Қавлаи таъолӣ : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои хзўои ҳзркми худованди олам , ҷалилу ҷаббори дарин ояти муъминонро фармуд то хештанро дар тҳлкаҳи ниФкннд , ва дар ҷанги душмани созу ъдт тамом бурдоранд ,у силаҳ дар пӯшанд , ва аз душман ҳазар кунанд , ва фармуд то ҳақи ҷиҳод биҷой оваранд ва дар он сустӣ накунанд . Ҷўки ҷўк берун шаванд баҷанг душман , ё пас ҳамаи баҳам берун шаванд . Муфассирон гуфтанд : ин бифармуд , он гуҳ мансӯх кард бончаҳ гуфт : ва мо кони алмؤмнўни линФрўои кафе . Абди арраҳмони бен зайди бен аслм гуфт : « ФонФрўои сабот » маънӣ онаст ки гуруҳи гуруҳи пароканда аз пас якдигар меравед чун расӯли худо бо шумо набошад , أўи анФрўои ҷмиъои пас агар расӯл ( с ) берун шавад ва шумо бо вай бошед ҳама баҳам бошед . Ҷамоатии пароканда ки аз ҳам биФтодаҳ бошанд эшонро сабот гӯйанд . Яке аз он сбаҳ гӯйанд ,у ҷамъро сбўн ва сбин гӯйанд , ҳамчун ъзину ъзин .

Агар касе гуяд ки : корҳо ҳамаи бтқдир илоҳӣасту бҳичи ҳоли бтқдир дар натавон гузашт , пас чаро ҳазар фармӯдааст ? ва чаҳ фоида дар онаст ? ҷавоб онаст ки ҳазар фармудани ороми дили бандаи рост ,у тмأнинти нафаси вай , на барои он то дафъ қадар кунад .

Ин ҳамчунонаст ки аъробиро гуфт ҳайни қоли ?лаи ании халафати ноқтии болъроءу таваккулати алии аллоҳ , Фқоли расӯли аллоҳ : « аъқлҳоу таваккул » , ва низ то бандаи худро дар тҳлкаҳи ниФкнд .

Ва барои ин гуфт раби алъзаҳ :у أъдўои ?лаами мо асттътми ман қувва ва ман работи алхили трҳбўн ба адуи аллоҳу ъдўкм . Ва маълумаст ки берун аз ончӣ тақдир кард , бандаи ҳичиз натавонад кард ,у аллоҳи таъолӣ ки бандаро бҳзр фармуд ин ҳам аз ҷумла қадараст ,у берун аз тақдир ӯ нест , пас ҳазар кардани банда бақадраст , ва ончӣ бабанда расад аз неку бад бақадраст ,у худоиро ъз ва ҷл расад бҳҷти худовандӣу кирдигорӣ ҳар чаҳ бабанда хоҳад , ва ҳар чаҳ бо вай кунад ,у бандаро ҷузи кор кардану бандагии намӯдану эътироз нокардан ҳеҷ рӯй нест . Хабар дурустаст ки умр хитоб гуфт : ё расӯли аллоҳ أ наамал фии амр мстأнФам фии амри қад фазаъ манеҳ . Қол : « бали фии амри қад фазаъ манеҳ » . Қол : « ФФими алъамал » ? қол : аъмлўои Фкли муяссари лмои халқи ?ла . Ва кони расӯли аллоҳ ( с ) азои мари бсдФи моӣли асраъи алмшӣ . Фқил : ё расӯли аллоҳи أи тФри ман қзоءи аллоҳ ? Фқол : « аФри ман қзоӣаҳи илои қзоӣаҳ » .

Ва إни мнкми лмни либтӣни асли калима , лмн ибтӣаст , ва ин лоам ки бар сар клмтаст , ва навен мшдд ки бохраст таҳқиқи маболиғатроаст , яъне ки хоҳад буд ин лои бад . Ин оят дар шаъни абди аллоҳ абӣ омад , сари мунофиқон , ва ӯро дар ҷамъ муъминон гирифт бончаҳ гуфт :у إни мнкм , аз баҳри онкии изҳори калима ислом кард , агар чаҳ нифоқ дар ботин дошт , ва дар таҳти ҳукм мусулмонон шуд дар зоҳир . Ва низ гуфтаанд ки : ин хитоб аз ҷиҳати насабу ҷинсият бо вай рафт , на аз ҷиҳати имон , ки вай аз рӯй насабу ҷинсият аз эшон буд , ва аз рӯй имон на аз эшон буд .

Фإни أсобткм мсибаҳ мегуяд : агар дар ғзои бшмои блоӣӣу сахтӣ ва бикомӣ расад , ё аз душман газандӣ расад , ин мбтӣ гуяд : « қади анъми аллоҳи алии ази лами акни мъҳми шҳидо » , бо ман некуӣ кард ки бо эшон дар он ғзо набудам ҳозир . Ва лӣни أсобкми фазли ман аллоҳ ва агар фатҳӣ ё ғаниматӣ бшмо расад вай гуяд : кأни лами ткни бтоءи тأниси қроءти ?маккейу ҳФс ва Увайсаст , зеро ки бзоҳри лафз маваддат нигаранд , ва мؤнсаст ,у феъл маснадаст бо вай , ва чун фоили мؤнс буд аломати тأниси бФъли он илҳоқ кунанд , аъломои бأни алФъли мؤнс . Боқӣ биё хонанд зеро ки на тоءи тأнис ҳақиқӣаст , ва низ фасли миёни феълу фоил воқеъаст , ва чун фасли миёни эшон воқеъ шавад , тарки аломати тأнис некӯ бошад .

« кأни лами ткни бинкму байнаи мўдаҳ » оризӣаст ки дар миёни сухан дар омад .

Аллоҳ гуфт : гӯйии худ миёни шумоу миёни он мунофиқи ҳеҷ маърифат набӯдааст , ва ҳеҷ ақд бо шумо набастааст бдонкаҳ ҷиҳод кунад бо шумо , бойени сухан ки вай мегуяд ки : « ё литнии канти мъҳми ФأФўзи Фўзои ъзимо » . Ва фазл дар қуръони бҳФт маънӣ ояд : яке исломаст , чунон ки дар сӯраи ол умрон гуфт : қул إни алФзли беди аллоҳи иؤтиаҳи ман ишоء .

Ҳамонаст ки дар сӯра Юнус гуфт : қул бФзли аллоҳу брҳмтаҳ . Дувум фазласт бмънии набувват , чунон ки дар сӯра алнсоء гуфт :у кони фазли аллоҳи алейк ъзимо

Яъне алнбўаҳу алкитоб . Ҳамонаст ки дар сӯра банӣ Исроил гуфт : إни фазлаи кони алейк кбиро .

Сиўм фазласт бмънии халаф , чунон ки дар сӯра албқраҳ гуфт :у аллоҳи иъдкм мғФраҳ манеҳу фузало яъне алхлФ ллмол ъанд алсдқаҳ . Чаҳорум фазласт бмънии миннат , чунон ки ҷойҳоаст дар қуръон :у луи лои фазли аллоҳи алайкуму раҳмата . Панҷуми фазл биҳиштаст , чунон ки дар сӯра алоҳзоб гуфт :у башари алмؤмнини бأни ?лаами ман аллоҳи фузалои кбиро яъне алҷнаҳ . Шашуми фазл ризқаст дар биҳишт , чунон ки гуфт : истбшрўни бнъмаҳи ман аллоҳу фазл яъне алрзқи фии алҷнаҳ . Ҳафтум фазласт бмънии ризқ дар дунё , чунон ки дар сӯра алҷмъаҳ гуфт : Фонтшрўои фии алأрзу абтғўои ман фазли аллоҳ , ва дар сӯра алмзмл гуфт : изрбўни фии алأрзи ибтғўни ман фазли аллоҳ . Яъне алрзқи фии алтҷораҳ , ва дарин оят вирд гуфт :у лӣни أсобкми фазли ман аллоҳ яъне алрзқи фии алғнимаҳ ,у нзоӣри ин дар қуръон фаровонаст .

Флиқотли фии сиблати аллоҳи ин муъмин ки мунофиқи вайро май бозншонд аз ғзо , айдун бодо ки нншинод , яъне ки аллоҳи миФрмоиди вайро ки ҷиҳод кунад , ва боз кӯшад бо эшон ки михрнди ин ҷаҳони бони ҷаҳон . Бойени қавл « шарӣ » бмънӣ уштурӣаст .

Маънии дигар : миФрмоид ки ҷиҳод кунанд ва боз кӯшанд бо душманони худоӣ , ки эшон ин ҷаҳони миФрўшнд ,у бони биҳишту Наим боқӣ мехаранд , бойени қавл « шарӣ » бмънӣ боъаст . Ва раво бошад ки ин хитоб мунофиқон ниҳанд , эшон ки рӯзи аҳад тахаллуф карданд , ва аз ғзои боз пас нишастанд , ва он гуҳи маънӣ он бошад : омнўои сами қотлўо , нахуст имон оред пас ҷиҳод кунед , ки кофари пеш аз онкии имони орад маъмур набӯд . Ва бойени қавл « шарӣ » бмънӣ уштурӣаст , яъне : иштрўни алҳёҳи алднёу ихторўнҳои алии алохраҳ .

Ва ман иқотли фии сиблати аллоҳи Фиқтл эй : Фистшҳд , أўи иғлб эй изФр , Фклоҳмои сўоء ,у ҳўи маънии қавла : ФсўФи нؤтиаҳи أҷрои ъзимо яъне : алҷнаҳ . Пас муъминонро тҳриз кард бар ҷиҳод дар роҳи дайн , ва аз баҳри ҳақ , ва аз баҳр раҳонидан он заъифони мусулмонон ки дар дасти мушрикон Макка буданд , аз мардон чун ҳабибу абӯи зру ғайри эшон , ва аз занон чун модари Усомау духтари ақабаи бен абии мъиту ғайри эшон ,у кӯдакон чун Усомау ғайри эшон , дар дасти кофарон Макка буданд маҳбӯсу муаззаб , ва дуо мекарданд ва мегуфтанд : бори худоё ! моро азин шаҳри Макка ки ҷои кофарону мшрконсти беруни ор , ва ба дори алҳҷраҳи моро фурӯди ор . Раб Алъоламин гуфт дарин оят : чаро наравед бғзо ? ва эшонро нрҳонид ? ва гуфтаанд : қавмии змнону заъифони муъминон дар Макка монда буданд ,у кофарони пайвастаи эшонро азӣ менамуданд . Пас эшон дуо карданд ва гуфтанд : аҷъли лнои ман лднки влё . Маънӣ онаст ки : вели ълинои рҷлои ман алмؤмнини иўолино , бори худоё ! бар гумор бар мо , ва волӣ кун бар мо , мардӣ аз муъминон ки моро дар худ гирад , ва аз ранҷ кофарон барраанд . Ва аҷъли лнои ман лднки нсирои инсрнои алии ъдўк . Раби Алъоламин дъоءи эшон иҷобат кард , чун Макка кушода шуд , Мустафо ( с )ро бар эшон гумошт ,у Мустафо ( с ) , итоби бен асидро бар сари эшон омил кард , то инсоф бидод ,у заъифонро қӯт дод ,у мазлӯмонро аз даст золимон бурҳонед , то пас аз онкӣ заъифон буданд ҳамаи азизону меҳтарони гаштанд .

Аллазӣнаи омнўои иқотлўни фии сиблати аллоҳ эй фии тоъата ,у аллазӣнаи кФрўо яъне алмшркину алиҳўд , иқотлўни фии сиблати алтоғўт яъне фии сиблати алшитон . Дарин ояти таслият муъминонаст ,у қӯт додан эшон дар ҷиҳод ,у ваъда додани бнсрт .

Мегуяд : муъминон аз баҳри худоу бФрмони худо ҷанг мекунанд ,у кофарону бегонагон аз баҳри деву бФрмони дев ҷанг мекунанд . Он гуҳ гуфт : эй муъминон , шумо бо ин фармонбардорони шайтон ва пас равони шайтони азин бут прессатону бегонагон , ҷанг кунед , ва аз кед шайтон матарсед ки кед шайтон то буд заъиф буд . ӯро ва пас равон ӯро хор дорем , ва ҳалок кунем , чунон ки рӯз бадар кардем , хор доштем ва ҳалок кардем .

Агар касе гуяд : чунаст ки кед шайтон заъиф хонд , ва кед занон азим хонд ?у злки фии қавла : إни кидкни азим , ва маълумаст ки шайтони биҷой сайёдаст ва дом ниҳанда ,у занони биҷой доманд , бҳкми он хабар ки Мустафо ( с ) гуфт : « алнсоءи ҳбоӣли алшитон » .

Ва он гуҳи сайёди пинҳон ,у доми пайдо , ва аз пайдои ҳазар кардани беҳтари тавон аз ончии пинҳон . Пас чаҳ ҳикматаст ки кед занон азим хонд ва кед шайтони заъиф ? ҷавоб онаст ки кед занон « азим » хонд , зеро ки кед занон дар ту асар кунад бе ту , бе муроди ту , чунон ки туро иродатӣ набӯд . Аммо шайтон то аз ту иродатӣ набӯд , кед вай бакор наёяд ,у васваса натавонад кард . На бинӣ ки ҳаргизи ту андар намоз наандешӣ ки ман Ҷайҳунро пулӣ кунам , зеро ки берун аз намози турои ин иродат набӯдааст . Лои ҷурми шайтони мари турои андари намози ин васваса натавонад кард , локини ту андари намози андешӣ ки марои бисот чунин мебояд , зан чунин мебояд , кадхудоеи чунин бояд , зеро ки берун аз намози иродати ту ҳамин бошад . Пас шайтон бар ин иродати ту олат созад ,у даст афзор кунад ,у турои андари намози бўсўсаҳи афканд . Ҳаминаст қиссаи одам ( ъ ) ки дар биҳишти он ҳамаи неъмат ва роҳат медид , аммо дар дилаш афтод ки чаҳ будӣ агар ман ҳамеша ӣнҷои бмондмӣ ! чун Иблис аз ваии ин иродат бидонаст , бо ваии ҳам аз дар иродати вай дар омад ,у одамро гуфт : ҳилли أдлки алии шаҷараи алхлду малики лои иблӣ ? мақсӯд онаст ки то аз одами иродати ҷовдонаи мондан дар биҳишт набӯд , Иблис чизе натавонист кард . Чун кед шайтонро бо ту даст афзорӣ боист аз ту , ва он иродати тест , ло ҷурм кед ӯ « заъиф » хонд , ва кед занонро ин олат набояд ки он худ муассираст бе иродати ту , аз баҳри он « азим » хонд .

Дигар ҷавоб онаст ки шайтон ба ло ҳавл бигурезад , аз он кед вай заъиф хонд , ва аз занон ба лои ҳавл эмин нагардӣ , пас кед эшон азим хонд . Дигари турои азшитони ҷузи хаёлӣу васваса муҷаррад нест , ки ту ӯро менабинӣ , беш аз он нест ки андари дили васваса Эй мекунад , азин ҷиҳат кед вай заъиф хонд , ва кед занон азим хонд аз онкӣ дар он ҳам дидораст , ва ҳам хаёл . Дигар гуфтаанд : кед шайтон заъифаст чун бо раҳмату исмати аллоҳ муқобил кунӣ , ва кед занон , азимаст чун бо шаҳвати мардону майли эшон бо занон муқобил кунӣ .