Қавлаи таъолӣ : ман ҷоءи болҳснаҳи фалаи ъушри أмсолҳои қроءти ёқӯби ъушр бтнўинаст , амсолҳо брФъ ,у маъноа : фалаи ҳасаноти ъушри амсолҳо , эй амсоли алҳасанаи алтии амалҳо . Боқӣ бозоФт хонанд ,у маъноа : фалаи ъушри ҳасаноти амсолҳо . Қавмӣ гуфтанд : ҳасанаи дарин оят тавҳидаст ,у сиӣаҳи ширк , мегуяд ҷли ҷалола : ҳар ки фардо дар қиёмати тавҳиди орад , ки дар дунё муваҳҳид бӯда ,у худоиро бегонагии шинохта , ва ширк наёварда , амали вай музоъаф кунанд , якеро даҳ нависанд , ва бидиҳ ҷазо диҳанд , ва ҳар ки ширки орад ки дар дунё мушрик бӯда , ҷзоء худ бинад мисли феъли худ , бсзои худ , ва он ҷзоءи оташ дӯзахаст ,у уқубати ҷовдон , яъне ки ин уқубат мисли он амаласт , ки он амали аъзам алзнўбаст , ва ин оташи аъзами алъқўбот ,у злки қавлаи таъолӣ : ҷзоءи вФоқо эй воФқи алҷзоءи алъамал .

Қавмӣ гуфтанд : оят омаст дар ҳасаноту сиӣот , яъне : ман амали ман алмؤмнини ҳасанаи кутубати ?лаи ъушри ҳасанот , ва ман ҷоءи болсиӣаҳ эй алхтиӣаҳи Флои иҷзии алои ҷзоءи мислҳо , лои икўни аксари минҳо . Мегуяд : некӯкорро некӣ музоъаф кунем , яке даҳ нависем ,у бдкрдорро яке яке нависем , ва дар он ниФзоӣим : он гуҳ гуфт : ва ҳам лои излмўн эй :у лои излмўни Фтило . АлФриқини ҷмиъо . На аз некӯкор некӣ коҳем ва на музд ӯ , ва на бар бади кирдори ҷурми аФзоӣими нокарда . Ва расӯли худо ( с ) бойени маънӣ ишорат карда дар он хабар ки гуфт : « ман соми рамазону أтбъаҳи басти ман шавол , Фқди соми алснаҳи кулҳо , Фأҳснўои ани шӣтм » ,у ани абии зр , қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « иқўли аллоҳи ъзу ҷли ман ҷоءи болҳснаҳи фалаи ъушри أмсолҳо ва азед , ва ман ҷоءи болсиӣаҳи Фҷзоءи сиӣаҳи мислҳо ӯ аъФў , ва ман тақарруби манӣ шбро тақаррубат манеҳ зроъо , ва ман тақарруби манӣ зроъо , тақаррубат манеҳ боъо , ва ман أтонии имшии атитаҳи ҳрўлаҳ , ва ман лқинии бқроби аларзи хтиӣаҳи лои ишрк бешиӣо , лқитаҳи бмслҳои мғФраҳ » .

Қоли ибни умр : алоиаҳи фии ғайри алсдқоти ман алҳснот , Фأмои алсдқоти тзоъФи сабъи моӣаҳи заъф ,у қоли қтодаҳ : зикри лнои ани набии аллоҳ ( с ) қол : « алоъмоли сета , Фмўҷбаҳу мӯҷиба ,у музоъафау музоъафа , ва мисли бмсл , Фأмои алмўҷбтони Фмни лақии аллоҳи лои ишрк ба шиӣои дахли алҷнаҳ , ва ман лақии аллоҳи ишрк ба дахли алнор , ва аммо алмзоъФтони ФнФқаҳи алрҷли алии аҳлаи ъушри амсолҳо ,у нафақаи алрҷли фии сиблати аллоҳи сабъи моӣаҳи заъф , ва аммо мисли бмсл , ?фони алъбди азои ҳам бҳснаҳи лами иъмлҳои кутубати воҳида ,у азои ҳам бсиӣаҳи сами амалҳо кутуби сиӣаҳ » .

Ва қоли Сафёни алсўрӣ : лмои нзлт : ман ҷоءи болҳснаҳи фалаи ъушри أмсолҳо , қол алнабӣ ( с ) задане , Фнзлт : мисли аллазӣнаи инФқўни أмўолҳми фии сиблати аллоҳи кмсли ҳубаи алоиаҳ . Қол : « ё раб зад умматӣ , » Фнзлт : ман зои алзии иқрзи аллоҳи қрзои ҳуснои ФизоъФаҳ ?

Алоиаҳ . Қол : ё раб зад أмтӣ , Фнзлт : إнмои иўФии алсобрўни أҷрҳми бғири ҳисоб ,у қил : ман ҷоءи болоямони Фқди ҷоءи бъшри ҳасанот ,у ҳаии алмзкўраҳи фии қавлаи таъолӣ : إни алмуслимӣну алмслмоти алоиаҳ , ва гуфтаанд : маънӣ тазъиф онаст ки аъмоли бандаи имрӯз дар сарои амали яке яке нависанд , аммо фардо дар сарои ҷазои раб алъзаҳ гуяд : бандаи ман ! кам ттмнии алии тоътки ман алсўоб ? чанд хоҳӣ ки турои даҳум аз савоби амали хеш ? чандон ки банда хоҳад раби алъзаҳи бФзли худ даҳ чандон ки банда хоҳад диҳад бсзои худ ,у аллоҳи бсзои худ бФзл худ диҳад . Якеро даҳ чандон ки банда хоҳад диҳад , чунон ки гуфт : фалаи ъушри أмсолҳо .

Дайгариро азъоФ музоъафа диҳад , чунон ки гуфт : ФизоъФаҳи ?лаи أзъоФои касӣра ,у ҳикмат дар онкии ман ҷоء болҳснаҳ гуфт , ва нагуфт « ман амали болҳснаҳ » онаст ки : ин лафз шомиласт бар ақволу афъолу асрор ,у лафзи амали ҷуз бар аъмол науфтад ,у ҳасаноти бандаи ҳам қавл забонаст , ва ҳам амали арқон , ва ҳам нияти дил ,у ҳама дар таҳти ҷоء болҳснаҳ шавад , ва низ на ҳар ки амал кард мақбул омаду шоиста ,у бқёмти расида ,у савоб он ёфта . Пас кор он дорад ки бқёмти баради шоистау пазируфтау буи наҷот ёфта .

Мардии фарои шайх алислом гуфт : худоӣ аз ту ибодати бпзирод ( 1 ) . Шайх алислом гуфт : магӯӣ чунин , ки ӯ агар хоҳад бипазирад , ва он гуҳ бхсмон диҳад . Чунин гӯй : худои туро бпзирод ( 1 ) то аз рустагон бошем . Ва гуфтаанд ки ин тазъифи ҳасаноти хосияти уммат Муҳамадаст , ки эшон дайн ки пазируфтанд брзо пазируфтанд на бкроҳит , ва умматҳои пешинаи дайн бкроҳит пазируфтанд . На бинии қавми Мӯсо ки то кӯҳ бар сари эшон бндоштнд , дайни ҳақу китоби худо қабул накарданд ,у злки фии қавлаи таъолӣ :у إзи нтқнои алҷбли Фўқҳми алоиаҳ ,у назири алоиаҳи қавлаи ман ҷоءи болҳснаҳи фалаи хайри минҳо . Қил : фӣаи тақдиму таъхир , яъне : фалаи минҳои хайр ,у қил : яъне бзлки алозъоФ ,у ҳаии хайри ?ла , ази лои мтмъи ллхсўми фии алозъоФ ,у анмои тмъҳми фии амали алъбд ,у лони алтоъаҳи алии истеҳқоқи алъбд ,у алозъоФи алии истеҳқоқи алрб ,у қил : « фалаи хайри минҳо » яъне ризвони аллоҳ , иқўли аллоҳи таъолӣ :у ризвони ман аллоҳи أкбр .

Қавла : қул إннии ҳдонии рабии إлии сироти мустақӣм яъне : дайни алислом . Он гуҳ тафсир кард , гуфт : динои қимо яъне мустақиман алии нҳоиаҳи алостқомаҳ . Ибни касӣру абӯи Амру нофеъи қимо бтшдид хонанд . Боқии қимои бтхФиФ . Қайи масдараст ҳамчун кибру сғр , яъне динои зои қайи эй зои астқомаҳи тома . Қайии бўзни Фиъли бноء маболиғатаст дар васфи истиқомат , яъне бенҳоят истиқоматаст ин дайн , ва бар камоли ростӣ . Ҳукми он собит , шарҳи он лозим .

Насх дар шароеъи он раво на ,у ботилро бидон роҳ на ,у асли он се чизаст : китобу суннату иҷмоъ , китоби худоу суннати Мустафоу иҷмоъи мусулмонон . Китоб ва суннат онанд ки раби алъзаҳ дар як оят ҷамъ кард :у أнзлнои إлики аззикри лтбини ллнос мо назул إлиҳм , ва иҷмоъ онаст ки гуфт ҷли ҷалола :у итбъи ғайри сиблати алмؤмнин . Ин сиблати муъминон иҷмоъаст . Ҳар ки хрқ иҷмоъ кунад , китобу суннатро рад кард , ва ҳар ки китобу суннатро рад кард , аз дайни ислом берун шуд .

1 алиф : бпзиро .

Динои қимо зҷоҷ гуфт : динои насби алии алмФъўл ба , яъне ърФнии дино ,у қили маъноа : атбъўои динои қимоу алзмўаҳ . Ва қимои насби алии алвасф . Млаҳи насби алии албдл , ҳниФои насби алии улҳол , яъне фии ҳоли ҳниФитаҳу истиқомата . Ва дайни исломро бмлти иброҳӣми васф кардан аз онаст то халқ дар он рағбат беш кунанд , ки ҳамаи аҳли дайнҳо дар арабу аҷами иброҳӣмро бузург доранд ,у динӣ ки буи мансӯб бошад дар он рағбати намоянд .

Рӯй ан алнабӣ ( с ) кони азои асбҳи иқўл : « асбҳнои алии Фитраи алислому калимаи алохлосу млаҳи абинои иброҳӣми ҳниФо ва мо кони мушрикин » .

Қул إни слотӣу наскӣ эй ибодатӣ . Зҷоҷ гуфт : маънӣ « наск » ихлосаст дар ибодат , иқол : фалони носк эй обиди ллаҳи ъзу ҷл , ғайри мушрик ба . Аз нсикаҳ гирифтаанд ,у ҳаии алнқраҳи алмзобаҳи алмсФоаҳи ман кули хилт , ва гуфтаанд : нсикаҳ қурбонаст ,у наск збоиҳаст дар ҳаҷу умра . Ва маҳёии қроءти оммаи қроءи бФтҳ ёءаст , магари нофеъ ки бскўн ёء хонд . Иқўл : ҳўи иҳиинӣу ҳўи имитнӣ ,у анои атўҷаҳи бслотӣу соири алмноски илои аллоҳи ъзу ҷл , лои илои ғайра . Қол ӣмон : маҳёии болъмли алсолҳ ,у мамотии азои мати алии алоямони ллаҳи раби Алъоламин раби алҷну алонс ,у Алъолами кулҳо .

Лои шарики ?лау бзлк أмрт мегуяд : зиндагонии ман дар ибодату тоъат ,у маргии ман бар имону шаҳодат , бтўФиқу ҳидоят худоаст . Маро бидон роҳ намӯд , ва маро бидон фармуд . Ва أнои أўли алмуслимӣн ва ман аввали мусулмонам аз ин уммат ва дарин замон ,у қил :у анои аввали ман астҳқи ҳозои алосм .

Қул أи ғайри аллоҳи ин оят ҷавобаст мушрикони Қурайшро ки миёни хешу миёни ваии нисфи мисохтнд дар дайн , ва ммолот мехостанд , ки ӯ боишон гароед бчизӣ , то эшон бо ӯ гроинди бчизӣ , чунон ки гуфт : вдўои луи тдҳни Фидҳнўн . Мегуяд : эй Муҳамад : эшонро ҷавоби даҳ : أи ғайри аллоҳи أбғии рибо эй атхзи рибоу ҳўи раби кули шайъи ءи фии алсмоўоту фии аларз . Ҷуз аз аллоҳ худоӣ ҷӯям ,у дайгариро бмъбўдии писандам ,у бхдоиии гирам ? ! ва аллоҳаст ки худовандаст ҳар чизро ки онро худованд хонанд , худои ҳама худовандонаст ,у офаридагор ҳамагонаст ,у кирдигори ҷаҳон ва ҷаҳонёнаст .

Ва лои тксби кули нафаси إлои алайҳои лои тҷнии нафаси знбои алои ахзат ба . Ва лои тзри возраҳи визри أхрии ин ҷавоби валид муғирааст , ки гуфта буд : атбъўои сиблатии аҳмли аўзоркм . ӯро ҷавоб доданд ки : лои иҳмли аҳади ҷноиаҳи ғайра , ҳатто лои иؤохз ба алҷонӣ .

Сами إлии рбкми мрҷъкми ин ваъидаст , Финбӣкми бмои кантами фӣа яъне фии аддӣн тхтлФўн гуфтаанд : ин ихтилофи эшон ихтилофаст дар кори Муҳамад ва дар қуръон .

Қавмӣ гуфтанд : соҳираст . Қавмӣ гуфтанд : шоир . Қавмӣ гуфтанд : маҷнӯн , ва дар қуръон ҳамчунин тайифа Эй гуфтанд : أсотири алأўлин . Қавмӣ гуфтанд : « إни ҳозои إлои саҳари иؤср . إни ҳозои إлои қавли албшр » .

Ва ҳўи алзии ҷълкм ё Муҳамад ! хлоӣФи аломми алмозиаҳи фии аларзи бأни аҳлкҳму أўрскми аларзи бъдҳм . Ҳамонаст ки онҷо гуфт : أни алأрзи ирсҳои ибодии алсолҳўн ,у қил : хлоӣФи алأрз эй суккони аларзи бадали алҷн ,у қил : ихлФи аҳли кули асри ман кони қибла . Халифаи омада буд аз пас пешинае ,у хлоӣФ ҷамъаст ксҳиФаҳу сҳоӣФ ,у сафинау сФоӣн ,у всиФаҳу всоӣФ .

Се кас онанд ки хилофатро номзаданд дар қуръон : яке одам , дигари Довӯд , сдигри абӯи бикри садиқ . Одамро гуфт : إнии ҷоъили фии алأрзи Халифа . Довӯдро гуфт : إнои ҷълноки Халифаи фии алأрз . Абӯи бикрро гуфт : листхлФнҳми фии алأрз . Одами Халифа буд Иблиси дарав таън кард ,у ҳасади барад . Хилофат бо одам бимонаду Иблиси блънти бози гашт : «у إни алейк лаънатӣ » . Довӯди Халифа буд . Ҷуҳудони дарав таън карданд . Хилофати вайро бимонад ,у ҷуҳудон малъун шуданд . Лаъни аллазӣнаи кФрўои ман банӣ إсроӣили алоиаҳи бӯи бикри Халифа буд , рофизён бирав таън карданд , хилофат ӯро бимонад ,у рофизӣ блънт бимонад дарин ҷаҳон ва дар он ҷаҳон , чунон ки гуфт : « лънўои фии алднёу алохраҳ .

Ва рафъи бъзкми фавқи баъз дараҷот мегуяд : шуморо бардошти зибри якдигари бдрҷҳо , якеро бадонаш , якеро бнсбт , якеро бимол , якеро бшрФ , якеро басӯрат , якеро бсўт , якеро бқўт . Либлўкм эй : либтликми Фимои аътокм , лихбркми Фимои рзқкм , то шуморо биёзмоед бони неъмату рӯзӣ ки шуморо дод , то шакур ёбад шуморо ё кФўр , мутӣъ ё осӣ . Он гуҳ гуфт : агар осӣ шавед сариъи алъқоб ва агар мутӣъ шавед ғафур раҳимам . Сариъ алъқоб гуфт , ва ин уқубат бқёмт хоҳад буд , яъне ки қиёмат наздикаст ,у растохез базӯдӣ хоҳад буд ,у лиҳозои қоли таъолӣ : إнҳми ирўнаҳи бъидо ва нароҳ қрибо ,у қол : мо أмри алсоъаҳи إлои клмҳи албсри أўи ҳўи أқрб .