Қавлаи таъолӣ : қул аллоҳам , молики алмалик . . . Ибн аббос гуфт : маози бен ҷабал аз масҷиди расӯли бозмонд ва намешуд , расӯл ӯро дид , гуфт : ё маоз ! чаро аз масҷид боз монадӣ ва наме ое ? гуфт ё расӯли аллоҳи иўҳнои ҷуҳудро бар ман динӣаст , ва бар роҳам мутарассид нишаста ва чизе надорам ки ин дайн бигзорам , тарсам ки агар берун оем маро бмсҷд нагузорад , ва аз ҳазрати ту боз дорад . Расӯл гуфт : ё маоз ! хоҳӣ ки аллоҳи гардани ту азин дайн озод кунад , ва кор фурӯбаста бигушоед , бар хон қул аллоҳам . . То охир ҳар ду оят . Маоз гуфт , хондаму аллоҳи таъолии он кор бар ман осон кард ,у дайн гузорда шуд . Ва брўоитии дигари ин қиссаи дайн бо алӣ ъ рафт . Расӯли аллоҳи си алиро гуфт : қул аллоҳами молики алмалик бар хон он гуҳи бохри гӯй

« ё рҳмни алднёу алохраҳу рҳимҳмои тътии минҳои мо тшоءу тамассуки минҳои мо тшоءи ақзи ании аддӣну ағннии ани алъилаҳ » , ибн аббос гуфт : ки аз Мустафо с шунидам ки номи аъзами худоӣ дар сӯраи ол умронаст дар оят : қул аллоҳами молики алмалик .

Аммо сабаби нузули ин оят : муфассирон гуфтанд ки : Мустафои сро фатҳи Маккаи баромад ,у уммати худро ваъда дод бмлки порсу рӯм . Мунофиқону ҷуҳудонро ин сухани бас давр омад ва мстбъд доштанд ва гуфтанд , куҷои сӯрати бандад ки малики Форсу рӯми бойени уммат қарор гирад ! ! Муҳамадро Маккау Мадина на басаст ? то низ ба Форсу рӯм тамаъ дорад ! раби Алъоламин оят фиристод : қул аллоҳами молики алмалик . . . . Ва гуфтаанд ки ваъда додани Мустафои уммати худро бмлки порс ва рӯм онаст ки рӯзи хандақ бар ёрон қисмат кард ки ҳар даҳ касро чиҳил гази хандақ мебояд кунад ,у салмони мардӣ бо қӯт буд , муҳоҷирон гуфтанд аз мост , ансор гуфтанд аз мост , Мустафо с гуфт ва навохт салмонро : « салмони мнои аҳли албит »

Амри бен ъўФ гуфт ман будаму салмону ҳзиФаҳи нӯъмон ва шаш каси дигар аз ансор ва чиҳил гази насиби мо , чунон ки расӯли худо дар он хат кашида буд , гуфт моро сангии сахт пеш омад ки олоти мо ҳама дар он шикаста шуд , ва аз он дармондем ва аз он ҷо баргаштану хати бгзоштн рӯй набӯд . Салмонро бҳзрти Мустафо с фиристодем то вайро азин ҳол хабар диҳад . Мустафо биёмад ,у табар аз дасти салмон фаро гирифт , ва яке бар он санг зад , пора шикофта шуд ва аз он захми табари вай нурӣ битофт , ки чаҳор гӯшаи Мадина аз он равшани гашт , монандаи чароғи равшан дар шаби торик . Мустафои с такбирӣ гуфт , мусулмонон ҳамчунин такбир гуфтанд . Яке дигари бузад , ҳам барин сифат , ва ҳам барон сон равшаноӣ битофт . Сеюм бори ҳам чунон бар он нсқ , ва он санги шикастаи гашту пора пора шуд . Салмон гуфт : ё расӯли аллоҳ ! аҷаб чизе дидам ки ҳаргиз монанди он надида будам ! расӯли худо бо қавм нагирист ва гуфт : шумо ҳамон дидед ки салмон дид ? гуфтанд : оре , дидем ! расӯл гуфт бовели зарб ки он нур пайдо шуд кӯшкҳои ҳираҳу мадоини касрӣ ҷумла бидидам , ва Ҷабраил омаду маро хабар кард ки : уммати ту бар ончӣ дидӣ ғалаба кунанд ,у подшоҳии он диёру ақтори эшонро бошад ,у зарбати дувум ки нур пайдо шуд кӯшкҳои ҳмир аз замини рӯми бмн ошкоро шуд , ва Ҷабраил омад ва ҳамон гуфту бзрбти сеюм кӯшкҳои снъоء ошкоро бидидам Ҷабраил ҳамон гуфт : он гуҳи Мустафои си эшонро бишорат дод , муъминони ҳама шод шуданд , гуфтанд алҳмди ллаҳ ки моро ваъдаи нусрат ва қӯт дод . Мунофиқон гуфтанд : аҷаб нест ин сухан ки Муҳамад мегуяд ,у ваъдаи ботил ки медиҳад ? аз Мадина ӯ қусӯри ҳираҳу мадоини касрӣ чун бенанд ? ва эшонро имрӯзи чандон тарсаст аз душманон ки ҳоҷат бонаст ки хандақи паии амни Мадина фурӯ баранд , кӣ тавонанд ки берун оянду бмлки снъоءу рӯм ва ҳмир расанд ? раби Алъоламин дар шани он мунофиқон гуфт :у إзи иқўли алмноФқўну аллазӣнаи фии қлўбҳми марази мо въднои аллоҳу расӯлаи إлои ғрўро . Ва таскини дили муъминонроу тасдиқи ваъдаи Мустафоро ин оят фиристод : қул аллоҳами молики алмалик . . Алоиаҳ .

Ва маънӣ онаст ки : ё Муҳамад ! бигӯӣ , эй худованди подшоҳон ! подшоҳии онро диҳӣ ки худхоҳӣ ӯро ки хоҳии бподшоҳӣ азиз кунӣ ва бинавозӣу гиромии дорӣ , чун Муҳамади Мустафои меҳтари оламён ,у гузидаи ҷаҳонён ,у уммати вай беҳинааматон ,у наздики худои писандидагон , ӯро ки хоҳии хори дорӣу биўкнӣ чун душманони ваии мунофиқону ҷуҳудону мушрикон . Бдонкаҳи ин малики корӣ азимасту сифатии бузург .

Раби Алъоламин дар қуръон бо китобу набувват қарин кард ва гуфт : Фқди отинои оли إброҳими алкитобу алҳкмаҳу отиноҳми маликои ъзимоу қоли таъолӣ : إзи ҷаъли Фикми أнбёءу ҷълкми млўко . Ва гуфтаанд : « аддӣни болмлки иқўӣ ,у алмалики боладин ибқӣ » ҷои дигари азоФти малик бо худ кард тахсӣсу таъзими маликро :у аллоҳи иؤтии малакаи ман ишоءи ин ишорати бмлк мутлақаст он малики ҳақиқӣ ки дар он ҷавру ғасб ва бедиёнатӣ набошад , ва чаҳор маънии қарини он буд : илм ,у қудрат ,у сиёсат ,у адад , болълми идбр ,у болқдраҳи инФз ,у болсёсаҳи инзм ,у болҷмъи иҳФз , малики ҳақиқӣ инаст , на он тасаллуту ғасб ки бар сиблати муҷоз малик гӯйанд . Ва алии злки қавла ,у кони вроءҳми малики иأхзи кули сафинаи ғсбои самоаи маликои маъаи кунаи ъосё . Ва ҳам аз ин бобаст ончӣ Мустафо гуфт « ағиз раҷул ъанд аллоҳи ъзу ҷли явми алқёмаҳу ахбшаҳи раҷули исмии малики аломлок , лои малики алои ллаҳ . »

Қул аллоҳам . . . Ин мем мшдд дар афзуди биҷои ёءи Нидо ки аз сари биФкндаҳ буд .

Асл онаст ки « ё аллоҳ »у змаҳи ҳоء бар ҷой гузошт ки ндоءи муфрад буд . Бӯи рҷоء Уторидӣ гуфт : ҳафтод ном аз номҳои худованди ъзу ҷл дарин мем аллоҳам таъбияаст , насри ибн ?шамил гуфт : ҳар он кас ки бигуфт : « аллоҳам » худоиро баҳамаи номҳои вай хонд пас савоби вай чандонаст ки худоиро баҳамаи номҳои вай ёд кунад ва бархонад абӯи алдрдоء ривоят кард аз Мустафо

Қол : « ани аллоҳи ъзу ҷли иқўли анои аллоҳи лои илоҳи алои ано , молики алмулуку малики алмулук , қулӯби алмулуки бедӣ ,у ани алъбоди азои атоъўнии ҳавлати қулӯби млўкҳми алайҳими болрأФаҳу алрҳмаҳ ,у ани ъсўнии ҳавлати қулӯби млўкҳми алайҳими болсхтаҳу алнқмаҳ , Фсомўҳми сўоءи алъзоб , Флои тшғлўои анФскми болзли алии алмулук ,у локини ашғлўои анФскми болзкру алтзръи илои акФикми млўккм »

Қавла : тؤтии алмалики ман тшоء мегуяд : подшоҳӣ ӯро диҳӣ ки худ хоҳӣ , яъне Мустафои су асҳоби вай ки эшонро фатҳ Макка доду нусрат бар кофарон , бо даҳ ҳазор марди мусулмон дар Макка шуд ,у кофаронро мақҳур ва мхзўл кард ,у ширкро бо таии идбори хеши барад . Ва тзли ман тшоء ва ӯро ки хоҳии хўордорӣу мақҳури дорӣ , яъне абӯи ҷаҳлу асҳоби вай ки сарҳои эшон буриданд ва дар қлиб бадар афканданд ва гуфтаанд : тؤтии алмалики ман тшоء яъне одаму фарзандони вай ,у тнзъи алмалики ммни тшоء яъне Иблис ва пас рӯи он вай . Тؤтии алмалики ман тшоء гӯйанд : малик Довӯдаст чунон ки гуфту отоаҳи аллоҳи алмалику алҳкмаҳ . Ва тнзъи алмалики малик толутаст ки аз вай бо Довӯд шуда , ва гуфтаанд ки : муроди бойени малики офият ва қаноатаст чунон ки Мустафо с гуфт « ман асбҳи омнои фии шурба , муъофии фии бадана ,у ъндаҳи қӯти явмаи Фкأнмои ҳизти ?лаи алднёи бҳзоФирҳо . »

Ва гуфтаанд ки малик биҳиштаст ки раби Алъоламин аз он хабар дод бқўлаҳ : сами раъйати нъимоу маликои кбирои абди алъзизи бен яҳё гуфт : тؤтии алмалики ман тшоء яъне алмалики алии Иблису қаҳри алшитон : , кома

Қоли расӯли аллоҳи фии ҳақи умри бен улхитоб « ани алшитони лиФрқи ман ҷяши умр , ва мо силки умри Фҷои алои силки алшитони Фҷои охир . »

Ва тнзъи алмалики ммни тшоء ҳатто иғлбаҳи алшитон , кома

Қоли алайҳи ассалом « ани алшитони иҷрии ман ибни одами муҷрии алдм »

Ибни алмборки Сафёни савриро гуфт : « ахбрнии мо аннос ? » маро хабар кун ки мардумон кианд ? яъне эшон ки авсофи мардумӣу хисоли сутӯда дар эшонасту бони мустаҳаққи сано ва мадҳ гаштаанд ? ҷавоб дод , ки : донишмандону зиракон . Гуфт мулӯк кианд ? гуфт зоҳидӣ . Гуфт ашроф кианд ? гуфт парҳезгорон . Гуфт сифла ки анд гуфт золимон . Гуфт ағўё кианд ? гуфт : « аллазӣнаи иктбўни алоҳодиси листои клўо ба амволи аннос . »

Ва тъзи ман тшоءу тзли ман тшоء гуфтаанд ки : ин ишоратаст ба камоли қудрати худоӣ ки қодир бар камол он бошад ки ҷамъ кунад миён ҳар чизе бо зиди вай , чунон ки ҳар ду донад ва ҳар ду тавонад : агар хоҳад азиз кунад ва барон қодир , ва агар хоҳад хор кунад ва барон қодир . Ва барин сифати ҷузи худованди зўи алҷлолу қодир бар камол нест .

Бидки алхир эй алнср ,у алғнимаҳ ,у ъзи алднёу алохраҳ . Мегуяд : бадасти тести худоё ! ъзи дунёу охират ,у нусрат бар душманон ,у некӣ кардан бо дӯстон . إнки алии кули шайъи ءи ман алъзу алзли қадири ҳама ту додӣ ва бар ҳамаи тавоноӣ , хоҳӣ азиз кунӣ , хоҳии хори дорӣ , хоҳӣ бихонӣ ва бинавозӣ , хоҳӣ бароне ва биндозӣ , ҳамаи туе , кори ту дории Кариму меҳрбонӣ , раҳиму раҳмонӣ , азизу султонӣ , агар касе гуяд : чун хайру шар ҳама дарид ӯсту бхўост ӯ , пас чаро хайр муфрад гуфт : ва ин тахсӣси хайри бзкр аз куҷост ? ҷавоб онаст ки : ин тахсӣс аз онаст ки халқ ки азуи ҳама чиз мехоҳанд ва хайр меҷӯянду рағбат бихир доранд пас ончии рағбати бонсту хосту ҳиммати халқи бонст бар забон дар дуоу зикр , ҳамон гуфтанд агар чаҳ боътқод доштанд ки хайру шар ҳама азуаст , ва офарӣда ӯст ,у бородт ва машйат ӯст .

Тўлҷи аллили фии алнҳору тўлҷи алнҳори фии аллили инқси ман аҳдҳмоу язиди фии алохр . Ва маънии ин даровард онаст ки рӯзи понздаҳ соъатаст дар атўли алоём ,у шаб на соъат , аз рӯз май коҳад ва дар шаб меафзоед , то шаб ба понздаҳ соъат шавад , ва рӯзҳо на соъат ояд дар ақсри алоём . Ҳар чаҳ азин коҳад дар он афзоед , ва ҳар чаҳ аз он бакоҳад дарин биафзояд . Қоли баъзи алълмоء : ани аллоҳи таъолии аҳби ани ирикми иззата , Фأрокми аллилу аҳби ани ирикми ман раҳмата , Форокми алнҳор , Фоллили изкри алнор ва мо фӣҳо ,у алнҳори изкри алҷнаҳ ва мо фӣҳо .

Ва тхрҷи алҳии ман алмиту тхрҷи алмити ман алҳӣ : мет ва мет бтшдиду тахфиф дар луғатаст аз ду гуруҳи араби маънӣ ҳар ду яксонаст , аммо бтшдиди қроءт нофеъасту Ҳамзау ксоиӣу ҳФс . Боқӣ бтхФиФ хонанд , мегуяд : зинда аз мурдаи берун май ореу мурда аз зинда . Ин мурда нутфааст ,у хояи мурғ ,у тухми набот ,у шаби торик . Ва ин зинда ҷонвараст ,у набот ,у рӯзи равшан . Ин аз он берун май орад ва он азин .

Ва трзқи ман тшоءи бғири ҳисоби бғири тазйиқу тқтир . Ва шарҳи ин дар сӯра албқраҳ рафт .

Қавлаи лои итхзи алмؤмнўни алкоФрини أўлёءи ин дар шаън қавмӣ омад аз муъминон ки пинҳон дӯстӣ доштанд бо ҷуҳудон . Раби Алъоламин эшонро аз он боз зад ва наҳй кард ва гуфт : мабодо ки муъмини кофарро бдўстӣ гирад . Ҳамонаст ки гуфт : лои ттхзўои адуӣу ъдўкми أўлёء . Ва ҷой дигар гуфт : ва ман итўлҳми мнкми Фأўлӣки ҳам алзолмўн .

Ман дуни алмؤмнин эй ман ғайри алмؤмнину сўоҳм . Мегуяд : берун аз муъминон касеро бадваст мгирид , ин астҳсос муъминонаст аз раби Алъоламин бдўстӣ гирифтани якдигарро ,у писанди он бнздики худоӣ . Ва илайҳи алошораҳи бқўлаҳ :у алмؤмнўну алмؤмноти бъзҳми أўлёءи баъз . Вале дӯст буд аз дил , мадор ӯ мдоҷот ,у омехтани бзоҳр на авлиёъ бошанд .

Ва ман иФъли злки алотхоз . Флиси ман аллоҳи фии шайъи ء эй Форқи дайнау брӣ аллоҳ манеҳ . Ва мегуяд : ҳар муъмин ки мўолот гирад бо кофарони аллоҳ азу безораст яъне аз таваллоӣ вай безораст , напазирад худои тоъати вай , ва напасандад .

إлои أн ттқўо манеҳам тқоаҳу тқоаҳу тақияу атқоءу тўқӣ якеаст ,у ҷамъи тқоаҳ тақӣаст . Ва ёқӯб танҳо тақия хонд . Ва маънии ҳама прҳизиднаст , мегуяд : магар ки аз эшон тарсид ва азишон парҳезед , ки пас рухсатаст шуморо ки мўмнониди мўолоти эшон бзбон на бадал , чунон ки ҷой дигар гуфт : إлои ман أкраҳу қалбаи мутмаини болإимон .

Муфассирон гуфтанд : маънӣ оят онаст ки муъминонро раво нест мдоҳнти кофарону мўолот бо эшон , магар ки кофарон бар мусулмонон ғалаба кунанд , ё мардии мусулмон танҳо дар миён кофарон уфтад , вазишони тарсад , он гуҳ ӯро рухсат бошад ки хештанро бозҳори калимаи ҳақ дар даст эшон наниҳад ва худро ҳалок накунад , балки мдоҳнт кунаду бзбон мўолот кунад , чандон ки дар он астҳлоли хӯни мусулмонону азоъти мол эшон набошад .

Он гуҳи инро тақия гӯйанд . Тақия дар ислом равост бадви шарт : бими сар ,у саломати дил . Дар хабараст ки мсилмаҳи каззоби ду мардро аз ёрони расӯл худо бигирифт , бо яке гуфт ки гувоҳӣ медиҳӣ ки ман расӯли хдоом ? гуфт оре гувоҳӣ медаҳум , даст аз вай боз гирифт ва раҳоӣ ёфт . Он дигар сарбоз зад ва нагуфт ончии муроди мсилмаҳ буд , ва ӯро бикушт . Ин қисса бо Мустафо бигуфтанд Мустафои алайҳ ассалом гуфт : « аммо алмқтўли Фмзии алии садақау яқинау ахзи болФзл , ва аммо алохри Фохзи брхсаҳи аллоҳу аллоҳи иғФри ?ла »

Ва қоли съсъаҳи бен сўҳони лосомаҳи бен зайд : холиси алмؤмну холиқи алкоФр , ?фони алкоФри ирзии мнки болхлқи алҳсн ,у иҳқи алейк ани тхолси алмؤмн » ин дар ҳол тақияасту мазҳаби ҷамоат муфассиронаст . Эмоми мазҳаби маози бен ҷабалу муҷоҳиду ҷамоатӣ аз уламо онаст ки : ин тақия дар абтдоءи ислом буду пеш аз онкии дайни ислом мустаҳкам шавад ва қӯт гирад , аммо имрӯзи тақия дар дор алҳрбаст на дар дори алислом ки бҳмди аллоҳи рукни ислом қавӣаст ,у рояти исломи зоҳиру лни иҷъли аллоҳи ллкоФрини алии алмؤмнини сбило .

Он гуҳи мусулмононро битарсонед , ва ҳазар намӯд аз хашми хеш агар бо кофарон дӯстӣ гиранд гуфт :у иҳзркми аллоҳ нафсае азоб нафсау إлии аллоҳ алмсир мегуяд : бозгашти ҳама бо аллоҳаст яъне ончӣ дар дунёи бандагонро дода буд . Аз малику малику тасарруфоти он ҳама азишон дар қиёмат воситонанд , ва бо аллоҳ шавад , ва ҳамонаст ки ҷойҳо дар қуръон гуфт : إлии аллоҳи трҷъи алأмўру إлиаҳи ирҷъи алأмри каллау алأмри иўмӣзи ллаҳ .

Он гуҳи тамомии таҳзирро гуфт : қул إни тхФўои мо фии сдўркми гӯй агар пинҳон кунед ончӣ дар дил доред аз мўолоти куффор , ё аз ноустувор гирифтани расӯлу бгзоштни ҳақ ӯ أўи тбдўаҳ ё ончӣ дар дил доред бикрдор пайдо кунед ки бо расӯли бҳрбу қтлои беруни оӣид , иълмаҳи аллоҳи Фиҷозикми алайҳ , худоӣ медонад ҳар ду ҳол аз шумо , ва шуморо бон подош диҳад , чунон ки сазои шумоу кирдори шумо буд .

Он гуҳ гуфт иълми мо фии алсмоўот ва мо фии алأрз ,у аллоҳи алии кули шайъи ءи қадир ӯ худовандӣаст ки ҳар чаҳ дар осмонҳо ва ҳар чаҳ дар замин аст медонад ,у ҷзоء ҳар кас аз мағфират ва азоб тавонад , пас бидонед ки змоӣри дили шумо ҳам донад ва он кас ки ҳама донаду ҷзоء ҳама тавонад сазост ки аз вай битарсанд , ва аз азобу хашми вай бар ҳазар бошанд .

Аҳл маъонӣ гуфтаанд тхФўои фарои пеш тбдўо дошт то танбеҳӣ бошад ки аллоҳи амалу ният мо медонад пеш аз изҳори он . Ва алии ҳозои қавла , сўоءи мнкми ман أсри алқўл ва ман ҷҳр бау қоли таъолӣ : иълми саракаму ҷҳркм дар ҳар ду ояти сари фарои пеш ҷҳр дошт . Он маъниро ки баён кардем . Ҷои дигар бар акс ин гуфт : إни тбдўои мо фии أнФскми أўи тхФўаҳи тбдўои фаро пеш дошт то танбеҳӣ бошад ки илм ҳар ду ӯро яксонаст , ӯро ошкоро чаҳ ниҳонаст , на аз он ниҳон ӯро дар илм нуқсонаст . На азин ошкорои зёдтӣ ки дар ҳар ду ҳол доноӣ гумонаст .

Явми тҷди кули нафаси мо амалати ман хайри мҳзрои тақдирау иҳзркми аллоҳ нафса , явми тҷд , агар хоҳии абтдоءи ин оят бо иҳзркми аллоҳ нафса , пайванд ,у маънӣ он бошад ки аллоҳи шуморо ҳазар май намояд аз азоби худ дар он рӯзи қиёмат ки ҳар каси бҷзоءи кирдор худ расанд , некони бсўоб , ва бидон бъзоб . Ва агар хоҳӣ ба ,у аллоҳи алии кули шайъи ءи қадири пайванд ,у маънӣ он бошад ки худои рӯзи растхез бар ҳамаи чиз қодираст аз азоб ва савоб навохту сиёсату раҳмату нқмти явми тҷди кули нафаси мо амалати ман хайр мҳзро ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт : явми ибъсҳми аллоҳи ҷмиъои Финбӣҳми бмои ъмлўои аҳсоаи аллоҳу нсўаҳ .

Ва мо амалати ман сӯъ яъне алқбиҳи ман алъамал , иқрأи ман китобаи туад эй тмнӣ алнФс ъанд злки луи أни байнҳоу байнаи أмдои бъидои ман алмшрқи илои алмғрб .

Он гуҳи таъкидроу астзҳор бар эшон калимаи таҳзир аъодт кард ва гуфт :у иҳзркми аллоҳ нафса ва низ рأФту раҳмату меҳрбонӣ дар таҳзир баст гуфт :у аллоҳи рؤФи болъбод ва маънӣ онаст ки ман бар шумо сахти меҳрбонаму бахшоянда , ки таъҷил уқубат накардам , ва шуморо бояд кирдории Фронгзоштм , балки аз оқибати кору саранҷоми кирдор хабар додам ва ҳазар намудем , то бедор ва ҳушёр бошед ,у бъоқбт растгор шавед .