Қавлаи таъолӣ : إни алсФоу алмрўаҳи сафои снки сипед сахт бошад яъне софӣ ки дар он ҳеҷ хилтӣ набӯд аз хоку гулу ғайри он ,у Марва сангӣ бошад сиёҳу сусту нарм ки зуд шикаста шавад . Ва гуфтаанд одаму ҳавво чун онҷои расиданди одами бкўаҳи сафо фурӯ омаду ҳаввои бкўаҳи Марваи пас ҳар ду кӯҳро баноми эшон бози хонданд , сафо аз он хонданд ки одами сафии онҷо фурӯ омад ,у Марва аз он гуфт ки мрأаҳ яъне ҷуфти одами онҷо фурӯ омад . Ман шаъоъири аллоҳ эй мтъбдотаҳи алтии ашърҳои аллоҳ , эй ҷаълҳо аъломои лно . Шаъоъири аллоҳи эъломи дайн ҳақ бошад ва нишонҳои миллати ҳанифӣ , аммо ӣнҷои маносик ҳаҷ мехоҳад , факонаи қол « ани алтўоФи болсФоу алмрўаҳи ман эъломи дайни аллоҳу маносики ҳаҷа » тавоф кардани миёни сафоу Марва аз маносик ҳаҷаст ва аз арқони он , ва ин тавоф онаст ки уламои онро саъй хонанд , Мустафо ъ гуфт : « ани аллоҳи кутуби алайкуми алсъии комаи кутуби алайкуми алҳҷ »

Ва қолати ъоӣшаҳ « лъмрии мо ҳаҷи ман лами исъи байни алсФоу алмрўаҳ » лони аллоҳи субҳонаи иқўли إни алсФоу алмрўаҳи ман шаъоъири аллоҳу Мустафо ъ чун баробар сафо расед ин оят бархонад он гуҳ гуфт абдأи бмои бдأи аллоҳ ба Фбдأи болсФоу рқии алайҳ , ҳатто азои раъии албити машй , ҳатто азои тсўбти қудамоаи фии алўодии саъй .

Ибни аббоси қавмиро дид ки миёни сафоу Марва тавоф мекарданд , гуфт ин суннати модар Исмоиласт ки чун Исмоили гурусна ва ташна шуду вай танҳо буду кас аз одамиёни ҳозир на ,у таому шароб на , бархесту бкўаҳи сафо бар шуд ва рӯй дар водӣ кард , то худ ҳечкасро бинад , ҳечкасро надид фурӯ омад , чун бўодӣ расед гӯшаи дръ бар гирифт ва бишитофт , ва гарм бирафт то бар Марва рафт , дар нигараст касро надид , дигари бора фурӯ омад қасд сафо кард , то ҳафт бори чунин бгшт , пас раби Алъоламин баракоти қадами вайроу мтобъти суннати вайро он тавоф бар ҷаҳонён фарз кард то бқёмт .

Фмни ҳаҷи албити أўи аътмр . . . Маънии ҳаҷу умраи зиёрат кардани хонаи каъбаро ,у қасди он доштан . Мегуяд ҳар ки ҳаҷ кунад ё умраи Флои ҷиноҳи алайҳи أни итўФи бҳмо бар вай танагӣ нест ки миёни сафоу Марва саъй кунад . Ташдид дар тоء аз ахФоء тоءаст дар тоء , асли он иттўФаст . Ва асл қисса онаст ки дар замони ҷоҳилияти мардӣу занӣ дар каъба шуданд бФоҳшаҳ эй ,у номи марди асоФи бен иълӣ буду номи зани ноилаи бинти алдик , ҳар дуро масх карданд , пас араби эшонро берун овараданд ,у ибратро яке бар сафо ниҳоданд ва якеро бар Марва , то халқ аз атроф меомаданд ва эшонро медиданд . Рӯзгор баришон дароз шуд ,у пасинён бо эшон алиф гирифтанд , чашмҳо ва дилҳо аз эшон пар шуд , шайтон боишон омад ва гуфт ки падарони шумо ӣнонро май парастиданад , ва эшонро бар парастиш онон дошт . Рӯзгори дароз дар замони фатрату ҷоҳилият , пас чун аллоҳи таъолии расӯли худро ба пайғоми бнўохт ,у ислом дар миёни халқ пайдо шуд , қавмӣ аз мусулмонон ки дар ҷоҳилият дида буданд ки он ду бутро май парастиданад , тҳрҷ карданд аз саъй кардани миёни сафоу Марва , тарсиданд ки дар чизе уфтанд аз онкӣ дар замони ҷоҳилият дар он буданд .

Аллоҳи таъолии ин оят фиристод ки саъй кунед , ва он ҳараҷ ки эшон медиданд аз эшон биниҳод .

Агар касе гуяд ки чун фармуд ки ҳаҷу умра аз шаъоъири аллоҳ , дигар фармуд Флои ҷиноҳи алайҳи ани итўФи бҳмо ? мегӯйем ки бар сафои асоФ буд ва бар Марваи ноила ва он ду бут буд , ва баъзе гуфтаанд ки ду кас буданд мардӣу занӣ зонён ва акнӯн аз чаҳор рукни ҳаҷи яке саъйаст , бмзҳби шофиӣу молику Аҳмад ,у тарки он раво нест ва ҳеҷ чизи биҷои он ноистд . Аммо бмзҳби бӯи Ҳанифаи саъй аз воҷибот ҳаҷаст на аз арқони он ,у қурбони биҷои он бистад . Ва далели шофиӣ хабарӣаст ки Мустафо ъ гуфт « асъўои ?фони аллоҳи кутуби алайкуми алсъӣ » .

« ва ман итўъи хиро » қроءаҳи Ҳамзау ксоиӣ « ман итўъ » биё ва ҷузамаст асли он иттўъ мегуяд ҳар ки берун аз Фроӣз амалӣ кунаду тоъатии ораду тақаррубии намояди бтўоФ кардани гирди хонаи каъба ё бнмози навофил , худои ъзу ҷл аз вай бипасандаду сипос дорӣ кунад ва бидон подош диҳад .

Фإни аллоҳи шокири алӣами шокир номӣаст аз номҳои худованди ъзу ҷл ,у маънии ин ном онаст ки аз бандаи тоъати хиради пазирад ва онро бузург кунаду ътоءи худ бисёр диҳад ва онро андаки шимурд . Азинҷо гуфтаанд добаҳи шакури чорпое ки алаф андак хӯрду зуд фарбеҳ шавад , на бинӣ ки худои ъзу ҷли ин ҳамаи неъмати роҳату анвоъи лаззоту шаҳавот дар дунё бар бандагони худ рехт , он гуҳи онро чизе андак хонд ва гуфт « қул матоъи алднёи қалил » ва дар уқбои он ҳамаи каромат ва навохт ки дар биҳишти дӯстонро дод онро ғурфа хонд ва гуфт أўлӣки иҷзўни алғрФаҳи бмои сбрўоу тоъоти бандау аъмоли вай чун боз гуфт агар чаҳ андакасту ночизи онро бисёр хонд ва бар вай сано кард ва гуфту алзокрўни аллоҳи ксиро ва алзокрот инаст маънии шокир дар номҳои худованди ъзу ҷли гуноҳи бузург аз банда дар гузорад ,у тоъати хирад бузург кунад ,у ътоءи бузурги худ андаки шимурди субҳонаи мо акрамаи бъбодаҳу алтФаҳ ! إни аллазӣнаи иктмўни мо أнзлно . . . Алоиаҳ . . . Умуми ин оят далеласт ки ҳар он кас ки илм пинҳон кунад ва аз аҳли хеш боз гирад мустуҷиб уқубат гардад .

Ва бҳзои қол алнабӣ « ман сӣли ани илми Фктмаҳи أлҷмаҳи аллоҳи блҷоми ман нор » ва ин маънии мунофии он хабар нест ки Мустафо гуфт : « возеъи алълми фии ғайри аҳлаи колмонъи аҳла »

Ки ин махсӯсаст баннои аҳл , ки дар шари истионат бълм кунаду ҳақи он бншносд ,у ҳурмат он надорад , ва ин илм ба наздики аллоҳи камтар аз дунё нест ки Мустафо ъ гуфт : « арзи ҳозири ёкли минҳои албру алФоҷр »

Ҷузи онкӣ дар шаръ аз сафеҳ ки инфоқи он на бар ваҷҳ хеш кунад манъ кунанд Фзлки фии қавлаи таъолӣу лои тؤтўои алсФҳоءи أмўолкм . . . Алоиаҳи إни аллазӣнаи иктмўн . . . Алоиаҳ муфассирон гуфтанд ӣнони уламоу руасоӣ ҷуҳудонанд чун каъби ашрафу ибни сўрёу каъби асиду амсоли эшон . Мегуяд эшон ки пинҳон карданд ончии мо аз осмон фурӯ фиристодем ман албинот аз ончӣ равшан кардем , ва дар тӯрӣаи баён он фиристодем аз ҳалолу ҳарому ҳудӯду Фроӣзу раҳм .

Ва алҳдии сифату наъти Мустафо ъ ,у исботи набуввати вай . Ва иқоли албиноти мшори баҳои илои алоёти алмнзлаҳ ,у алҳдии илои мо истдл ба ман аломорот .

Ман баъди мо биноаи ллноси фии алкитоби пас аз онк банӣ Исроилро дар китоби тӯрӣаи ин ҳама равшан кардем эшон пинҳон мекунанд . أўлӣки илънҳми аллоҳи маънии лаънат ронданасту давр кардан аз раҳмату хайри хеш , мегуяд баришон ду лаънатаст яке лаънати ҳақи дигари лаънати халқи лаънат ҳақ онаст ки эшонро баранд ва аз раҳмати худ давр кунад ,у лаънат халқ онаст ки аз худои ъз ва ҷл хоҳанд то эшонро аз бар хеш баранд ва аз раҳмати худ давр кунад . Ва лаънат халқ онаст бонкаҳ гӯйанд аллоҳами алънҳм ва хилофаст миёни уламо ки ин лоънон кианд ? қавмӣ гуфтанд Фриштгоннд , ибн аббос гуфт кули шайъи ءи алои алҷну алонс . Ҳасан гуфт « ибоди аллоҳи аҷмъўн » заҳҳок гуфт « ани алкоФри азои вазъи фии ҳФртаҳи қили ?лаи ман рбк ? ва ман набик ? ва мо динк ? Фиқўли лои адрии Фиқоли ло дарят сами изрби зарбаи бмтрқаҳ , Фисиҳи сиҳаҳи исмъҳои кули шайъи ءи алои алсқлини Флои исмъи савтаи шайъи ءи алои лаъна , Фзлки қавлау илънҳми аллоънўну қоли ибни масъӯди ҳўи алрҷли илъни соҳибаи ФтртФъи аллънаҳи фии алсмоءи сами тнҳдри Флои тҷди соҳибҳо алзии қили ?лаи аҳлои лзлку лои алмтклми баҳои аҳлои лҳо , Фтнтлқи Фтқъи алии алиҳўд . Ва қоли муҷоҳиди аллоънўни албҳоӣми тлъни Асоа банӣ одами азои аснти алснаҳу амски алмтр , қолат ҳозо башуам банӣ одаму анмои қол « аллоънўн » лонаи васфҳо бсФаҳи алъқлоءи кқўлаҳи таъолӣу алшмсу алқмри рأитҳми лии соҷдини إлои аллазӣнаи тобўои алоиаҳ . . . Магари қавмӣ ки тавба кунанд азин ҷуҳудон ва аз ширк боямон оянд ва аз маъсият ботоъат гирданд . Ва أслҳўо ва дилҳои каж карда ва табоҳ карда рост кунанд , ва бо роҳ оваранд , ва сарҳои худ бо ҳақ ободон доранду бенавоу сифату наъти Мустафо ки пӯшида медоштанд ошкоро кунанд , ва бар халқ равшан доранд Фأўлӣки أтўб алайҳим эшонанд ки эшонро май бозпазирам ва аз гуноҳашон дар гузарам ва биёмурзам , ва ман худованди бози пазирндау меҳрбонам аз ман бахшояндатар ва меҳрбонтар кас нест бар бандагон .

إни аллазӣнаи кФрўоу мотўо ва ҳам куффори алоиаҳ . . . Эшон ки кофар меринд лаънати худоӣ бар эшонасту лаънати Фриштгон ,у ҳамаи мардумон , агар касе гуяд аҳли дайни эшон лаънат накунанд бар эшон пас чаро ҳама мардумон гуфт ? ҷавоб онаст ки ин дар қиёмат хоҳад буд , ки аввали худои ъзу ҷл бар кофарон лаънат кунад пас Фриштгони пас ҳамаи мардумон ,у злки фии қавлаи явми алқёмаҳи икФри бъзкми ббъзу илъни бъзкм баъзан ва раво бошад ки тахсӣси дарин умум шавад ва мؤмнонро хоҳад , то ҳам дар дунё лаънат кунанд бар эшон ва ҳам дар уқбо . Ва қоли Ассадии лои итлоъни аснони муъминону лои кофарони Фиқўл , аҳдҳмои лаъни аллоҳи алзолм , алои ваҷабати тлки аллънаҳи алии алкоФри лонаи золим . Холидин фӣҳо ҷовид дар он лаънатанд дар миёни оташ яъне ки ҳамеша аз раҳмат ва хайр давранду бъзоби наздик , ки ҳаргизи он азоб азишон барнадоранд ва сабк накунанд , ва муҳлат ндиҳанд ки боз оянд узрӣ хоҳанд , ва даришон худ нанигаранд ва на хозинони сухани эшонро ҷавоб кунанд ва на фарёд расанд .