Қавлаи таъолӣу إзои қили ?лаами омнўои пеш аз онки маънии ояти гўӣими бдонки ин ояти ишорати бадв гуруҳаст аз он қавм ки расӯлро диданд : як гуруҳ аз эшон аҳли сидқ ва вифоқанд ,у дигари гуруҳи аҳли шаку нифоқ , ва мо васфу сират ҳар ду гуруҳи бгўӣими он гуҳи бмънии ояти бози оӣими ани шоءи аллоҳ . Аммо гуруҳи аввал ки аҳли сидқ ва вифоқанд саҳоба расӯланд , хиёри халқу масобиҳи ҳудо , эъломи дайну сёрФаҳи ҳақ , содоти дунёу шФъоءи охирати расӯли худоиро бпзирФтнду бохалоси дили вайро гувоҳӣ доданд ва бар тасдиқи яқини вайро пешво гузиданду бтъзиму меҳри буии паии бурданд ва бар суннати ваии худоиро парастиданад . Эшонанд ки аллоҳ гуфт эшонро кантами хайри أмаҳи ҷълнокми أмаҳи всто шумоед уммати гузидаи писандида .

Беҳинаи заминён . Ҷобири бен абд аллоҳ гуфт рӯзи ҳудаибияи ҳазор ва чаҳор сад мард будем расӯли худо дар мо нигараст гуфт : « антми хайри аҳли аларз » .

Ва қоли абди аллоҳи бен масъӯди ани аллоҳи атлъи фии қулӯби алъбоди фавҷади қалби Муҳамади хайри қулӯби алъбоди ФостФоаҳи лнФсаҳу баъсаи брсолтаҳ . Сами назари фии қулӯби алъбоди баъди қалби Муҳамади фавҷади қулӯби асҳобаи хайри қулӯби алъбоди Фҷълҳми взроءи набӣаи иқотлўни ани дайнаи Фмои роаҳи алмслмўни ҳусно Фҳў ъанд аллоҳи ҳасан , ва мо роаҳи алмслмўни сиӣо Фҳў ъанд аллоҳи сиӣ ,у қоли ибни умр « лмқоми аҳдҳми маъаи расӯли аллоҳи мғброи виҷҳаи хайри ман ибодаи аҳдкми умра . » ибни умри Фроқўм хеш гуфт як бор ки дар ҳазрати Мустафои ёрон дар мақоми ҷиҳоду мъорки ибтол шамшер заданд ва муборизӣ карданд он хок ки бар чеҳра эшон нишаст он соъати фозилтар аз ҷумла ибодат шумост дар умри шумо . Хабар дурустаст ки гуфт слии аллоҳи алайҳу ?алау силам : хайри ҳзаҳи аломаҳи арбаъаи қуруни алқрни алзии анои Фиҳм , сами аллазӣнаи илўнҳми сами аллазӣнаи илўнҳм ,у воҳиди фард . Ашори слии аллоҳи алайҳу ?алау силами бҳзои илои алмтмскини боладин фии охир алзмон , аллазӣнаи вирди Фиҳми алохбори болсноءи алайҳим , минҳо

Қавлаи с « манашад умматии лии ҳбои носи икўнўни баъдии ирди аҳдҳми луи ронии боҳлаҳу мола . »

Аммо гуруҳи дувуми аҳли шаку нифоқ бар се фирқаанд : аз баҳри онкии нифоқ бар се ртбтаст нифоқи маин ва киину миёна . Маин онаст ки дар дили шаку нифоқ буду риб чунонк гуфт фии қлўбҳми маразу буғзи Мустафо дар дил гираду душманони вайро дӯст дорад .

Ва нифоқ миёна онаст ки намоз бкслонӣ кунаду амал бо риёу садақа бкроҳит диҳад . Ва нифоқи киин дар намози бҷмоъти тақсир карданаст ва дар аҳди ғдр кардан ва дар амонати хиёнат ,у савганди бдрўғи ёд кардану миёни мардуми сухани чинӣ кардан ва бо мардуми ду забон ва ду рӯй бӯдан аммо нифоқи маин куфрасту айни илҳод . Касе ки он нифоқ биравӣ даст шавад ӯро аз мусулмонон нашмуранд ва бар куфри вай гувоҳӣ диҳанд ва тараҳҳум накунанд . Чунонк дар аҳди расӯли худои абди аллоҳи абии селлул буду асҳоби вай ва эшон ки масҷиди зрорро банно карданд ва эшон ки дар ақаба ҳиммат карданд ки расӯлро биўкннди расӯли худои бнФоқи эшон мутлақ гувоҳӣ дод ва таъйин кард . Ва фии злки мо рӯй ҳзиФаҳи разии аллоҳи анҳу қол « канти асўқи брсўли аллоҳи алии алъқбаҳу аммори иқўд ба Фҷоءи аснии ъушри рокбои линФрўои болнбии Фҷълти азрби вҷўҳҳму адФъҳми ънои Фқол алнабӣ ҳозои фалону фалони Фсмии босмоӣҳми каллааму қоли ҳам алмноФқўни фии алднёу алохраҳ , Фқлт ё расӯли аллоҳи алои тбъснои илайҳами Фнأтики брءўсҳми қоли ании акраҳи ани иқўли анноси қотили баҳам ҳатто азои зафари баҳами Фқтлҳму лкнҳми зарраами икФиҳми аллоҳи болдбилаҳи қиллат ва мо алдбилаҳ ? қоли нори тўзъи алии нёти қалби аҳдҳми Фтқтлаҳ . »

Аммо нифоқи миёнау нифоқи киин беш аз фисқ ва маъсият несту алии алотлоқи исми нифоқ баришон ниҳодан раво нест . Ва дар аҳди расӯли худои исми суҳбат азишон бниФтоду тараҳҳум боз нагирифтанд . Ва азин бобаст ончӣ Мустафо гуфт : « арбъ ман кун фӣаи кони мноФқои холсои азои ҳдси кизбу азои въди халафу азои ъоҳди ғдру азои хосами фаҷр , ва ман канти фӣаи хслаҳи мнҳни канти фӣаи хслаҳи ман алнФоқ ҳатто идъҳо . »

Ва қол « тҷди ман шарори анноси зои алўҷҳини алзии иأтии ҳؤлоءи бўҷаҳ ва ман кони зои аллсонини фии алднёи ҷаъли аллоҳи ъзу ҷли ?лаи явми алқимаҳи лисонин ман нор . »

Ва рӯй ани абди аллоҳи бен умри лмои ҳазратаи алўФоаҳ , қоли анзрўои Флонои лрҷли ман Қурайши фонии канти қиллати ?лаи фии абнтии қўлои кшбаҳи алъдаҳ ва мо аҳби ани алқии аллоҳи бслси алнФоқу ании ашҳдкми ании қади зўҷтаҳ .

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ман лами иғру лами иҳдс нафса болғзўи моти алии шуъбаи ман алнФоқ . »

Ин ҳама аз як бобасту амсол ин фаровонаст барин ақтсор кунем .

Қавлаи таъолӣу إзои қили ?лаами омнўои комаи омни аннос маънӣ онаст ки чун муъминони фаро мунофиқон гӯйанд ки пайғамбарроу пайғомро барост доред ва устувор гиреду бгрўид чунонк садиқони саҳобау муъминони аҳли китоб гиравидаанд . Қолўо яъне Фимои бинҳми эшон боҳоам сарон ва ҳоам нишинон хеш гӯйанд أи нؤмн ? истифҳомаст бмънии инкору ҷҳд яъне лои нؤмн мо негроем чунонк бехирадон ва сбксорон гаравиданд , эшон ин бо қавм хеш гуфтанду аллоҳ бар муъминон ошкоро кард ва эшонро ҷавоб дод ва гуфт ( أлои إнҳми ҳам алсФҳоء ) огоҳи бед ва бидонед ки бехирадон ва сафеҳон эшонанд ва локин намедонанд ки ҷоҳилон ва сафеҳон эшонанд ки ҳақ напазируфтанд ва нофармонӣ карданд . СФаҳу сФоаҳу сФоҳаҳи нозиркисту тиҳии сорӣ буд , тсФаҳ бехурдӣ кардану гуфтан буд . Ва мунофиқони ҳам аз онҷои Мусаддиқонро сФҳо хонанд ки ҳозои ман ҳшўёти алмшбҳаҳи мутакаллимони мусбатонро ҳшўён хонанд гуфтанд эшон сухан мешунаванд ва мепазиранд ва бар маъқӯли хеши арзаи нмикннд , ва онро дар хиради боз наме ҷӯянди сафеҳон ва сбксоронанд . Мунофиқони мухлисонро ҳамин гуфтанду аллоҳи таъолии ҷавоби эшон баростӣ боз дод ва он гуфта эшон баришон рад карду аҳли ҳақро нусрат дод , мегуяд ҷли ҷалолаи кони ҳқои ълинои насри алмؤмнин » .

Муфассирон гуфтанд « нисо » дарин ояти саҳоба расӯланду муъминони аҳли китоб . Ва онҷо ки гуфт : « лткўнўои шуҳадоъи алии аннос » ҷумлаи аҳл ширканд аз ҳар уммат ки буданд ,у онҷо ки гуфт : « лаълии أрҷъи إлии аннос » аҳл Мисранд . Ва онҷо ки гуфт : ва мо ҷълнои алрؤёи алтии أриноки إлои фитнаи ллноси аҳл Маккаанд . Ва онҷо ки гуфт : кони анноси أмаҳи воҳидаи аҳли киштӣ Нӯҳанд . Ва онҷо ки гуфт : أнти қиллати ллнос банӣ Исроиланд .

Ман ҳайси أФози анноси аҳл Ямананд . ё أиҳои анноси إни въди аллоҳи ҳақи ҳама мардуманд ва дар қуръон нос бияёд ки маънии як мард бошад чунонк гуфт : أми иҳсдўни анноси ӣнҷо Мустафоаст ҷой дигар гуфт : аллазӣнаи қоли ?лаами анноси ӣнҷои Наими бен масъӯд алсқФӣаст ани анноси қади ҷмъўои лаками бӯи Сафён ҳарбаст .

Ва إзои лқўои аллазӣнаи омнўои ин оят дар шани абди аллоҳи абии селлули алхзрҷӣу асҳоби вай фурӯд омад

Хрҷўои зоти явми Фостқблҳми нафари ман асҳоби расӯли аллоҳи Фқоли лосҳобаҳи анзрўои Киев арад ҳؤлоءи алсФҳоءи ънкм , Фохзи беди абии бикри Фқоли марҳабои болсдиқи Сайид банӣ тиму шайхи алислому сонии расӯли аллоҳи фии алғори албозл нафсау молаи лрсўли аллоҳ , сами ахзи беди умри Фқоли марҳабои ллсид банӣ ъдии бен каъб , алФорўқ , алқўии фии дайни аллоҳ , албозл нафсау молаи лрсўли аллоҳ . Сами ахзи беди алии Фқоли марҳабои бобен ъам расӯли аллоҳу хутана , Сайид банӣ ҳошими мо халои расӯли аллоҳ . Фқоли ?лаи алӣ ё абди аллоҳи атқи аллоҳу лои тноФқи ?фони алмноФқини шари хлиқаҳи аллоҳ . Фқоли ?лаи абди аллоҳ ё абои алҳсни илои тқўли ҳозоу аллоҳи ани аимоннои коимонкму тсдиқнои ктсдиқкм .

Сами аФтрқўои Фқоли лосҳобаҳи Киеви рأитмўнии феълати Фозои роитмўҳми ФоФълўои комаи феълати Фоснўои алайҳи хироу қолўои лои тзоли бихири мо ъшт . Фрҷъи алмслмўни илои расӯли аллоҳу ахбрўаҳи бзлк .

Фонзли аллоҳи таъолии ҳзаҳи алоиаҳу إзои лқўои аллазӣнаи омнўо .

Ҷой дигар гуфт :у إзои лқўкми қолўои омноу إзои хлўо яъне ман алмؤмнину ансрФўои إлии шётинҳм эй мрдтҳму кҳнтм ва ҳам хумсаи нафари ман алиҳўду лои икўни коҳини алоу маъааи шайтони тобеъи ?лаи каъби бен алошрФи болмдинаҳу абӯи барзаи алослмии фӣ банӣ аслму абди ?илдори фӣ банӣ ҷҳинаҳу ъўФи бен молики фӣ банӣ асаду абди аллоҳи бен алсўдоءи болшом . Мегуяд мунофиқон чун мؤмнонро бенанд гӯйанд мо бгрўидим ва чун аз муъминон холӣ бошанд ва бо солорону сарон хеш расанд гӯйанд إнои мъкму алии динкми мо бо шмооим ва бар муъминон истеҳзо мекунем . Шаётини ӣнҷои мордон ва муонидонанд . Ҷой дигар гуфт шаётини алонсу алҷн аз одамиёну париён ҳар кас аз ҳақ штўн гирифт ва даврӣ шайтонаст . Барин маънии асли шайтон аз штўн аст навен дар он аслӣ , бар вазни Фиъолу қили ҳўи феълони ман шоти ишити азои ҳлк . Молик динор гуфт дар збўр Довӯд хонд тӯбои лмни лами ислки сиблати алأӣмаҳу лами иҷолси алхтоӣину лами идхли фии ҳзؤи алмстҳзӣин , тӯбои ллрҳмоءи аўлӣки икўни алайҳими алрҳмаҳу ?вили ллмстҳзءини Киеви иҳрқўни болнор .

Аллоҳи истҳзии баҳам порсӣ онаст ки аллоҳ баришон меафсун кунад , ва маънӣ онаст ки аллоҳи эшонро бар он афсӯс меподош кунад . Чунонк дар хабараст ман сби ъморои сбаҳи аллоҳ ҳар ки амморро дашном диҳад аллоҳ ӯро дашном диҳад яъне аллоҳи он касро подош диҳад ҷой дигар гуфт Фисхрўн манеҳам схр аллоҳ манеҳам ва ҳам аз ин бобаст нсўои аллоҳи Фнсиҳми мунофиқони аллоҳро фаромӯш карданд то аллоҳи эшонро фаромӯш кард ,у аллоҳи фаромӯш кор нест ки гуфт ъзу ъло ва мо кон рбк насиё . Ин сухан дар махраҷи муъориза берун омаду муроди бон хабараст яъне фурӯ гузорад эшонро . Чун фаромӯши корон . Ва фии алхбри ани аллоҳи таъолии иқўли ллшқии явми алқимаҳи ҳилли зннти анки тлқонии иўмки ҳозои Фиқўли ло , Фиқўли алиўми ансок , комаи нситнӣ »

Ва дар қуръони азин боб бисёру мкрўоу макри аллоҳи анҳми икидўни кидоу أкиди кидои шайхи алисломи Ансории раҳма аллоҳ гуфт ин макр ва кеду астҳзоءу схрити аллоҳи таъолии ҷойҳо дар қуръони бахуд мансӯб кард ва ҳар чанд ки ин хислатҳо аз ҷузи аллоҳ норост ояду ноникўну бҷўри омехтау бъиби олӯда аммо аз аллоҳ рост ояду некӯу тадбири баҳақу адл ва аз айбу ору ҷаври пок . Аз ҳар чиз ки азу ояд ва ӯ кунад азу ростасту поки бҳҷти худовандӣу сазои офаридагории Фллаҳи алҳҷаҳи алболғаҳи лои исӣли ъмои иФъл . Аз подош истеҳзост ки кофарро гуфт : « лои тркзўоу арҷъўои إлии мо أтрФтми фӣау мсокнкми лълкм тсӣлўн мегуяд чун боишон расед рӯз гирифтан ман пой дар ҷнбонидн гиранд , эшонро гўӣиди пои мҷнбонид ва ва аз гардид воҷои тнъму ноз ва тавонгарӣ хеш ва бо хонау пешгоҳи хеш то бхдмт шумо оянд ва шуморо пурсанад . Ва дигар ҷой гуфт ки дӯзахиро дар дӯзах гӯйанд зқи إнки أнти алъзиз алкрим бичиш ки ту он азизӣу карӣмӣ , алии ҳоли он хоҷау коди худоӣ , ибн аббос гуфт дар маънии ояти ани аллоҳи таъолии итлъи алмؤмнин ва ҳам фии алҷнаҳи алии алмноФқин ва ҳам фии алнори Фиқўлўни ?лаами أи тҳбўн ан надахл алҷнаҳи Фиқўлўни нъми ФиФтҳи ?лаами боби ман алҷнаҳу иқоли ?лаами адхлўои Фисбҳўну итқлбўни фии алнор : Фозои антҳўои илои албоби сади анҳуаму рдўои илои алнору изҳки алмؤмнўну злки қавлаи إни аллазӣнаи أҷрмўои конўои ман аллазӣнаи омнўои изҳкўн . Илои қавлаи Фолиўми аллазӣнаи омнўои ман алкФори изҳкўни алии алأроӣки инзрўн .

Ва имдҳми фии тғёнҳми иъмҳўни мад дар азоб гӯйанд ваамад дар неъмат , қоли аллоҳ ва намад ?лаи ман алъзоби мдоу қоли таъолӣу أмдднокми бأмўолу Бенину алтғёни мҷоўзаҳи алҳду алъмаҳи алтҳир маънӣ онаст ки эшонро мутаҳайиру газофи кору гуми роҳи рӯзгории дароз фурӯ гузорад то ҳуҷҷат баришон лозимтар буду уқубати эшон саъбтар . Қоли Муҳамади бен каъби алқрзии лмои қоли фиръавни лқўмаҳи мо илмати лаками ман илоҳ ғайриӣ , нашри Ҷабраили аҷнҳаҳи алъзоби ғзбои ллаҳи таъолӣ , Фоўҳии аллоҳи таъолии илайҳи ма ё Ҷабраили анмои иъҷли алъқўбаҳи ман ихоФи алФўт , Фомҳлаҳи аллоҳи баъди ҳзаҳи алмқолаҳи арбаъӣни ъомо . Ва аўҳии аллоҳи илои исои бен Марям ё исо кам атили алнсӣаҳу аҳсани алтлбу алқўми фии ғФлаҳ .

أўлӣки аллазӣнаи аштрўои алзлолаҳ болҳдӣ эшонанд ки гуми роҳӣ бростроҳӣ хариданд ҷуҳудон буданд ки пеш аз мабаси расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам бар ҳудо буданд ки буи имон доштанд пас аз мабаси бткзибу ҷҳўд бадал карданд . Ҳозои қавли қтодаҳу мақотил .

Ва лафзи аштроء бар сиблат тўсъ гуфт , ки онҷои байъ ва шарӣ нест аммо истидлол ва ихтиёр ҳаст яъне астбдлўои алкФри болоямону ахзўои алзлолаҳу тркўои алҳдӣ ,у злки лони кули воҳиди ман албиъини ёхзи мо фии ядии соҳибау ихтораҳи алии мо фии идиаҳ . Касе ки дунё бар уқбо ихтиёр кунад ӯро бар тариқ тўсъ гӯйанд уқбои бадунёи бФрўхт агар чаҳ онҷои харид ва фурухт нест , ин ҳамчунонаст ва гуфтаанд ҳақи бандагони худоу сазоӣ эшон онаст ки худоиро ибодат кунанду маърифати вай ҳосил кунанд ки эшонро барои он офарӣдаанд . Чунонк аллоҳ гуфт ва мо хилқати алҷну алإнси إлои лиъбдўн . Ва роҳи росту дайни пок ин донанду бойени роҳи раванд . Пас касе ки ихтиёри куфр ва залолат кунад ва бар роҳи кажу тариқ шайтон равад ва ин залолати бони ҳидояти бадали писандади рост он бошад ки аллоҳ гуфт аштрўои алзлолаҳи болҳдӣу асли залолат ҳайратасту бгштн аз роҳи рости иқоли зллти алмкони азои таҳайюрати фӣау лами тҳтди илайҳ ,у азллти алшии ءи азои зҳби ънк . Ва дар қуръони залолат бар вуҷӯҳаст : бмънии ғӣу куфр чунонк дарин оят ва дар он оят ки гуфту лأзлнҳму бмънии хатои қавлаи إни أбонои лФии залоли мубину бмънии ибтоли қавлау сдўои ани сиблати аллоҳи أзли أъмолҳм . Ва бмънии нисёни қавлаи Фълтҳои إзоу أнои ман алзолину қавлаи أни тзли إҳдоҳмо . Ва бмънии ҳалоку бутлони қавлаи أи إзои зллнои фии алأрзу бмънии муҳаббати қавлаи إнки лФии злолки алқдим .

Фмои рбҳти тҷортҳм эй мо рбҳўои фии тҷортҳми мигўинди бойени бозаргонӣ ки карданд ва ин бадал ки писандиданд ва пирӯз наомаданд ва судӣ накарданд . Пас гуфт ва мо конўои мҳтдин .

Яъне на бозаргонии эшон сӯдманд омад ва на роҳ бон ёфтанд , ки бисёр бозаргон буд ки суд накунад локини роҳ он донаду шиносад , аллоҳ таъолӣ мегуяд эшон на суд карданд ва на роҳ бон донистанд . Сафён саврӣ гуфт : калаками тоҷири Флинзри амрؤи мо тиҷората ҳар кас аз шумо мебозаргонӣ кунад , яке вар нигаред то худ бача бозаргонӣ мекунед ва худ чаҳ дар даст доред , иззати қуръони турои ббозргонии сӯдманди роҳ май намояд ва мегуяд ҳилли أдлкми алии туҷҷораи тнҷикми ман азоби أлим , тؤмнўни биллоҳу расӯла . . .

Мслҳми кмсли алзии астўқд норо чун ҳақиқати ҳол эшон фармуд таъқиб кард бзрб мисли аз ҷиҳати зёдтии тавзеҳу тақрир , зеро ки он аўқъасту амқъ , дар дил воқеъаст аз ҳуҷҷати хасми ?илад . Ва мисли дар асли бмънӣ назираст иқол мисли ва мислиу мсили кшбаҳу шабаҳу шабиҳ . Ва маънӣ онаст ки ҳоли аҷибаи эшон ҳамчун ҳоли он касаст ки биФрўзди оташӣ . Ва алзии бмънӣ аллазӣнааст комаи фии қавлаи таъолӣу хзтми колзии хозўо . Агар чунончии марҷаъ дар бнўрҳм боишон бошад . Ва алостиқоди талаби алўқўду алсъии фии таҳсилау ҳўи стўъи алнору иртифоъи лҳбҳоу иштиқоқи алнори ман нори инўри нурои азои нафари лони фӣҳо ҳркаҳу азтробо .

Флмои أзоءти мо ҳавлае алнори ҳавли алмстўқди ани ҷълтҳои мутаъаддӣау ало мумкинаст ки маснад бошад ба лафзаи мо . Ва тأниси أзоءт аз ҷиҳат онаст ки мо ҳавли он ашёъ ва амокинаст . Маънӣ онаст ки чун равшан гардонид оташи перомуни мстўқдро зҳби аллоҳи бнўрҳми ҷавоби лмоу замири ҳам роҷеъаст ба алзӣу ҷамъи замири ҳамл бар маънӣаст , ва бнўрҳм гуфт ва бнорҳм нагуфт зеро ки мурод афрӯхтан оташаст ё истинофӣаст ки ҷавоб муътаризаст , гӯиё мегуяд ҳол эшон чист ки ҳоли эшон ташбеҳ кардаанд баҳоли мстўқдӣ ки оташ ӯ мнтФӣ шуда ?у асноди азҳоб ба аллоҳ таъолӣаст аз баҳри онкии ҳамаи афъол роҷеъаст бова таъолӣ , иқоли зҳб алслтон бимола азои ахза ва мо ахзау амскаҳи Флои мурсали ?ла . Ва удӯл кард аз зўءи бнўр , пас агар гуфтании зҳби аллоҳи бзўӣҳми эҳтимоли зҳоб будӣ бо зёдтӣ ки дар зўءаст .

Ва тркҳми фии зулмоти лои ибсрўн . Пас зикр торикӣ кард ки он адам нурасту тмси нури бакулӣ ,у ҷамъи тнкири зулмоту васф он кард бзлмтии холиса ки ҳеҷ шабаҳи онро набинад ,у тарки бмънии тарҳ ва ҳиллӣаст ,у тарки як мафъӯл мехоҳад пас сирўрт дар ӯ тзмир кард ва ӯро ҷории маҷрои афъол қулӯб гардонид ва фармуду тркҳми фии зулмоти ҳам чунон ки шоир гуфта :

Ва алзлмаҳи махӯзи ман қўлҳми мо злмки ани тФъли кзо эй мо мнъки лонҳои тсди албсру тмнъи алрؤиаҳ .

Қавли ибни аббосу қтодаҳу заҳҳоку мақотилу садӣ онаст ки ин оят дар шаъни мунофиқон фурӯд омаду мслҳм замир эшонаст Саиди бен ҷбиру Муҳамади бен каъби алқрзӣу атои мигўинд дар шаън ҷуҳудонасту мслҳм замир эшонаст , гуфтанд чун набувват банӣ Исроил мунқатиъ шуд ва бо араб афтод ҷуҳудони қризаҳу нзир ва банӣ қинқоъ дар тӯрӣаи хонданд ки пайғомбари охир алзмон Муҳамад хоҳад буду уммати ваии хиёр халқанд , ва гузин оламу мироси дори пайғомбарон , аз шоми бархестанд ва омаданд то бмдинаҳи Мустафо ки мҳбт ваҳйаст ,у маҳали рисолат ,у ҳарами Мустафо ,у ҳиҷрати гоҳи дӯстони ҳақ . Мардӣ буд бо ин ҷуҳудон ӯро абди аллоҳи бен аҳбон мегуфтанд абӯи алҳибон ва эшонро панд додӣ ва насиҳат кардӣ ,у наъти Мустафоу сирату ахлоқи вай чунонк дар тӯрӣаи дида буд баришон хондӣ , ва гуфтӣ умед дорам ки брўзгори вай дар расм ва ӯро дарёбаму буии имони орм агар ин тамаъ рост шавад ,у ало зинҳор ки қадар вай бидонеду хатар вай бишноседу рисолати ваии бҷону дил қабул кунед ,у қадам аз ҷодаи шариъати ваии бнгрдонид то Саид абад гардид . Ҷуҳудони ин насиҳат қабул карданду тасдиқи Мустафо дар дил медоштанд , ва дар умеди ин равшаноӣ рӯзгорӣ буданд то буқати беъсати Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алау силаму таҳқиқи набуввату рисолати вай . Пас ҷуҳудон чун бъён бидиданд ончӣ мешуниданд ва аз кутуб мехонданд буи кофар шуданд ва дар зулмат куфр бимонаданд . Пас раби Алъоламин эшонро ин мисл зад .

Ин қавли Саиди ҷбир . Аммо қавли ибни аббосу мақотил ва ҷамоатӣ онаст ки ин сифати мноФқонст ва мисли эшон , мегуяд мисли ин мунофиқон дар шаҳодати гуфтану куфр наоне дар дили доштани рост чун мисли мардӣаст яъне қавмӣ ва ин дар луғат араб равост ,у лиҳозои қоли фии алохри алоиаҳи зҳби аллоҳи бнўрҳми қавмӣ дар шаби торик дар биёбоне бемаҳтоб ва бечароғ ки ҳеҷ Фроҷои хешу роҳи хеш наме бенанд , ва аз дадону душманони митрснд , ва дар он торикии лухтии хору гиёҳ фароҳам ниҳанду оташ дар он зананд . Чндонк оташ барафрӯзад эшон фарои роҳи бенанду ҷой хеш бишносанд ва аз дадону душманон эмин шаванд . Пас чун оташ фурӯ мерад эшон дар торикӣу ҳайрати фурӯ монанди ва дар тарс ва ҳарос уфтанд . Он шаб мисли куфр мунофиқонаст ва он оташ мисли шаҳодати эшон , чун шаҳодат гӯйанд дар ислом оянд ва чун бо шаётин хеш расанд . Ва гӯйанд إнои мъкм аз он равшаноӣ шаҳодат беафтанд , ва дар куфри хеши фурӯ монанди , ки ҳеҷ фаро ҳақ набенанд . Маънии дигари ин ки мунофиқон то зиндаанд дар миёни мусулмонони брўшноиии калима шаҳодат мераванд ва эмин менишинанд ва бо мусулмонон якеанд дар аҳкоми шаръ , пас чун бимиранд бзлму ҳайрат боз шаванд ва дар азоб ҷовид бимонанд ва гуфтаанд ташбеҳи мунофиқон боишон ки оташ афрӯхтанд дар шаби торик аз баҳр онаст ки он кас ки аз равшаноӣ дар торикӣ шавад зулмати ваии саъбтару ҳоли ваии душвортар аз онаст ки аз ибтидои худ дар зулмат бошад . Ва ин торикӣҳо яке торикӣ шабаст ,у дигари торикии фурӯи мурдани оташ , сдигри торикии гӯр дар ҳақи мунофиқ .

Савол кунанд ки ҳар ки дар торикӣҳо бошад худ ҳеҷ набинад пас чаҳ маъниро гуфт лои ибсрўн ? пас аз онкии фӣ зулмот гуфта буд ? ҷавоб онаст ки баъзе ҳайвонот дар зулмати бенанду торикии эшонро аз дидан манъ накунад , аллоҳи таъолии бенаӣу равшанои бикбор азишон нафй кард ки эшон чун он ҳайвонон ва чаҳор поён нестанд балки аз он бтронд ва нодонтар аўлӣки колонъоми бали ҳам азл ва дар қуръони злмотсти бмънии куфру ширк чунонк гуфт ихрҷҳми ман алзлмоти إлии алнўр . Ва бмънии сиёҳии шаб чунонк гуфту ҷаъли алзлмоту алнўр . Бмънии аҳўол чунонк гуфт қул ман инҷикми ман зулмоти албру албҳр .

Он гуҳи мунофиқонро сифат кард гуфт сам каронанд , яъне аз самоъи қуръони бкм гунаҳгонанд , яъне аз хондани қуръони ъмии нобиноённд , яъне аз дайни расӯлу мӯъҷизоту длоӣли набуввати вай , ҳар чанд ки бигӯаш зоҳир мешунаванду бзбони зоҳири мигўинд ва бичишам зоҳир май бенанд чунонк раб Алъоламин гуфт Фإнҳои лои тъмии алأбсор аммо чун эътиқоди дилу басирати сар бо он набӯд вуҷӯду адами он яксон буд . Ва қили сами ани самоъи алмдҳу алсноء

Ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам , бкми ани ани итклмўои болмдҳу алсноءи алӣ алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам , ъмии ани рؤиаҳи алхир ва мо инФъ алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силаму асҳоба .

Ва гуфтаанд сам каронанд ки ҳеҷ ҳақ нашунаванд , бкм гунаҳгонанд ки бар шаҳодати гуфтан қӯт наёбанд , ъмӣ нобӣноёнанд ки нишон ҳақ набенанд .

Фаҳми лои ирҷъўн . Пас эшон аз куфри бози нёинди ин ҳукмаст бар шақовати мунофиқону ҳурмони эшон аз имон чунонк أи أнзртҳми أми лами тнзрҳми лои иؤмнўн ҳукмаст бар ҳурмони мушрикони Қурайш . Мегуяд ин мунофиқони ҳаргиз аз куфр тавба накунанд ва эшонро брстохиз бонифоқ ангезанд . Ва злки фӣ

Қавлаи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ибъси кули абди явми алқимаҳи алии мо моти алайҳ . Алмؤмн алӣемонау алмноФқ алӣ нафоқа .

Ва чигуна аз куфр боз оянду раби Алъоламин бшқоўти эшон ҳукм карда ва гуфта إни аллазӣнаи ҳақати алайҳими клмти рбки лои иؤмнўн .

Ва луи ҷоءтҳми кули ояу қзоءи алқозии лои иФсх .

Он гуҳ мислии дигар зад ҳам эшонро гуфт أўи ксиб яъне ӯ косҳоби сиби ин أўи абоҳти рост на шакро , ки бар аллоҳ шак равонӣаст ва дар сифоти вай сазо нест , ва маънӣ онаст ки мисли мунофиқон бо он қавм зананд ки оташ афрӯхтанд ё бойени қавм ки эшонро борон сахтӣ расед баҳри кадом ки мисл зананд ростасту мубоҳ ва дар хури ксиби борон сахтаст ,у ҳўи Фъили ман соби исўб азо назулу анҳдр , Фҳўи алмтри алшдиди алзии ?лаи савт . Ва алсмоءи исм ҷинсаст яке аз он смоўаҳ гӯйанду аслаи самоу лأнаҳи ман самои бсмўи Фқлбти алўоўи ҳамза . Қавмӣ гуфтанд самои ӣнҷо саҳобаст фӣа яъне фии злки алсҳобу қили фии алсиби зулмоти фии зулмаи алсҳобу зулмаи аллилу зулмаи алмтр . Фқди қолўои ани алмтри зулма азо назул болъзобу раъду барқи асли алръди ман алҳркаҳу алсўту албрқи ман албриқу ҳўи алзўء . Раъди бқўли баъзе муфассирон Фриштаҳаст ки аллоҳро тасбеҳ мекунад . Ва дар хабараст ки ҷуҳудон аз расӯл с пурседанд ки ин раъд чист ? Фқоли малики ман алмлоӣкаҳи муваккили болсҳоби маъааи мхориқи исўқи баҳои алсҳоби ҳайси ишоء аллоҳ гуфт Фриштаҳи ист бар меғи муваккил , онро меронад бмхроқи нуру ҳўи шабаҳи алсўт . То онҷо ронад ки фармонаст ,у мхроқи он барқаст ки медурахшад .

Гуфтанд ё Муҳамади си он овоз чист ки мишнўим ? гуфт ки бонги он Фриштаҳаст ки бар меғ мезанад . Чунонк шубони бонг бар гўспнд занад .

Овардаанд аз расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам ки гуфт дар Мадинаи овоз раъд омад овозии баланду дароз бар кашид , гуфтои ҷбрилро пурсидам ки чаҳ мигўинд ? ҷбрил гуфт ман аз меғи пурсидам ки каҷот фармӯдаанд ки борони резӣ ? меғ гуфт заминӣ дар ҳзрмўти онро бимем хонанд фармӯдаанд маро ки онҷои борони резам . Шаҳр ҳўшб гуфт : « алръди малики муваккили болсҳоби исўқаҳи комаи исўқи илҳодии аблаҳи Фозои холовати саҳобаи соҳи баҳо , Фозои Аштади ғазабаи тносрти ман фӣаи алшру ҳаии алсўоъқи алтии рأитм . » ани вҳби бен мнбаҳи қол « салосаи мо азни аҳдои иълмҳои إлои аллоҳ : алръд ,у албрқ ,у алғис . »у қоли абӯи алдрдоء , « алръди ллтсбиҳ ,у албрқи ллхўФу алтмъ ,у албрди ъқўбаҳу алсўоъқи болхтиӣаҳ ,у алҷроди ризқи лқўму раҷази лохрин ,у албҳри бкмолу алҷболи бмизон . » расӯл гуфт ҳар ки ки банки раъди шунӯди худоиро ёд кунанд ки зокиронро аз он газанд нарасад . Ва гуфтӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силам ҳар гуҳ ки овоз раъд шунидӣ : « аллоҳами лои тқтлнои бғзбк ,у лои тҳлкнои бъзобк ,у ъоФно қабл злк . »

Ҳасан басарӣ гуфт « субҳони аллазӣнаи исбҳи алръди бҳмдаҳ ,у алмлоӣкаҳи ман хиФтаҳ , субҳони аллоҳу бҳмдаҳ , субҳони аллоҳи алъзим . » ибн аббос гуфтӣ « субҳони алзии сбҳти ?ла » каъб аҳбор гуфт ҳар ки овози раъди шунӯди се бор бигӯед : субҳони ман исбҳи алръди бҳмдаҳу алмлоӣкаҳи ман хиФтаҳи вайро аз он раъди ҳеҷ газанд нарасад вагар дар он нқмтӣ бошад вай аз он муъоф бошад .

Алсўоъқи ҷамъ соъиқаасту соъиқа оташаст ки аз абр биафтад ва гуфтаанд сиҳаҳ азобаст иқоли ани дуни алърши бҳўрои ман нори тқъи минҳои алсўоъқу лои тсиби зокири аллоҳ .

Иҷълўни أсобъҳми фии озонҳми алзмири лои сҳоби алсиб , ва агар чаҳ лафзи асҳоби мҳзўФсти лекини маънӣ ӯ боқӣаст , пас ҷоӣзаст ки мқўл алайҳ бошад кқўли ҳисон :

Ки тзкир замир карда аз барои онкии маънии моء барадӣасту ҷумла астиноФиаҳаст , кона ёд кардӣ чизе ки муаззини бҳўлу шиддат буд гӯиё . Касе гуфт ҳоли эшон бойен навъ чист ? ҷавоб доданд ки иҷълўни асобъҳм , ва чаро итлоқ асобъ кард дар маҳали аномл ? аз ҷиҳати муболиғаи ман алсўоъқи иҷълўн эй ман аҷалҳо иҷълўн , кқўлҳми саққоаи ман алътмаҳу алсоъқаҳ , ФтсФаҳи раъди ҳоӣли маъаҳо нори лои тмри бшии ءи алои анати алайҳи ман алсъқу ҳў шудаи алсўту алтоءи фӣҳо ллмболғаҳи колъоФиаҳу алкозбаҳ .

Ҳазар аламут мансӯбаст барои онкии мафъӯл ?лааст чунон ки шоир гуфтау ағФри ъўроءи алкрими адхораҳ .

Ва аламути заволи алҳаёт ва гуфтаанд арз фармуд бзди он чунон ки халқи аламуту алҳаёт .

Ва аллоҳи муҳӣти болкоФрини аҳотти ҳам аз рӯй илм бошад ҳам аз рӯй қудрат , ҳосил кардани чизеи бълму қудрати хеш ва расӣдани бҳмгии он аҳотт гӯйанд ва гуфтаанд маънии аҳотт аҳлокаст кқўлаҳи таъолии إлои أни иҳоти бкм эй тҳлкўни ҷмиъо .

Муфассирон азинҷо гуфтанд муҳӣти болкоФрин эй мҳлкҳму ҷомеъаами фии алнор . Мигўинди аллоҳ подшоҳаст бурнои гиравидагон ,у тоўндаҳ боишон ,у расида боишон ,у охири ҳалоккунанда эшон .

أўи ксиби ман алсмоءи маънӣ онаст ки мисли мунофиқон бқўмӣ монад ки гирифтор шаванд баборонеи сахт дар шабии торик . Борони чунон сахту шаби чунон торику раъди чунон бзўру барқи чунон равшан ки митрснди эшон дар он ҳомӯн ки азин сахтӣҳо эшонро соъиқа расад ва бимиранд . Борон мисли қуръонаст лонаи яҳёи улқулуби комаи яҳёи алмтри алмўот ,у зулмот мисли куфр эшонаст ки дар он дармондаанд . Ва раъд мисли он оётаст дар қуръон ки дар он бими эшону тхўиФ эшонаст ,у барқ мисли шаҳодат эшонаст . Яъне ки чун барқи товади миқдории фарои роҳи бенанд дар он торикӣу борон . Ва чун барқи фурӯи истад , боз монанди ин мунофиқон , ҳамчунонанд чун шаҳодат гӯйанд , фаро мусулмонӣ пайванданд . Пас чун вошётин худ расанд шаҳодати худро инкор кунанд ва бо торикӣ куфр уфтанд , ва чунонк барқ доим набошаду дармондаро дар торикӣ аз он нафъии ҳақиқӣ на , мунофиқро аз он шаҳодати ҳам нафъӣ на , ки он шаҳодатро ҳақиқӣ на . Ва чунонк он дармондагон дар торикии ангушт дар гӯш мекунанд то сиҳаҳи азобу соъиқа боишон нарасад ки аз он бим марг бошад мунофиқон ҳамчунин ангушт дар гӯш мекунанд то оёти қуръону ваҳйу танзил ки дар он изҳор сар эшонаст бигӯаш эшон нарасад аз бими онкии дили эшон бон майл кунад ва эшонро босалому имон дар оради чунон бар куфри худ ҳарис буданд ки метарсиданд ки агар аз он беафтанд . Бо салом расанд .

Ҳазари аламут яъне ҳазари алислом , ва эшон ислом куфр мешимуранду куфр марг бошад , чунонк онҷо гуфт أ ва ман кон мето Фأҳииноаҳ эй коФрои Фҳдиноаҳ садӣ гуфт ду марди мунофиқ аз Мустафо с бигурехтанд ва берун шуданд ва эшонро ин ҳоли саъб пеш омад шаби торики борони сахту овози раъду барқу соъиқа , ангушт дар гӯш ниҳоданд дар он ҳол аз бими ҳалоку тарсу ҷон , чун барқи дарахшндаи фарои роҳи диданду пора ء бирафтанд боз чун торикӣ рӯз гирифт ҳам чунон бар пой буданд ва ҳеҷ фарои роҳи нмидиднд . Дарин ҳол бо якдигар гуфтанд : « литнои асбҳнои Фнأтии мҳмдои Фнзъи аидинои фии ядаи Фрҷъоу ҳасани асломҳмо » раб Алъоламин гуфт мунофиқон дар Мадинаи бойени ду марди мунофиқ монанди ки аз пеш расӯл бирафтанд ба байн то чаҳ расед эшонро мисли мунофиқон мисл эшонаст , чун бҳзрт Мустафо оянд ва қуръон шунаванду въду ваъиду аҳволу қиссаи пешинёни ангушт дар гӯш ниҳанд , тарсанд ки агар оятӣ ояд дар шаъни эшону изҳори сари эшон ва фармудани бқтли эшон , аз бими қатлу марги ангушт дар гӯш ниҳанд чунонк он ду мард аз бими соъиқа дар он биёбони ангушт дар гӯш ниҳоданд .

Инаст ки гуфт : иҷълўни أсобъҳми фии озонҳми ман алсўоъқи ҳазари аламут ва чун молу писарон ва ғаниматҳо ва фатҳҳо рӯй боишон дораду иқболи дунё бенанд гӯйанд некӯ динӣаст ин дайни Муҳамади с , ҳамчун он ду мард ки чун барқи дарахшндаи фарои роҳи диданд дар он бирафтанд ва эшонро хуш омад инаст ки гуфт : клмои أзоءи ?лаами мшўои фӣае азоءи ?лаами албрқи алтриқи ФҳзФи алтриқи ллълм ба ва чун балоҳо ва мусӣбатҳо рӯй боишон наад , ва духтарон зойанд ,у амволу амлок эшон нест шавад , мутаҳайир менишинанду мигўинди бад динӣасту нои ин дайни Муҳамад , ҳамчун он ду мард ки чун торикӣ рӯз гирифт мутаҳайир бар пой бимонаданд инаст ки гуфт :у إзои أзлми алайҳими қомўоу қил : клмои أзоءи ?лаами мшўои фӣае клмои анқтъи алўҳӣу тркўо ва мо ихФўну скт алрасул ани ҳдисҳми артоҳўоу Фрҳўоу إзои أзлми алайҳими қомўо эйу азои такаллуми Фиҳму срҳи баҳами тблдўоу тҳирўо .

Ва луи шоءи аллоҳи лзҳби бсмъҳму أбсорҳм ва агар аллоҳи хостии он шаҳодат ки мунофиқ бзбон мегуяд бедил , ва он сухан ки аз расӯл мешунӯд беэътиқод , ин ниюшидан ва он гуфтан ҳар ду аз ваии бози ситадӣ . Чунонк аз кофарони бози ситад . Ва гуфтаанд маънӣ онаст ки агар аллоҳи хостии эшонро якборагӣ ҳалок кардӣ то мустаъсал шудандӣу ному нишони эшон нмондӣ . Самъу басар аз ҷумлаи тани ӣнҷои бзкр махсӯс кард аз баҳри он ки дар ояти пеши зикри басар рафтааст ӣнҷо ки гуфт : фии озонҳм ва дар ояти дигари ихтФи أбсорҳм то ин сухани мҷонс он бошад пас гуфт : إни аллоҳи алии кули шайъи ءи қадири аллоҳ бар ҳамаи чиз қодираст ва бар ҳамаи кори тавоно то мунофиқон аз стўту бأси ҳақи бҳроснд , мегуяд бипарҳезед аз мходъти расӯлу ёрону муъминон ,у Фрҳиби эшон мҷўӣид ва битарсед аз уқубату нқмти ман ки худовандам , ки ман ҳар чизро тўонндаҳам ва бо ҳар коўндаҳи тоўндаҳ .

Икоди албрқи истиноф сонӣаст гӯиё ҷавоб кист ки мегуяд мо ҳолҳми маъаи тлки алсўоъқ ?у коди гардонӣдан аз афъол мқорбаҳаст , ки вазъ кардаанд аз барои наздики гардонӣдан .

Чиз аз вуҷӯд аз ҷиҳати ориз шудан аз сабаб ӯ лекин мавҷӯд набошад , ё аз ҷиҳати Фқди шарт ё аз ҷиҳати вуҷӯди монеъ ,у ъсӣ мавзеаст аз барои раҷо , пас он хабар маҳзаст . Ва алхтФи алохзи бсръаҳу қрии ихтФи бксри алтоءу ихтФи алии анаи ихттФи Фнқлти алтоءи илои алхоءи сами адғмти фии алтоءу ихтФи бксри алхоءи лолтқоءи алсокнину атбоъи алёءи лҳо .

Клмои أзоءи ?лаами мшўои фӣаи истиноф солисаст гӯиё ки гуфтанд ки чаҳ мекунанд эшон бо он рубудани раъду барқу гӯш гирифтан ? дар ҷавоб гӯйанд клмои азоءи ?лаами илои алохру азоء агар мутаъаддӣаст мафъӯлаши мҳзўФст , яъне клмои нури ?лаами ммшии ахзўаҳ .

Ва агар лозимаст маънӣ онаст ки клмои лмъи ?лаами мшўои фӣаи фӣ матраҳ навен ,у азлм низ ҳам чунон мутаъаддӣ омадааст , манқӯл аз зулми аллилу қроءти зулм бар бноءи мафъӯл шоҳид онаст . »