Қавлаи таъолӣ : إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк ба алоиаҳ клбӣ гуфт : ин оят дар шаъни ваҳшии бен ҳарбу асҳоби вай фурӯ омад . Чун Ҳамзаро бикуштанд , ва ба Макка бозгаштанд , пушаймон шуданд бончаҳ карданд . Фароҳам омаданд ,у номае нбштнд бар расӯли худо ( с ) ки : чунин кории бадаст мо рафт , ва мо аз он пушаймони шудем , ва хостем ки дар исломи оӣим , локин аз ту шунида будем ба Макка , ки ин ояти михўондӣ :у аллазӣнаи лои идъўни маъаи аллоҳи إлҳои охиру лои иқтлўни алнФси алтии ҳарами аллоҳи إлои болҳқу лои изнўн , агар мусулмон касеаст ки ширку қатлу зино дар бор вай набӯд , пас мо ин ҳама дарбор дорем ва кардаем , агар на ин оят будӣ мо атбоъ ту кардамонеу босалом дар омадемӣ . Пас ин оят фурӯ омад ки : إлои ман тобу омну амал амалан солҳо . Расӯли худои ин оят ба ваҳшӣу асҳоб вай фиристод , то брхўонднд . Эшон гуфтанд : ин шарт дшхўораст ки аллоҳ гуфт :у амал амалан солҳо . Тарсим ки амали солеҳ аз мо наёяд , он гуҳ аз аҳли ин оят набошем . Раби Алъоламин дар тахфифи биФзўд , ва ин оят фиристод : إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк бау иғФри мо дуни злки лмни ишоء . Расӯли худо ( с ) ин оят боишон фиристод , ва бар хонданд ва гуфтанд : тарсим ки аз аҳл машйат набошем , яъне ки аллоҳ мегуяд фурӯд аз ширк , гуноҳи он каси омрзим ки худ хоҳем . Тарсим ки мо аз эшон набошем ки аллоҳ хоҳад ки эшонро биёмурзад . Раби Алъоламин дар карами биФзўд ва ин ояти умедвор боишон фурӯ фиристод : қул ё ибодии аллазӣнаи أсрФўои алии أнФсҳми лои тқнтўои ман раҳмаи аллоҳи إни аллоҳи иғФри алзнўби ҷмиъо . Ваҳшӣу асҳоби вай чун ин ояти брхўонднд , брсўл худо шуданд ,у мусулмони гаштанд . Расӯли худо ( с ) ислом аз эшон бпзирФт .

Он гуҳ гуфт : « ё ваҳшӣ ! أхбрнии Киеви қатлати Ҳамза » ?

Ваҳшии қатли Ҳамза бо вай бигуфт . Расӯли худо дилтанг шуд , гуфт : « ғайби вҷҳки анӣ »

Рӯй аз ман бапуш , ва бо ман манишин . Ваҳшии баъд аз он ба шом рафт , ва онҷо мебуд то аз дунё берун шуд .

Ибн умр гуфт : дар аҳди расӯли худо ( с ) чун яке аз дунё бирафтӣ аз ёрони вай бар кабӣра , мо гувоҳӣ медодем ки вай аз аҳл оташаст то он рӯз ки ин оят омад :у иғФри мо дуни злки лмни ишоء . Зон пас ки ин оят фурӯ омад он нагуфтем ,у касро бар кабӣраи гувоҳӣ ботш надодем . Ва фии злки мо

Рӯй ҷобири бен абди аллоҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « лои тзоли алмғФраҳи тҳли болъбди мо лами иқъи алҳҷоб » . Қил : ё расӯли аллоҳ ва мо вуқуъи алҳҷоб ?

Қол : « алои шроки биллоҳи ъзу ҷл » , сами қрأ : إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк ба алоиаҳ .

Ва фии рўоиаҳи ибни умр . Қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ман лақии аллоҳи ъзу ҷли лои ишрк ба шиӣои дахли алҷнаҳу лами тзраҳи маъааи хтиӣаҳ , комаи луи лқиаҳи ишрк ба шиӣои дахли алнору лами тнФъаҳи ҳасана » .

Алӣ ( ъ ) гуфт : дар ҳамаи қуръони оятии азин умедвортар нест ки إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк ба алоиаҳ . Маънӣ онаст ки аллоҳи таъолии ширки нёмрзд , яъне касеро нёмрзд ки ки дар ширку куфри бимирад , аммо касе ки аз ширк тавба кунад , ва дар исломи бимирад , дар таҳти ин оят нашавад , ки ҷой дигар гуфт : қул ллзини кФрўои إни интҳўои иғФри ?лаами мо қади салаф . .

Ва маънии иғФри мо дуни злки лмн ишоء онаст ки : фурӯд аз ширк , гуноҳони аҳли тавҳид ҳар чаҳ хоҳад онро ки хоҳад биёмурзад , пеш аз тўбт . Аммо касе ки тўбт кунад аз гуноҳон , ва бар тўбти бимирад , худ дар таҳти ин оят нашавад , ки ҷое дигар аз баҳр вай гуфтааст : ва ман иъмли сўءои أўи излм нафса сами истғФри аллоҳи иҷди аллоҳи ғФўрои рҳимо . Ва гуфтаанд : إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк бау иғФри мо дуни злки лмни ишоء радаст бар мӯътазила , ва бар қавмии хавориҷ ки мигўинд : ҳар ки бар кабоири бимиради тавбаи нокарда , ҷовид дар оташ бимонад ,у мигўинди миёни имону ширки манзилӣ дигар нест ,у зиди имони ширки мипндорд , яъне ки ҳар чаҳ на имон , ҳама ширкаст на гуноҳ , то он ҳад ки қавмӣ аз эшон сғоӣру кабоири ҳама куфр шимуранд ,у бандаро бгноаҳи сағира кофар донанд . Раби Алъоламин дар ин оят бар эшон рад мекунад ,у дурӯғи зани мигрдонд , ки фарқ мекунад миёни ширку миёни гуноҳ . Мағфират дар ширк менаёрад , ва дар гуноҳ меорад . Агар онаст ки гуноҳҳо ҳамаи ширк ва куфраст , пас дар إни аллоҳи лои иғФри أни ишрк ба сухани бурӣдаи гашт ,у ҳамаи ноФрмониҳо дар зер ин шуд ,у иғФри мо дуни злк бар чаҳ ҳамл кунанд ? ки ҳеҷ маҳмил намонад ! маълуми гашт ки сухани эшон фосидаст , муътақиди эшон ботил .

Ва ман ишрки биллоҳи Фқди аФтрии إсмои ъзимо эй ахтлқи знбои ғайри мғФўр .

أи ламтар إлии аллазӣнаи изкўни أнФсҳми ин оёт то кони ъзизои ҳкимои ҳама дар шаън ҷуҳудонаст . Ва тзкити нафас ки мекарданд он буд ки гоҳе мегуфтанд : нҳни أбноءи аллоҳу أҳбоؤаҳ ,у гоҳи тифлакони хешро бар Мустафо ( с ) мебурданд ва мегуфтанд : эй Муҳамади эшонро ҳеҷ гуноҳӣ ҳаст ? расӯли худо ( с ) гуфтӣ : на , пас эшон мегуфтанд : мо низ ҳамчун эшонем . Ҳар он гуноҳ ки буруз кунем андари шаби моро он гуноҳ биёмурзанд , ва ҳар гуноҳ ки андар шаб кунем андар рӯз биёмурзанд . Раб Алъоламин гуфт : ё Муҳамад нанигарӣ ин ҷуҳудон ки худро беайб ва пок менамоянд , яъне бдрўғ . Бали аллоҳи изкии ман ишоء

На чунонаст ки эшон мигўинд , ки аллоҳ беайб кунад , ва бе айбии бози намояди он касро ки хоҳад . Он гуҳ гуфт :у лои излмўни Фтило яъне ки агар хештанро ба беайбӣ наситоянд гуноҳ касе эшонро нёлоид , ва эшонро бондозаҳи Фтилӣ аз ҷурм кас нагиранд . Фтил , алнўоаҳ , ҳўи алқшраҳи алрқиқаҳи алтии ҳавлҳо ,у қили ҳўи мо Фтлтаҳи байни асбъики ман всху арақ . Он гуҳ гуфт ё Муҳамад ! анзри Киеви иФтрўни алии аллоҳи алкзб дар нигар ки чун дурӯғ бар аллоҳ месозанд , бонкаҳи мигўинд : гуноҳи мо омирзидааст , ва мо писарону дӯстон аллоҳем . Ва гуфтаанд : дурӯғ ки бар аллоҳи мисохтнди он буд ки дурӯғҳо мегуфтанд , ва онро аз таврот меҳикоят карданд . Ва кафӣ ба إсмои мубино эй кафии бмои қолўои асмои мубино .

أи ламтар إлии аллазӣнаи أўтўои нсибои ман алкитоби иؤмнўни болҷбту алтоғўти ақволи муфассирон мухталифаст дар маънии ҷбту тоғӯт . Ъкрмаҳ гуфт : номи ду санаманд ки дар миёни мушрикон маърӯф буданд , ва онро ибодат мекарданд , заҳҳок гуфт : ҷбти ӣнҷои ҳе ахтбасту тоғӯти каъби ашраф . Ҳар ду ҳокимон ҷуҳудон буданду сарони эшон . Қавмӣ гуфтанд : ҷбти ном батонасту тоғӯти номи сднаҳ батон . Ва сднаҳи хидматкорон ва тимордорон бошанд . Ва гуфтаанд : ҷбт номӣаст кҳонтро ,у тоғӯт номӣаст ҳар чаҳро бпрстнди ҷуз аз худо . Ва гуфтаанд ҳар чаҳ аллоҳи таъолии онро ҳаром кард онро ҷбт гӯйанд , ва ба

Қол алнабӣ ( с ) : « алъёФаҳу алтрқу алтираҳи ман алҷбт » .

АлъёФаҳи заҷри алтир ,у алтрқи алзрби болҳсӣ ,у ҳўи зарби ман алкҳонаҳ . Қоли алшоър :

Аммо сабаби нузули ин ояти он буд ки : каъби ашрафи баъд аз воқеаи аҳад ба Макка шуд , бо ҳафтод савор аз ҷуҳудони бқсди онкӣ то бо мушрикони Қурайши даст яке дорад ,у қаттоли расӯли худоиро тадбири созанд . Каъб чун дар Макка шуд бахонаи бӯи Сафён фурӯ омад .

Бӯи Сафён ӯро гиромӣ дошт ,у трҳиб ва тақрйв кард , ва он ҷуҳудон ки бо вай буданд ҳар якеро бсроиӣ фурӯ оварад . Он гуҳи бӯи Сафёнро гуфт ки : сӣ мард аз мо ва сӣ мард аз шумо бояд то бахона каъба рӯем ,у онҷо аҳд кунем , ва паймон гирем , ки дар қаттол Муҳамад бакӯшем чандон ки тавонем ,у фатратӣ дар худ наёрем то вайро бардорем .

Бӯи Сафёну асҳоби ваии каъби ашрафро гуфтанду ҳеи ахтб бо вай ки : мо бар шумо омн набошем бончаҳ мегуед ? набояд ки ин макри мисозид бар мо ? агар мехоҳед ки шуморо бончаҳ гуфтед устувор дорем , ин ду бутро суҷуд бурид , ва боишон имон оред , ва он ду бути ҷбт ва тоғӯт буданд . Эшон мари он батонро суҷуди бурданд , ва эшонро парастиданад . Инаст ки раб Алъоламин гуфт : أи ламтар إлии аллазӣнаи أўтўои нсибои ман алкитоби иؤмнўни болҷбту алтоғўт . Мегуяд : на бинӣ эй Муҳамади ин уламоу ҳокимони ҷуҳудонро ки ба ҷбту тоғӯт имон меоранд ? ва эшонро суҷуд мебаранд ?

Пас бӯи Сафён , каъбро гуфт ки : ту мардӣ аз аҳли китоби худоӣ ,у тавроти хондаеу донистае , ва моамён арабем , чун май бинии кори Муҳамад ? дайни вай беҳтараст ё дайни мо ? роҳи ваии баҳақи наздик тараст ё роҳи мо ? каъб гуфт : бо ман бгўӣид ки дайни шумоу роҳ шумо чист ? бӯ Сафён гуфт : мо қавмии меҳмони дорон ва меҳмон дӯстонем , бурузи меҳмонии шутурони фарбеҳи кашем ,у меҳмонро гиромӣ дорем ,у ҳоҷёнро саққое кунем ,у асиронро боз харем , ва раҳм бипайвандем ,у хонаи каъбаро иморат кунем ,у гирди он тавоф кунем ,у аҳли ҳарами худои моӣим , ва бар дайни падарон хеш бимонадаем ,у мҳмддини падарони хеш бгзоштаҳаст ,у дайн нав овардааст , ҳарам бгзоштаҳаст , ва моро миФрмоид ки бар паии ман равед . Каъб гуфт : антму аллоҳи аҳдии сбилои ммои алайҳи Муҳамад ,у аллоҳ ки шумо бар роҳ таред аз Муҳамад ,у дайни шумо некӯтараст аз дайни вай . Инаст ки аллоҳ гуфт :у иқўлўни ллзини кФрўо яъне лأбии Сафёну асҳоба , ҳؤлоءи أҳдии ман аллазӣнаи омнўои бмҳмд , ва ҳам асҳоба .

أўлӣки аллазӣнаи лънҳми аллоҳ яъне къбоу асҳоба . Мегуяд : каъбу асҳоби вай ки ин сухани мигўинд , аллоҳ бар эшон лаънат кард . Ва ман илъни аллоҳи Флни тҷди ?лаи нсиро эй : ман ибоъди аллоҳи ман раҳматаи Фҳўи мхзўли фии даъвоа ,у мағлуби фии ҳуҷҷата .

Ва алиҳўди абин хзлонои фии أнҳми ғлбўои ман ҷамеъи соири алодён , лأнҳми конўои аксари ънодои лأҳли алислом ,у анҳми ктмўо алҳақ ва ҳам иълмўнаҳ . Пас чун он аҳду мисоқи миёни каъби ашрафу абӯ Сафён бирафт , ва бар вақти он кори ваъда Эй ниҳоданд , каъб ба Мадина боз рафт , ва дар сарои хеш ором гирифт . Расӯли худои Муҳамади бен мусалламаи алонсорӣу собити бен маозу ҷамоатии бФрстоди пинҳон то каъби ашрафро бикуштанд . Муҳамади бен мусаллама гуфт : ё расӯли аллоҳ дастурӣ бошад то дар пеши вай ҳар чаҳ хоҳеми гўӣим ? яъне бар сиблати хдът ?

Расӯли эшонро дастурӣ дод . Эшон рафтанд то пеши каъб , ва зҷрӣ намуданд аз расӯли худо , гуфтанд : чанд бало ки мо кашидем аз дасти Муҳамад ! ва зҷр гаштем ! ва аз маишати хеши бозмондим ! чаҳ буд ки ту моро чанд всқи хурмо бо воми диҳӣ ? то мо аз Муҳамад бигурезем ,у талаби маишат хеш кунем . Каъб бихандед , гуфт : акнӯн ӯро бишнохтед ,у дурӯғи ваии бдонстид ! он гуҳ гуфт : шумо агар аз ман чизе мехоҳед занону писаронро пеши ман бгрў бинишонед . Эшон гуфтанд мо шарм дорем ки занонро бгрў бинишонем , ва ва низ мардии бас бо шиквау виқорӣ ,у зишт буд туро ки занонро бигӯгирӣ ,у писаронро низ натавонем бгрў кардан , ки он гуҳи араби забон дар эшон ниҳанд , ки шуморо бўсқии хурмо бгрў карданд , ва эшонро аз он тшўир буд . Каъб гуфт : акнӯн ҳар чаҳ хоҳед бгрў бунаед . Эшон гуфтанд : шамшерҳои хеш бунаем , ва буруз натавонем овардан , ки асҳоб Муҳамад бидонанд , бшби орем . Чун шаб дар омад эшон шамшерҳо бардоштанд ,у бурданд . Каъб бар он ғурфа бхлўтгоаҳ нишаста буд ,у духтар ъам хешро нав бизанӣ карда буд ,у арӯс буд , ва он духтар ъам коҳина буд . Чун каъб бархест то бзир шавад , он коҳинаи зан вай гуфт : зинҳор машав ки ман буии хӯн аз ту мишнўм . Каъб гуфт : давр аз бар ман ! бозгири даст аз домани ман ! кист ки маро хоҳад кишт ?

ӣнон ки омадаанд Муҳамади мусалламаи бародар ҳамшер манаст ,у собити маози ҳамсояу дӯсти ман ! агар хуфта бошам маро бедор накунанд . Аз он ғурфа бзир омад ,у буи машк Биёлуда , ки аз бар арӯси бархеста буд . Мусулмонон чун он буи хуш шуниданд , гуфтанд : воҳо лҳзаҳи алриҳи алтибаҳ , дайраст то мо дар орзӯии чунин бўӣим , фарози ой то ҳаззӣ бар гирем ,у дастии басарати фурӯи орем . Вай фароз шуд , ва эшон дар вай овехтанд , ва шамшер заданд , ва он душмани худоу расӯлро бикуштанд ,у расӯли худо ( с ) бо эшон гуфта буд ки : чун ӯро кушта бошед такбир кунед чунон ки ман бишинавам , то ман низ бо шумо такбир кунам . Расӯли худо ( с ) он шаб бо ҷамоатӣ аз ёрон аз масҷиди бгўрстон бақиъ мешуд , ва аз бақиъ то масҷид меояд ,у босмон назар мекард ки то худ овози такбири шунӯд ,у ёрон ки бо вай буданд аз он қисса бехабар буданд , то он соъат ки такбир шуниданд ,у расӯли худо ( с ) такбир кард , пас маълуми гашти эшонро ки каъбро киштанд . Ва он соъат ки захм карданд сари шамшери бпои собит маоз расед ,у гӯшту устихони ҳамаи бурӣдаи гашт .

Расӯли худоӣ ки он бидид , бо ҳам ниҳод , ва дуо кард худои таъолии вайро шифо дод ,у баҳоли сиҳҳат боз шуд .

Чун каъбро кушта буданд , дигари рӯзи бомдоди расӯли худо ( с ) фармуд то ёрони ҳамаи силаҳ дар пӯшеданд , ва баҷанг ҷуҳудон шуданд . Ва эшон ҷамъӣ азим буданд аз қабӣлаи нзир , ва эшонро дар он хонҳо ҳисор медоданд . Пас ҷуҳудон чун донистанд ки эшонро аз Мадина берун хоҳанд кард , хонҳои хеши бадасти хеш хароб мекарданд , яъне ки то мусулмонон дар он нанишинанд , ва молҳои хеш бФно мебурданд ,у дарахтони хурмои мибриднд , ки то мусулмононро набӯд . Охири эшонро берун кард ва ба шом фиристод ,у злки фии қавлаи таъолӣ : ҳўи алзии أхрҷи аллазӣнаи кФрўои ман أҳли алкитоби ман дёрҳми лأўли алҳшри алоёт .

أми ?лаами насиби ман алмалик мем слтаст ,у тақдир сухан онаст ки أи ?лаами насиби ман алмалик , ва ин бар ҷиҳат инкор гуфт . Маънӣ онаст ки : ҷуҳудонро аз малик насибӣ нест , ва инро ду тафсир гуфтаанд : яке онкии малик , набувватасту шарафи дайн ,у ҷуҳудонро аз он баҳра нест . Дигар тафсир онаст ки эшонро ҳаргиз дар замини подшоҳӣу фармонравойӣ набӯдааст . Фإзои лои иؤтўни аннос нқиро мегуяд : агар эшонро дар замини подшоҳӣу фармонравойӣ будӣ аз байти алмоли ҳеҷ худованди ҳақро аз мардумон , миқдори нқирии бндодндӣ ! ва ин зм эшонаст дар бухлу ҳасаду қуллаи алхир ки дар эшонаст .

Нақӣр он гўост ки бар пуштаста хурмоаст ,у дарахти хурмо аз он равед .

أми иҳсдўни анноси алии мо отоҳми аллоҳи ман фазлаи носи ӣнҷои Мустафо ( с )асту нажоди вай . Аз Исмоилу оли иброҳӣми дарин ояти фарзандони ёқӯбу нажоди исҳоқро мехоҳад . Ин ҷуҳудон ҳасад мебурданд бар расӯли худо ( с )у нажоди Исмоил , бончаҳи аллоҳи эшонро дод аз китобу набувват . Раб алъзаҳ гуфт : эшон бойен ҳасад мебаранд .

Ва фарзандони ёқӯбу нажоди исҳоқро ҳамаи номаи додем ,у донишу пайғомбарӣ , ва эшонро мулкии азими додем , малики бузургвор , бо дайну илм ,у муддати дароз : дар сибти лоўии набувват , ва дар сибти Яҳудои малик . Ва гуфтаанд : ҷуҳудон бар Мустафо ( с ) ҳасади бурданди бончаҳи аллоҳи таъолии вайро мубоҳ карда буд аз занон , гуфтанд : агар пайғомбарӣ будӣ рағбат бизанон накардӣ , ва аз эшон бисёр нахостӣ . Раби алъзаҳи бҷўоб эшон гуфт ки : вай аз ол иброҳӣмаст , ва шумо худ иқрор медиҳед ки дар оли иброҳӣм пайғомбарон буданд ки эшон занон бисёр доштанд . Довӯдро навад ва на буд ,у сулаймонро ҳафтсад ҳура буд ва сесад сарят .

Пас чаро ҳасад бурид бончаҳи буии додем ?у бтън май бозгўӣид ?у ончии сулаймону Довӯдро додем аз малики азиму занон бисёр май бози нгўӣид ?у инкор май ннмоӣид ? яъне ки ин ҷуз аз ҳасад нест ки шуморо барин сухан медорад .

Фмнҳми ман омн ба ва манеҳам ман сад анҳу ин «ҳо » бо аллоҳ мешавад , ва бо иброҳӣм мешавад , ва бо Муҳамад мешавад . Ва кафии бҷҳнми съиро эй : кафии бсъири ҷаҳаннами ъзобои лмни лои иؤмн .

إни аллазӣнаи кФрўои боётнои сўФи нслиҳм норо ин боз дар шаъни ҷҳўдонст , дар баёни мустақари эшон дар он ҷаҳон , ва расӣдан эшон бъзоби ҷовдон . Клмои нзҷти ҷлўдҳми бдлноҳми ҷлўдоғайриҳо лизўқўои алъзоби умр хитоб гуфт : шунидам аз расӯли худо ( с ) ки мегуфт : дар соъатии сад бор табдил кунанд . Ҳасан гуфт : ҳар рӯзи ҳафтод бор сӯхта шаванд , яъне ки ҳар бор ки сӯхта шаванд фармон ояд ки : чунон ки будӣ бони бози шӯ , то дигар бора месӯзӣ ! пӯст нав мешавад паёпай , то азоб нав мешавад паёпай .

Ва сҳи фии алхбр : ани ғлзи ҷилди алкоФри аснону арбъўни зроъо ,у ани зри се мисли аҳад ,у ани маҷлисаи ман ҷаҳаннами мо байни Маккау алмдинаҳ , ва мо байни мнкбии алкоФри фии алнори масираи салосаи айёми ллрокб .

Агар касе гуяд бар тънт ки : он пӯсти нав ки миоФринд осӣ нест , чунаст ки вайро азоб мекунанд ? ҷавоб вай онаст ки ҳамон пӯсти сӯхта менав кунад ,у бози орад на пӯстии дигар , чун қодираст ки он пӯст ки дар хок май бирезад , пас ҳамон нав мекунад ,у боз май офаринад , қодираст ки он пӯст дар оташ бисӯзад , пас бақадрат ҳамон нав кунад ,у бозоФринд . Пас на тбдл дар асл омад , ки тағайюр дар ҳол омад . Ва бноءи ин қоида бар онаст ки ғайр бар ду маънӣ истеъмол кунанд : бар маънии тазоду тноФӣ , ва бар маънии тағайюру тбдл . Ва маънии тазод ва тноФӣ онаст ки гӯйанд : аллили ғайри алнҳору аззикри ғайри алأнсӣ . Ва маънии тағайюр ва тбдл онаст ки раб алъзаҳ гуфт : явми тбдли алأрзи ғайри алأрз ,у ҳаии тлки алأрзи бъинҳо , ғайри анҳо бадалати ҷиболҳоу أнҳорҳоу أшҷорҳо . Ва бърФу одат касеро бинӣ тундараст , пас ӯро бинӣ назору заъиф . Чун аз вай пурсӣ гуяд : анои ғайри алзии аҳдат , ман на онам ки ту дидӣ ! ва ӯ ҳамонаст , локини ҳолаши мутағаййири гашту фии маъноаи аншд :

Садӣ гуфт : таъвили ин оят онаст ки чун пӯсти кофар сӯхта шавад ,у азоб он бичишад , ҳам аз он гӯшти кофар ки исён дар он рафта бошад , пӯстии дигари беруни орад то мисўзд . Пас ҳар пӯст ки сӯзад аз он буд ки исён дар он рафта бошад .

إни аллоҳи кони ъзизо эй қавӣян , лои иғлбаҳи шайъи ءи ҳкимои Фимои дбру қадар .

Сами ахбри бмстқри алмؤмнин , Фқол :у аллазӣнаи омнўоу ъмлўои алсолҳоти сндхлҳми ҷинот яъне албсотин , тҷрии ман таҳтҳо алأнҳори холидин фӣҳо أбдои лои имўтўн , ва мо ҳам минҳои бмхрҷин , ?лаами фӣҳо أзўоҷи мутаҳҳараи лои иблну лои итғўтну лои имтхтну лои ибсқну лои иҳзну лои ишбну лои илдну лои Яманин . Маънӣ оят онаст ки муъминону дӯстони худо ки дар дунёи корҳои нек карданд ,у имони бпоёни бурданд , дрорими эшонро фардо дар он биҳиштҳои ҷовдон , ва он нозу Наими бекарон , бо ҷуфтҳои покиза аз ҳар фузул ва ҳар олоиш , брнги марворид ,у сФоءи ёқӯти офарӣда , гесувон доранд бмшк азФр Биёлуда , ва бҷўоҳр биёроста , бнғмтии хуши ин овоз бар дода ки : нҳни алхолдоти Флои нимуват абадан , нҳни алҷўории алҳсон , азўоҷи ақвоми киром , тӯбои лмни кнои ?лау кони лно . Қоли яҳёи бен касӣр : азои сбҳти алмрأаҳи ман алҳўри алъайни лами тбқи фии алҷнаҳи шаҷараи алои вирдат . Ва дар хабараст ки яке аз ҳур гуяд шавҳари хешро ки : ё вале аллоҳ ! дар он маҷлисҳои зикр , ва маҷмаъҳои хайр ки ту нишастӣ дар дунё ,у маро аз аллоҳ май бхўостӣ , ман бар ту мушарраф будам , ва аз он хостан ту дар ноз ва тараб будам , ки ман аз ту муштоқ тар будам . Бхдоиӣ ки марои бтў гиромӣ кард ,у турои бмн гиромӣ кард , ки ҳар бор ки ту маро аз ҳақи бхўостии ҳафтод бори ман турои азуи бхўостм , Фолҳмди ллаҳи алзии акрмнии бк ,у أкрмк бе . Он гуҳ дар рӯй хеш хандад , вази он хандидани ваии нурии тобад , ки равшанои он баҳамаи ғурфа биҳишт бирасад .

Ва ндхлҳми злои злилои баъзе муфассирон гуфтанд ки : ин зилли злил дар мавқифи ърсот қиёматаст . Ва баъзе гуфтанд : зилл ммдўдаст дар биҳишт . Агар гўӣим дар мавқифаст эҳтимол кунад ки Мустафо ( с ) ишорат бон карда ва гуфта : « сабъаи излҳми аллоҳи таҳти зиллаи явми лои зилли алои зилла : эмоми одил , ӯ ҳукми адл ,у Фтии ншأи фии ибодаи аллоҳи таъолӣ ,у раҷули тлбтаҳи амрأаҳи зоти ҷамолу ҳасб , Фқол : ании ахоФи аллоҳ ,у раҷули қалбаи фии алмсҷди азо харҷ манеҳ , ҳатто ирҷъи илайҳ ,у раҷули зикри аллоҳи холё , ФФозт айнана ман хшиаҳи аллоҳи ъзу ҷл ,у раҷули тсдқи бсдқаҳи факони ихФиҳои ани шимола ,у раҷулони тҳобо , Фоҷтмъои алии ҳуби аллоҳи таъолӣ ,у тФрқои алии ҳуба » .

Ва агар гўӣим дар биҳиштаст , онаст ки раб алъзаҳ гуфт :у зилли ммдўд соя кашида , на тобистонӣ , на зимистонӣ , на боди гарм , на боди сард , на офтоб , на змҳрир , рост чун рӯзи нави баҳор , ҳамаи бунафшаи зору гулзор , насими хуш ,у ҷуфти некӯ ва тундараст ,у марди ҷавон ,у ҷони шоду дили хуррам .

Рӯй абӯи ҳрираҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « аввали зумраи тдхли ман умматии алҷнаҳ , алии сувараи алқмри лайлаи албдр , сами аллазӣнаи илўнҳми алиашад наҷми фии алсмоءи азоءаҳ . Сами ҳам баъди злки алии манозили лои итғўтўну лои ибўлўну лои имтхтўну лои ибзқўн » .

Ва рӯй : « азои дахли аҳли алҷнаҳи алҷнаҳи нодаии мнод : ё аҳли алҷнаҳи ани лаками ани тҳиўо , Флои тмўтўо абадан ,у ани лаками ани тшбўои Флои тҳрмўо абадан ,у ани лаками أни тсҳўои Флои тсқмўо абадан ,у ани лаками ани тнъмўои Флои тбؤсўо абадан » .