Қавлаи таъолӣу тақаддус : ва азкрўо наамма аллоҳи алайкуми ин хитоби босаҳоба расӯласт ва бо ҷумлаи муъминони уммат то бқёмт . Саҳоба бо расӯли худо байъат карданд ,у дайну китобу суннат дар пазируфтанд , аз онкӣ оят омад , буд : Фотқўои аллоҳи мо асттътму асмъўоу أтиъўо .

Раби алъзаҳи эшонро дарин оят фармуд ки қуръону суннати бишанвед ,у тоъат дор бошед ,у амр ва наҳй бар кор гиред ,у боёту калимоту суҳуфу кутуби мо имон оред ,у расӯлонро ки фиристодем устувор гиред , ва ончӣ гуфтанд ва аз ғайб хабар доданд , аз аҳволи қиёмату биҳишту дӯзаху ғайри он , ҳама қабул кунед ,у бҷону дили онро тасдиқ кунед . Муъминони он ҳама дар пазируфтанд , ва гуфтанд : смъноу أтъно . Раби Алъоламин аз самъу тоъати эшон ҳикоят боз кард , ва гуфт :у қолўои смъноу أтъно .

Акнӯн дарин ояти раби алъзаҳи он неъмат ва он мисоқ ва он қавл бо ёд эшон медиҳад ва мегуяд : ёд доред он навохт ки ман бар шумо ниҳодам , то неъмати ислом бар шумо тамом кардам .

Ҳамонаст ки ҷойҳо дар қуръони миннат бар ниҳод ва гуфт :у أтммти алайкуми неъматӣ ,у лأтми неъматии алайкум ,у литми неъматаи алайкум , ин ҳамаи неъмати ислом ва имонаст , ки аллоҳи таъолӣ бар муъминон тамом кардааст .

Ва мисоқаи алзии восқкм ба إзи қиллатами смъноу أтъно ёд доред он паймон ки аллоҳ бо шумо баст , ва шумо гуфтед : смъноу أтъно . Муҷоҳид гуфт : ин мисоқи он аҳдаст ки раби алъзаҳи рӯзи мисоқ бар фарзанд одам гирифт , он гуҳ ки эшонро аз сулби одам берун гирифт ,у ҳамаи брбўбити аллоҳ иқрор доданд ,у смъо ва тоъаҳ гуфтанд . Имрӯз дар сарои ҳукм ҳар ки болиғ шавад ва бар мӯҷиби он иқрор амал кунад . Ва имони орад муъминаст ва аз аҳли саодату наҷот . Ва ҳар ки баъд аз булӯғ имон наёрад ва амал накунад , нақзи он аҳд кард , ва дар шумор муъминон нест . Аммо атфоли мушрикон ки булӯғ нарасиданд . Ва замони амали дрнёФтнд , аз ибн аббос пурседанд ки ҳол эшон чист ? гуфт : эшон бар мисоқ авваланд , худоӣ донад ки амали эшон чаҳ будӣ агар рӯзгори зиндагонии дрёФтндӣ .

Он гуҳ гуфт :у атқўои аллоҳи ин таҳдидаст бар нақзи аҳд , мегуяд : битарсед аз хашми худо ,у нақз аҳд макунед , ва пас аз онкии болиғи шадид имон оред , ва амал кунед .

إни аллоҳи алӣами бзоти алсдўр ва бҳқиқт донед ки худоӣ огоҳаст аз ончӣ дар дил шумост аз имон ё аз шак ё аз нифоқ ё аз вифоқ . Ин клмтӣ ҷомеъаст , ҳар чизро ки дар дил буд аз сар , ё дроФтд аз занн , ё бргзрд аз хотир , худоӣ баҳама доност ва аз ҳамаи огоҳ .

ё أиҳои аллазӣнаи омнўои кўнўои қавомин ллаҳи тқўмўни ллаҳи бакули ҳақи илзмкми алқём ба .

Мегуяд : эй шумо ки мؤмнонид қиём кунед , бар ӣстодагии нмоӣиди худоиро баҳри ҳақӣ ки шуморо лозим ояд ки бидон қиём кунед ва бпоӣ истед , ва гуфтаанд : кўнўои қавомин ллаҳ эй қўолини ллаҳ .

Сухан ки гўӣиди худоиро гўӣид ,у баҳақи гуфтани ҳақро бпоӣ истед .

Шуҳадоъи болқсти тшҳдўни болъдли фии алғзбу алрзоу алФқру алғнӣу алшдаҳу алрхоء . Гувоҳӣ ки диҳед бидод ва ростӣ диҳед . Наздикро чун давру душманро чун дӯст , дар ғазабу ризоу фақру Гана ва дар дшхўорӣу осонии яксон .

Ва лои иҷрмнкми шнони қавми алии أлои тъдлўои муъминонро мегуяд : мабодо ки адовати шумо бо куффори Макка ,у буғзи шумо мари эшонро , шуморо бар он дорад ки дар гувоҳӣ додани адл ва ростӣ бигзоред ,у муҳаррамӣ аз эшон ҳалол доред , балки дӯсту душманро , ошноу бегонаро , гувоҳӣ яксон диҳед . Аъдлўои ҳўи أқрби ллтқўӣ эй илои алтқўӣ . Ва атқўои аллоҳи إни аллоҳи хабири бмои тъмлўн . Въди аллоҳи аллазӣнаи омнўоу ъмлўои алсолҳот эй қоли ?лаам . Лأни алўъди қавл , ?лаами мғФраҳ эй тғтиаҳи алии знўбҳм ,у أҷри азим эй ҷзоءи алии аимонҳм . Ва аллазӣнаи кФрўоу кзбўои боётнои أўлӣки أсҳоби алҷҳими мзии тафсира .

ё أиҳои аллазӣнаи омнўои азкрўои неъмати аллоҳи алайкуми إзи ҳам қавми أни ибстўои إликми أидиҳми алоиаҳ қтодаҳ гуфт ин ояти брсўли худои Фрўомд ,у вай дар ҳафтуми ғзо буд ба батни нахли фурӯи омада , кофарон макр сохтанд , ва иттифоқ карданд ки чун Муҳамаду ёрони вай дар намоз шаванд ,у сар бсҷўд ниҳанд , мо бар эшон ҳамла барем , ки эшон намоз дӯст доранд ,у намози бнгзорнд .

Дарин ҳиммат буданд ки раби Алъоламин Ҷабраилро фиристод бнмози хавф , ва дарин ояти миннат бар эшон ниҳод ки дасти душман аз шумо кӯтоҳ кардам ва шуморо аз макри эшон хабар додам ҷобири бен абд аллоҳ гуфт ки : расӯли худо ( с ) дар баъзе сафарҳо бмнзл фурӯ омад ,у ёрони ҳамаи мутафарриқи гаштанд ,у расӯли худои силаҳ ки дошт аз худ боз кард , ва аз дарахтии дроўихт , ва дар сояи он дарахт бинишаст . Аъробе биёмад ,у шамшер расӯл барграфт , ва рӯй брсўли ниҳод , ва гуфт : ман имнъки манӣ ? расӯл худо гуфт : « аллоҳи имнъки манӣ » .

Се бори ин сухан боз гуфт . Пас аъробии шамшер дар ниёам кард . Ва ҳаросӣ бар вай афтод ,у ёрон фароҳам омаданд ,у Ҷабраил дар он ҳоли ин оят оварад .

Муҷоҳиду ъкрмаҳу клбӣ ва мақотил гуфтанд : сабаби нузули ин ояти он буд ки қризаҳу нзир бо расӯли худо аҳд доштанд ки қаттол накунанд ,у якдигарро дар дайот ёрӣ диҳанд . Расӯли эшонро дар дайоти эшон ёрӣ диҳад , ва эшон расӯлро дар дайоти мусулмонон ёрӣ диҳанд . Пас ду марди мъоҳд аз банӣ салими бадасти мусулмонон кушта шуданд . Авлиёъи мақтӯли дят талаб карданд . Расӯл худо бархест ва ба яҳуд банӣ алнзир шуду абӯи бикру умру Усмону алӣу абди арраҳмони ъўФ бо вай буданд . Дар пеши каъб ашраф шуданд , ва банӣ алнзири онҷои ҳозир . Расӯли худо бо эшон истионат кард бадяти ду мард , бар муқтазои он аҳд ки аз пеши рафта буд . Эшон дар пазируфтанд . Ва расӯли худоу ёронро дар хонаи бншонднд , ва худ бхлўт боз шуданд , ва макр сохтанд , гуфтанд агар ҳаргиз бар вай зафар ёбем , имрӯз вақт онаст . Кист ки ин корро шоистааст ? Амри бен ҷҳоши бен клиб гуфт : ин кор манаст , ва ман марди онам . Асияи сангии азими басари ваии фурӯи гузорам , ва шуморо азу боз Раҳонам . Рафт бо ҷамоатӣ ва ин макри сохта . Раби Алъоламин Ҷабраилро фиристод ,у расӯлро аз он макри эшон хабар кард . Расӯл ( с ) бархест ва берун шуд ,у алӣ ( ъ )ро бар ҷои худ бдошт бар дар он сарой , ва худ сӯй Мадина рафт , пас эшон низ берун омаданд , ва аз пай расӯл бирафтанд . Раби Алъоламин дар миёни ин қисса оят фиристод . Он гуҳ бар ақаби ин оят хабар дод аз банӣ Исроил : ҳам чунон ки ин қавми аҳди расӯлро нақз карданд ,у паймони шикастанд , банӣ Исроил ки падарон эшон буданд аҳдӣ ки бо худо баста буданд нақз карданд ,у паймонӣ ки доштанд бишикастанд ,у злки фии қавлаи таъолӣ :у лақади أхзи аллоҳи мисоқ банӣ إсроӣил яъне фии алтўроаҳ , алои ишркўо ба шиӣо ,у болоямони биллоҳу млоӣктаҳу кутубау русулау аҳлоли мо аҳли аллоҳи ?лааму таҳрими мо ҳарами аллоҳи алайҳим .

Ва бъсно манеҳам аснии ъушри нқибои алнқиб , алрӣиси алии алқўми лонаи инқби ани амўрҳм , ибҳси анҳо ,у истхбрҳо ,у ибини вуҷӯҳҳо . Ин дувоздаҳ нақиб аз дувоздаҳ сибт буданд аз авлоди ёқӯб , аз ҳар сибтии нақибӣ ,у адади асботи фаровон ҳазорон буданд . Мӯсо чун хостӣ ки бо банӣ Исроил байъатӣ кунад , бо эшон байъат кардӣу аҳд бо эшон бастӣ то аз ҳар нақибӣ аз сибти хеши байъати ситадӣ ва бо эшон аҳди бастӣ . Ва гуфтаанд ин мисоқ онаст ки аллоҳи таъолӣ ваъда дод Мӯсоро ки диёри шому замини муқаддасаи бмўсӣу қавм вай сипорад ,у ҷабборонро ки суккони он заминанд ҳалок кунад , пас чун бмср ором гирифтанд , аллоҳи таъолии эшонро фармуд ки ба ариҳои шоми равед , ва бо ҷабборон ҷанг кунед , ки ман худои шмоом , шуморо нусрати даҳум . Ва Мӯсоро фармуд то аз дувоздаҳ сибт аз ҳар сибтӣ нақибӣ баргузинад , ки пеш равад , вакил дар қавм хеш бошад , ва эшонро бар вФоءи аҳду амтсол фармон дод . Мӯсои он нақибонро баргузед , ва чун базмин канъони расиданд , эшонро бҷосўсии бФрстод , то аҳволи ҷбобраҳи боздоннд . Ъўҷи ънқ барояшон расед , гӯйанд : ин ъўҷи болой азим дошт чунон ки дасти ваии бқър дарё раседӣ , ва моҳӣ бигирифтӣ ,у бҳрорти қурси офтоби онро бирён кардӣ ва бихӯрадӣ , ва гуфтаанд ки : брўзгори тӯфони Нӯҳ ки ҳама рӯй замин об гирифт ,у баҳри кӯҳӣу болоӣ ки дар замин буд оби бргзшт , бадви зонуии ъўҷ беш нарасед ,у Нӯҳ ӯро бар киштӣ нанишонд ,у гирд олам мегашт , ва се ҳазор соли умри вай буд ,у брўзгори Мӯсо ӯро ҳалок карданд : пас чун он нақабо бар ъўҷи расиданд , ъўҷи эшонро бигирифт ,у бахонаи барад , ва бо аҳл хеш гуфт : ӣнонанд ки баҷанг мо омадаанд . Чаҳ бинӣ агар ман эшонро бики бор дар зери пои нуҳум , ва хирад кунам . Аҳл вай гуфтанд : эшонро макаш , то боз гирданд ,у қавми худро бигӯянд ки чаҳ диданд , ва аз шумо хабар диҳанд . Пас чун аз дасти ъўҷ раҳоӣ ёфтанд , бо якдигар гуфтанду аҳди бастанд ки : бо банӣ Исроили қиссаи ъўҷи нгўӣим

Ки эшон битарсанд , ва муртад шаванд , ва аз қаттол боз гирданд . Балӣ бо Мӯсоу ҳорӯни бгўӣим , то эшон тадбир кор кунанд . Пас бози гаштанд , он аҳд нақз карданд , ва ҳар нақибии қавми худро аз қаттол наҳй карданду бтрсониднд , магари колби бен иўҳно ,у Юшаъ бен навен колби нақиби сибти Яҳудо буду Юшаъи нақиби сибти Юсуф . Инаст қиссаи дувоздаҳ нақиб ва шикастани паймони эшон .

Ва қоли аллоҳи إнии мъкм яъне маъаи алнқбо ,у қили маъа банӣ Исроили фии алнсри лакаму алдФъи ънкм . ӣнҷои сухани тамоми гашт , он гуҳ гуфт : лӣни أқмтми алслоаҳ ё мъшр банӣ Исроили бҳдўдҳоу Фрўзҳо ва авқотҳо ва маъонӣҳо ва хушўъҳо ,у отитми алзкоаҳи алмФрўзаҳи алайкуми фии амўолкм ,у омнтми брслии каллааму ъзртмўҳм эй нсртмўҳм ,у қили аънтмўҳми болсиФ . Ва алтъзири алодби фии ғайри ҳозои алмўзъ ,у أқрзтми аллоҳи қрзои ҳусно эй содқои ман кули анФскм ,у ҳаии кули нафақаи ибтғии фӣҳо ваҷҳи аллоҳ , ман алнўоФлу алФроӣз , лأкФрни ънкми сиӣоткму лأдхлнкми ҷиноти тҷрии ман таҳтҳо алأнҳор .

Сами қол : Фмни куфри баъди злки мнкм эй баъди алъҳду алмисоқ , Фқди зли сўоءи алсбил эй ахтأи қасди алтриқ . Гӯйанд аз ин дувоздаҳ нақиби панҷ малики бхостнд ки худоиро ъзу ҷли тоъат дор буданд : Довӯду сулаймону толуту ҳрқимоу писари вай , ва аз он ҳафт дигари сӣ ва ду ҷаббори бхостнд ки малик аз аҳли ҳақи бқҳри бстднд , ва тбоҳкорӣ карданд ,у тоғии гаштанд .

Фбмои нқзҳми мисоқҳм « мо » слтаст , тўкиди қиссаро дроФзўд , тақдира : Фбнқзҳми мисоқҳм . Ин паймон шикастан он буд ки эшонро гуфта буданду омнтми брслӣу ъзртмўҳми муроди бони Муҳамад буд , эшонро имон додани бадву таъзиру нусрат ӯ фармӯда буд , ва азишон паймони ситада , паймони шикастанду буи кофар шуданд , лъноҳм яъне чун паймон бишикастанд бар эшон лаънат кардем , пас он лаънат ки бар эшон буд бкоФр шудан эшон бъисии Марям . Ва гуфтаанд : ин лаънати ҷузят буд ки бар эшон ниҳод ,у қавмиро ммсўх кард . Ва ҷълнои қлўбҳми қосиаҳу дилҳошон сахт кардем ,у бқроءти Ҳамзау алӣ :у ҷълнои қлўбҳми қсиаҳ , длҳоишон бҳрҷ кардему нФоиаҳу носара .

ИҳрФўни алкулами ани мавозиъае иғирўни каломи аллоҳи ани ҷиҳатаи ман ояи алрҷму наът алнабӣу сифата . Иброҳӣм нахаъе гуфт : таҳрифи он буд ки дар суханони худо ки боишон фурӯи омада буд , ин калимот буд : « ё абноءи аҳборӣ , ё абноءи русулӣ » . Эшон бинвиштанд ки ё абноءи абкорӣ . Ва дар осори биоранд ки банӣ Исроили бклмаҳ эй кофар шуданд ки бтсҳиФи брхўонднд : қоли аллоҳи таъолии лъисии фии алонҷил : « анати набӣӣ ,у анои влдтк » , эй рбитк , ФҳрФтаҳи алнсорӣ ,у қрءўо : анати набӣӣу анои влдтк . Ва нсўои ҳзои ммои зкрўо бае тркўои нсибои ммои амрўо ба фии ктобҳми ман атбоъи Муҳамад ( с )у иқомаи алҳдўд . Ва лои тзоли ттлъи алӣ хоина манеҳам эй алӣ хёнаҳ манеҳам , кқўлаҳи таъолӣ : лӣси лўқътҳои козибае кизб ,у хиёнати ӣнҷо маъсиятаст бони нақзи аҳдҳо ки карданд , чунон ки каъб ашраф кард , он гуҳ ки ба Макка , шуд ва ба абӯ Сафён барсохтанд ки баҷанг Муҳамад шаванд , ва низ рӯзи аҳзоби нақз аҳд карданд ,у мушриконро пуштӣ доданд дар ҳарби Муҳамад , ва он рӯз ки ба банӣ алнзир шуданд баталаб дят . Нақз аҳд карданд , ва макр сохтанд .

Раби Алъоламин миннати минҳд бар Мустафо ( с ) ки мо пайваста аз асрори эшон туро хабар медиҳем , ва он нақзи аҳд ки мекунанд , ва бар ту макр месозанд , бо ту мигўиим , то бар асрори эшон матлаъ мешӯй он гуҳ гуфт : إло қлило манеҳам магари андакӣ ки ин нақз аҳд накарданд , чун абди аллоҳи салому асҳоби вай . ФоъФи анҳуаму асФҳи إни аллоҳи иҳби алмҳснини аввали эшонро фармуд ки ин нақзи аҳди эшону маъсияти эшон дар гузор ва афв кун . Пас бъоқбти ин афву сФҳ мансӯх шуд боити сайф .

Ва ман аллазӣнаи қолўои إнои насорои أхзно мисоқҳм мегуяд : чунон ки аз ҷуҳудон дар тавроти аҳд ва паймонӣ ситадем , аз тарсоён дар Инҷили ҳам паймон ситадем ботбоъи Муҳамад ,у набуввати вай пазируфтан ,у бнъту сифати ваии иқрор додан , ва ҳам чунон ки ҷуҳудони нақз аҳд карданд тарсоёни ҳам нақз аҳд карданд . Раб Алъоламин гуфт : Фأғринои бинҳми алъдоўаҳу албғзоءи إлии явми алқёмаҳи мо адовату буғз дар миёни ҷуҳудон ва тарсоён афкандем . Ҷуҳуди душмани тарсоу тарсои душмани ҷуҳуд то бқёмт , ва гуфтаанд : ин адовати худ миёни трсоёнст , ва « бинҳм » замири трсоёнст , нтўриаҳу иъқўбиаҳу млкониаҳи ҳамаи душман ва хасм якдигаранд , дар талаби малику ҷоҳи адовати якдигар дар дили гирифта , ва дар хӯни якдигар шуда . Ва гуфтаанд : ин адовату бғзоءи ҳавоҳои мухталифаст дар миёни эшон ,у ҷидол дар дайн , зикраи алнхъии раҳмаи аллоҳ .

Мъўиаҳи бен қурра гуфт : « алхсўмоти фии аддӣни тҳбти алоъмол » , дар дайни хусумат кардан , ва дар ҷидол овихтан , амал ботил кунад . Ривоят кунанд аз алӣ ( ъ ) ки гуфт : « аёкму алхсўмоти ?фонҳо тмҳқи аддӣн » , вқол алнабӣ ( с ) : « аҷтнбўои аҳли алоҳўоءи ?фони ?лаами ъраҳи къраҳи алҷрб » ,у қоли алҳсн : « аёкму ҳзаҳи алоҳўоءи алмтФрқаҳи алмтбоъдаҳи ман аллоҳ , алтии ҷамоатҳо алзлолаҳ , ва мустақарҳо алнор ,у қоли алФзили бен ъёз : « назари алмؤмни илои алмؤмни ҷлоءи ллқлб ,у назари алрҷли илои соҳиби албдъаҳу алҳўоءи иўрси алъмӣ » ,у ани алоўзоъии қол : « блғнии ани аллоҳи таъолии азои ?ераади бқўми шрои алзмҳми алҷдл ,у мнъҳми алъамал » «у сўФи инбӣҳми аллоҳи бмои конўои иснъўн » яъне инбӣҳми фии алохраҳи бмои конўои иснъўни фии алднёи ман алткзиби болнбӣ ( с )у ахФоءи неъмата . Ин сухан бар тариқ таҳдид гуфтааст , чунон ки касеро гӯйӣ : оре бхбр кунам туроу огоҳи шӯй .