Қавлаи таъолӣ : ва ман иҳоҷри фии сиблати аллоҳи алоиаҳ яъне : фии тоъаҳи аллоҳ , иҷди фии алأрзи мроғмои ксиро яъне : мтҳўлои ани алкФр ,у саъаи фии алأрз . Ва бӯ убайда гуфт : мроғму муҳоҷир ҳар ду яксонаст , иқол : роғмти қавмӣу ҳоҷртҳм ,у أсл ин онаст ки мард мусулмон шавад , аз қавми хеши бахшам берун ояд , аз эшон бабрад , ва ҳиҷрат кунад . Пас он берун омадани вай мроғмаҳ гӯйанд , ва рафтани брсўли худо ҳиҷрат гӯйанд . Бойени қавли роғмти бмънӣ одятаст . Ва гуфтаанд : асли ин аз рғомаст , ва рғом хокаст ,у рағми анФаҳи азин гирифтаанд , роғмтаҳи أии ҳоҷртаҳи Флми абол ,у ани рағми анФаҳ , эй лсқи болтроби анФаҳ . Ва гуфтаанд : мроғмаҳ зистанасту гаштан дар замини бком , рғдоу ғдқоу мроғмои ҳама мутақорибанд , бар ҷумла маънӣ онаст ки : ҳар ки қасд ҳиҷрат дорад ҷой ҳиҷрат ёбад , чун бзминии натавонад буд бзминӣ дигар шавад . Чун ҷое бкому муроди хеши зиндагонӣ натавонад кард , фаро ҷое шавад ки бкому муроди хеш зиндагонӣ тавонад кард ,у лиҳозои қоли бъзҳму аншдўо :

Азои канти фии дори иҳики аҳлҳо

Азои кони алътоءи алии мкос

Ва лами так мкбўлои Фтҳўл

Вале ризқи илои аҷалии маъаад

Ва аншдўо :

Ва лами иръини ҳқки Фолбдил

Азо набут алмнозли Фолрҳил

Абии лии ахзаи алхлқи алҷмил

Тзмнаҳи лии алмалики алҷлил

Ва ман ихрҷи ман байта , сабаби нузули ин оят гуфтаанд ки аксми бен сиФӣ буд , ҳакими араб . Ва гуфтаанд : змраҳи бен алъис буд , ва гуфтаанд , мардӣ буд аз банӣ Лайс , ҳабиби бен змраҳ . Ва қили ҷндъи бен змраҳ . Ин мард бемор шуд дар Макка ,у асари марг бар худ бидид , писарон дошт , эшонро гуфт : маро берун бурид ҳиҷратро .

Гуфтанд : ту беморӣу оҷиз , ва бар ҳалоки мушарраф . Гуфт : равост то агар бимирами борӣ муҳоҷир меРом . Писарони вай ӯро сарирӣ сохтанд , ва ӯро бар гирифтанд , чун ба тнъим расед , вайро аҷал омад , дасти рост бар даст чап зад ва гуфт : аллоҳами ҳзаҳи лрсўлк , абоиъки алии мо боиъки алайҳи рсўлк . Ин бигуфт ва аз дунё берун шуд . Хабар бо асҳоби расӯл худо расед , гуфтанд : агар ба Мадина раседӣ музди ваии тамом будӣ . Раби Алъоламин дар шаъни ваии ин оят фиристод : ва ман ихрҷи ман байтаи мҳоҷрои إлии аллоҳу расӯлаи сами идркаҳи аламут яъне : қабл булӯғаи илои муҳоҷира , Фқди вақъи أҷраҳи алии аллоҳ эй : ваҷаби савобаи алии аллоҳ , боиҷобаҳи злки алӣ нафса , фузалои ман аллоҳ .

Ва кони аллоҳи ғФўро яъне : лмо кон манеҳ фии ҳоли алшрк . Рҳимои бмо кон манеҳ фии алислом .

Ва إзои зрбтми фии алأрзи Флиси алайкуми ҷиноҳи أни тқсрўои ман алслоаҳи ин ман , ман табъизаст , ки қаср аз панҷ намоз дар се намоз равоаст ,у равон , иқол : қасри алслоаҳ ва қасрҳоу أқсрҳо , ҳар се бмънӣ яксонанд .

إн хуфтам أни иФтнкми аллазӣнаи кФрўои ин « хуфтам » мансӯхаст бснт , ки расӯли худо ( с ) қаср кард дар амн , умри хитоби вайро гуфт : мо боли алқсру қади омно ? ин қаср кардан чист ки омн гаштем ? ҷавоб дод вайро : садақаи тсдқи аллоҳи баҳои алайкум , Фоқблўои сдқтаҳ .

фасл

Бидон ки қасри ҷуз дар сафар раво нест ,у сафар бар чаҳор зарбаст : сафари воҷиб чун ҳаҷу умрау ҷиҳод ,у сафари тоъат чун зиёрати падару модар ,у сафари мубоҳ чун тиҷорату нузҳат ,у сафари маъсият чун роҳ задану дуздӣ кардан . Ва қаср дар ҳама ҷоӣзаст магар дар сафари маъсият ,у бмзҳби абӯи Ҳанифа дар сафари маъсият низ равоаст . Ва ин оят ки далел қасраст , дар сафари воҷиб омадааст ,у сафари тоъату сафар мубоҳ бидон мулҳақаст ,у аҳком ки бсФр таъаллуқ дорад бар се зарбаст : яке онаст ки бсФри дароз махсӯсаст . Чун қасру Фитру масҳ бар музеии се шубони рӯз , ва дувум онаст ки дар сафари дарозу кӯтоҳ ҳар ду равоаст , чун намози нофила бар роҳила ,у таяммуму мурдор хӯрдани буқати зарурат ,у тарки ҷумъа . Ҳукми сиўм ҷамъаст миёни ду намоз . Қавли қадим шофиӣ онаст ки дар сафари кӯтоҳ равоаст ,у бқўли ҷадиди ҷуз дар сафари дароз раво нест . Ва сафари дароз чаҳор буридаст , ҳар буридӣ чаҳор фарсанг , ҳар фарсангии се майли бҳошмӣ , ҳар майлии дувоздаҳ ҳазор қадам , ҷумлаи шонздаҳ фарсанг бошад , чиҳил ва ҳашт майл . Ва дар хабараст аз расӯли худо ( с ) ки гуфт : « ё аҳли Маккаи лои тқсрўои фии ақали ман арбаъаи барад » , злки ман Маккаи илои ъсФон ӯ алтоӣФ . « барад » ҷамъ буридаст , иқол буриду барад , комаи иқоли сиблату сбл ,у нзиру назр . Ва буридӣ дувоздаҳ майл бошад чунон ки гуфтем ,у бмзҳби саврӣу асҳоби рои ҳади масофати қасри се марҳалааст , бист ва чаҳор фарсанг . Ва бмзҳби аўзоъии як марҳалаи ҳашт фарсанг ,у бмзҳби Довӯд : қасру Фитр дар сафари дарозу кӯтоҳ мубоҳаст . Ва қасри бмзҳби шофиӣ рухсатӣаст ва на воҷибаст , хлоФои лосҳоби алроӣу молик . Ъоӣшаҳ гуфт : « кули злки қади феъли расӯли аллоҳ ( с ) , қасри злки фии алсФру أтм . Ва далел бар онкӣ воҷиб нест қавлаи таъолӣ :у إзои зрбтми фии алأрзи Флиси алайкуми ҷиноҳи أни тқсрўои ман алслоаҳ , ва ин ҳади абоҳт ва рухсатаст , на ҳади эҷоб . Ва ҳар чанд ки воҷиб нест ,у мусофир дар итмому қаср мухайяраст , аммо қасри фозил тарасту писандидатар . Аввали намозӣ ки расӯли худо ( с ) дар он қаср кард намози дигар буд , бъсФон дар ғзоаҳ банӣ анмор .

Ва абтдоءи қасри он гуҳ кунад ки аз банноҳои шаҳри хеш ё даҳ хеш берун шавад , агар чаҳ аз миёни кишти зору рузон ки бшҳри муттасил буд берун нашуда бошад , равоаст .

Ва бадавӣ ки дар бодия нишинад ҳамчун ҳзрӣаст ки дар шаҳр нишинад , чунон ки ҳзриро дар шаҳри хеши қасри нрўост , бадавиро дар ҳалаи хеши нрўост , агар аз ҳалаи хеш берун шавад , бқсд ҷое ки масофати он шонздаҳ фарсанг бошад қаср кунад . Ва абтдоءи қасри он гуҳ кунад ки аз он ҳӣу химҳои он ҳӣ берун шавад . Ва намозӣ ки дар он қаср кунад бояд ки буқати хеши бодо , на бқзоу ният қаср кунад . Ва иқтидо бксӣ накунад ки намоз тамом кунад , агар кунад пас вайро низ тамом бояд кард .

Ва إзои канти Фиҳм яъне : фии алмؤмнини фии ғзўотҳму хўФҳм , Фأқмти ?лаами алслоаҳи Флтқм тоӣФаҳ манеҳам мък . Ибни аббосу ҷобири абди аллоҳ Ансорӣ гуфтанд ки : мушрикони расӯли худо ( с )у ёронро диданд ки чун вақт намоз медаромад , ҳамаи як бор бар намози михостнд ,у расӯли худо ( с ) эшонро имомӣ мекард ,у фатрату тақсир дар он равои нмидоштнд . Эшон гуфтанд : ин намоз бар эшон гиромитар аз фарзанд эшонаст , акнӯн чун ҳангоми намоз дар ояд , ва бидон машғӯл шаванд , мо бар эшон даст ёбем . Чун эшон ин ҳиммат карданд , раби Алъоламин ин оят фиристод дар баёни намози хавф :у إзои канти Фиҳми Фأқмти ?лаами алслоаҳ .

Ва бидон ки намози хавф бар се гӯнааст : аз онкии расӯли худои се бори намоз хавф карда , ҳар бори бўҷҳӣу сифатии дигар , бар ҳасби ҳоли зарурат . Аввали бори бъсФон , ҷоеаст миёни Маккау Мадина , бо кофарон ҷанг мекард ,у кофарони дивист мард буданд , ва дар самт қибла буданд , ва ҳеҷ сотар набӯд миёни Фриқин . Расӯли худо ( с ) мусулмононро ду сафи сохт , ва эшон ҳазор ва чаҳор сад мард буданд , ҳама дар намоз шуданд бо эмом , ва рукӯъ карданд баҳам , чун бсҷўди расиданди сафи дувум суҷуд карданд , васфи аввал ки бдшмн наздиктар буданд эшонро мекӯшиданд , ва пос медоштанд . Пас чун эмом бархест бо сафи дувум , он сафи аввал низ суҷуд карданд , ва дар қиёми бомом дар расиданд . Бркъти дувум .

Ҳамаи баҳам рукӯъ карданд ,у сафи аввал бо эмом дар суҷуд шуданд ,у сафи дувуми эшонро мекӯшиданд , чун эмом бо сафи аввал бо ташаҳҳуд омад , он сафи дувум ки гўшўон буданд , суҷуд карданд ,у бомом дар расиданд дар ҳоли ташаҳҳуд . Пас ҳамаи баҳами салом боз доданд . Инаст маънии хабари ибни аббос дар намози хавф ба ъсФон . Навъи дувуми намоз хавфаст ки расӯли худо ( с ) ба зот алрқоъ кардааст , ки душман на бар ҷиҳати қибла буд , мусулмононро ду фурқати сохт : як фурқати баробар душман фиристод , то силаҳ бар гирифтанд , ва пос медоштанд , ва як фурқат бо эмом давр шуданд чандон ки тири душман бадишон нарасед . Эмоми як ракаат намоз кард бо эшон , чун бо қиём шуд эмом дар ракаати дувум , мأмўмони ният мФорқт карданд ,у фотиҳау сўртии кӯтоҳи брхўонднд , ва он як ракаат ки боқӣ буд зуди бгзорднд ,у салом боз доданд ,у эмоми ҳам чунон дар қиём интизор мекашид , то ӣнони вопиш душман шуданд , ва он фурқат ки баробар душман буданд боз омаданд ,у намози худ дар намози эмоми бастанд , ва он як ракаат ки боқӣ буд эмом боишон бгзорд , ва чун бтшҳд расед , эмоми ташаҳҳуди дароз дар гирифт , ва эшон бе онкии ният мФорқт карданд он ракаати дувум боз овараданд ,у бтшҳд дар эмоми расиданд , ва он гуҳи ҳамаи баҳами салом боз доданд . Инаст маънии хабари хоби ҷбир , ки аз падар ривоят карда аз Мустафо ( с ) ки ба зоти алрқоъи намози хавф чунин кард .

Навъи сиўми намози хавф ки расӯли худо ( с ) ба батн нахла кард . Мусулмононро ду фурқат кард , ҳам чунон ки дар зоти алрқоъ . Пас ҳар ду ракаати намоз бо як фурқати бгзорд ,у салом боз дод ,у ӣнонро баробар душман фиристод бгўшўонӣ , ва он фурқат дигар омаданд ,у расӯли худои дигари бора ҳар ду ракаат бо эшон бгзорд ба тнФл , чунон ки он фурқати дувуми фаризаи мигзорднд ,у расӯли худои нофила . Ва агар ин намоз дар ҳзр бошад , эмом бо фурқати аввали чаҳор ракаати бгзорди нияти фарз , ва бо фурқати дувуми чаҳор дигари бгзорди нияти нофила . Инаст маънии хабари бӯи ҳрираҳ ки расӯли худо ( с ) ба батни нахлаи намози хавф чунин кард .

Як навъ дигараст намози хавф ки бӯи Ҳанифа ихтиёр кардааст ,у тамассуки бхбри абди аллоҳ умр кардааст , ва он онаст ки : эмоми мусулмононро ду фурқат кунад , гуруҳе бо эмом дар намоз шаванд , ва он гуруҳи дигари ӣнонро микўшнд , чун ӣнон ки дар намозанд як ракаат карда бошанд , ва аз ҳар ду суҷуди фориғ шуда , вопиш душман шаванд ҳам чунон дар намоз , ва ҳеҷ сухани нгўинд , ва он тоӣФаҳ ки гўшўонӣ мекарданд оянд , бо эмоми боқии намози бикунанд , то намози эмом тамом шавад ,у салом боз диҳад . Пас ин тоӣФаҳи ҳам чунон дар намоз ва бо силаҳи биҷои қавм боз шаванд , ва пос медоранд , то онон боз оянд ,у боқии намози хеши ҳам бар он ҷой танҳо бгзорнд , ва боз гирданд , ва он тоӣФаҳ дигар оянд ,у боқии намози хеши ҳам чунон гузоранд танҳо .

Аммо бардоштан силаҳ дар намози хавф дар он тафсилӣаст . Гуфтаанд ки : силаҳ бар панҷ зарбаст : силаҳӣ ки бардоштан он ҳаромаст ,у намози бон дуруст нест , ва он онаст ки наҷосатии бон расида бошад аз хӯн ё ғайри хӯн , ё тирӣ ки пари он аз ҳайвонӣ бошад ки нахуранд . Дувуми силаҳӣ ки бардоштан он макрӯҳаст , аз онкии мардро гронбор кунад ,у афъоли салоаи бтмомии биҷой натавонад оварад , чун ҷавшану мғФр ва мисли он . Сиўми силаҳӣ ки бардоштан он бики қавл мустаҳабаст ,у бики қавли воҷиб , ки душманро бидон аз худ дафъ кунад , чун шамшеру корду амсоли он . Чаҳорум силаҳӣаст ки душманро аз дигарон бидон дафъ кунад , мустаҳабаст доштани он чун камону тир . Панҷум силаҳӣаст ки бондозаҳи ҷойгаҳ метавон дошт , ва он рмҳаст , агар бҳошиаҳи саф буд ки мардумро аз он ранҷ набӯд мустаҳабаст доштани он , ва агар дар миёни саф буд ки мардумро аз он ранҷ буд кроҳит буд доштани он .

Ва лои ҷиноҳи алайкуми إни кони бкми أзии ман мтри ибн аббос гуфт : расӯли худо ( с ) дар батни нахла бо банӣ анмор ҷанг кард , ва эшонро бҳзимт кард ,у моли эшон бғнимти бардошт ,у фарзандони эшон бардагон гирифт ,у душманон ҳама бигурехтанд ,у парокандаи гаштанд . Расӯли худоу ёрони онҷо сокин шуданду бёрмиднд , ва силаҳҳо биниҳоданд .

Пас расӯли худо ( с ) танҳо бархест ,у ҳоҷатиро ки дар пеш дошт бгўшаҳ эй боз шуд ,у водӣ боз бурид , ва дар он зери дарахтӣ фурӯ омад . Ҷамоатии мушрикон бар кӯҳ шуда буданд ,у кӯҳро бпноаҳ худ карда . Дар миёни эшон яке буд ъўФи бен алҳорси алмҳорбӣ , аз давр назар кард , расӯли худо ( с )ро танҳо дид дар зери он дарахт . Шамшер бар гирифт , ва омад бқсди расӯли худо . Расӯл ( с ) аз омадани ъўФ огоҳӣ надошт , то ногоҳ ӯро бар сар худ дид , истода ва шамшер кашида . Гуфт : ё Муҳамад ! он кист ки ин соъати туро фарёд расад ,у маро аз ту боз дорад ? расӯл ( с ) гуфт : худоаст ки маро фарёд расад ,у туро аз ман боз дорад , он гуҳ рӯй сӯй осмон кард ва гуфт : « аллоҳами акФнии ъўФо ! »

Бори худоё кифоят кун ин кор ,у ъўФро аз ман боздор . Пас ъўФи оҳанг он кард ки зарбатӣ занад , ногоҳ миёни ду китфи вай захмӣ расед ки бар вай дар афтод ,у шамшер аз дасти ваии биФтод , расӯл худо бархест , ва шамшер барграфт ва гуфт : ё ъўФ ! он кист ки ин соъати туро аз ман нигаҳ дорад ?у маро аз ту боз дорад ? ъўФ гуфт : ҳечкас нест магар ки ту худ накунӣ . Расӯли худо ( с ) гуфт : гувоҳӣ медиҳӣ ки худо якеаст , ва ман бандау расӯли аўأм , то ин шамшери бтўи боздиҳам , гуфт : ин яке наме тавонам , локин гувоҳ бош ки баъди азин ҳаргиз бо ту ҷанг накунам , ва ҳеҷ душманиро бар ту ёрӣ надаҳум . Расӯли худо ( с ) шамшери буи боз дод , ъўФ гуфт : ё Муҳамад !у аллоҳ ки ту аз ман беҳтарӣу ҷўонмрдтрӣ ! расӯл ( с ) гуфт : « аҷал , أнои аҳқи бзлки мнк »

Оре ман бидон сзоўортрм ки кунам . Пас ъўФи босҳоби хеши бози гашт , ва эшон ӯро маломат карданд , ки чун даст ёфтӣ чаро ин кор тамом накардӣ ? ваии қисса хеш бигуфт ,у ҳама хомӯш шуданд ,у расӯли худо ( с ) пеши ёрон боз омад ва эшонро аз он хабар кард , ва ин оят бар эшон хонд :у лои ҷиноҳи алайкуми إни кони бкми أзии ман мтри أўи кантами маразии أни тзъўои أслҳткм қавмӣ гуфтанд : ин рухсатаст дар силаҳи фурӯ ниҳодани андари намози хавф , ки бқўли баъзе силаҳ бардоштан андари намози хавф фарзаст , ва низ рухсатаст бъзри беморӣу борон , ки силаҳ фурӯ ниҳанд , аз онкии бемор аз бардоштан он гронбор ва ранҷур шавад ,у силаҳи баборон табоҳ гардад .

Он гуҳ гуфт :у хзўои ҳзркм бар ҳазар бошед аз душман , ва ҳушёр бошед андари намоз . Набояд ки андари намоз ногоҳ басар шумо расанд , ва шуморо ғофил гиранд . إни аллоҳи أъди ллкоФрин яъне фии алохраҳ , ъзобои мҳинои иҳонўни фӣа .