Қавлаи таъолӣ :у أўрснои алқўм эй млкноҳм , Фзкри блФзи алмироси лонаи аўрсҳми злки бҳлоки аҳлҳо ман алъмолқаҳ . Раби Алъоламин ҷли ҷалолаи қибтӣону ъмолқаҳ ки сокинони замин қудс буданд аз он замини бардошт , ва эшонро ҳалок кард , ва банӣ Исроилро биҷои эшон нишонд ,у диёру амволи эшон бадасти ӣнон боз дод ,у миннати худ дар ёд эшон дод ки : пас аз онкии мустазъафону забуни гирифтагон эшон буданд хлиФтони эшон гаштанд ,у бсроӣу ватани эшон фурӯ омаданд , ва дар миён азу Наим эшон нишастанд , Фзлки қавлаи таъолӣ : ва наамма конўои фӣҳо Фокҳини кзлку أўрсноҳои қўмои охирин .

Мшорқи аларзи навоҳӣ Фаластинасту замини қудсу ъронини шом ,у мғорби ахрёт ғарбасту шеби замини Миср . Алтии боркнои фӣҳо инҳоу алиф дар фӣҳо бо мшорқ шавад замини шом , ки ҷой дигар гуфт : боркнои ҳавла , аммо мғорби дор алФосқинаст ва дар таҳт он нашавад . Ва раво бошад ки мшорқи алأрзу мғорбҳо бъмўм баронанду ҷумлаи замин дар таҳт он шавад , ки дар рӯзгори Довӯду сулаймони малики эшон баҳама замин барисед , ва эшонро дастрас буд баҳамаи ҷаҳон . Алтии боркнои фӣҳо яъне бохароҷи алзръу алсмору алонҳору алъиўн .

Ва темати клмти рбки алҳснӣ эй : сидқати алъдаҳи алҳасанаи ман аллоҳи ?лаам ,у ҳаии мо въди аллоҳ банӣ Исроили бқўлаҳ : ва наред أн наман алии аллазӣнаи астзъФўои фии алأрзу нҷълҳми أӣмаҳи алоиаҳ ,у қил : ҳаии қавлаи Мӯсо : ъсии рбкми أни иҳлки ъдўкми алоиаҳ . Бмои сбрўо эй бсбрҳми алии алоямону алшдоӣд , ва дмрно ҳамонаст ки тбрно . Дар луғати тдмиру ттбири табоҳ карданаст . Мо кони иснъи фиръавну қавма яъне мо ъмлўои фии арзи Мисри ман алқсўру алأбниаҳу анвоъи алъморот ,у қил : мо кони иснъи фиръавн , эй идбри фии ибтоли амри Мӯсо , ва мо конўои иършўн эй ибнўн . Қоли алҳсн : ҳаии арши алкрўм .

Шомӣу абӯи бикр иършўн хонанд бзми роء . Боқии иършўни бксри роء , ва маънӣ ҳамонаст .

Ва ҷоўзнои ббнии إсроӣил эй : ъбрнои баҳами албҳру ҳўи қулзум , Фأтўои алии қавми иъкФўни Ҳамзау ксоиии бкср коф хонанд . Боқии бзм коф хонанд ,у ҳумои луғатон .

Ва маънии ъкўФ мувозибатасту мулозимат , ва касе ки масҷидро лузӯм гирад ӯро мӯътакиф гӯйанд . Банӣ Исроил чун бдрё боз гузоштанд , ва аз фиръавни бози растанад , бидиҳӣ фурӯ омаданд қавми он даҳ ъмолқаҳ буданд ,у бут май парастиданад . Ва гуфтаанд ки : тамосили гов сохта буданд ва онро май парастиданад ,у асли гӯсолаи парастии эшон аз ӣнҷо хост . Банӣ Исроил чун эшонро чунон диданди Мӯсоро гуфтанд : аҷъли лнои إлҳои комаи ?лаами ?алаа . Ин бигуфтанд ва дар дил ҳаме доштанд то он рӯз ки сомрӣ аз он перояи гӯсолаи сохт ва онро парастиданад .

Мӯсои эшонро ҷавоб дод : إнкми қавми тҷҳлўни азмаи аллоҳу неъматаи алайкум , ва мо сунъи бкм , ҳайси тўҳмтми анаи иҷўзи ибодаи ғайра .

Рӯй ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силами лмои харҷи илои хайбари мари бшҷраҳи иқоли лҳои зоти анўот , яъне инўти алмшркўн , эй иълқўни алайҳои аслҳтҳм , Фқолўо : ё расӯли аллоҳ ! аҷъли лнои зоти анўоти комаи канти ?лаам . Фқол алнабӣ ( с ) : « аллоҳи Акбар , ҳозои комаи қолати бнўи Исроил : аҷъли лнои إлҳои комаи ?лаами ?алаа . Ва алзии нафасии бедаи лтркбни сунани ман кони қблкм » .

إни ҳؤлоء яъне алқўми аллазӣнаи ъкФўои алии асномҳми мтбри мо ҳам фӣае мӯҳлик , ман алтбор ,у أслаҳи алкср ва манеҳ алтбр . Ва ботил эй зоӣл , мо конўои иъмлўн эй ъмлҳми ллшитон , лӣси ллаҳи фӣаи насиб . Ва ботили мо конўои иъмлўни хоҳӣ аз қавли Мӯсо на , хоҳии мстأнФ аз аллоҳ . Қроءти вараш :у бтли мо конўои иълмўн . Мегуяд : ончии эшон дар он буданд ҳама несту табоҳи гашт .

Қоли أи ғайри аллоҳи أбғикми إлҳо яъне абғии лаками ?илҳо , араби ҷои ҷой дар сухани ин лоам бияфкананд , чунон ки дар сӯра алттФиФаст :у إзои колўҳми أўи взнўҳм яъне колўои ?лаам ӯ взнўои ?лаам , ва аз араб шунидаанд : сднии збё . Раби ағФри неи ҳам азин бобаст . Сднӣ , эй сад лӣ . АғФрнӣ эй : ағФри лӣ . Ва ҳўи Фзлкми алии Алъоламин эй : олимии змонкми бмои аътокми ман алкромот .

Ва إзи أнҷинокми ман оли фиръавни шомӣ анҷокм хонд яъне : анҷокми аллоҳи ман оли фиръавн . Тафсири ин оят дар сӯра албқраҳ рафт .

Ва воъднои қроءаҳи мисрӣ въдноаст . намегуяд : ваъдаи додеми Мӯсоро слосини лайла . Ва ин ваъда додан он буд ки пас аз ғарқи фиръавн , Мӯсои китоби хост аз аллоҳ ки бар он дайн гирад . Аллоҳ ӯро ваъда дод ки пештари сӣ шаби хештанро бполоӣ ва риёзат кун . Гуфтаанд : сӣ шбонрўз дар рӯза буд пайвастаи мўосл , ва чунин гуфтаанд ки : моҳи зии алқъдаҳ буд ,у араб бо шаб музоф кунанд чизе ки он буруз буд , аз баҳри онкии шбонрўзи ҳамвор дар ин чизи дохил буд .

Ва أтммноҳои бъшр яъне атммнои алмўоъдаҳи бъшри ман зии алҳҷаҳ . Фтми миқоти рабае алўқти алзии қадараи аллоҳи лсўми Мӯсо . أрбъини лайла ,у онҷо ки гуфт :у إзи воъднои Мӯсои أрбъини лайла ишоратаст бони сӣ рӯзу бони даҳ рӯз ки Фросри он барда . Мӯсои сӣ рӯз рӯза дошт .

Аз нохӯрдани буии даҳани ваии мутағаййири гашт . Бчўби хрўб мисвок кард , то он буии даҳани ваии бгшт . Фриштгон бигуфтанд : эй Мӯсо ! аз даҳани ту буи машк медамид , акнӯн бтбоаҳи барадии бмсўок . Пас раби Алъоламин вайро даҳ рӯзи дигар рӯза фармуд ва гуфт : аммо илмати ани хлўФи Фми алсоӣми атиби ъндии ман риҳи алмск ? ! ва гуфтаанд ки : фитнаи қавми Мӯсо аз гӯсолаи парастии дарин даҳ рӯз афтод .

Ва қоли Мӯсои лأхиаҳи ҳорӯн яъне ъанд антлоқаҳи илои алҷил . Чун Мӯсои хост ки бҷонб кӯҳ равад бўъдаҳи гоҳи фаро ҳорӯн гуфт : кун хлиФтии Фиҳм ,у أслҳҳми бҳмлки аёҳми алии тоъаҳи аллоҳ ,у қил : арФқи баҳам ,у лои ттъи ман ъсии аллоҳу лои тавофуқа , Фзлки қавла :у лои татаббуъи сиблати алмФсдин .

Ва лмои ҷоءи Мӯсо эй ҳайни ҷоءи Мӯсо , лмиқотно эй фии вақти алзии вқтнои ?ла , Фолмиқоти мФъоли ман алўқти колмиъоду алмилод , Фонқлбти алўоўи ёءи лскўнҳоу инкисори мо қаблҳо .

Ва калимаи раба яъне ман ғайри воситау лои тарҷумон .

Муфассирон гуфтанд : Мӯсои хештанро таҳорат доду ҷомаро назофат , ва меодиро ки сохта буданд берун шуд , чун батавр сино расед , аллоҳ бевосита ва бе тарҷумони бахудии худ бо вай сухан гуфт . Дар хабараст : факони алкломи ман аллоҳу алостмоъи ман Мӯсо . Ва дурустаст аз ибни аббос ки гуфт : алхлаҳи лоброҳиму алкломи лмўсӣу алрؤиаҳи лмҳмди слии аллоҳи алайҳу силам . Ва ани ҳзиФаҳи бен ?илямони қол : қоли асҳоби расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силам : ё расӯли аллоҳ ! иброҳӣми халили аллоҳу исои калимаи аллоҳу рӯҳау Мӯсои алзии калимаи тклимо . Мо зои аътити анат ? қол . « валади одами каллаами таҳти ливои явми алқёмаҳ ,у анои أўли ман иФтҳи ?лаи боби алҷнаҳ » .

Ва рӯй абӯи ҳрираҳи қол : қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силам : « лмои въди аллоҳи Мӯсои бен умрони алтўр , зарби байни идиаҳи сўоъқу барқи арбаъаи Фросхи фии арбаъаи Фросх , Фأқбли Мӯсои фии зрмонқаҳи мўсқои васатаи бҳбли инодии лаббайки лаббайку съдик . Анои ъбдки ?утии лдик , ҳатто сори илои алтўру ҳўи имили иминоу шмолои инодӣ : молӣу лак ё ибни умрон ? ё литнии лами ахлқ . Фأўҳии аллоҳи илайҳи ани қФи фии сФҳи алҷбл ҳатто имри бки ҷунудӣ , фонии лои аклмку фии алсмоўоти аҳад , Фнзли аҳли алсмоءи алднёи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул аҳли алсмоءи ассонӣаи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул аҳли алсмоءи алсолсаҳи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул аҳли алсмоءи алробъаҳи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул аҳли алсмоءи алхомсаҳи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул аҳли алсмоءи алсодсаҳи бмни фӣҳо ман алмлоӣкаҳ , сам назул алкрўбиўну ҳамлаи алърш , ақдомҳми ман слҷу шдқҳми ман нору أўсотҳми ман барад . Фқоли аллоҳи ?ла : сил . Қоли раби أрнии أнзри إлик . Қоли анки лнтаронеу лни иронии шайъи ءи алои мот . Қол : раби Фأроку أмўт . Қоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силаму злки қавли аллоҳи таъолӣ : Флмои таҷаллии рабаи ллҷбли ҷаълаи дкоу хари Мӯсои съқо .

Ва брўоитии дигар чун Мӯсои бмқом қурб расед Нидо омад аз ҷалилу ҷаббор ки ё мишо ! Мӯсои он сухан бишунид гуфт : мо ҳозои алсўти алъбронии иклмнӣ ?

Ҳақ ӯро ҷавоб дод ки : лсти бъбронии ании анои аллоҳи раби Алъоламин .

Пас Мустафо ( с ) гуфт ки : аллоҳ дар он мақом бо Мӯсо ба ҳафтод луғат сухан гуфт , ки ҳеҷ луғати бони дигар монанда набӯд , гуфто : ва дар он мақоми таврот аз баҳр вай навишт ,у кони исмъи сриФи алқлм . Пас Мӯсо гуфт : илоҳии арнии анзри алик , қол : ё Мӯсои анаи лни иронии аҳади алои мот . Қоли Мӯсо : илоҳии арнии анзри алику амўт , қол : Фأҷоби Мӯсои ҷабали таври синоء : ё Мӯсои ибни умрон ! лақади сأлти умарои ъзимо ! лақади артъдти алсмоўоти алсбъ ва ман Фиҳн ,у алорзўни алсбъ ва ман Фиҳн ,у золати алҷболу азтрбти албҳори таъзими мо сأлт ё ибни умрон ! қол : Фқол ё Мӯсои анзри илои алҷбли ?фони астқри маконаи Фонктароне . Қол : Флмои таҷаллии рабаи ллҷбли ҷаълаи дкоу хари Мӯсои съқо »

То ӣнҷои хабар Мустафоаст босноди дуруст .

Рҷънои илои алтФсир . Қоли раби أрнии أнзри إлики бскўнро қроءт ?маккейасту ёқӯб ,у бохтлоси қроءти абӯи Амр ,у араби арнӣ дар мавзе « ҳот » гӯйанд яъне биор . أрнии أнзр эй : арнии нФски анзри алик . Ва қил макунӣ ман рؤитк . Қоли лнтароне араб дар нафии лн кам гӯйанд , маънӣ онаст ки : акнӯн набинӣ маро яъне дар дунё ,у қил : лнтароне яъне бъини фонӣа ,у анмотароне бъини боқӣа ,у қил : лнтароне болсؤолу алдъоء , анмотароне болнўолу алътоء ,у қил : лнтароне қабл Муҳамаду уммата .

Ва локини анзри إлии алҷбли он кӯҳӣ буд ба мадин номи он кӯҳи зубайр , баробари Мӯсо буд ,у таҷаллии онро афтод на таврро . Гуфт : бони кӯҳи нигар эй Мӯсо ! агар орамида бар ҷой худ бимонад ту марои бинӣ ва агар бар ҷой худ бинмоанд пас бидон ки ту тоқати руяти ман надорӣ , чунон ки он кӯҳ надорад . Флмои таҷаллии рабае зуҳру бон . Хабар дурустаст аз инси молики разии аллоҳи анҳу ки расӯли худои ибҳоми худ бар анмлаҳи хнсри ниҳод , ва ишорат кард ки : таҷаллӣ манеҳ ъзу ҷли қадари ҳзаҳ , Фсохи алҷбли фии аларз , Фҳўи иҳўии фӣҳо илои явми алқёмаҳ .

Мегуяд : таҷаллии ҳақи бон кӯҳ расед базмин фурушад , ҳануз меравад то бқёмт .

Садӣ гуфт : ҳФи ҳавли алҷбли болмлоӣкаҳ ,у ҳФи ҳавли алмлоӣкаҳи бнор ,у ҳФи ҳавли алнори бмлоӣкаҳу ҳавли алмлоӣкаҳи бнор . Сами таҷаллии рбки ллҷбл , қол : ва мо таҷаллӣ манеҳ алои қадари алхнср . Ва ани Муъовияи бен қурраи ани инси ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силами фии қавлаи Флмои таҷаллии рабаи ллҷбли ҷаълаи дкои сори лъзмтаҳи сетаи аҷбл , Фўқъти салосаи болмдинаҳ : аҳади зарқону разавӣ ,у вақъат солиса бимика : савру сбиру ҳроء .

Ҷаълаи дко эй : ҷаъли аллоҳи алҷбли дко қатъан тробоу рмло . Мегуяд : кӯҳро хирад карду ҷойгоҳ аз ваии холӣ . Аз он баъзе кӯҳҳо бози ҷуст ва бшом афтоду Яман , ва баъзе хиради гашт чун рег ва бипароканад дар пеши нур .

Ҳамзау ксоиӣ дкоء хонанд ммдўду мафтӯҳ бетнўин ,у ҳаии сафаи мавсуфи мҳзўФ ,у алтқдири ҷаълаи ирзои дкоء эй млсоءи мстўиаҳ . Боқии қро дко хонанд мқсўрои мнўноу алўҷаҳи анаи алии ҳазфи алмзоФ , эй зои дк , ӯ масдари бмънии алмФъўл , эй ҷаълаи мдкўко .

Қоли абӯи бикри алўроқ : Фъзби ази зоки кули моء ,у أФоқи кули маҷнӯн ,у брأи кули марӣз ,у золати алшўки ани алошҷор ,у ахзарати аларзу азҳрт ,у хмдти нирони алмҷўс ,у харати алосноми лўҷўҳҳо . Ва хари Мӯсои съқо эй мғшёи алайҳ . Клбӣ гуфт : хари Мӯсои съқои явми алхмиси явми арафа ,у أътии алтўроаҳи явми алҷмъаҳи явми алнҳр .

Воқдӣ гуфт : чун Мӯсои биФтод ва беҳуш шуд Фриштгон гуфтанд : мо лобни умрону саволи алрўиаҳ ? ва мо ллтробу раби алорбоб ? ё ибни алнсоءи алҳиз ! атмъти фии рؤиаҳи раби алъзаҳ ? Флмои аФоқ чун бҳўш боз омад , қоли сбҳонки тнзиҳои ман алсўءи таббати إлики ман масаълаи алрؤиаҳи фии алднёу أнои أўли алмؤмнини анки лотарӣ фии алднё . Аллоҳи таъолӣ дар қуръон аз чанд каси тавба ёд кард бе ҳеҷ ҷурм , чунон ки аз иброҳӣму Исмоилу Муҳамади алайҳими ассалом . Ва маънии тавбаи боз омаданаст ҳар чанд ки ҳеҷ гуноҳ набӯд . Мӯсо гуфт : худовандо покӣ ва бе айбии турои бтўи бозгаштам , ва ман нахустин грўидгонм ки бгрўиднд , ки турои аҳли замин дар дунё на бенанд .

Мӯътазилӣ гуяд : лнтароне далеласт ки ҳақ дӣданӣ нест . Ҷавоб онаст ки : лн дар нафй ҳар ҷо ки ояд тўқитро ояд на таъӣдро , чунон ки аллоҳ гуфт ҷуҳудонро :у лни итмнўаҳи أбдои эшон ҳаргизи орзӯӣ марг накунанд . Пас хабар дод аз эшон ки вақте кунанд орзӯии марг ,у злки фии қавла :у нодаво ё молики лиқзи ълинои рбк ,у қоли таъолӣ : ё литҳои канти алқозиаҳ яъне аламут . Ҷой дигар гуфт , лни тнолўои албр ҳатто тнФқўои ммои тҳбўну қади идхли алҷнаҳи ман лои инФқи мо иҳб . Пас маънии оят бар тўқитаст на бар таъӣд , яъне ки маро дар дунё на бинӣ , аммо дар охирати бинӣ ,у аллоҳро ҷли ҷалола дар дунё набенанд аммо дар охирати бенанд . Ва Мӯсо ки дидор мехост дар дунё мехост на дар охират ,у ҷавоби вай бақадр савол вай омаду савол вай онаст ки гуфт : Фإни астқри маконаи ФсўФтароне . Руят дар истиқрори кӯҳи баст , ва ин ҷоӣзаст на мустаҳил , ва агар руяти мустаҳил будӣ дар чизеи мустаҳили бастӣ на дар чизеи ҷоӣз . Набинӣ ки духули кофарон дар биҳишт чун мустаҳил буд ва нобӯданӣ , дар чизеи мустаҳили баст ва нобӯданӣ ,у злки қавлаи таъолӣ :у лои идхлўни алҷнаҳ ҳатто илҷи алҷмли фии сами алхёт .

Далели дигар бар ҷавози руят , савол Мӯсоаст , донист ки ҳақро ҷли ҷалолаи бенанд ва дӣданӣаст , аз он талаб карду хост , ва агар дӣданӣ набӯдӣ саволи руяти маҳол будӣ , ва бар пайғомбарони саволи маҳол раво набошад .

Ва рӯй أни Мӯсои кони баъди мо калимаи рабаи лои исттиъи аҳади ани инзри илайҳи лмои ғашии виҷҳаи ман алнўр ,у лами изли алии виҷҳаи бурқаъ ҳатто мот ,у қолати ?лаи амрأтаҳ : аноем мнки мнзи клмки рбк , ФкшФи лҳои ани виҷҳаи Фأхзҳо мисли шуъоъи алшмс , Фўзъти ядҳо алии ваҷҳҳоу харати ллаҳи соҷида ,у қолат : адъи аллоҳи ани иҷълнии зўҷтки фии алҷнаҳ , қол : зоки ани лами ттзўҷии баъдӣ , ?фони алмрأаҳи лохри азўоҷҳо .

Қол ё Мӯсои إнии астФитк эй ахтртку астхлстку атхзтки сФўаҳи алии аннос , брсолотии бўҳиӣу бкломии ман ғайри восита . Ибни касӣру нофеъу рӯҳ аз ёқӯб брсолтӣ хонанд алии алўҳдаҳ ,у алўҷаҳи أнаҳи исми иҷрии муҷрии алмсдр ,у алмсдри иФрди фии мавзеи алҷмъ , лони алмсодри лои тснӣу лои таҷаммуъи лкўнҳои ҷнсо . Боқии қроء брсолотӣ хонанд алии алҷмъу алўҷаҳи أни алмсдри қади иҷмъи азои ахтлФти анвоъа , ва алрасул ирсли бأнўоъи ман алрсолоти Флҳзои ҷамъ ,у ҳозои комаи қоли аллоҳи таъолӣ : إни أнкри алأсўоти лсўти алҳмир , Фҷмъи алсўту ҳўи масдари лмои ахтлФти анвоъа . Калом аз рисолат ҷудо кард то далел кунад ки он сухан бетарҷумон буд , ва аз ҷумлаи он калимоти ин чаҳор сухан нақл кардаанд ки гуфт : эй Мӯсо ! бар даргоҳи ман мулозим бош ки муқӣми манам . Дӯстӣ бо ман кун ки боқии манам . Ҳоҷат аз ман хоҳ ки мФзли манам . Суҳбат бо ман дор ки вофеи манам . Фхзи мо отитки ман алшрФу алФзилаҳ ,у қил : аъмли бмои фӣаи бҷду иҷтиҳод , ва кун ман алшокрини алии злк .

Рӯй абӯи ҳрираҳ , қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) : аҳтҷи одам ва Мӯсо ъанд рбҳмои Фҳҷи одами Мӯсо , Фқоли Мӯсо : анати одами алзии хлқки аллоҳи бедау нафхи Фики ман рӯҳа ,у асҷди лаки млоӣктаҳ ,у аскнки ҷнтаҳ , сами аҳбтти анноси бхтиӣтки илои аларз , Фқоли одам : анати Мӯсои алзии астФоки аллоҳи брсолотаҳу бкломаҳу أътоки аллоҳи алолўоҳи фӣҳо табёни кули шайъи ءу қрбки нҷё . Фӣ кам ваҷдати аллоҳи кутуби алтўроаҳ қабл ани ихлқнӣ ? қоли Мӯсои бأрбъини ъомо . Қоли одам : Фҳли ваҷдати фӣҳо «у ъсии одами рабаи Фғўӣ » ? қол : нъм , Фтлўмнии алии ани амалат амалан кутубаи аллоҳи алии ани أъмлаҳ қабл أни ихлқнии бأрбъини сана ? !у фии рўоиаҳ : Фҳли ваҷдати фии китоби аллоҳи ани злки коӣни фии китоба қабл ани ахлқ ? қол : балӣ . Қол : Флми тлўмнии алии шайъи ءи сабақи алқзоءи фӣаи қаблӣ ? ! қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « Фҳҷи одами Мӯсо » .