Қавлаи таъолӣ :у луи أннои нзлнои إлиҳми алмлоӣкаҳи алоиаҳи ин илмҳо аз онаст ки аллоҳи бон мтФрдаст , ки ин чизҳоеаст нобӯданӣ , ва аллоҳ медонад ки агар он будӣ чун будӣ . Ва дарин ояти ҷавоб қавмӣаст ки аз ваии чизҳое аз мӯъҷизот дархостанд .

Қавмӣ гуфтанд : « луи лои أнзли ълинои алмлоӣкаҳ » ? ! қавмӣ гуфтанд : « аӣтўои бобоӣно » . Ҷавоб дод эшонро ки :у луи أннои нзлнои إлиҳми алмлоӣкаҳи Фрأўҳми ъёноу калимаами аламутии Фшҳдўои лаки болсдқу алнбўаҳ . Ҳамонаст ки дар сӯра алръд гуфт :у луи أни қронои сират ба алҷболи أўи қатъат ба алأрзи أўи кулам ба аламутӣ , ва ин он буд ки кофарони Макка аз Мустафо ( с ) дархостанд ки агар пайғомбарии кӯҳи сафо аз ҷои хеши равони гардон , то замини Макка бар мо фарох гардад ,у заминро бурӣдаи гардон то чашмҳо берун диҳад , ва мо кишт зор кунем ,у падарони мо зиндаи гардон то бар сидқи ту гувоҳӣ диҳанд . Раб Алъоламин гуфт : агар ман ҳукм кунам ки қуръон бар кӯҳ хонанд ва равон гардад , ё бар замин хонанд ва чашмҳо падед ояд , ё бар мурдагон хонанд то зинда шаванд , ва сухан гӯйанд , бҳичи ҳоли эшон имон нахоҳанд оварад , ки эшон дар илми ман ҳамеша кофарон буданд , ва дар азали ҳукми шақоват бар эшон рафта . Ин ҳамчунонаст ки Нӯҳро гуфт : лни иؤмни ман қўмки إлои ман қади омн .

Ва ҳшрнои алайҳим эй : ҷмънои алайҳими кули шайъи ء қаблан яксар қоф бар қроءти маданӣу шомӣ яъне муъоинау мувоҷиҳа , баробар , рӯёрӯӣ , ва манеҳ ҳайни сأлаҳи абӯи зри أи кон одам набиё ? Фқол : « нъм кон набиё калимаи аллоҳи ъзу ҷл » .

« қаблан » эй ъёноу мувоҷиҳа . Боқӣ бзмтин хонанд . « қаблан » яъне қабили қабили ҷўки ҷўк . Қабл ҷамъ қабиласт ,у қбоӣли ҷамъи қабӣла . Араби эшонро ки аз як нажод бошанд қабӣла гӯйанд .

Мо конўои лиؤмнўои إлои أни ишоءи аллоҳ яъне : алои ани иҳдиҳми аллоҳ ,у локини أксрҳми иҷҳлўни ин ҷаҳл қадараст . Эшон нмидоннд ки ҳудоу залолат бмнаст .

Ҳам чунон ки онҷо гуфт : «у луи шоءи аллоҳи лҷмъҳми алии алҳдии Флои ткўнни ман алҷоҳлин » эй : ман алҷоҳлини болқдр .

Ва кзлки ҷълнои лкли набии ъдўо эй аъдоء , ва ҳам Фроънаҳи алонбёء . Ҳар пайғомбариро фиръавнӣ буд брўзгори вай , чун намруди брўзгори иброҳӣм , валиди мсъби брўзгори Мӯсо , дайгарии брўзгори исо , бӯи ҷаҳлу амсоли ваии брўзгори Муҳамад ( с ) .

Раби алъзаҳи эшонро бар сари пайғомбарон мусаллат карда , то савобу дараҷоти пайғомбарони биафзояди бони ранҷҳо ки мекашиданд , ва балоҳо ки азишон май диданд . Ва ҳеҷ касро он ранҷ набӯд ки расӯли арабиро буд слии аллоҳи алайҳу силам , мегуяд : « мо аўзии набӣ мисли мо аўзити қт » ,у душманони вай аз он шаётини алонси валиди муғира буду асвади бен абди алмтлбу асвади бен абди иғўсу алҳорси бен Қайси бен ъдӣу алъоси бен воӣлу абӯи ҷаҳли бен Њишому алъоси бен Амри бен Њишому змъаҳи бен алосўду алнзри бен алҳорсу алосўди бен абди алосўду Утбау шебаи абнои рабеъау ақабаи бен абии мъиту алўлиди бен Утбау абӣу Умияи абнои халафу набӣау мнбаҳи абнои алҳҷоҷу Утбаи бен абди алъзӣу мътби бен абди алъзӣ . Мегуяд : ё Муҳамад ! комаи абтлиноки бҳؤлоءи алқўм , кзлки ҷълнои лкли набии ъдўо . Ҳамонаст ки дар фарқон гуфт :у кзлки ҷълнои лкли набии ъдўои ман алмҷрмин . Он гуҳ баён кард ки аъдо кианд : « шаётини алإнсу алҷн » шаётин мансӯбаст бар бадал , ва раво бошад ки мафъӯли сонӣ буд , эй : ҷълнои шаётини алонсу алҷни аъдоءи ллонбёء .

Ва дар маънии ин ояти уламои тафсир мухталифанд . Ъкрмаҳу заҳҳоку садӣ ва клбӣ гуфтанд : шаётин дар ҷинанд на дар инс ,у шаётини алонс яъне алтии маъаи алонс ,у шаётини алҷн эй алтии маъаи алҷн , ва ин онаст ки Иблиси лашкари хеш ки фарзандон вайанд ду гуруҳ кард : гуруҳе ба инс фиристоду гуруҳеи бҷн , ва ҳар ду гуруҳи душманони расӯли худо ( с )у душманони дӯстони аўأнд , ва он гуҳ ҳар замон бар якдигар расанд , шайтон ки бар инс мусаллат карда бо он шайтон гуяд ки бар ҷин мусаллат карда ки : ман соҳиби худро бироаҳ кардам бФлони кору фалони маъсият ки бар вай оростам , ту низ ҳамчунин кун ,у шайтони алҷн бо шайтони алонси ҳамин сухан гуяд бобтдо чун бар вай расад . Инаст ки аллоҳ гуфт : иўҳии бъзҳми إлии баъзи зхрФи алқўли ғрўро . Қавмӣ дигар гуфтанд ки : дар инс шаётинанд чунон ки дар ҷин ,у маънии шайтон мутамарридаст азин шӯхи нопок , бар маъсияти далер , ва бар худои осӣ . Чун шайтони алҷн аз ағўоءи муъмини дармонд , ва оҷиз гардад , даст дар шайтон алонс занад ,у фарои сар муъмин кунад , то ӯро дар фитнаи афканд , чунон ки расӯли худо ( с ) гуфт фарои бӯи зр ки « ё бо зр ! ҳилли тъўзи биллоҳи ман шари шаётини алҷну алонс » ? қол : қиллат ё расӯли аллоҳ !у ҳилли ллонси ман шаётин ? қол : « нъм , ҳам шари ман шаётини алҷн » ,у қоли молики бен динор : ани шайтони алонсашад алии ман шайтони алҷн ,у злки ании азои тъўзти биллоҳи зҳби ании шайтони алҷн ,у шайтони алонси иҷии ءи Фиҷрнии илои алмъосии ъёно .

Иўҳии бъзҳми إлии баъзи зхрФи алқўли ғрўрои зхрФи алқўли ботилаи алзии зину вшии болкзб ,у алмънии анҳми изинўни ?лаами алоъмоли алқбиҳаҳ , Фиғрўнҳми ғрўро .

Ва луи шоءи рбки мо Фълўаҳ эй имнъи алшитони ани алўсўсаҳи ллҷну алонс ,у аллоҳи имтҳни ибодаи бмои иълми анаи алأблғи фии алҳкмаҳ ,у алоҷзли фии алсўоб ,у алослҳи ллъбод . « Фзрҳм » яъне хули анҳуам , « ва мо иФтрўн » ман алткзиб . Қил : нсхтҳои ояи алсиФ .

Ва лтсғии إлиаҳ эй : ?ераади аллоҳи лтсғии илои алткзибу алоФтроء , « أФӣдаҳи аллазӣнаи лои иؤмнўни болохраҳ » аллоҳи хост ки дилҳои ногрўидгони бони такзиб ва ифтиро гароед , «у лирзўаҳ » ва то он ифтиро аз хештан бипасанданд , «у лиқтрФўо , » эй ликтсбўои мо ҳам мктсбўн . Ва гуфтаанд : «у лтсғӣ » маътӯфаст бар ояти пеш , тақдира : иўҳии бъзҳми илои баъзи лиғрўҳму лтсғии илайҳ , ва барин маънии лоам носбаҳаст на лоами амр бар маънии таҳдиди чунон ки қавмӣ гуфтанд . Иқол : сғўти илайҳи сғўоу сғўо ,у сғити أсғии болёءи аизо ,у أсғии исғии асғоء . Ва أслаҳи алмили илои алшии ءи лғрзи ман алоғроз . Ва маънии алоқтроФи алоктсоб , иқол : харҷи иқтрФи аҳла , эй : иктсб ,у қорФи фалони ҳозои аламр , азои вақъау амала ,у қрФтнии бмои адъити алӣ , эй : рмитнии болрибаҳ ,у қрФи алқрҳаҳ , азои қишри минҳо ,у ақтрФи кзбо , эй ахтлқаҳ .

Қавла : أи Фғири аллоҳи أбтғии ҳукамои ӣнҷои қавл мзмраст , яъне : қул лأҳли Макка : أи Фғири аллоҳи абтғии ҳукамои қозёи бинӣу бинкм ? маънӣ онаст ки : аҳли Маккаро гӯй : ҳеҷ касро раво бошад ки аз ҳукми аллоҳи баргардад , ва онро напасандад , ва бидон ризои надиҳад ? ё ҳеҷ кас донед ки ҳукми ваии баробари ҳукм аллоҳ ояд , то бо ҳукм вай гирдем дар ончии миёни ман ва шумоаст ? клбӣ гуфт : яъне атлби рибои аъбд , чунон ки ҷой дигар гуфт : أи ғайри аллоҳи أбғии рибо ? ! ҷой дигар гуфт : « أи Фғири аллоҳи тأмрўнии أъбд » ? ! мақотил гуфт : аи Фғири аллоҳи абтғии ҳукамои фии нузули алъзоб ? !у ҳўи алзии أнзли إликми алкитоб эй алқуръони мФслои мубинои фӣаи амра ва наҳйа .

Ва аллазӣнаи отиноҳми алкитоб ва эшон ки тавроту Инҷили додеми эшонро « иълмўни أнаҳи манзили ман рбк »

Шомӣу ҳФси манзил бтшдид хонанд , ман алтнзил . Боқӣ бтхФиФ хонанд , ман алонзол , ва ҳар ду яксонанд . Иқол : нзлтаҳу анзлтаҳ . Мегуяд : аҳли китоб аз ҷуҳудон ва тарсоён майдонанд ки : ин қуръон манзиласт аз наздики худованди ту . Он гуҳ гуфт : Флои ткўнни ман алммтрин « амтроء » тараддудаст дар раъй ва дар сухан , яъне : лои ткўнни ман алшокини анҳми иълмўни злк . Ато гуфт : «у аллазӣнаи отиноҳми алкитоб » сарону меҳтарони асҳоб расӯл худоанд : абӯи бикру умру Усмону алӣу абӯи убайдау Саиди бен зайду убайдаи бен алҳорсу туфайли бен алҳорсу мусаттаҳи бен асосау вҳби алғомдӣу абӯи слмаҳи бен абди алосду алорқми бен абии алорқму аммори бен ёсиру саъди бен абии вқосу талҳау алзбиру абди арраҳмони бен ъўФу солими мавлои абии ҳзиФаҳу абӯи ҳзиФаҳи бен Утбаи бен рабеъау ибни мзъўну Муъаммари бен алҳорси алҷмҳӣу ҳабаши бен ҳзоФаҳу ахўаҳу балолу сҳиби бен синони разии аллоҳи анҳуам .

Ва темати калимаи рбки ин қроءти кӯфӣ ва ёқӯбаст . Боқӣ « калимоти рбк » хонанд бҷмъ ,у маънӣ ҳар ду яксонаст . Мегуяд : тамом шуд ва рост омад қавли худованди ту ки : пайғомбаронроу муъминонро бар умуми нусрати даҳум , чунон ки гуфт : إнои лннсри рслноу аллазӣнаи омнўо ,у Муҳамадро алӣ алхусус нусрати даҳуми рӯзи бадар ,у душманони вайро ҳалок кунам . Ин ваъда ки дода буд рост кард , ва ончӣ гуфта буд тамом шуду басари барад , ва он ваъид ки душманро дода буд ,у ҳукми тъзиб ки барояшон кард адл буд , инаст ки гуфт : « сдқоу ъдло » яъне : сдқои Фимои въд ,у ъдлои Фимои аўъду ҳукм , лои табдили лқўлаҳи фии насри Муҳамади лأни қавлаи ҳақ . Ва қил : « лои мубаддили лклмотаҳ » эй лои мғири лҳкмаҳ ,у лои халафи лмўъдаҳ . «у ҳўи алсмиъ » лтзръи аўлёӣаҳ ,у лқўли аъдоӣаҳ , « алълим » бмои қулӯби алФриқин .

Рӯй ан алнабӣ ( с ) анаи қол : « сабақи алқзоءу ҷеффи алқлми болсъодаҳи лмни омну атқӣ ,у алшқоўаҳи лмни куфру ъсӣ . Ва кони қтодаҳи иқўл : ҳўи китоби аллоҳи лои язиди фӣаи алмқрўну лои инқсўн .

Ва إни ттъи أксри ман фӣ алأрз гуфтаанд ки : ин дар шаъни донишмандон ҷуҳудонаст ,у бештари сокинони он замин дар он вақт эшон буданд , ва эшон ду қавм буданд . Бештар эшон буданд ки бар паии ҳўоءи худ бар пиндоштӣ мерафтанд ,у заннӣ май бурданд , ва дурӯғҳо барме сохтанд ,у қавмӣ дар кори расӯли худо яқин буданд ,у сидқи ваии мишнохтнд , аммо бмъондӣ бархеста буданд . Инаст ки аллоҳ гуфт : إни итбъўни إлои алзну إни ҳам إлои ихрсўн . Агар касе гуяд эшон ки бар занн буданд , ва яқин намедонистанд , тъзиби эшон бар занн раво бошад ё на ? ҷавоб онаст ки : раби алъзаҳ бар занн тъзиб мекунад , ки мегуяд ҷли ҷалола : ва мо хлқнои алсмоءу алأрз ва мо бинҳмои ботиллои злки занни аллазӣнаи кФрўои Фўили ллзини кФрўои ман алнор . Ваҷҳ ҳуҷҷат онаст ки : эшонро бар занни тъзиб аз он кард ки дар талаби басират аз мавзеи хеш тақсир карданд , ва бар паии ҳўоءи худ рафтанд ,у илтимоси басирату талаби ҳақиқату яқини бгзоштнд , ва бар занну ҷаҳл ақтсор карданд , лои ҷурми мустуҷиби азоби гаштанд .

Ибн аббос гуфт : «у إни ттъи أксри ман фии алأрз » дар шаъни мушрикон араб омад ки бо расӯли худоу муъминон ҷидол даргирифтанд дар хӯрдани мурдор , ва гуфтанд : тأклўни мо қтлтму лои тأклўни мо қатли рбкм ! аллоҳ гуфт : إни итбъўни إлои алзн яъне фии таҳлили алмитаҳ ,у إни ҳам إлои ихрсўни икзбўни фии таҳлили мо ҳарами аллоҳ . Мегуяд : эшон бар пай занн мераванд дар таҳлили мурдор , ки мепиндоранд ки ин мурдор ҳалоласт , ва на чунонаст ки эшон мигўинд , ки эшон дурӯғи мигўинд , ва ҳаром карда худои ҳаргиз ҳалол набӯд .

إни рбки ҳўи أълми ман изли ани сиблата зҷоҷ гуфт : мавзе « ман » рафъаст бобтдоء ,у лафзи он лафз истифҳомаст , яъне : ҳўи أълм эй анноси изли ани сиблата , кқўлаҳ : лнълми أии алҳзбини أҳсии лмои лбсўо ,у бқўли басарёни мавзе « ман » насбаст бар назъи хоФз , то аввалу охири муқобили якдигар буд , яъне : ҳўи أълми болзоли ани сиблатау ҳўи أълми болмҳтдин . Қроءти насир аз ксоиӣ « изл » бзм ёءаст , эй : ҳўи أълми болмзли ани сиблата .

Фклўои ммои зикри исми аллоҳи алайҳи ин дар ҷавоб қавмӣаст аз араб ки чизҳое аз ҷонварон меҳаром карданд хӯрдан он аз бҳираҳу соӣбаҳу всилаҳу ҳомӣ .

Раб Алъоламин мегуяд : бихӯред агар муъминонед , ончии аллоҳ ҳалол кардааст , ва дар куштани он номи худо ёд карданд . Он гуҳи таъкидро гуфт : ва мо лаками أлои тأклўои ммои зикри исми аллоҳи алайҳу қади фасли лаками мо ҳарами алайкум чаҳ узр оред ки нахуред ончии аллоҳ ҳалол кард ва бар куштани он аллоҳ ёд карданд ?у аллоҳи худ тафсил муҳаррамот дод , ва он муфассал дар сӯра албқраҳ гуфт , ва дар садри сӯраи моида ,у злки фии қавла : ҳурмати алайкуми алмитаҳу алдми алоиаҳ . Он гуҳ гуфт : إлои мо азтрртми إлиаҳ эй : ман акл алмитаҳ ъанд алмхмсаҳу алмҷоъаҳи ман ғайри бағӣу лои адуон ӯ тҷонФи лосм ,у қади мзии шарҳаи фии алмоӣдаҳ . Нофеъу ҳФс аз ъосм « фасл » бФтҳи Фо ва « ҳарам » бФтҳ ҳо хонанд . Ибни касӣру абӯи Амру ибни омири бзми Фоу зм ҳо хонанд . Абӯи бикр аз ъосму Ҳамзау ксоиии фасли бФтҳ Фо хонанду ҳарами бзми ҳо . « إлои мо азтрртми إлиаҳ » яъне дъткми алзрўраҳи илои аклаҳи ммои ло иҳл ъанд алохтёр .

Ва إни ксирои лизлўни ъосму Ҳамзау ксоиии бзм « ё » хонанд , ва маънӣ онаст ки : фаровонӣ аз мардумон яъне куффори Макка бироаҳ мекунанд бҳўоҳо ва боистҳои хеш . Боқӣ « лизлўн » бФтҳ « ё » хонанд яъне бероҳ мешаванд бҳўоҳо ва боистҳои хеш , на бар басиратӣ ва бар илмӣ ки эшонро дар онаст . إни рбки ҳўи أълми болмътдини ин аътдо эдар онаст ки онҷо гуфт : Фмни азтри ғайри боғу лои од . Мегуяд : худованд туаст ки доноаст бондозаҳи дргзорндгон .