Қавлаи таъолии қул أи рأиткми кофи зёдтсту таъкидро дар афзуданд ,у сулби сухани а рأитмаст яъне : ҳилли рأитм , ва ин калимаи биҷои ахбрўнӣ ниҳодаанд . Мегуяд : ё Муҳамади мушриконро гӯй : ахбрўнии ани атокми азоби аллоҳ , яъне аламут . Маро хабар кунед агар марг бшмо ояд , أўи أтткми алсоъаҳ ё қиёмат ояд бшмо . Алсоъаҳи исми ллўқти алзии исъқи фӣаи алъбод ,у исми ллўқти алзии ибъси фӣаи алъбод ,у алмънии атткми алсоъаҳи алтии въдтми фӣҳо болбъсу алФноء , лон қабл албъси имўти алхлқи калла . Он гуҳ гуфт : أи ғайри аллоҳи тдъўн яъне أи тдъўни ҳзаҳи алосному алоҳҷори алтии ъбдтмўҳои ман дуни аллоҳ . إни кантами содиқин ани маъаи аллоҳи ?алааи ахрии ахбрўнии ман тдъўн ъанд нузули алблоءи бкм ? маънӣ оят онаст ки агар блоӣӣ бшмо расад кро хоҳед хонд то кашфи он бало кунад ? аллоҳро хоҳед хонд ё ин батонро ки мепарастед ? он гуҳ астдрок кард , гуфт : бали إёҳ тдъўн нахонед он батонро , ки донед ки эшонро қудрат нест , ва аз эшон нафъ ва зр нест , балки аллоҳро хонед . ФикшФи мо тдъўни إлиаҳи ин «ҳо » дар « илайҳ » бо азоб шавад , чунон ки онҷо гуфт : « мари кأни лами идънои إлии зри миса » . Ва он гуҳи иҷобати дуоу кашфи бало дар машйати хеши баст , гуфт : إни шоء агар хоҳад кашф бало кунад ,у иҷобат дуо кунад ,у тнсўни мо тшркўн эй ттркўни мо тшркўн ба ман алосноми Флои тдъўнаҳ .

Ва бар вифқи ин оят хабараст аз Мустафо ( с ) ,у злки мо

Рӯй фии алсҳоҳи ани расӯли аллоҳи қоли лҳсини волиди умрони бен ҳсини алхзонӣу кони ҳсини иўмӣзи мшрко : кам тааббуди алиўми ?илҳо ? қол : сабъа , воҳдои фии алсмоءу сетаи фии аларз . Қоли расӯли ллаҳ ( с ) : Фأиҳми тъдаҳи лиўми рғбтку рҳбтк ? қол : алзии фии алсмоء .

Ва лақади أрслнои إлии أмми ман қблки асли аломаҳи алснФи ман анносу алҷмоъаҳ , кқўлаҳи таъолӣ : кони анноси أмаҳи воҳидае снФои воҳдои фии алзлол , « Фбъси аллоҳи алнабӣин » .

Маънии уммати босл ҷамоатаст , пас он ҳангом ки ҷамоат дар он бошанд , ва дар он замон барисанд уммат хонанд , чунон ки дар қуръонаст :у лӣни أхрнои анҳуам алъзоби إлии أмаҳи маъдӯда яъне илои синӣни маъдӯда ,у кқўлаҳи таъолӣ :у адкри баъди أмаҳ эй баъди синӣн .

Ва уммати бмънии замон дар қуръон беш азин ду ҷойгаҳ нест ,у марди эмоми раббониро уммат гӯйанд , чунон ки дар қуръонаст : إни إброҳими кони أмаҳ , аз баҳри онкии пешрав ҷамоат бошад ,у сабаби иҷтимо эшон шавад , ва низ гуфтаанд : аз онкии хилоли хайр дар ваии муҷтамаъ буд , чунон ки дар ҷамоатии муҷтамаъ буд , ва аз ӣнҷост ки араб гӯйанд : фалони ИМАи вҳдаҳ , эй ҳўи иқўми мақоми ИМА . Ва манеҳ алҳдис : « ибъси зайди бен Амр бен нафил явми алқёмаҳи ИМАи вҳдаҳ » . Ва дайнро уммат гӯйанд ки ҷамоатӣу халқии бон муҷтамаъ шаванд , чунон ки гуфт : إнои вҷднои обоءнои алии أмаҳ эй алии дайн ,у қол : ва мо кони аннос яъне аҳли сафинаи Нӯҳу алии аҳди одами إлои أмаҳи воҳида яъне млаҳи алисломи вҳдҳо . Ва қоли фии сӯраи алнҳл :у луи шоءи аллоҳи лҷълкми أмаҳи воҳида яъне млаҳи алисломи вҳдҳо , ва дар қуръон уммат бияёд ки мусулмонони уммат Муҳамад хоҳад алӣ алхусус , чунон ки гуфт : кантами хайри أмаҳ , ва гуфт : « ҷълнокми أмаҳи всто » , ва ҷой бияёд ки кофарони уммат Муҳамад хоҳад алӣ алхусус , чунон ки гуфт : кзлки أрслноки фии أмаҳи қади хулати ман қаблҳо أмм . Ҷой дигар бияёд ки ҷамоат уламо хоҳад алӣ алхусус , чунон ки гуфт :у лткни мнкми أмаҳи идъўни إлии алхир . Ҷой дигар бияёд ки ҳама халқ хоҳад , одамӣу ғайри одамӣ , чунон ки гуфт : ва мо ман добаҳи фии алأрзу лои тоӣри итири бҷноҳиаҳи إлои أмми أмсолкм яъне халқи мслкм . Боқӣ ҳар чаҳ дар қуръон умматаст , бмънӣ ҷамоатаст , аз он гуруҳи гуруҳи мардум ки дар салаф гузаштанд ё вақте ҳозиранд , ё то бқёмт хоҳанд буд , чунон ки гуфт :у лкли أмаҳи ҷълнои мнско , أни ткўни أмаҳи ҳаии أрбии ман أмаҳ ,у ммни хлқнои أмаҳ , ва манеҳам أмаҳи муқтасида , ва ман зритнои أмаҳи мусалламаи лак , тлки أмаҳи қади хулат .

Ва лақади أрслнои إлии أмми ман қблк эй русул , ФкФрўо ба , Фأхзноҳми болбأсоءу алзроءи бأсоءи дарвешӣ ва бекомӣаст ,у зроءи беморӣу дард . Зҷоҷ гуфт : бأсоء зиёнаст ки бар мол ояд ,у зроء ранҷаст ки бетон расад . Лълҳми итзръўни Фиؤмнўну ихзъўн . Раби алъзаҳи ҷли ҷалолаи дарин ояти Мустафоро слии аллоҳи алайҳу силам хабар дод ки пеш аз ту расӯлонро фиристодем бгрўаҳи гуруҳ азамам , ва эшонро бқҳту шиддату беморӣу меҳнати фурӯи гирифтем то магар дар зоранд ва тавба кунанд , ки дилҳо буқати шиддату меҳнат нарм шавад ,у хузўъу хушўъи орад . Мегуяд : эшон зорӣ накарданд , ва аз он куфри хеш боз нагаштанд .

Флўи лои إзи ҷоءҳми бأснои тзръўо яъне Фҳлои ази ҷоءҳми ъзобнои тзръўои илои аллоҳу тобўо , ФикшФ мо назул баҳами ман алблоء ,у локини қсти қлўбҳми Фأқомўои алии кФрҳм ,у зини ?лаами алшитони мо конўои иъмлўни ман алкФру алмъосии Фأсрўои алайҳо .

Ва гуфтаанд ки : қсўти дил аз тарки зикри хезад , касе ки зикр худоӣ накунад ,у пайвастаи бботли гуфтану маҳоли шунидани машғӯл буд дили вай сахт шавад чунон ки дар хабараст : « лои тксрўои алкломи бғири зикри аллоҳ , ?фони ксраҳи алкломи бғири зикри аллоҳи қсўи алқлб » ,у қол ( с ) : « арбаъаи ман алшқоء : ҷумуди алъайн ,у қсўаҳи алқлб ,у алосрори алии алзнб ,у алҳрси алии алднё » .

Ва аўҳии аллоҳи илои Мӯсо ( ъ ) : ё Мӯсо ! лои ттўли фии алднёи амлк . Фиқсўи қлбк ,у қосии алқлби манӣ баъӣд , ва кун халқи алсёби ҷадиди алқлби тхФии алии аҳли аларз ,у търФи фии аҳли алсмоء ,у ақнти байни ядии қунути алсобрин ,у сҳи илои ман ксраҳи алзнўби сёҳи алҳорби ман адуа ,у астън бе алии злк , фонии нъми алъўну нъми алмстъон » !

Ин қсўти дил ҳар чанд дардӣ саъбаст ,у дайнро офатии бузург , аммо мудовоати он саҳласт . Ва дар хабари Мустафо ( с )аст : рӯй абӯи ҳрираҳ : ани рҷлои шкои ило алнабӣ ( с ) қсўаҳи қалба , Фқол : « ани ардти ани ялин қлбки Фأтъми алмскину амсҳи раъси алитим » .

Флмои нсўо яъне аломми алхолиаҳи тркўои мо възўо ба , « Фтҳнои алайҳими أбўоби кули шайъи ء » ман алнъмаҳу алсрўри баъди алзроءи алзии конўои фӣа ,у қил : абвоби кули шайъи ء яъне алмтри ман алсмоء ,у алнботи ман аларз . Ҳатто إзои Фрҳўои бмои أўтўои фараҳи дарин мавзе онаст ки дар неъмат бинозад , ва бтр бигирад ,у кФўр ва носипос гардад . Ҳамонаст ки онҷо гуфт : « лои тФрҳи إни аллоҳи лои иҳби алФрҳин » . Ҷой дигар гуфт : «у Фрҳўои болҳёҳи алднё » .

Мегуяд : чун эшонро дар он неъмат бтр гирифт ва шукр накарданд , бигирифтам эшонро ногоҳ , то навмеду пушаймону пар ҳасрат бимонаданд . Ва фии маъноаи мо рӯй инс , қол : самъати расӯли аллоҳ ( с ) иқўли фии баъзи мавоъиза : « аммо раъйати алмأхўзини алии алъзаҳ ? алмзъҷини баъди алтмأнинаҳ ? аллазӣнаи ақомўои алии алшбҳот ,у ҷнҳўои илои алшҳўот , ҳатто аттҳми русули рбҳм , Флои мо конўои амлўои адркўо ,у лои илои мо Фотҳми рҷъўо , қдмўои алии мо ъҷлўо ,у нўмўои алии мо хлФўо ,у лами иғни алндм ,у қади ҷеффи алқлм » .

Фқтъи добри алқўм яъне асли алқўму охрҳму бқитҳм , эй астўслўои болҳлоки Флм ибқ манеҳам аҳад . Добр ҳар чизи охири он буд ,у қатъи он он буд ки аз он чиз ҳичиз намонад . Иқол : дбри фалони алқўми идбрҳм , азои кони охрҳм .

Рӯй ақабаи бен омир , қол : қол алнабӣ ( с ) : « азои рояти аллоҳи иътии алъбоди исӣлўни алии мъосиҳми Фонмои злк астдроҷ манеҳ ?лаам , сами телаи ҳзаҳи алоиаҳ : Флмои нсўои мо зкрўо ба илои қавлау алҳмди ллаҳи раби Алъоламин .

Ин ҳамди дарин мавзе бар он ҷой ниҳодааст ки ҷой дигар гуфт :у лои ихоФи ъқбоҳо , أло баъдани лъод ,у қил баъдани ллқўми алзолмин ,у қили алҳмди ллаҳи раби Алъоламин . Ин сухан касе бошад ки корӣ кунад ва онро аз худ бипасандад ва пушаймон нашавад , ва ӯро аз он кори боз оварданяш набошад .

Қул أи рأитми إни أхзи аллоҳи самъакаму أбсоркм эй асмкму аъмокми Флои тсмъўои шиӣоу лами тбсрўо ,у хатми алии қлўбкм яъне табъи алайҳои Флми тъқлўои шиӣо , ман إлаҳи ғайри аллоҳи иأтикм бае ҳилли аҳади ирдаҳи аликми дуни аллоҳ ? мегуяд : агар аллоҳи ин шунавоӣу бенаӣу доноӣ аз шумо воситонад , ва он аъзо ботил гирданд , он кист ки тавонад ки бшмо боз диҳад ҷуз аз аллоҳ . Иأтикм ба инҳо бо маънӣ феъл шавад , яъне ётикми бзлки алзии ахзаи мнкм .

Ва раво бошад ки бо самъ шавад ,у дахли мо баъдҳо фии маъноа , комаи қоли таъолӣ :у аллоҳу расӯлаи أҳқи أни ирзўаҳ ,у қоли таъолӣ : туҷҷораи أўи лҳўои анФзўои إлиҳо .

Ва гуфтаанд ки : фарои пеши доштани самъ бар басар далеласт ки самъ бар басар фазл дорад , ҳам чунон ки онҷо гуфт :у луи шоءи аллоҳи лзҳби бсмъҳму أбсорҳм . Назираш онаст ки аллоҳ гуфт : ман кони ъдўои ллаҳу млоӣктаҳу русулаи номи хеши ҷли ҷалолаи фаро пеш дошт , ки бар ҳамаи номҳо фазл дораду шараф ,у ваҷҳи ин сухан онаст ки ҳар крои самъ буд агар чаҳ басар зоҳир надорад , вайро инси дил бар ҷой буд , ки бсхни мардум ва неъматҳои хуш инс гирад , боз чун самъ набӯд агар чаҳ басар зоҳир дорад , вайро инс дил набӯд ,у доноӣ ва дарёфт ваии ноқис буду азинҷост ки раби алъзаҳи ҷли ҷалола банно ёфт самъи нафй ақл кард , гуфт : « أи Фأнти тсмъи алсму луи конўои лои иъқлўн » , ва бо ноёфт басари ҷузи нафй назар накарда : « أи Фأнти тҳдии алъмӣу луи конўои лои ибсрўн » ва ин далелӣ равшанаст бар фазли самъ бар басар ,у кофаронро ки зм кард банно ёфт доноӣ дил кард дар самъ бастааст , на банно ёфт бенаии зоҳир ,у злки фии қавлаи таъолӣ : « Фإнҳои лои тъмии алأбсору локини тъмии улқулуби алтии фии алсдўр » . Ҷой гуфт иҷобати даъват дар самъи баст ки донои дил бо онаст , гуфт : إнмои истҷиби аллазӣнаи исмъўн ,у луи илми аллоҳи Фиҳми хирои лأсмъҳм ,у фии алҳдис : « ани аҳли алнори сами бкми лои исмъўн , лони алсмоъи инс ,у аллоҳи лои иҳби ани иأнси аҳли алнор » .

Анзр ё Муҳамад Киев насарф алоёти нФслҳои ман ҷҳаҳи баъди ҷҳаҳ , фии баёни алтўҳиду саҳаи алнбўаҳ , сами ҳам исдФўни иързўни ъмои рзҳи ?лаами ман албён ,у қоми алайҳими ман албрҳон .

Қул أи рأиткми إни أтокми азоби аллоҳи бғтаҳи أўи ҷҳраҳи Лайло ӯ нҳоро ,у қил : бғтаҳи Фҷоءаҳ , ӯ ҷҳраҳи мълнаҳи тнзрўни илайҳи ҳайни инзл , ҳилли иҳлки إлои алқўми алзолмўни аллазӣнаи ҷълўои ллаҳи шурако . ?фони қили лами қўбли болбғтаҳи алҷҳраҳ ,у анмои тқзии алҷҳраҳи алхФиаҳ ? алҷўоби ани албғтаҳи мзмнаҳи маънии алхФиаҳ , лأни иأтиҳми ман ҳайси лои ишърўн , ФихФии сабаба , Фҳмли алии алмънӣ . Ҳилли иҳлки ҳилли ҳарф истифҳомаст ,у маънии истифҳоми талаб аФҳомаст , аммо дарин мавзе на ҳақиқат истифҳомаст , агар чаҳ бар махраҷ истифҳом оварда , ин ҳам чунонаст ки гӯйанд : қади илмати ҳилли зайди фии ?илдор ? ва дар луғати араби ин маънӣ фаровон ояд .

Ва бдонкаҳи маъонии ҳилл дар қуръон мухталифаст ,у вуҷӯҳи он фаровон : яке бмънии далел ва ҳуҷҷатаст , кқўлаҳ : ҳилли ъндкми ман илм . Яке бмънии таҳдиду сиёсат , кқўлаҳ : ҳилли ман мҳис . Яке бмънии айбу мнқст , кқўлаҳ : إни итбъўни إлои алзн . Яке бмънии таъбиру маломат , кқўлаҳи ҳилли омнкми алайҳ . Яке бмънии шаку шабаҳат , кқўлаҳ : ҳилли лнои ман алأмри ман шайъи ء . Яке бмънии саволу талаб , кқўлаҳ : ҳилли исттиъи рбк . Яке бмънии азобу уқубат , кқўлаҳ : ҳилли амтлأт . Яке бмънии надомату ҳасрат , кқўлаҳ : ҳилли إлии марди ман сиблат . Яке бмънӣ бару мулотафат , кқўлаҳ : ҳилли лаки إлии أни тзкӣ . Ва бисёр ояд дар қуръони бмънии қад , чунон ки : ҳилли أтии алии алإнсон , ҳилли أтоки ҳадиси алғошиаҳ ,у ҳилли أтоки ҳадиси Мӯсо , ҳилли أтоки ҳадиси заифи إброҳим ,у ҳилли أтоки нбأи алхсм . Ва дар қуръони ҳилли бмънӣ « мо » бисёр буд чунон ки гуфт : ҳилли инзрўни إлои أни тأтиҳми алмлоӣкаҳ , ҳилли инзрўни إлои алсоъаҳ , ҳилли инзрўни إлои أни иأтиҳми аллоҳ , ҳилли инзрўни إлои таъвила , Фҳли алии алрсли إлои алблоғи улмубин .

Ин ҳамаи бмънӣ « мо »анд ,у ҷумла бмънӣ тақриранд бнздики аҳли луғат .

Ва мо нарусул алмрслини إлои мубашширин ва мунзарин пайғомбаронро ки фиристодем , бишорату нзортро фиристодем . Дӯстонро бишорат медиҳанд ббҳшт ,у бегонагонро бим медиҳанд бдўзх , ва бар пайғомбарон беш аз таблиғи рисолати барин ваҷҳ нест , аммо инзоли ояту тавфиқи ҳидояти ҷузи хосияти илоҳят мо нест ,у касро бо мо дар он мушорикат ва муовинат нест . Фмни омн эй сидқ ,у أслҳи алъамал , Флои хавфи алайҳими хавфи алқнўт ,у лои ҳам иҳзнўни ҳузни алқтиъаҳ .

Ва аллазӣнаи кзбўои боётно яъне бмҳмду алқуръон , имсҳми алъзоби исибҳм , Фихолти абдонҳм , комаи қол : « мусинии алзр » эй блғи злки ман баданӣу холтаҳ . Бмои конўои иФсқўн эй икФрўн .

Чун расӯли худо ( с ) эшонро бим дод ва битарсонед аз азоби худоӣ , эшон вайро дуғ зан гирифтанд , он гуҳ бар сиблати истеҳзо азоб хостанд , гуфтанд : то кӣ гӯйӣ ки азоб меояд ? яке биор азин азоби худои хеш агар рост май гӯйӣ ? раби Алъоламин бҷўоби эшон ин оят фиристод : қул лои أқўли лаками ъндии хзоӣни аллоҳ яъне мафотеҳи аллоҳи бнзўли алъзоб ,у лои أълми алғиб яъне ғайби нузули алъзоб , ҳатто инзли бкм . Ва гуфтаанд : ин ҷавоб эшонаст ки гуфтанд : « луи лои أнзли إлиаҳи малики Фикўни маъааи нзирои أўи илқии إлиаҳи канзи أўи ткўни ?лаи ҷинаи иأкли минҳо » . Раб Алъоламин гуфт : ё Муҳамади эшонро ҷавоби даҳ ки : ман нагӯям ки хзинҳои худоӣ ки аз он рӯзӣ диҳад ва ато бахшад , бнздик манаст , ва ғайб надонам то шуморо гӯям ки оқибати кори шумо бача мебоз ояд аз саодату шақоват ? ё шуморо чаҳ пеш хоҳад омад аз неку бад ?у нмигўим ки ман Фриштаҳ Эйам ки аз кори илоҳӣ он донам ки башар надонад . Ман башарӣ ҳамчун шмоом . Шуморо нагӯям магари ончӣ бмн гӯйанд ,у бмн фурӯ фиристанд аз номау пайғом . Ҳар чаҳ гӯям аз қиссаи пешинёну ахбори ояндагон , бўҳӣ пок гӯям ва аз китоби ҳақ . Қул ҳилли истўии алأъмии болҳдӣу албсири болҳдӣ яъне алмؤмну алкоФру алзолу алмҳтдӣ . أи Флои ттФкрўни Фтълмўои анҳмои лои истўён ? !