Қавлаи таъолӣ : ва ман қавми Мӯсои أмаҳи иҳдўни болҳқу ҳаии алФрқаҳи алноҷиаҳи ман алоҳдӣ ва сабъин ,у злки Фимо

Рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : « тафарруқати ИМАи Мӯсои алии аҳадӣ ва сабъин млаҳ , сбъўни минҳои фии алнору воҳидаи фии алҷнаҳ » ,у кони алии бен абии толиб ( ъ ) азои ҳдси бҳзои алҳдиси қрأ : ва ман қавми Мӯсои أмаҳи иҳдўни болҳқ .

Ин ҳамон қавманд ки онҷо гуфт : ман أҳли алкитоби أмаҳи қоима , ва он абди аллоҳ саломасту ибни сўрёу ёрони вай .

Қавли садӣу ибни ҷриҷу ҷамоатӣ муфассирон онаст ки : ин қавмӣанд ки маскани эшон сӯй мағрибаст аз иқлӣми син бргзштаҳ . Рӯй бқблаҳи аҳл ислом доранд , ва мусулмононанд , ва аз қавм Мӯсоанд аз банӣ Исроил . Расӯли худои шаби миъроҷи эшонро дида ва бо эшон сухан гуфта . Ҷабраил гуфт эшонро : ҳилли търФўни ман тклмўн ? ҳеҷ майдонед ки бо ки сухан мегуед ? эшон гуфтанд : нмидоним . Ҷабраил гуфт : ҳозои Муҳамад алнабӣ аломӣ , Фомнўо ба . Пас эшон гуфтанд : ё расӯли аллоҳ ! Мӯсои моро васият карда ки ҳар ки аз мо бтў дар расад салом Мӯсо бирасонад . Мустафо ( с ) гуфт : « алии Мӯсоу алайкуми ассалом » .

Он гуҳи даҳ сӯра аз қуръон бар эшон хонд , аз он сўртҳо ки ба абтдоء ислом бимика фурӯ омад ,у онкӣ аз аҳкому шроӣъи фаризаи намозу зкоаҳи омада буд эшонро фармуд , то ҳар ду бпо медоранд , ва бар он бошанд . Ва сабаби афтодани эшон бони ҷойгаҳи он буд ки банӣ Исроили пайғомбаронро микштнд , ва ин як сибт буданд аз ҷумлаи дувоздаҳ сибт ,у тоқат дидан он надоштанд , ва бар феъли эшон мункир буданд . Аз эшон безорӣ карданд , баргаштанд ва дуо карданд , то раби алъзаҳи миёни ин қавм ва банӣ Исроили ҷудои афканд . Раби Алъоламин дар зери замини роҳӣ бар эшон кушода кард , то дар он роҳ бирафтанд ,у бдёри мағриб берун омаданд ,у онҷо маскан гирифтанд .

Ва қтъноҳм яъне : банӣ ёқӯби ман банӣ алоснии ъушр . Ва алосботи фӣ банӣ Исроили колқбоӣли фӣ банӣ Исмоил . Ва иштиқоқи сибт аз сибтаст , номи дарахтӣ ки шутуронро алафаст , ва ҳамчунин қабӣлаи ном дарахтӣаст , яъне ки Исмоилу исҳоқ чун асл дарахтанд ,у авлод чун ағсон . Зҷоҷ гуфт : маъноаи қтъноҳми аснтии ъушраи фирқаи асбото , кأнаҳи қол : Фрқноҳми асбото , Фикўн « أсбото » бдлои ман қавла « аснтии ъушра » , ва « أммо » ман наъти асбото .

Ва أўҳинои إлии Мӯсои إзи истисқоаи қавмаи фии алтиаҳи أни азрби бъсоки алҳҷри кони ллҳҷри арбаъаи авҷа , лкли ваҷҳи слоси аъин , лкли сибти айни лои ихолтҳми сўоҳм .

Фонбҷсти ӣнҷо дар сухан ихтисораст , яъне Фзрби Мӯсои бъсоаҳи алҳҷри Фонбҷст , эй Фонсбту анФҷрт , алои ани алонФҷори аўсъи ман алонбҷоси фии файзони алмоء . Тафсири ин дар сӯра албқраҳ рафт , илои қавла : нғФри лаками маданӣу шомӣу ёқӯби тғФри бтоءи мзмўмаҳу фатҳ Фо хонанд , боқии бнўни мафтӯҳау каср Фо хонанд . Хтоёкм беҳамз ва бе то қроءти абӯ Амраст « хтиӣткм » брФъ то бе алифи қроءт шомӣаст . « хтиӣоткм » болФу зм то қроءти маданӣ ва ёқӯбаст . Хтиӣоткми болФу каср то қроءти ?маккей ва кӯфӣаст .

Фбдли аллазӣнаи злмўои алоиаҳи мзии тафсираи фии албқраҳ .

Ва сӣлҳми ан алқриаҳ мегуяд : пресс азин ҷуҳудон . Саволи тавбих ва тқриъаст то куфри қадим эшон бишносад , ва « қария » элааст , қарияи байни мадину алтўр ,у қил : ҳаии алтбриаҳ ,у қил : ариҳо . Ҳозираи албҳр Эй ъанд албҳр , шаҳрӣаст бқрби дарё . Мегуяд : слҳми ъмои вақъи бأҳлҳо . Аз эшон пресс ки чаҳ афтод боҳилли он шаҳр ? إзи иъдўни фии алсбт эй ҷоўзўо алҳақ явми алсбт , إзи тأтиҳми ҳитонҳми ҷамъ ҳутаст ,у ҳўи алсмк ,у азоФҳои илайҳами лонаами ародўои сайдҳо , явми сбтҳми рӯз шанбеасту азоФт бо эшон аз онаст ки эшон боҳуккоми ин рӯз махсӯсанд ,у явми сбтҳм яъне явми исбтўн , ки бар ақаб гуфт :у явми лои исбтўн . Иқол : сбти исбти сбтоу сбўто , азои аъзами алсбт ,у асбати азои дахли фии алсбт ,у қил : явми сбтҳм эй явми роҳтҳми бтрки аъмолҳм . Кони алксби явми алсбти мҳрмои алӣ банӣ Исроил ,у конўои амрўои أни итФрғўои фӣаи лъбодаҳи аллоҳ . Шръо эй ворида ,у қил : зоҳираи алии алмоء ,у қил : рофеъаи рؤсҳо ,у қил : мттобъаҳ . Ва явми лои исбтўни лои тأтиҳми алҳитон .

Сӣли алҳусайн бен алФзл : ҳилли тҷди фии китоби аллоҳи алҳлоли лои иأтики алои қўто , ваулҳаром иأтики ҷрФои ҷрФо ? қол : нъм , фии қавлаи таъолӣ : إзи тأтиҳми ҳитонҳми явми сбтҳми шръоу явми лои исбтўни лои тأтиҳм . Кзлки қили муттасили болоўл , алии тақдири лои тأтиҳми шръо , мисли ?утёни явми алсбт ,у қил : муттасили бмои баъда ,у ҳўи қавла : нблўҳм эй нхтбрҳм мисли ҳозои алохтбор , эй нъомлҳми муомилаи алмхтбр , бмои конўои иФсқўн .

Қоли ибни зайд : конўои қади қрмўои лаҳми алҳитон ,у кони фии ғайри явми алсбти лои иأтиҳми ҳути воҳид , Фأхз раҷул манеҳам ҳўто , Фрбти фии занбаи хито , сами рабтаи илои хшбтаҳи фии алсоҳл , сами таркаи фии алмоءи илои явми алоҳд , Фأхзаҳу шўоаҳ , фавҷади ҷори ?лаи риҳи алҳўт , Фқоли ?ла : ё фалон ! ании аҷди фии битки риҳи алҳўт . Қол : ло . Фитлъи фии танураи Фозои ҳўи фӣа , Фқол : анӣ арӣ аллоҳи сиъзбк , Флмои лами ираҳи ъзб ,у лами иъҷли алайҳи алъзоби ахзи фии алсбти алохри ҳутин аснини Флмои рأўои ани алъзоби лои иъоҷлҳми ахзўоу أклўоу млҳўоу боъўоу ксри амўолҳм , Фқсти қлўбҳму тҷрўои алии алзнб ,у қолўо : мо нарай алсбти алоу қади أҳли лно ,у кони аҳл алқриаҳ наҳавво ман сабъин алФо , Фсорўои слоси фарқ : фирқаи содту أклт , ва фирқа на?ҳуту заҷрат ,у фирқаи амскти ани алсид , ва ҳам аллазӣнаи қоли таъолӣ :у إзи қолат أмаҳ манеҳам лами тъзўни қўмо яъне : қолўои ллФрқаҳи алноҳиаҳи лои мўҳми алии мавъизаи қавми иълмўни анҳми ғайри мқлъин . Мегуяд : ҷумлаи он қавми се гуруҳ буданд : як гуруҳи гунаҳкорон , ва як гуруҳи ноҳӣон ки панд медоданд , ва як гуруҳ ки фарои панд даҳон мегуфтанд : лами тъзўни қўмои аллоҳи мҳлкҳм ? фирқаи ноҳӣа ҷавоб доданд : мъзраҳи إлии рбкм яъне мъзраҳи лнои илои рбкми фӣа , абӯ Амр гуфт : эй ҳзаҳи мъзраҳи илои рбкм ,у маъноа : аламри болмърўФи воҷиби ълино , Фълинои мўъзтҳму нсҳҳм ҳатто икўни лно узро ъанд рбкми ани лами интҳўо . Қроءаҳи ҳФс аз ъосм « мъзраҳ » бнсбаст , эй : нъзҳми мъзраҳи илои рбкм , эй ман аҷали злк , комаи қол : « ҳазари аламут » эй ман аҷала ,у қил : нътзри мъзраҳ эй аътзорои илои рбкм .

Ва лълҳми итқўни ин аъзор ҳамонаст ки онҷо гуфт : Флўи лои кони ман алқрўни ман қблкми أўлўои бақияи инҳўни ани алФсоди фии алأрзи إлои қлилои ммн أнҷино манеҳам . Дарин ҳар ду ояти мисдоқи сухан Мустафоаст ки гуфт : « мо ман қавми иъмли байни зҳрониҳми бмъосии аллоҳи Флми иғирўои алои аммаами аллоҳи бъзоб » .

Ва ҳам мисдоқ инаст онҷо ки гуфт : « конўои лои итноҳўни ани мункири Фълўаҳ » , луи лои инҳоҳми алрбониўни алоиаҳ .

Флмои нсўо яъне тркўо ,у алнсёни фии аллғаҳи алтрк , « мо зкрўо ба » эй : мо възўо ба ман алъзоби алии сайди алҳитон , أнҷинои аллазӣнаи инҳўни ани алсўء эй ани алъзоби алшдид , Фикўн « ан » мтслои бأнҷино ,у яҳтамили ани икўни мтслои инҳўн эй ани алмъсиаҳ .

Ва أхзнои аллазӣнаи злмўо эй содўои фии алсбту холФўои амри аллоҳ , бъзоби бӣис : шадид . Маданӣу шомии бейси бўзн бир хонанд . Ибни омири бӣис мҳмўз хонд . Абӯи бикри бӣис бар вазн Фиъл хонд . Боқии бӣис бар вазни Фъил , иқоли бؤси ибؤси бأсо , азои Аштад ,у албأси алшдаҳ . Бъзоби бӣис эй вҷиъи шадид ,у ҳўи أнҳми сорўои қрдаҳ .

Ва алФрқаҳи алأхрии мухталифи фӣҳо , қоли алҳсн : наҷет фарқатон ,у ҳлкти фирқа ,у қоли бъзҳм : ҳлкти фарқатон ,у қоли бъзҳми болтўқФи фии амрҳм ,у алрўоёти алслоси ани ибни аббос .

Флмои ътўои ан мо наҳаво анҳу асткбрўоу мрдўои алии алмъсиаҳ , қлнои ?лаами кўнўои қрдаҳи хосӣини мбъдини матрудин . Қоли бъзҳм : хўтбўои бҳзои алқўл , Фикўни аблғи фии алнозлаҳ ,у қоли бъзҳм : сирўои қрдаҳ ,у ҳзаҳи алқсаҳи зкрноҳои машрӯҳаи фии сӯраи албқраҳ .

Ва إзи тأзни рбк эй : озн ,у маъноа : аълам . ТФълу أФъли бик маънӣ ояд , чун тўъдаҳу أўъдаҳ . Трзоаҳу أрзоаҳ , тиқнаҳу أиқнаҳ ,у қил : тأзни амри ман алозн ,у қил : ҳукм ,у қили ахбр ,у қил : въд ,у қил : ҳлФ . Либъсни алайҳими إлии явми алқёмаҳи назми оят чунинаст : либъсни алайҳими ман исўмҳми сӯъи алъзоби илои явми алқимаҳ . Барангезанд бар ҷуҳудон ва баргуморад бар эшон касе ки эшонро ранҷоанд то бурузи қиёмат ,у ҳўи Муҳамад ( с )у уммата . Иқотлўнҳм ҳатто ислмўо ӯ иътўои алҷзиаҳ . Саиди бен ҷбир гуфт : ҳам аҳли алкитоб , баъси аллоҳи алайҳими алъараб , иҷбўнҳми алхроҷи илои явми алқёмаҳ . إни рбки лсриъи алъқоби лмни астҳқи таъҷила ,у إнаҳи лғФўри ллмؤмнини раҳими баҳам .

Ва қтъноҳми фии алأрзи أммо банӣ Исроилро дар замин пурканда гирдем гуруҳи гуруҳ , яъне нжодонжод ,у ҷўки ҷўк , ва ин аз онаст ки эшон як қавм буданд як ҷўк дар як иқлӣм . Аввали бмср , боз ба байти алмуқаддасу бнўоҳии Мадина , акнӯн парокандаанду гусаста дар ҷаҳон ,у қил : ҷълноҳми алии адёни мухталифа . Манеҳам алсолҳўн яъне ман омн манеҳам бъисӣу Муҳамади ъалиҳумо алслоаҳу ассалом , ва манеҳам дуни злк яъне алкФор ,у қил : манеҳам алсолҳўни аллазӣнаи роҳми расӯли аллоҳ ( с ) лайлаи алмъроҷ , ва манеҳам дуни злк , эй ъосўни мФсдўн . Ва блўноҳми болҳсноту алсиӣот ва эшонро бёзмўдими бшодиҳо ва ғамҳо , ба некҳо ва бадҳо . Аммо ҳасанот онаст ки : «у إзи Фрқно » , «у зллно » , «у أнзлно » , «у ҷоўзно » , « Фأнҷино » ,у сиӣот чун ҳабси эшон дар тӣаи чиҳил сол ,у қатли нафаси тавбаро аз ибодати гӯсолау ҷуз аз он . Лълҳми ирҷъўн кӣ итзкрўоу иъўдўои илои алтоъаҳ .

ФхлФи ман бъдҳми халафи қавми сӯъ . Иштиқоқаи ман халафи аллбни азои толи максаи фии алсқоء , Фтғир , ва манеҳ алхлўФ . Ин халафи ҷуҳудони айём Мустафоанд ва ҳар ки пас эшон омад , тавроти мироси бурданд аз пешинон . Иأхзўни арзи ҳозои алأднии аднии тзкир дунёаст , яъне : арзи ҳзаҳи алднё ,у алързи мо иързи лаки ман манофеи алднё , ӯ таъаррузи лаки алҳоҷаҳи илайҳ ,у қили алързи бФтҳи алроءи матоъи алднёи аҷмъ ,у баскони алроءи мо кони ман алмоли сӯии алдроҳму алднонир , мегуяд : арзи ин ҷаҳонии мигирнди бони илм , яъне миФрўшнд ва баҳо меситонанд , ва дар сўртҳои пеши бчнди ҷойгаҳи шарҳи ин аштроء рафту иқўлўни сиғФри лноу ани лами нстғФр . Ин тмнӣ маҳоласт , чунон ки ҷой дигар гуфтанд : лни идхли алҷнаҳи إлои ман кони ҳўдои أўи насоро , ва гуфтанд : нҳни أбноءи аллоҳу أҳбоؤаҳ , лни тмснои алнори إлои أёмои маъдӯда . Ва إни иأтҳми арз мислаи иأхзўаҳ эй :у луи аўтўои ързо мисли алързи алзии кФрўои ман аҷалаи бмҳмд , ликФрўои бмўсии лкФрўо ба артшўои ман содтҳми ФкФрўои бмҳмд ,у луи ршўои ликФрўои бмўсии лкФрўо . Ва қил : ани иأти яҳуди Ясриби аллазӣнаи конўои фии аҳди расӯли аллоҳ ( с ) арзи ман алднё мислаи иأхзўаҳи комаи ахзи аслоФҳм ,у қил : ани иأтҳми арз мислаи манулҳаром иأхзўаҳ , эй ҳам мсрўни алии алзнб ,у лои ишбъҳми шайъи ء .

أи лами иؤхзи алайҳими мисоқи алкитоби أни лои иқўлўои алии аллоҳи إло алҳақ ин ҳамонаст ки гуфт :у лои тқўлўои алии аллоҳи إло алҳақ , паймон гирифтанд бар эшон ки бар худои дурӯғу ботили нгўинд , ва ботил гуфтанд ончӣ гуфтанд : « сиғФри лно » , ази лӣси фии алтўроаҳи меоди алмғФраҳи маъаи алосрор , ва гуфтаанд : أи лами иؤхз истифҳомаст бмънии тақрир , эй : амрўои ани лои исФўо алҳақ алои бнъти алҷлолу истеҳқоқи сифоти алкмол ,у ани лои итҳкмўои алайҳи бмои лам иأт манеҳ хабар ,у лами ишҳди бсҳтаҳи бурҳону лои назар . Ва дрсўои мо фӣаеу қрءўои мо фии алкитоб , эй лами иФълўои ани ҷаҳл . Ва ?илдори алохраҳи алҷнаҳи хайри ллзини итқўни алшрку алмъсиаҳ , أи Флои тъқлўни анҳо хайри ман алързи алоднӣ .

Ва аллазӣнаи имскўни болктоб эй алтўроаҳ ,у яҳтамили алқуръон . Абӯи бикр аз ъосми имскўн бтхФиФ хонд . Боқӣ бтшдид хонанд ,у ҳумои фии алмънии воҳид , эй : итмскўн ба Фиълмўни бмои фӣа , абди аллоҳ саломасту асҳоби вай ки дар китоби таҳриф ва табдил наёварданд ,у шароеъу аҳком он пазируфтанд , ва бпоӣ доштанд . Ато гуфт : уммат Муҳамаданд .

Ва أқомўои алслоаҳи алтии шаръҳо Муҳамад ( с ) . إнои лои нзиъи أҷри алмслҳин яъне манеҳам , кқўлаҳ : إнои лои нзиъи أҷри ман أҳсн амалан эй аҷри ман аҳсан манеҳам амалан . Ва алмслҳи алмқими алии алоямони алмؤдии фароизаи аътқодо ва амалан , лони ман кони ғайри муъмину أслҳи Фأҷраҳи соқит .

Ва қил : алмслҳўни ҳам аллазӣнаи имскўн ,у алхбри фӣаи мҳзўФ ,у маъноа : нътиҳми аҷўрҳми إнои лои нзиъи أҷри алмслҳин .

Ва إзи нтқнои алҷбли Фўқҳми алнтқи фии аллғаҳи икўни қлъоу икўни рФъо ,у икўни бсто ,у кули злки қади кони ман аллоҳи ъзу ҷли иўмӣзи бзлки алҷбл , қалъаи Ҷабраилу рафъау бастаи фии алҳўоءи Фўқҳм . Мегуяд : ёд кун барин ҷуҳудон ки мо кӯҳ баркандем , яъне Ҷабраилро фармудем то аз бех барканд ва дар ҳавои барад ва бар сари эшон паҳни бдошт , кأнаҳи зиллае сақифа ,у ҳаии кули мо азлк ,у знўои аиқнўои أнаҳи воқеъи баҳами أни холФўо . « хзўо эй , қлнои ?лаами хзўои мо отинокми бқўаҳ » гуфтем бустонед ин китобро , яъне Ҷабраил гуфт эшонро ки ин китоб бустонед ва бипазиред биҷаҳаду қӯту қудрат ки доред бигрифтан ва пазируфтан он ,у азкрўои мо фӣае аъмлўои бмои фӣау лои тнсўаҳ , лълкми ттқўни лакии ттқўои алнор ,у сабақи шарҳаи фии сӯраи албқраҳ .