Қавлаи таъолӣ : Фозкрўнии أзкркм . . . Мустафо гуфт дар тафсири ин ояти иқўли аллоҳи ъзу ҷли азкрўнӣ ё мъшри алъбоди бтоътии азкркми бмғФртӣ аллоҳ мегуяд ъзи ҷалолаи рҳикони ман : марои тоъат дор бошед ва бандагӣ кунед то шуморо биёмурзам . Аз ӣнҷо гуфт Мустафои с ҳар ки худоиро ъзу ҷл тоъат дорад ва бандагӣ кунад , ва фармонҳои вайро пеш шавад , аз ҷумлаи зокронст , агар чаҳ намози навофилу рӯзаи ттўъу таловати қуръон камтар кунад . Ва ҳар ки нофармон шавад ва тоъат надорад аз ҷумла фаромӯш коронаст , агар чаҳ намоз бисёр кунад ва рӯза дорад ва қуръон хонд , пас ҳақиқати зикри тоъати дористу ҳасани кирдор , на оростани сухану муҷарради гуфтор . Муфассирон дар тафсири ин ояти ҳамин маънӣ гуфтаанд дар лафзҳои мухталиф , ботФоқи маъонии Фозкрўнии أзкркми маро ёд доред ва ёд кунед бозодӣ кардани некӯу парастиши пок , то ёд кунам шуморо бподоши некӯ ,у афзӯнии неъмат . Маро ёд кунед дар сарои меҳнати бзбони Фоқт , аз сари зиллат , бсдқу иродат , бар бисоти муҷоҳидат , то ман шуморо ёд кунам дар сарои қурбат , бзбони аноят аз сари риоят , бсдқи ҳидоят , бар бисоти мкошФт , маро ёд кунед бар бисоти хизмат , дар айёми ғурбат , дар мушоҳидаи миннат , бар тарки одат , миёни шарму ҳурмат , то ман шуморо ёд кунам бар бисоти зулфат , дар айёми мшоҳдт , миёни инбисоту руят , Фозкрўнии болтоъоти азкркми болмъоФот , Фозкрўнии болмўоФқоти азкркми болкромот , Фозкрўнии болдъоءи азкркми болътоء , Фозкрўнии фии алнъмаҳу алрхоءи азкркми фии алшдаҳу алблоء , Фозкрўнии бқтъи алълоӣқи азкркми бнъти алҳқоӣқ , Фозкрўнии ман ҳайси антм , азкркми ман ҳайси ано ,у лзкри аллоҳи Акбар . Қоли алосмъии раъйати аъробёи болмўқФи иқўли илоҳӣ ! аҷати алики алосўоти бзрўби аллғот , исӣлўнки алҳоҷот ,у ҳоҷатии алики ан тзкрнӣ ъанд алблоءи азои нсинии аҳли алднё . Ва қоли Сафёни бен ъиинаҳи блғнои ани аллоҳи субҳонаи қоли аътити ибодии молўои атийяти Ҷабраилу Микоили канти қади аҷзлти лҳмо , қиллати азкрўнии азкркм ,у қиллати лмўсии қул ллзлмаҳи лои тзкрўнӣ , фонии азкри ман зкрнӣ ,у ани зикрии аёҳми ани алънҳми бмўсӣ ваҳй омад ки эй Мӯсои золимонро гӯй то маро ёд накунанд ки агар эшон маро ёд кунанд ман эшонро бтрду лаънат ёд кунам , чунон ки чун муъминони маро ёд кунанд ман эшонро брҳмту мағфират ёд кунам . Садӣ азинҷо гуфт дар тафсири ояти лӣси ман абдии зикри аллоҳи алои зикраи лои изкраҳи муъмини алои зикраи болрҳмаҳу лои изкраҳи кофари алои зикраи бъзоб . Ва расӯли худоиро пурседанд ки аз корҳо чаҳ фозилтар ва аз кирдорҳо чаҳ некӯтар ? гуфт онки бимирӣу забонат тар бошад бзкри худои ъзу ҷл , он гуҳ гуфт хабар кунам шуморо ки беҳтарини аъмоли шумоу пазируфтау писандидатарин он бнздики худованди шумо ,у ончӣ беҳтараст аз зару сими бсдқаҳ додан , ва аз ҷиҳод кардан бо душманон дайн чист ? гуфтанд он чист ё расӯли аллоҳ ? гуфт зикри худои ъзу ҷл ва аз зикрҳо ҳеҷ чиз нест фозилтар аз қуръони хондан , хосса дар намоз чунонк Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : « қроءаҳи алқуръони фии алслоаҳи афзали ман алқроءаҳи бғири алслоаҳу қроءаҳи алқуръони бғири алслоаҳи афзали ман аззикру аззикри афзали ман алсдқаҳу алсдқаҳи афзали ман алсёму алсёми ҷинаи ман алнор ,у лои қавли алои баъамал ,у лои қавлу лои амали алои буния ,у лои қавлу лои амалу лои неа , алои бособаҳи алснаҳ .

Сами қоли таъолӣ :у ашкрўои лӣу лои ткФрўни бшкр неъмат фармуд ва аз куфрон наҳй кард , ва ҳар чанд ки аз рӯй зоҳир ҳар ду яксонаст аммо аз рӯй маънӣ дар ҷамъи миёни ин ду калима Фоиднӣ некӯаст , ва он онаст ки то касеро ва ҳам науфтад ки шукри неъмати бмқтзии амри мутлақи як бор беш нест , бал ки ҳар соъатӣ ва ҳар лҳзтии шукри манъам воҷибаст , ки агар шукр накунӣ куфрон бошад ва ин манеҳӣаст ки мегуяду лои ткФрўн ё أиҳои аллазӣнаи омнўо . . . . Алоиаҳ . . . Мегуяд эй гиравидагон : астъинўои болсбру алслоаҳ ёрӣ ҷӯйед бар растан аз оташ , ва расӣдан ба пирӯзии бадви чизи бшкибоиӣу бнмоз ки дар намоз шифоаст ва дар шикебеи фараҷ , Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт : алсбри мифтоҳи алФрҷ ,у фии алслоаҳи шФоء »

Ва гуфтаанд дар маънии оят ( астъинўои болсбри алии алслўот ) ёрӣ ҷӯйед бар тмҳиси гуноҳони хеш ,у куффорати он бсбр кардан дар адоءи Фроӣзу хосса дар намоз , ки он борӣ гаронасту кории азим , чунонк раб алъзаҳ гуфту إнҳои лкбираҳи إлои алии алхошъини Мустафо ъ маози ҷабалро гуфт он гуҳ ки аз вай савол кард ҳдснии баъамали идхлнии алҷнаҳу лои асأлки ани шайъи ءи ғайра

Фқоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами бахи бах ! лақади сأлти ани азиму анаи лисири алии ман ?ераади аллоҳи болхир , сами қол « тؤмни биллоҳу алиўми алохру тақӣами алслоаҳу тааббуди аллоҳи вҳдаҳи лои тшрк ба шиӣо

Пас баён кард ки собиронро чаҳ савобаст эшон ки бори аҳкоми шаръи кашанд ,у Фроӣз ҳақ гузоранд , Фқол .

إни аллоҳи маъа алсобрин гуфт ман ки худовандам бо эшонам бҳФзу риояту аноят , асҳбҳму аҳФзҳму أтўлоҳму амтъҳм .

Ва лои тқўлўои лмни иқтли фии сиблати аллоҳи أмўоти алоиаҳ . . . Сабаби нузули ин ояти он буд ки рӯзи бадари чаҳордаҳи марди мусулмон кушта шуданд , шаш аз муҳоҷирон буданд ва ҳашт аз ансор , мардумон мегуфтанд эшонро ки фалони мард ,у фалони мард , Наими дунё аз ваии бгшт , раб Алъоламин гуфт магӯӣед чунин ! ки эшон мурдагон наанд балки зндгоннди бнздики худованди эшон , шодону нозон , таому шароби биҳишт беҳисоб боишон мерасаду локини шумо нмидонид . Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам гуфт « ани арвоҳи алшҳдоءи фии аҷўоФи тайри Хизри тсрҳи фии смори алҷнаҳу тшрби ман анҳорҳо ,у тأўии боллили илои қнодили ман нури муъаллақаи болърш »

Мари расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами явми аҳади алии мсъби бен ъмиру ҳўи мақтӯл , ФўқФи алайҳу дуои ?ла , сами қрأи ман алмؤмнини риҷоли сдқўои мо ъоҳдўои аллоҳи алайҳ . сам

Қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « ани расӯли аллоҳи ишҳди ани ҳؤлоء шуҳадоъ ъанд аллоҳи явми алқимаҳи Фотўҳму зрўҳму слмўои алайҳим , Фўи алзии нафасии бедаи лои ислми алайҳими аҳади илои явми алқимаҳи алои рдўои алайҳи ирзқўни ман смори алҷнаҳ ва туҳафҳо . »

Ва қоли слии аллоҳи алайҳу ?алау силами иътии алшҳиди сет хисол ъанд аввали қатраи ман дама , икФри анҳу кули хтиӣаҳ ,у ирии мақъадаи ман алҷнаҳ ,у изўҷи ман алҳўри алъайн ,у иؤмни ман алФзъи алокбр ва ман азоби алқбр ,у иҳлии ҳиллӣаи алоямон . Ва ани инси қоли баъс алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами сиррӣаи Фқтлўоу ани Ҷабраили أтӣ алнабӣ Фохбраҳи анҳми қади лқўои рбҳми ъзу ҷли фарзии анҳуаму арзоҳм . Қоли инси кнои нқрأ оё блғўои қўмнои анои қади лқинои рбнои фарзии ъноу арзоно

Агар касе гуяд ки ин шаҳидон агар зндгоннду мртзқон пас чунаст ки дар ҷсти эшон тасарруф нест ,у зиндагонро тасарруф ҷст бошад лои маҳола ? ҷавоб онаст ки на ҳар ки дар ҷсти вай тасарруф нест мурда буд , на бинӣ ки мардум дар хоб шавад ва дар ҷсти вай тасарруф намонаду вай мурда нест ? ва кас бошад ки дар хоб чизе бинад ки аз он андӯҳгин шавад , ва бошад ки аз хоби даройад ва ҳануз он бақиятаи андӯҳ бо вай буд , то бадоне ки дар он ҳол зиндааст агар чаҳ мутасарриф нест , ҳамчунин арвоҳи шуҳадо ҷоӣзаст ки аз аҷсоми эшон мФорқт гирад , ва он гуҳи бнздик худованд бошад на мурда , пас эшонро аз ин ҷиҳат мурда набояд гуфт балки шаҳид бояд гуфт , аз онки ваии бнздики худоӣ зиндааст ва рӯзӣ мехӯрд чунонк гуфт бал أҳёء ъанд рбҳми ирзқўну биҷои хеши шарҳи он бтмомӣ гуфта шавад ани шоءи аллоҳ .

Ва лнблўнкми алоиаҳ . . . Алнўни фӣаи ллтأкид ,у алломи ҷавоби қисми мҳзўФи алии тақдиру аллоҳи лнблўнкм эй лнъомлнкми муомилаи алмхтбр , гуфт бо шумо он мъомлт кунем ки касе ки озмоиш кунад бшии ءи ман алхўФу алҷўъи алии тақдир , шофиӣ гуфт ин хавфи бим душманаст дар ғзо , ва ин гуруснагии рӯзаи моҳ рамазонаст ва ин кост аз моли зкоаҳи сомит , ва ин кост аз тани озод кардани бардагон , ва ин кост аз миваи садақаи хурмоу ангур ва гуфтаанд ки ҷўъи он қаҳтаст ки аҳли Маккаро ҳафт соли расида буд . Ва нақси ман алأмўоли он буд ки молу неъмат аз даст эшон бишуд . Ва алأнФси беморӣу перӣ ва маргаст . Ва алсмроти марги фарзандон ки фарзандро самара дил хонанд злк

Фии қавлаи слии аллоҳи алайҳу ?алау силам « азои моти валади алъбди қоли аллоҳи лмлоӣктаҳи أи қбзтми валади абдӣ ?

Фиқўлўни нъм . Фиқўли أи қбзтми самараи фуода ? Фиқўлўни нъми Фиқўли мо зои қоли абдӣ ? Фиқўлўни ҳмдку астрҷъи Фиқўли абнўои лъбдии битои фии алҷнаҳу смўаҳи байти алҳмд .

Ва абтлоءи эшон бойен чанд чиз аз баҳри он буд ки то чун пасинён шунаванд зӯдтар ба пазируфтани дайну атбоъ саҳоба даройанд , ки гӯйанд агар на ин дайни ҳақ будӣу ҳуҷҷати он равшани эшон барин балоҳо ва мусӣбатҳо бо ин дайн сабр накардандӣ , пас он эшонро чун бурҳонӣ бошад , бад-ӣни ҳақ дар оянду атбоъ саҳоба кунанд . Он гуҳи Мустафоро гуфту башари алсобрини аллазӣнаи إзои أсобтҳми мсибаҳи қолўо . . . эй меҳтар ! ин шикебёнро бар он мусӣбатҳо ва меҳнатҳо бишорати даҳ , онон ки чун мусӣбатӣ боишон расад гӯйанд : إнои ллаҳу إнои إлиаҳи роҷъўни анои ллаҳ эй нҳну амўолнои ллаҳи ъбидоу малико , иФъли фӣҳо мо ишоءу إнои إлиаҳи роҷъўн эй мақруни болбъси баъди аламути Фоллаҳи таъолии қодири алайҳ . Анои ллаҳ иқрораст ббъс ва нашӯру савобу уқоб , ки аллоҳи бон қодираст ва онро тавоноу бони доно .

Қол алнабӣ « ман астрҷъ ъанд алмсибаҳи ҷабри аллоҳи мусӣбатау аҳсани ъқбоаҳу ҷаъли ?лаи хулафои солҳои ирзоаҳ »

Ва қоли мо ман мусалламу лои мусалламаи исоби бмсибаҳи Фзкри мсибаҳу ани қадами аҳдҳо Фиҳдси лҳои астрҷоъо , алои аҳдси аллоҳи ?лау эътоа мисли савобҳо явми асиби баҳо .

Ва қоли ъкрмаҳи тФии Сироҷ алнабӣ слии аллоҳи алайҳу ?алау силами Фқоли إнои ллаҳу إнои إлиаҳи роҷъўни Фқил ё расӯли аллоҳи أи мсибаҳи ҳай ? қоли нъм ! кули шайъи ءи иؤзии алмؤмни Фҳўи ?лаи мсибаҳ .

Ва қоли арбъ ман кун фӣа банӣ ?лаи байти фии алҷнаҳ : алмътсми балои илоҳи алои аллоҳи лои ишки фӣҳо , ва ман азои амали ҳасанаи сртаҳу ҳамди аллоҳи алайҳо ,у азои амали сиӣаҳи соءтаҳу астғФри аллоҳи минҳо ,у азои исобатаи мсибаҳи қоли إнои ллаҳу إнои إлиаҳи роҷъўн .

Пас эшонро ваъда дод ки агар дар мусӣбатҳо сабр кунанд ва ҷазаъ накунанд ва астрҷоъ гӯйанд , бар эшонаст аз худованди эшон на як раҳмат балки раҳматҳо , пас якдигар , азин ҷиҳати салавот бҷмъ гуфт .

أўлӣки алайҳими салавоти ман рбҳму раҳмау أўлӣки ҳам алмҳтдўну салоа раҳматасту сноءи некӯ ,у раҳмати худованд бар бандагон фаровонасту вуҷӯҳи он бисёр дъоءи эшон иҷобат мекунад , ва бар тоъати андаки сипос дорӣ мекунад ,у рӯзии фарох боишон май расонад ,у баракат дар маош ва дар зиндагонӣ мекунад , ва дар ҳоли дармондагӣу бечорагӣу беморӣу дарвешӣ фарёд мерасад , ва бар душманон нусрат медиҳад ,у тавфиқи тоъату равшанои маърифат ва ҳидоят медиҳад . Инаст ки раб алъзаҳ гуфту أўлӣки ҳам алмҳтдўни қили ҳам алмҳтдўни алиўми ило алҳақу алсўоб ,у ғдои илои алҷнаҳу алсўоби умри хитоб чун ин оят бар хондӣ гуфтӣ нъми алъдлону неъмати алълоўаҳ , ании болъдлини аўлӣки алайҳими салавоти ман рбҳму раҳма ,у болълоўаҳи қавлау أўлӣки ҳам алмҳтдўн