Қавлаи таъолӣ :у إзи қоли إброҳими раби аҷъли ҳозои блдои омнои ин дъоءи халили ҳам аз рӯй зоҳир буд ҳам аз рӯй ботин : аз рӯй зоҳир онаст ки гуфт бори худоё ! ҳар ки дарин шаҳр бошад вайро эмини гардон бар тан ва бар моли хеш ,у душманро бар вай мусаллат макун , ва аз рӯй ботин гуфт бори худоё ! ҳар ки дарин шаҳр шавад ӯро аз азоби худ эмини гардон ,у ботши қтиъти мсўзон . Раби Алъоламин дъоءи вай аз ҳар ду рӯй иҷобат кард ,у таҳқиқи онро гуфту оманаами ман хавфу қоли таъолии ҷълнои ҳрмои омноу итхтФи анноси ман ҳўлҳм мегуяд суккони ҳарами худро эмин кардам аз ончии митрснд ,у дасти золимону душманон азишон кӯтоҳ кардам ,у тасаллути ҷабборону тамаъи эшон чунонк бар дигари шҳрҳости азин шаҳри боздоштам ,у ҷонваронро аз якдигар эмин гардонидам то гургу мяши об бикдигр хуранд ,у ваҳшӣ бо инсии бикдигр алиф гиранд . Ин худ амн зоҳираст ,у амни ботинро гуфт ва ман дахлаи кони омнои абӯи наҷми сӯфӣ қршӣ гуфт шабӣ аз шабҳо дар тавоф будам фаро дилам омад ки ё Сайидии қиллат ва ман дахлаи кони омнои ман эй шайъи ء ? худовандо ту гуфтӣ ҳар ки дар ҳарам ояд эмин шуд , аз чаҳ чиз эмин шуд ? гуфт ҳотиф овоз дод ки ман алнор аз оташи эмини гашт яъне насузем шахс ӯро ботши дӯзах ва на дил ӯ ботши қатъият , ин аз баҳр онаст ки хонаи каъбаи маҳали назари худованд ҷаҳонаст ҳар соли як бор . Ва злки Фимо

Рӯй ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами анаи қол « ани аллоҳи ъзу ҷли илҳзи илои алкъбаҳи фии кули оми лаҳза »

Ва злки фии лайлаи алнсФи ман шаъбони Фънди злки тҳни улқулуби илайҳу евади илайҳи алўоФдўн » як назар ки раби Алъоламин бкъбаҳ кард чандон шараф ёфт ки мтоФи ҷаҳонёни гашт ,у мأмўни халқон , пас бандаи муъмин ки бшбонрўзии сесад ва шаст назар аз ҳақи ҷли ҷалолаи насиб вай ояд шарафу амни вайро худ чаҳ ниҳанд ? ва чаҳ андоза падед кунанд ?

Ва إзи ирФъи إброҳими алқўоъди ман албиту إсмоъил дар замин хона сохтанду мтоФ ҷаҳонён карданд , ва дар осмон хона сохтанду мтоФ осмонён карданд , онро байт алмъмўр гӯйанду Фриштгон рӯй бидон доранд ва ин якеро каъба ном ниҳоданду одамиён рӯй бидон доранд . Сайиди анбиёу русули слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт шаби қурбату ртбт , шаби улфату зулфат , ки моро дарин гулшани равшан хиром доданд , чун бчҳорми осмони расидам ки марказ хуршедаст ,у манбаи шуъоъи ҷурм шоҳ ситорагонаст , бзёрти байт алмъмўр рафтам чанд ҳазор муқарраб дидам дар ҷониби байти алмъмўри ҳама аз шароби хизмати масту мхдўр , аз рост меомаданду бҷонб чап мегузаштанд ва лаббайк мегуфтанд , гӯйии адади эшон аз адад ахтарон фузунаст , вази шумори брки дарахтони зиёдат , ва ҳам мо шумор эшон надонист , фаҳми мо адади эшон дар наёфт . Гуфтам ё ахии Ҷабраил кианд эшон ? ва аз куҷо меоянд ? гуфт ё Сайид ва мо иълми ҷунуди рбки алои ҳўи панҷоҳ ҳазор соласт то ҳамчунин май байнам ки як соъат ором нагиранд ҳазорон азин ҷониб меоянд ва мегузаранд , на онҳо ки меоянд пеши азин дидаам на онҳо ки гузаштанд дигари ҳаргизашони бози байнам . Ндонем аз куҷо оянд ндонем куҷо шаванд , на бдоити ҳол эшон донем , на ниҳояти кор эшон шиносем . Яке шӯрида гуфтааст « оҳи ин чаҳ ҳайратаст ! заминёнро рӯй Фроснгӣ ! осмонёнро рӯй Фроснгӣ ! бадасти ошиқони бечора худ чист ? ҳазор шодии ббқоءи эшон ки ҷуз аз рӯй маъшӯқ қибла насозанду ҷуз бо дӯсти муҳра меҳр набозанд ! !

Каъбаи куҷо барам чаҳ барам роҳи бодия ? каъбааст рӯй дилбар ва майласт сӯии дӯст »

Ҷавонмард онаст ки қасди ваии сӯии каъба на ниҳод , аҳҷори рост ки васли офаридагори рост !

Иҳкии ани ъорФои қасди алҳҷу кони ?лаи ибни Фқоли ибнаи илои ин тқсд ? Фқоли илои байти рабӣ . Фзни алғломи ани ман ирии албити ирии раби албит . Фқол ё абаи лами лои тҳмлнии мък ?

Фқоли анати лои тслҳи лзлки қоли Фбкӣ , Фҳмлаҳи маъаа . Флмои блғои алмиқот , аҳрмоу лбёи илои ани дхлои байти аллоҳ . Фтҳири алғлому қоли ин рабӣ ? Фқили ?лаи алрби фии алсмоء , фахр алғлом мето Фдҳши алўолду қоли ин валадии ин валадӣ ? Фнўдии ман зовияи албит « анати талабати албити Фўҷдти албит ,у анаи қади талаби раби албити фавҷади раби албити қоли ФрФъи алғломи ман бинҳм , ФҳтФи ҳотифи анаи лӣси фии алқбру лои фии аларзу лои фии алҷнаҳи бали ҳўи фии мақъад сидқ ъанд млики муқтадир . Ва лақади аншдўо :

Рбноу абъси Фиҳм рсўло манеҳам то охири вирди ду оятаст : яке дар мадҳи ҳабиби дигар дар мадҳи халил , ва ҳар чанд ки ҳар ду пайғомбаранд навохтау шоиста ,у бокирому аФзоли раббонии ороста , аммо фарқаст миёни ҳабибу халил . Халил мурӣдасту ҳабиби мурод . Мурӣд хоҳанда ,у муроди хоста , мурӣди равандау муроди рабӯда , мурӣд бар мақоми хизмат дар равиши худ , мурод бар бисоти суҳбат дар кашиши ҳақ , ӯ ки дар равиши худ буд роҳ ӯ аз макр холӣ набошад , ӣнҷост ки халил ъ бо бузургии ҳол ӯ роҳи вай аз макр холӣ набӯд то кавкаби макр бар роҳ ӯ омад ва гуфт ҳозои рабӣ ва ҳамчунин рубубияти бавоситаи моҳу офтоби камӣни гоҳи макр ҳар соъат бар май кушод , то ъсмаҳи Аннани хулат ӯ гирифту зи олами макр бахуд кашид ва гуфт إнии ваҷҳати ваҷҳеи ллзии Фитри алсмоўоту алأрзи ҳниФоу Мустафо ъ ки дар кашиши ҳақ буд , камӣни гоҳи макрро он макунат набӯд ки бар роҳ ӯ ақаба кардӣ , бал ҳар чаҳ лами икну кон буд он шаб аз макри буи астъозт хостанд . Ва аз макру троҷъи бонавори шаръ ӯ меилтиҷо карданд , ва ӯ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам дар кашиши ҳақи чунон муаййид буд ки дар гӯшаи чашми бон ҳеҷ нанигараст , « мо зоғи албср ва мо тғӣ » чндонк фарқаст миёни равандау рабӯдаи ҳамон фарқаст миёни халилу ҳабиби халил бар сифати хидматкорон бар даргоҳи рубубият бар қадами истода , ки ваҷҳати ваҷҳеи ллзии Фитри алсмоўоту алأрзи ҳниФоу ҳабиби бҳзрти аҳадят дар сафи наздикон ва ҳмрозон биноз нишаста , ки « алтҳёти алмборкоту алслўоти алтиботи ллаҳ » ин нишастани ҷои рабӯдагон , ва он истодани мақоми рўндгон , халил дар равиши худ буд ки гуфт «у алзии أтмъи أни иғФри лии хтиӣтии явми аддӣн » ҳабиб дар кашиши ҳақ буд ки бо вай гуфтанд « лиғФри лаки аллоҳ » . Халил гуфт «у лои тхзнии явми ибъсўн » худовандо рӯзи баъси маро шармсор макуну ҳабибро гуфтанд : « явми лои ихзии аллоҳ алнабӣ » мо худ ӯро шармсор накунем . Халил гуфт « ҳасбии аллоҳ » ҳабибро гуфтанд « ё أиҳо алнабӣ ҳсбки аллоҳ » . Халил гуфт « إнии зоҳби إлии рабӣ » ҳабибро гуфтанд « أсрии бъбдаҳ »у шатони мо бинҳмо ! халил ӯст ки амал кунад то аллоҳи азу розӣ шавад , ҳабиб ӯст ки аллоҳи он ҳукм кунад ки ризоу мурод ӯ буд . Ва лзлки иқўли таъолӣу лсўФи иътики рбки Фтрзӣу ишҳди лак . Қиссаи таҳвили алкъбаҳи илои охирҳо .

Рбноу абъси Фиҳм рсўло манеҳам алоиаҳ . . . Аҳл маъонӣ гуфтаанд дар ваҷҳи тартиби калимоти ин оят ки аввали манзилӣ аз манозили набуввати Мустафо ъ онаст ки оёту ривоёти набуввати хеш бар халқ изҳор кунад ,у китоби худои ъзу ҷл баришон хонд . Азинҷост ки аввал гуфт итлўои алайҳими оётки пас баъд аз таловати китоби таълим бояд , яъне ки ҳақоиқу маъонии китоб дар халқ омӯзад то дарёбанду бон амал кунанд , пас бтълими китоби эшонро бҳкмти расонад , ки он кас ки китоб бар хонду ҳақоиқ он дарёфту бон амал кард лои маҳолаи илми ҳикмат ӯро рӯй намояд . Пас бълми ҳикмат пок шаваду ҳунарӣ . Ва шоистаи муҷовирати ҳақ , инаст ваҷҳи тартиби оят ки пештар таловат гуфт пас таълими пас ҳикмати пас тзкит . Ва аллоҳи аълам .