Қавлаи таъолӣ :у إзои ҳиитми бтҳиаҳи алоиаҳи лайлу ҷаббор , худои бузургвор , кирдигори меҳрбони некӯкор , ҷли ҷалола ,у тақаддусати асмоؤаҳ ,у тъолти сифота , дарин ояти рҳигони худро метаълим кунад бодоби ъушрату суҳбат , ки ҳар ки ороста адаб набошад шоиста суҳбат набошад . Ва суҳбати се қисмаст : яке бо ҳақаст бодби мувофиқат , дигар бо халқаст бодби мносҳт , сиўм бо нафасаст бодби мухолифат . Ва ҳар он кас ки парвардаи ин одоб нест вайро бо роҳи Мустафо ( с ) ҳеҷ кор нест . Ва дар олами лои илоҳи алои аллоҳи вайро қадар нест . Ва раби алъзаҳи ҷли ҷалолаи Мустафо ( с )ро аввали ороста адаб кард , чунон ки дар хабараст : « адбнии рабии Фоҳсни тأдибӣ »

Лои ҷурми шаби миъроҷ дар он мақоми аъзам , адаби ҳазрат биҷой оварад , то раби алъзаҳ аз вай боз гуфт : мо зоғи албср ва мо тғӣ , ва бо халқи худои адаби суҳбат нигаҳ дошт , то аз вай боз гуфт :у إнки лаълии халқи азим . Ва усӯли одоби суҳбат дар мъомлт бо ҳақ онаст ки : илм дар ҳар мъомлти бакори дорӣ ,у шариъатро бузурги дорӣ ,у бгзорди фармонҳо аз тмниҳо парҳез кунӣ ,у суннату аҳли он гиромии дорӣ , ва аз бидъату аҳл он бипарҳезӣ , ва аз ҷои тӯҳмат ва гумон бархезӣ , ва дар парастиши худои ҷли ҷалола , аз всоўсу одоти риёу ҷаҳлу коҳилӣ давр бошӣ , ва аз хештани орои бтъбд бар хилофи суннат парҳез кунӣ ,у навофили кирдорҳо пӯшидаи дорӣ ,у аллоҳро бар ғифлат ном набарӣ ,у ҳазл дар ҷад наёмизӣ ,у шариъат ва дайн бибозӣ надорӣ , ва бар гуфтору рафтору дидор ва хӯрдан ва хуфтану ҳаракату сукӯни вараъи корфармое ,у бҳичи вақт аз хештан розӣ набошӣ , врчаҳ бар сидқу сафои рӯзгоргузорӣ , балки пайваста аз худ нохушнӯд бошӣ ,у тўбт дар ҳамаи ҳол бар худ воҷиби доне . Расӯл ( с ) гуфтааст : « анаи лиғони қалбӣ , ФостғФри аллоҳи фии кули явми моӣаҳи мара » .

Ва абӯи язиди бастомӣ дар сафоу сидқи хеши чунон аз худ нохушнӯд буд ки гуҳи тасбеҳи ваии он будӣ ки рӯй бо худ кардӣ , ва бонагашт бахуд ишорат кардӣ ки мудаббири рӯзгорӣ . Ва саҳобаи Мустафо ( с ) дар сФоءи дайни хеши чунон аз худ нохушнӯд будандӣ ки ривоят кунанд аз маоз ки бадар хонҳо шудӣ ва гуфтӣ : тъолўои нؤмни соъаҳ .

Пери тариқат суханӣ гуфта , ва дарин мавзе лоиқаст , гуфт : худовандо ! як дили пар дард дорам , ва як ҷони пари заҷр , азизи ду гетӣ ! ин бечораро чаҳ тадбир ? худовандо ! дармондам на аз ту ,у локини дармондам дар ту ! агар ҳеҷ ғоӣб бошам гӯйии куҷое ? ва чун бо даргоҳи оӣим , дарро бнгшоиӣ ! худовандо ! чун навмидӣ дар зоҳири ислом ҳурмонаст ,у умед дар айни ҳақиқат бешак нуқсонаст , миёни ин ва он раҳеро бо ту чаҳ дармонаст ? чун шикебе дар шариъат аз писандидагӣ нишонаст ,у ношкибоиӣ дар ҳақиқати айн фармонаст , миёни ин ва он раҳеро бо ту чаҳ бурҳонаст ? худовандо ! ҳар касро оташ дар диласт , ва ин бечораро дар ҷон аз онаст ки ҳар касро сар ва сомонаст , ва ин дарвеш бесар ва сомонаст ! аммо усӯли одоби суҳбат дар мъомлт бо халқ онаст ки насиҳат кардану шафқати намӯдан аз ҳеҷ мусулмон боз нагирӣ , ва худро аз ҳамаи каси камтари доне ,у ҳақи ҳамаи каси фарои пеши хеши дорӣ ,у инсофи ҳама аз худ бидиҳӣ , бтриқи эсору мувосоту ҳасани алхлқ , ва аз хилофу муъоризаи бародарону дурӯғи зан кардан эшон парҳезӣ ,у бомари сариҳ ва наҳй сариҳ азишон дар нахоҳӣ , ва эшонро сухани дурушту ҷавоб нохуш нагӯйӣ .

Юсуфи ҳусайн розӣ гуфт : аз зўи алнўни мисрии пурсидам ки : бо ки суҳбат дорам ?

Фқол : ман лои имлку лои инкри алейк ҳолои ман аҳўолк ,у лои итғири бтғирк ,у ани кони ъзимо , Фонки аҳўҷи мо ткўнашад мо канти тғиро , гуфт : суҳбат бо касе кун ки мар ӯро малик набӯд , яъне ончӣ дорад бахуд надорад , ва он хеш надонад , ки ҳар куҷо хусуматӣаст аз онҷо афтодаст ки ту ва ман дар миёнаст . Чун ту ва ман аз миён бархезад , ҳеҷ хусумат намонад , гуфто : ва ҳеҷ ҳолеро аз аҳволи ту бар ту мункир нагардад , ва донад ки на Маъсӯмӣ , ки айби бтў роҳ набояд , ва дар дӯстии инкори ҳоли дӯсти худ маҳоласт . Дӯстӣ онҷоаст ки инкор дар миён нест .

Ҳикоят кунанд ки мардиро занӣ буд , ва дар корӣ бирафта буд , ва як чашми он зани сипед буд ,у мард аз он айби бихбр буд бФрти алмҳбаҳ . Чун он муҳаббат кам гашт , занро гуфт : ин сипедӣ кӣ падед омад ? гуфт : он гоҳ ки муҳаббати мо андари дили ту нуқсон гирифт .

Гуфт :у лои итғири бтғирк , мутағаййир нагардад бтғири ту , гарчи он тағайюр бузург бошад , аз баҳри онкӣ ҳар чанд ки ту мутағаййиртар бошӣ бадваст муҳтоҷ тар бошӣ . Ва шояд ки маънии ин сухани он буд ки суҳбат бо ҳақ кун , на бо халқ , ки мутағаййир гирданд чун ту мутағаййири гардӣ , ва ӯ ки бтғири халқ мутағаййир нагардад ҳақаст ҷли ҷалола , пас ин роҳи намӯдани ббридн аз халқасту пайвастан бо ҳақ .

Аллоҳи лои إлаҳи إлои ҳўи ло дар калимаи шаҳодат гарчи сӯрат нафй дорад ғоят исботасту ниҳояти таҳқиқ , ишорати арбоб маърифат онаст ки ло дар абтдоءи клмти нафй ағёраст ,у алои аллоҳи исботи ҷалоли илоҳят , яъне ки то ағёри бтмомӣ аз дил берун накунӣ , ҳақиқати субути ҷалоли илоҳят дар дили сакинаи вор манзил накунад .

Дар ҳикояти биоранд ки мардии фаро шблӣ гуфт : ё бо бикр чаро ҳамаи аллоҳи гӯйӣу лои إлаҳи إло аллоҳ нагӯйӣ ? шблӣ гуфт : лои иҷрии лисонии бклмаҳи алҷҳўд . Клмти ҷҳўди гуфтани кор бихбронаст ,у фурӯ бастани даст ва бемурувватиро нишонаст . Нахоҳам ки забон хеш бидон бёлоим . Он мард гуфт : азин баландтар хоҳам ? шблӣ гуфт : ахшии ани аўхзи фии ваҳшаи алҷҳд , тарсам ки ба ваҳшати ҷҳд фурӯ шавам ,у бъз исбот нарасм .

Гуфт : азин қавӣ тар хоҳам ? шблӣ гуфт : қул аллоҳи сами зарраам . . . Он марди наъра Эй баркашид ,у колбуд аз ҷон холӣ кард . Шблӣ гуфт : рӯҳи ҳнти Фрнти Фдъити Фоҷобт .

Лиҷмънкми إлии явми алқёмаҳи ҷомеъ номӣаст аз номҳои худованди ҷли ҷалола . Ва маънии ҷомеъ дар васф вай онаст ки баҳами орандаи об ва оташаст дар як санг , намояндаи ҷаҳон фарохаст дар дидаи танг ,у баҳами орандазиддиҳо дар як тан , ҳарорат ва баравадату рутӯбату юбусат . Ва он гуҳи аҷзоу аъзоъи мухталиф дар таркиби одамӣ баҳам оварда ,у ҳамаи дарҳами сохта , ва бандҳо дарҳами пайваста , ва чунон ки худ хости тартиб он бидода , иқўли таъолӣ : нҳни хлқноҳму шдднои أсрҳм . Бози фардои брстохизи баҳами орад , ва ҷамъ кунад он устихонҳоу гӯшту пӯсти одамӣ ки бризидаҳ ,у зарраи зарра дар олами пурканда шуда , Фзлки қавлаи ъзу ҷл :у أни аллоҳи ибъси ман фии алқбўр .

Каъб аҳбор гуфт : Фриштаҳ эй бар сахраи байт алмуқаддас боистад ,у бФрмон ҳақ гуяд : аиҳо алъзоми алболиаҳ ,у алأўсоли алмтқтъаҳ , ани аллоҳи ъзу ҷл иأмр кун ани тҷтмъни лФсли алқзоء , ва рӯй абӯи ҳрираҳи ан алнабӣ ( с ) қол : иқўли аллоҳи ъзу ҷл : лиҳии ҳамлаи аршии Фиҳиўн , сами иқўл :у лиҳиии Ҷабраилу Микоилу исрофили Фиҳиўн , сами иأмри аллоҳи ъзу ҷли болأрўоҳ , Фиؤтии баҳо , Фттўҳҷи арвоҳи алмуслимӣни нуро ,у алأхрии зулма , Фиқбзҳои ҷмиъо , Филқиҳои фии алсўр . Сами иқўли аллоҳи ъзу ҷли лосроФил : анФхи нафхаи албъс . Фтхрҷи алأрўоҳи ман алсўри кأнҳои алнҳли қади муллоати мо байни алсмоءу алأрз , Фиқўли алҷбор :у иззатӣу ҷалолии лирҷъни кули рӯҳи илои ҷасада , Фтأтии алأрўоҳ , Фтдхли фии алأрзи алии алأҷсоди сами тдхли фии алхёшим , Фтмшии фии алأҷсоди камашии алсми фии аллдиғ » .

Қавла : Фмои лаками фии алмноФқини Фӣтини азинҷо то бохри вирди қисса мунофиқонаст , эшон ки арбоби тхлитонд ,у аҳвол сқим доранд , орзӯҳои маҳол мекунанд , ки муъминонро чун худ мехоҳанд ,у исмати хӯну молро аз ҳар ҷониби амни митлбнд , ва бо ҳар кас рӯй мекунанд . Иридўни أни иأмнўкму иأмнўои қўмҳми раби алъзаҳ мؤмнонро гуфт аз рӯй ишорати андарин оят ки : аФрдўои алъқди Фиҳм , анҳми аъдоӣии лои инолўни манӣ фии алднёу алъқбии ризоӣ . Эшон душманон моанд , рзоءи мо дар дунёу уқбо дар дили эшон манзил накунад , ва эшонро напасанд Фбоинўҳму холФўҳм ,у лои ттобқўҳми баҳол ,у лои тъошрўҳм ,у ло ттхзўо манеҳам влёу лои нсиро .