маъа алҳақ , ва алҳақ ҳўи алқуръони кқўлаҳи бали кзбўои болҳқи лмои ҷоءҳму қили ҳўи дайни алисломи кқўлаҳ ва қул ҷоء алҳақу зҳқи алботлу қили маъноаи алсдқи кқўлаҳу истнбӣўнки أҳқи ҳў маънӣ онаст ки туро бо қуръон ва бо дайни ислом ва баростӣ фиристодем .

Бшироу нзиро эй бширои болҷнаҳи лмни атоъи аллоҳ ,у нзирои болнори лмни Асоа .

Ошноёну дӯстонро бишорат медиҳад ба биҳишти ҷовиду Наими боқӣ ,у кофарону бегонагонро бим май намояди ботши сӯзону уқубати ҷовдон .

Ва лои тсӣли ани أсҳоби алҷҳиму лои тсӣли қроءт нофеъасту ёқӯб , мегуяд мапурс аз ҳоли дӯзахён аз сахтӣу зории эшон , . . . Дар хабараст ки он шаб ки Сайидро бмъроҷи бурданд , заниро азин зониаҳи шӯридаи доми дарида ки дар дунёи ҷузи бмъсит машғӯл набӯдӣ дар фирдавси аъло баноми он зан дараҷот дид , гуфт худовандо бачаи хизмати бойен поигаҳ расед ? гуфт рӯзии сегиро дид ташна бар канори чоҳии биФтодаҳу чоҳро на далв буд ва на расан , музеии хеш аз пои бикунад ,у чодар дар он баст ,у об бар кашид ва он сагро сероб кард . Мо он ҳол бар ваии бгрдонидиму баноми вай дар алӣин дараҷот бар оростем . Расӯл ъ бозгашт ва бар канораи дӯзах гузар кард нола зор шунид ки ҳаме гуфт ё Муҳамади адркнӣ эй Муҳамад зинҳор маро дарёб . . .

Ҷабраил ъ гуфт ё Сайид на ҷой суханаст ин дарди бадали ҳамеи дор ва ҳеҷ магӯӣу лои тсӣли ани أсҳоби алҷҳим .

Ва агар бзмтини хуоне бар қроءаҳи боқӣ , маънӣ онаст ки туро нахоҳанд пурсед фардо аз ногрўидгон ки эшонро аз баҳри оташ офарӣдаанд ,у сабаби он буд ки расӯл худо гуфт : луи анзли аллоҳи бأсаҳи болиҳўди ломнўо

Агар худои ъзу ҷли ҷуҳудонро азоб фиристодӣ эшон имони оўрдндӣ , раб алъзаҳ гуфт . Эшон аз баҳри оташ офарӣдааму фардо туро напурсам ки эшон чаро имон наёварданд , ва чаро гуноҳ карданд . Ва нзоӣри ин дар қуръон фаровонаст : лӣси алейк ҳдоҳму إни тўлўои Фإнмои алейк , мо алӣ алрасул إлои алблоғ ва мо алейк أлои изкӣ , Фإнмои алайҳи мо ҳамлу алайкуми мо ҳмлтм .

Қавлаи таъолӣу лни трзии ънки алиҳўди алоиаҳ . . . Ин ояти пас аз он омад ки қибла бо каъба гардониданд , ки ҷуҳудони пеш аз он умед медоштанд ки расӯли бад-ӣн эшон бозгардад , ва ҳамчунин тарсоён умед медоштанд , пас чун қиблаи бгрдониднди якборагӣ навмед шуданд , ва сахт омад эшонро таҳвили қибла . Раби Алъоламин ин оят фиристод ва гуфт эшон ҳаргиз аз ту хушнӯд набошанд зон пас ки қиблаи бгрдонидими магар ки ту пас кеши эшон шӯй ,у намози бқблаҳ эшон кунӣ . Иштиқоқи миллат аз амлоласт иқоли амллти алкитобу амлитаҳ ,у миллату дайни ду номанд ки роҳ парастидани аллоҳу шариъати поки бойен ҳар ду ном боз хонанд . Ва фарқ онаст ки миллат бар он уфтад ки аз ҳақи ҷли ҷалола ба бандаи пайвандад , чун фиристодани китобу рисолат ,у бандаро бар тоъати хондан ва фармудан ,у дайн бар он уфтад ки аз банда баҳақ шавад чун китоб пазируфтану пайғом ниюшидан ,у худоиро ъзу ҷл парастидану фармони бурдан .

Он гуҳ гуфт : қул إни ҳудои аллоҳи ҳўи алҳдӣ яъне ки агар эшон кеш хеш ситоянд ва шуморо бон хонанд ё дар дайни шумо таън зананд ва шуморо аз он боз хонанд ки ту расӯлӣ бигӯӣ ани ҳудои аллоҳи ҳўи алҳдии роҳ рост онаст ки аллоҳи намояд ,у роҳнмўнӣ роҳнмўнӣ вайасту лӣни атбъти أҳўоءҳми ҳўии натиҷаи шаҳвату доъии залолат , азинҷост ки раби алъзаҳи ҳўиро ба илоҳи алкФор боз хонд . Фқоли таъолии أи Фрأити ман атхзи илоҳаи ҳавоа .

Ва Мустафо ъ гуфт « мо таҳти зли алсмоءи илоҳи иъбди ман дуни аллоҳи абғзи илои аллоҳи ммни атхзи илоҳаи ҳавоа »

Ва саммии бзлки лонаи иҳўии бсоҳбаҳи фии алднёи илои кули доҳиаҳу фии алохраҳи илои алҳоўиаҳ .

Ва дар қуръон фаровонаст ки раби Алъоламин бандагонро аз атбоъи ҳўӣ боз медорад ва таҳзир мекунад Фқоли таъолӣу лои татаббуъи أҳўоءи аллазӣнаи лои иълмўни қул лои أтбъи أҳўоءкми қади зллти إзоу лои ттбъўои أҳўоءи қавми қади злўои ман қабл ,у лои татаббуъи алҳўии Физлки ани сиблати аллоҳу Мустафои алайҳ ассалом гуфт : « ҷонбўои алоҳўоءи кулҳо , ?фони أўлҳоу ахрҳои ботил , аҷтнбўои аҳли алоҳўоءи ?фони ?лаами ъраҳи къраҳи алҷрб . »

Мардӣ гуфт ибни аббосро ки ман бар ҳўоء шумоам ки аҳл байтед ибни аббос ҷавоб дод ки ҳавоҳо ҳама дар оташаст , он мард гуфт ман аз шиъа шумоам ибн аббос гуфт аллоҳи моро мусулмони номи ниҳод ва ҳар ном ки на исломаст на аз мост ва на аз дайни мо , он гуҳ гуфт аллоҳи рбноу алисломи динноу алқуръони амомноу Муҳамади слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам набиноу алкъбаҳи қблтнои Фмни кони алии ғайри ҳозои Флиси мно .

Ва лӣни атбъти أҳўоءҳми баъди алзии ҷоءки ман алълм агар ту бар писанди эшон ва хуш омад эшон паии барӣ , пас аз онкии пайғому дониш бтў омад ки дайни ислом ҳақаст , ва эшон бар залолатанд , мо лаки ман аллоҳи ман валеу лои насири туро бар аллоҳи ёрӣ диҳанда нест ва на аз ваии раҳонанда .

Қавлаи таъолии аллазӣнаи отиноҳми алкитоб алоиаҳ гуфтаанд ки абди аллоҳ саломасту муъминони аҳли китоб бар хусӯс , ва гуфтаанд ки ҷумла муъминон хоҳад бар умуми асҳоби расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силаму ғайри эшон ,у ҳақ таловат онаст ки дар он тағйир ва табдил наёранду ҳалоли он ҳалол донанду ҳароми он ҳаром донанд ,у муҳкаму муташобиҳи он биҷой хеш бишносанд ,у бони имони оранд , умр хитоб гуфт ҳақ таловата онаст ки чун китоб худо хонд бсФт биҳишт расад аз худои ъзу ҷл биҳишт хоҳад ва чун сифат дӯзах хонд аз худои ъзу ҷл зинҳор хоҳад , أўлӣки иؤмнўн ба ва ман икФр ба муъминон бктоб эшонанд ки ин шартҳо , биҷои оранд , ва ҳар ки бар ҷуҳудии бстиҳду ҳақи таловати бнгзорду шарти он биҷой наёрад Фأўлӣки ҳам алхосрўни зиёни корон ва навмедон эшонанд .

Қавлаи таъолӣ : ё банӣ إсроӣил . . . Алоиаҳ . Шарҳи ин ду оят аз пеш рафту фоида такрор онаст ки то дар инзору ваъзи биафзояд ки чун фармони бузург буд таъзими онро бози гуфтани шарт буд .