Қавлаи таъолӣ : إни кантами тҳбўни аллоҳи алоиаҳ . . . Сабаби нузули ин ояти он буд ки Мустафои с , каъби ашрафу асҳоб ӯро аз ҷуҳудон бо дайни ислом даъват кард ,у Сайиду оқибро аз тарсое бо ислом хонд . Эшон гуфтанд : нҳни أбноءи аллоҳу أҳбоؤаҳи нҳни أбноءи аллоҳи сухани трсоёнст ,у أҳбоؤаҳи сухан ҷуҳудон гуфтанд : мо худ писарону дӯстон аллоҳем буии наздиктар аз онем ки ту моро бони михўонӣ ! расӯли худо ва муъминон гуфтанд : агар онки шумо писарон ва дӯстонед , чаро бар шумо ғазаб ва лаънатаст азу ? гуфтанд : ин чунонаст ки падар бар писар хашм гирад , якборагии азуи набарду дӯстии брнхизд . Пас раби Алъоламин оят фиристод : қул إни кантами тҳбўни аллоҳи Фотбъўнӣ . Маънӣ онаст ки : ё Муҳамади с ! эшонро гӯй ки агар аллоҳро дӯст медоред , чунон ки май гўӣиди пас маро дӯст доред ки нисбат вай дорам аз рӯй набуввату рисолату муҳаббат ва бар пай ман бошед ки ман бар тоъату ибодати ваии михўонм ,у дӯстии шумо мар ӯро лои маҳола аз онаст ки ӯ низ шуморо дӯст медорад ва он гуҳи шуморо дӯст дорад ки вайро тоъати дор ва фармон бурдор бошед . Пас воҷибаст бар шумо ки атбоъ ман кунед дар тоъат ӯ , то шуморо дӯст дорад . Дарин ояти нишони дӯстӣу муҳаббати атбоъи расӯли сохт ҷои дигари орзӯии марги нишон дӯстӣ кард . إни зъмтми أнкми أўлёءи ллаҳи ман дуни анноси Фтмнўои аламути إни кантам содиқин мегуяд : агар рост май гўӣид ки аллоҳро дӯст медоред , орзӯӣ марг кунед ки дӯстии доъия шавқаст , ва шавқ задаро ҳамон муроди ваии дидори дӯст буд . Ва он кас ки ҳамаи муроди ваии дидори дӯст буд , ҳамеша орзӯӣ он бошад ки бар дӯст бирасаду роҳ расӣдан бар дӯсти ҷуз марг нест . Пас чаро кроҳит медоред маргро ?у марги сабаби висол дӯстаст ! аммо гуфтанд : ки ин марги қавмиро роҳатаст ,у қавмиро офат . Онро ки роҳатаст , аз онаст ки : « ман аҳби лқоءи аллоҳи аҳби аллоҳи лқоӣаҳ » .
Ва онро ки офатаст , аз онаст ки : « ман караи лқоءи аллоҳи караи аллоҳи лқоӣаҳ »
Зоҳидиро гуфтанд ки : маргро дӯсти дорӣ ? таваққуф кард . Пас прсндаҳ гуфт : агар зуҳди ту бо сидқи ту будӣ аз марг кроҳит набӯдӣ ! сдигри нишон дар сидқ муҳаббат онаст ки : ҳамвора зикри маҳбӯб бар дил ва бар забони муҳиби тоза буд . Чунон ки ғифлату нисёни буии роҳи набард . Ва алии ҳозо
Қол алнабӣ с « ман аҳби шиӣои аксари зикра » .
Чаҳоруми нишон дар вФоء дӯстӣ онаст ки : ҳар чаҳ бо маҳбӯб нисбатӣ дорад , онро дӯст дорад .
Чунон ки қуръони каломи вай , каъбаи хонаи вай , Мустафои си расӯли вай , муъминони дӯстони вай .
Мустафо с гуфт : « аҳбўои аллоҳи лмои иғзўкм ба ман наамма ,у аҳбўнии лҳби аллоҳ Аёӣ ,у аҳбўои аҳли байтии лҳбӣ »
Он гуҳ гуфт :у иғФри лаками знўбкм . Дарин танбеҳаст ки муҳаббат на маълуласт , на боктсоби банда то бтҳсили тоъат ё аз иҷтиноби маъсияти фаро даст ояд . ИғФри лаками знўбкм . Пас ончӣ гуфт : иҳббкми аллоҳ ки банда бошад ки гуноҳон дорад , он гуҳи худоро дӯст дораду аллоҳи вайро дӯст дорад . Ҳам азин бобаст хабари нӯъмон ки вайро бхмр хӯрдан чанд бор ҳад заданд . Пас яке вайро лаънат кард , расӯл худо гуфт : лаънат макун ки ваии худоу расӯл ӯро дӯст медорад . Муфассирон гуфтанд : чун ин оят фурӯ омад , абди аллоҳи бен абии сари мунофиқон бо асҳоб хеш гуфт : Муҳамади тоъати худ дар тоъати худои баст , мехоҳад то чунон ки худоиро тоъат дорем , вайро низ тоъат дорему миФрмоид то вайро дӯст дорем , чунонк тарсоёни исо ъро дӯст доштанд .
Раби Алъоламин дар ҷавоби эшон ин оят фиристод , яъне ман ки худоем бтоъти дории миФрмоим .
Қул أтиъўои аллоҳ ва алрасул бигӯӣ эшонро ки , фармон бурдор бошед , ва ӯро ягона ва якто донед ,у бхдоўндӣу маъбудии вай иқрор бидиҳед ,у расӯли вайро фармон бурдор бошед , ва ӯро бнбўту рисолат устувор доред ва дар ояти аввали атбоъ вай фармуд , ва дарин ояти тоъат вай фармуд , аз баҳр онкӣ уфтад тоъати дорӣ ки атбоъи сирату афъолу ахлоқ бо он набӯд . Ва ин ҷои ҳам тоъати дорӣ бояд ва ҳам атбоъ , то банда бар роҳ ҳақ уфтад ва бар сунани савоб . Он роҳ ки банда дар он бкмоли саодат хеш расаду қуръони Маҷиди бон ишорат мекунад : қул ҳзаҳи сиблатии أдъўои إлии аллоҳ , алии басираи أно ва ман атбънии бузургон дайн гуфтанд : ин роҳ бар се манзил ниҳоданд : манзили аввал : шинохти аҳкоми зоҳир шаръасту бони кор кардану шарти он баҷо овардан . Манзили дувум : шинохти илму зуҳд ва вараъаст ки ҳосили он шинохтани айб хешаст ,у қамъи шаҳавот ,у муҷоҳидати нафас . Ва манзили сеюм : шинохт хавотираст ки он тўқиъоти султон рубубиятаст . Ва хотирӣ ки тўқиъ рубубият бошад , хато дар он роҳи набард , ва балки ҳамаи шикастагӣҳо буи дуруст шавад . Мустафо с гуфт : « атқўои Фросаҳи алмؤмни ?фонаи инзри бнўри аллоҳ » .
Ин се манзил ки гуфтем , расӯли басаи калима боз овардау роҳи таҳсили он боз намӯда гуфт : « соили алълмоءу холти алҳкмоءу ҷолси алкброء » .
Он гуҳ гуфт : Фإни тўлўои Фإни аллоҳи лои иҳби алкоФрин . Агар баргарданд аз тоъати худоу расӯли вай , худои эшонро дӯст надорад ҳар чанд ки эшон мегӯйанд , вайро дӯст дорем он гуфт эшон беҳосиласт , ва он даъвии эшон ботил .
Қавла : إни аллоҳи астФии одами алоиаҳ . . . СФўт аз ҳар чиз беҳина онаст . Мегуяд аллоҳи баргузеди одам ъро бмҳбту вилояту набувват , ӯро расӯл кард бФрзндони хешу бФрштгон . Ва лиҳозои қоли таъолӣ : أнбӣҳми бأсмоӣҳм . Дар хабараст ки мардӣ гуфт : « ё расӯли аллоҳ ! أ набиё кони одам ? қол : нъм , мклм »
Ва баргузеди Нӯҳ ъроу иброҳӣм ъро ,у оли ваии Исмоилу исҳоқу луту ёқӯбу анбёءи фарзандон ӯ . Иброҳӣмро хулат доду эмом миллат кард , ва эшонро ки баршумурдем аз хонадони ваии аҳл рисолат кард , ва баришон дуруди пайваст то ҷовид . Оли марди касон вай бошанд аз наздикону хоссагони қабӣлау аширау мувофиқон дар дайн . Пас ҳар ки дар дайн мувофиқ набошад ва дар атбоъ дуруст наёяд , ӯро оли нгўинд агар чаҳ насаб дорад . Ва бо мувофиқату атбоъ дар дайн ол гӯйанд , агар чаҳ насаб надорад . Ва илайҳи алошораҳи бқўлаҳ : « Фмни тбънии ?фонаи манӣ »
Ва қоли таъолӣ : ва ман итўлҳми мнкм Фإнаҳ манеҳам . Ва писари Нӯҳ ки на мувофиқи Нӯҳ ъ буд дар дайн , аз ол вай нашимурд ва гуфт : إнаҳи лӣси ман أҳлк . Ва оли фиръавнро гуфт : أдхлўои оли фиръавни أшди алъзоб ки дар миллати куфри ҳама яксон буданд ва бар паии икдгри рафтанд .
Мустафо ( с ) хуишони кофарро гуфт : « ани оли абии лисўои лии боўлёء , анмои велеи аллоҳу солеҳи алмؤмнин ,у локини ?лаами раҳми аблҳои бблолҳо » .
Рӯй أн алнабӣ ( с ) марази Фотии аҳли қабои иъўдўнаҳу қолўо : ё расӯли аллоҳ лам наилм бмрзки алои алон , Фҷӣнои Фодъўои аллоҳи лно .
Фқоли сўФи адъўлкму лоли Муҳамад . Қолўо : ё расӯли аллоҳ ва ман оли Муҳамад ? қол : сأлтмўнии ани шайъи ءи мо сأлнии анҳу аҳад ғайрикам , алмслмўн , оли Муҳамади си кули муъмини тақӣ
Ва гуфтаанд ки : аҳли дайн ки нисбати эшон бо расӯл худост бар ду қисманд : гуруҳеи хосигон вайанд . Ва мтбъони вай , бълми мутқану амали муҳками шроӣти шаръ ӯ баҷо оваранду бароаи дайни ваии рости раванд . Эшонро « ол » гӯйанд . Қисми дигар гуруҳеанд ки бо вай нисбат доранду амали эшон бар сиблат тақлид бошад ва бо тақсиру тафрит буд , на эшонро илм мутқанаст на амали муҳками эшонро уммат гӯйанд на ол . Пас оли пайғомбари ҳама уммат ӯанд , на ҳамаи уммат ӯ ол ӯанд . ӣнҷост ки ҷаъфари бен Муҳамад ( ъ )ро гуфтанд : чаҳ гӯйии бойени мардумон ки мегӯйанд мусулмонони ҳама ол Муҳамаданд ? ҷавоб дод ки : кзбўоу сдқўо . Гуфтанд : ин чаҳ маънӣ дорад , дурӯғу рост ҳар ду ҷамъ кардан ? гуфт : дурӯғаст ончии мигўинд ки мардумон бо ин ҳамаи тақсир дар дайн ол Муҳамаданд , ва ростаст чун шроӣти шариъат ӯ биҷои оранду бароаи атбоъ ӯ тамоми раванд ,у рости раванд .
Ва оли умрону баргузеди оли умрон яъне Мӯсо ъу ҳорӯн ъ . Мақотил гуфт : ин умрони падари Мӯсо ва ҳорӯнаст . Ҳўи умрони бен исҳри бен қоҳси бен лоўии бен ёқӯб ъ .
Ва гуфтаанд : оли умрон Марямасту писари ваии исо ъ ва он умрони бен мосонаст алнҷор , неки мардӣ буд аз неки мардони замини муқаддас .
Алии Алъоламин эй олимии замонаам . Гуфтаанд : ки : олам номӣаст аз ҳар чаҳ дар мавҷӯдотаст , аз замину осмон ,у ҳавоу фазо , ва бару баҳру ҳайвоноту ҷамодот . Ва чун ъқлоء аз одамиёну Фриштгон дар ҷумла он буданд , ҷамъи баноми эшон боз кард ки дар офариниши эшон асланд ,у дигари чизҳо табаъ эшонаст . Ва гуфтаанд ки : ҳар ҷинсӣ аз мавҷӯдот ки ҳаст , онро олимӣ гӯйанд . Чунон ки ҷинси одамиён ,у ҷинси Фриштгон ,у ҷинси париён ,у ҷинси мурғон ,у ғайри эшон . Ва гуфтаанд ки : аҳл ҳар асриро олимӣ гӯйанд . Аҳл таҳқиқ гуфтанд : олам дуаст : олами кабӣру олами сағир .
Кабӣр онаст ки гуфтем ,у сағир ҳар одамии бнФс хеш олимӣаст ва ҳар чаҳ дар олам кабӣраст нмўдгори он дар олам сағираст , аз замину кӯҳу наботу ҷӯии равону боду обу оташу сармоу гармоу пешаи варону Фриштгону чаҳорпоёну ғайри он . Азин ҷост ки раби Алъоламин дар нафаси одамиёни ҳамон назар фармуд ки дар олам кабӣр фармуд ва гуфт :у фии أнФскми أи Флои тбсрўн ? . Ва дар ояти дигар ҳар ду дар ҳам баст , гуфт : снриҳми оётнои фии алоФоқу фии أнФсҳм . Мустафо ( с ) гуфт : аълмкми бнФсаҳ , аълмкми брбаҳ
Ва ҷой дигар гуфт :у лои ткўнўои колзини нсўои аллоҳи Фأнсоҳми أнФсҳми тнбиҳо , алии анҳми луи тФкрўои фии анФсҳми лмои хФии маърифатаи алайҳим .
Зуррияи баъзҳо ман баъзу аллоҳи самиъи алӣами зуррия насбаст бар ҳол , ва гуфтаанд бар бадал ва гуфтаанд бар ткрир . эй : астФии зуррияу иштиқоқи зрит аз « أзрأи аллоҳи алхлқ »аст , Фтркти ҳмзтаҳ , куброау набӣ . Ва гуфтаанд : ҳаии феълӣаи ман алзр ва чунон ки наслро зрит гӯйанд , аслро низ гӯйанд ,у злки фии қавла :у ояи ?лаами أнои ҳмлнои зритҳм эй обоءҳм . Ва занонро зрорӣ гӯйанд . Мустафо ( с ) гуфт : ҳҷўои болзрорӣу лои тأклўои молҳоу тзрўои арбоқҳои фии аъноқҳо
Бойени зрорӣ занон хоҳад буд на кӯдакон , ки кӯдаконро дар шаръи ҳаҷ кардан дуруст наёяд .
Баъзҳо ман баъз эй ман валади баъз , Фклҳми ман зуррияи одам ъ сами зуррияи Нӯҳ ъ сами зуррияи иброҳӣм ъу қили бъзҳми ман баъз яъне фии алмўолоаҳи аддӣнӣаи лқўлаҳи таъолӣ :у алмؤмнўну алмؤмноти бъзҳми أўлёءи баъзу қавлаи таъолӣ : алмноФқўну алмноФқоти бъзҳми ман баъзи аҳл маъонӣ гуфтанд : таъаллуқи ин оят ки إни аллоҳи астФии одами алхи боити пеш аз ду ваҷҳаст : яке онкӣ : эшон ҳама мақар буданд ки атбоъи ин пайғомбарон ки бар шимурдем воҷиб аст мегуяд : чаро атбоъи Муҳамади си нмикнид ва эшон ҳама яксонанд ?
Ончии атбоъи ин пайғомбарон воҷиб кард , набувват ва рисолатаст ва он дар Муҳамади с мавҷӯдаст , пас ӯро мтбъ бошед . Ваҷҳ дигар онаст ки : астФоӣити ин пайғомбарон аз онаст ки худоиро фармон бурдор шуданд то мустаҳаққи муҳаббат ӯ гаштанд , яъне шумо низ ин тоъат биҷой оред то бон муҳаббат расед .