Қавлаи таъолӣ : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои إни ксирои ман алأҳбору алрҳбон . Ҳбр номӣаст донишмандони Исроилиро ҳам чунон ки олам номӣаст донишманди арабиро пас уламои исломро бидон номи хонданд . Инс гуяд : кнои ман қроءи албқраҳу оли умрони Финои Фнсмиаҳи алҳбр , яъне лксраҳи мо фӣҳо ман алФқаҳу фии рўоиаҳи ман қрأи сӯраи албқраҳу оли умрони ҷади Фино эй азми фии аъинноу шараф . Ва роҳиб номӣаст мутааббиди тарсоёнро аз баҳри онкии эшон ибодати хеш бар рҳбт ниҳоданду бими сахти онкии он тааббуди эшон брҳбти рҳбонит ном карданд . Ва гуфтаанд . Аҳбори дарин ояти уламо ҷуҳудонанд аз авлоди ҳорӯну рҳбони зоҳидии трсоённду асҳоб сўомъ мегуяд : ӣнони молҳои мардуми михўрнд ва мебаранд бботлу ношоист яъне ки ҳукм мекунанд ва дар ҳукм , ришват меситонанд . Мустафо с гуфт : лаъни аллоҳи алрошӣу алмртшии фии алҳкм

Ва қил : конўои ёхзўни алршии ман млўкҳму кброӣҳму иктмўн . Нбўаҳ алнабӣ си ани ҷҳолҳм . Ва исдўни ани сиблати аллоҳ эй исрФўни анноси ани алоямони бмҳмди с . Ва аллазӣнаи икнзўни алзҳбу алФзаҳ . . . Алоиаҳ . Дар тафсир овардаанд ки дар сабаби нузули ин ояти миёни Муъовияу абӯи зр дар шом мунозира рафт .

Муъовия гуфт : назул фии аҳли алкитоб . Бӯ зр гуфт : назул фии аҳли алислом . Қоли абӯи зри Фктби Муъовияи илои Усмони ани ҳозои иФсди анносу кутуби илои Усмони Фқдмти алмдинаҳи ФонҷФли анноси инзрўни илои конҳми лами ирўнии қт . Фқоли лии Усмону анъзФу қоли артҳлти илои алрбзаҳи Фортҳлти илои алрбзаҳ . Ва бештарини муфассирон бар онанд ки дар монеъони зкоаҳ фурӯ омад .

Ибн аббос гуфт : ҳар мол ки зкоаҳ он нододааст ҳар чанд ки бар рӯй заминаст канзаст , ва ҳар мол ки зкоаҳ он додааст ва дар зер заминаст на канзаст . Ва ба

Қол алнабӣ с : кули моли адити закотаи Флиси бкнз .

Сўбон гуфт : он рӯз ки ин оят фурӯ омад Мустафо с гуфт : тбои ллзҳби тбои ллФзаҳ . Қолўо ё расӯли аллоҳ ! Фои алмоли ндхраҳ . Қол : қлбои зокроу лсонои шокроу завҷаи солеҳа , ва рӯй завҷаи муъминаи тааюни аҳдкми алии дайна .

Ва қили кони ҳозои фии аввали алислому кони алўоҷби алайҳими ани иؤдўои алФзли сами насхи боиаҳи алзкоаҳ .

Қоли алӣ ( ъ ) : арбаъаи олоФи Фмои дунҳо нафақа ва мо фавқҳо канз

Ва алкнзи ҷамъи алшии ءу ткниФаҳ , тқўли ҳўи мктнзи аллҳм . Ва алкнзи алмоли алксири мдФўноу ғайри мадфӯну лои инФқўнҳои кинояи ани аломўолу алкнўз . Ва қили ани алФзаҳ эй лои инФқўни алФзаҳи фузалои ани алзҳб . Ва гуфтаанд :ҳо кноит аз масдараст , эй лои инФқўни нафақа ,у қили лои инФқўнҳои фии сиблати аллоҳи далели алии ани алоиаҳи нзлти фии манъи алзкоаҳи лони ман адии закотаи ман молаи Фқди анФқи фии сиблати аллоҳи мо иҷби фии мола . Ва гуфтаанд ин ояти аҳли Кӯфаро ҳуҷҷатаст ки зкоаҳ бар перояи занон воҷиб донанд ки худоӣ нагуфт : аллазӣнаи икнзўни алднониру алдроҳм , бал гуфт : алзҳбу алФзаҳ .

Ва қади иқъи исми алзҳбу алФзаҳи алии алҳлӣ . Ва ҷамоатии саҳоба ва тобеъин барин , ҳукм кардаанд , ани абди аллоҳи масъӯду абди аллоҳи умру Оишау муҷоҳиду атоу ибни сайрину ҳўи қавли Сафёну аҳли алъроқ . Аммо мазҳаб шофиӣ онаст ки дар перояи мубоҳи зкоаҳ воҷиб наёяд ки Мустафо с гуфт : лои зкоаҳи фии алҳлӣ .

Ва дар хабар дигар меояд ки зкоаҳи алҳлии аъортаҳу ҳўи қавли ҷобири бен абди аллоҳу ибни умру инси бен молику Саиди бен алмсибу аш-Шаабӣу алҳсну илайҳи зҳби алшоФъӣу молики ибни инс аммо перояҳои мҳзўр ки санъати ону истеъмоли он дар шаръ ҳаромаст чун ӯоне заррину симину миёни уламои ҳиҷозу Ироқ хилоф нест ки дар он зкоаҳ воҷибаст .

Явми иҳмии алайҳо эй алии алкнўзи фии нори ҷаҳаннами иўқди алнори алайҳо , яъне идхли кнўзҳми алнор ҳатто тҳмру тшди ҳароратҳо .

Фткўии баҳои ҷбоҳҳму ҷнўбҳму зҳўрҳм эй лои тўзъи динори макони динору лои дарҳами макони дарҳаму локини тўсъи ҷлўдҳми лзлки Фиўзъи бакули дарҳаму динор кӣа ман нори алии ҷилда ҳатто исли алҳри илои аҷўоФҳми Фиқоли ?лаами ҳозои мо кнзтми лأнФскму бхлтм ба ани ҳақи аллоҳ .

Фзўқўои алъзоб б мо кантами ткнзўн

Қол алнабӣ си мо ман раҷули лои иؤдии зкоаҳи мо ?лаи алои ҷаъли явми алқимаҳи сФоиҳи ман нори Фикўии баҳои ҷабинау ҷбҳтаҳу зуҳра .

Ва қоли ибни аббоси ҳиаҳи тнтўии алии ҷабинау ҷбҳтаҳи иқўли анои молики алзии бухлат бе .

إни иддаи алшҳўри алтии алайкуми фӣҳо алоҳкоми ман алсўму алҳҷу вуҷуби алзкоаҳу анқзоءи алъдаҳ , аснои ъушри шҳрои алии манозили алқмру истеҳлоли алоҳлаҳи алтии търФҳои алъараби дуни алшмсиаҳи алтии тъдҳои алрўму Форсу анмои қисмати алснаҳи аснии ъушри лиўоФқи амри алоҳлаҳи нузули алшмси фии албрўҷи алоснии ъушри лнои қоли таъолӣ :у алшмсу алқмри бҳсбони иқоли анмои саммии алмҳрми лтҳрими алқтоли фӣа . Ва сифри лони Маккаи исФри ман анноси фӣа , эй ихлў ,у қили лонаи сифрати фӣау тобҳми ман аллбни фӣау шаҳри алрбиъи лортбоъи алқўм эй ақомтҳму қили лонботи аларзу амроъҳои Фиҳмоу ҷамодёни лҷмўди алмёҳи Фиҳмо . Ва раҷаби лонаами ирҷбўнаҳ , эй иъзмўнаҳ ,у шаъбони лтшъби алқбоӣли фӣаи вФии алхбри саммии шаъбони лонаи итшъби фӣаи хайри касӣри лрмзон . Ва рамазони лони аллоҳи таъолии армзи фӣаи зунуби алмؤмнин ,у шаволи лшўлони алнўқи аллқоҳи бознобҳои фӣау зўи алқъдаҳи лқъўдҳми фӣаи ани алқтолу зўи алҳҷаҳи лқзоءи ҳҷҳми фӣа .

Ва аллоҳи аълам . Қавла : фии китоби аллоҳ яъне фии алоём алзӣ ъанд аллоҳи кутубаи явми халқи алсмоўоту аларзу ҳўи аллўҳи алмҳФўз ,у қили фии китоби аллоҳ яъне фии ҳукмау дайнаи минҳои أрбъаҳи ҳарами воҳиди фарду ҳўи раҷаби музири байни ҷамодӣу шаъбону салосаи мттобъаҳи зўи алқъдаҳу зўи алҳҷаҳу алмҳрм .

Злки аддӣни алқим эй аддӣни алмстқими ҳозои лои мо иФълаҳи аҳли алҷоҳлиаҳи ман алтқдиму алтأхир ,у қили злки аддӣни алқим эй алҳсоби алмстқим . Дурустаст хабар аз Мустафои с ки дар ҳаҷаи алўдоъ хутба кард ва дар хутба гуфт алои ан алзмон қади астдори кҳиӣаҳи явми халқи алсмоўоту аларз . Алснаҳи аснои ъушри шҳрои минҳои арбаъаи ҳарами зўи алқъдаҳу зўи алҳҷаҳу муҳарраму раҷаби музири байни ҷамодӣ ва шаъбон мегуяд огоҳ бошед ва бидонед ки рӯзгори бозгашти брўзгор ки дар гузашту бон ниҳод омад ки худои ниҳоди он рӯз ки осмони офариду замин . Ва маънӣ онаст ки дар араб дар замони ҷоҳилияти моҳи ҳаҷ табдил карда буданд дар ҳар моҳӣ аз моҳҳои соли ду ҳаҷ мекарданд ду сол дар зўи алҳҷаҳ ва ду сол дар муҳаррам ва ду сол дар сифри ҳам чунин дар ҳар моҳӣ аз моҳҳои соли ду ҳаҷ мекарданд .

Он сол ки Мустафо ҳаҷ кард даври ҳаҷи эшон бо зўи алҳҷаҳи расида буд бар миқоти рости он қади астдор ки Мустафо гуфт онаст , он гуҳи бФрмони худоу расӯл бар зўи алҳҷаҳ ором гирифту ниҳоди аввал то рӯзи растохези злки аддӣни алқим эй алҳсоб алмстқим инаст шумори рост ки солии дувоздаҳ моҳ буду чаҳормоҳ ки мсмӣаст аз он ҳаром буду моҳи ҳаҷи зўи алҳҷаҳ буд .

Флои тзлмўои Фиҳни أнФскм эй фии алорбъаҳи болорткоби алмъосӣ . Онро бтҳзири махсӯс тар кард аз он ки гуноҳ дар он азим тарасту гуноҳи кори асимтар . Ибн баҳр гуфт : лои тзлмўои Фиҳни анФскми бтрки қаттоли ман иқотлкми Фиҳн . Мегуяд бар худ ситам макунед ки қаттол накунед бо он кас ки дарин моҳҳо бо шумо қаттол кунаду далели барин қавл онаст ки бар ақаб гуфт :у қотлўои алмшркини кафе эй ҷмиъо , комаи иқотлўнкми кафе . Ва гуфтаанд ки бойени ояти мубоҳи гашти қаттол дар моҳи ҳаром ва ончӣ гуфт : қул қаттоли фӣаи кабӣр ба ин мансӯх шуд .

Ато гуфт : « қул қаттоли фӣаи кабӣр » муҳкамаст на мансӯху қаттол дар моҳи ҳаром раво нест магар ки эшон ки душмананд ибтидо кунанд гуфтоу тақдир оят онаст ки ани бдأўкми Фқотлўҳму қавли аввал дурустасту иҷмоъи уламо дайнаст ,у Мустафо дар моҳи ҳароми ҳисор тоӣФ дод ва қаттол кард . Кафе насбаст бар ҳолу ҳўи масдари колъоФиаҳу алъоқбаҳу алхосаҳу лои иснӣу лои иҷмъу лои тдхлҳои алолФу алломи лонҳои ман алмсодри алтии лои тнсрФу иҷрии муҷрии қўлҳми қомўои мъоу қомўои ҷмиъоу ллрҷлини қомои ҷмиъоу ллнсўаҳи қмни ҷмиъо ва иштиқоқҳо ман каффау ҳўи ҳирфа , яъне азои антҳии илои злки кафи ани алзёдаҳ ,у аълмўои أни аллоҳи маъа аламтқин ҳзаҳи Башшораи ?лааму змони болнсраҳ .

إнмои алнсии ءи ммдўду мҳмўзи омма қроء хонанд магари вараш аз нофеъ ки беҳамза хонд бскўни сину ҳўи масдар , иқол нисоа насиё ва насиё , эй ахраҳ . Нисои аллоҳи фии аҷалау ансои аллоҳи аҷала . Изл ба аллазӣнаи кФрўои бзм ёу касри зод , тФрд ёқӯбасту бзм ёу фатҳи зоди қироати кӯфӣ , эй излҳми алшитони бзлки алнсии ء , боқии бФтҳ ёу каср зод хонанд , яъне фаҳми золўни бзлк , ва ин насӣ ء чизеаст ки қабӣла аз қбоӣли араб падед овараданду аввал касе ки ин ниҳоди Наими бен сълбаҳ буд аҳад банӣ молик бен кунона ,у қили ҷнодаҳи бен ъўФи алкнонӣу ҳўи алзии адркаҳи расӯли аллоҳи с ,у қили абӯи смомаҳи Сафавони бен Умияи бен абии алслти алФқимӣу Фқими байти ман буюти молик бен кунона . Он касе ки насӣ ءи ниҳоди хост ки қавмиро аз душманони хеш мақҳур кунад ва дар моҳи муҳаррам ки эмин нишаста бошанд бар ғурату ғифлати эшон бар сар эшон шавад бо қавми хеш ва қатл кунанд ва донистанд ки муҳаррами моҳ ҳаромаст бо ҳурмату озарму қатл дар он раво , на . Аз ҳурмати моҳи муҳаррам бо сифри барад , бар ҳавоу муроди худу сифри биҷой муҳаррам биниҳод , дар ҳурмату озарм то мақсӯди хеш дар муҳаррам ҳосил кард , пас қабӣлаҳои араби бнўи молик бен кунонау бнўи салиму ғтФону ҳўозни онро суннатӣ ниҳоданд ва бар он одат мерафтанд , солии муҳаррамро моҳ ҳаром ниҳоданду сифр на ,у солии сифрро моҳ ҳаром ниҳоданду муҳаррам на ,у кони итўлии злки абӯи смомаҳи Сафавони бен Умияи иқўм ба фии алмўсми хтибоу мؤзнои Фиқўли анои абӯи смомаҳи лои аъобу лои аҳоби ман алҳрми алои ани алҳкми қади ҳарами алъоми алмҳрм ӯ иқўли алои ани алҳкми қади ҳарами алъоми сифр . Ин бӯи смомаҳ дар он мавсим Нидо кардӣ гуфтӣ имсоли моҳ сифраст араби он бшнидндӣ ва чунон эътиқод кардандӣ ва аз он дар нгзштндӣ инаст ки раб Алъоламин гуфт : إнмои алнсии ءи таъхири ҳарамаи алмҳрми алзии ҳарамаи аллоҳи илои сифри алзии лами иҳрмаҳи аллоҳ .

Зиёдаи фии алкФри азои аздодўо ба кФрои илои кФрҳми ҳайси аҳлўои мо ҳарами аллоҳу ҳрмўои мо аҳли аллоҳи изл бае бзлки алтأхир .

Аллазӣнаи кФрўои иҳлўнаҳи ъомоу иҳрмўнаҳи ъомои азои қотлўои фӣаи аҳлўаҳу ҳрмўои маконаи сифру азои лами иқотлўои фӣаи ҳрмўаҳи лиўотؤо эй лиўоФқўоу изоҳўои иддаи мо ҳарами аллоҳи арбаъаи ашҳру ани канти муғираи мубаддила .

Зини ?лаами сӯъи أъмолҳм эй зини ?лаами алшитони злк ,у аллоҳи лои иҳдии алқўми алкоФрин .

ё أиҳои аллазӣнаи омнўои мо лаками إзои қили лаками анФрўои фии сиблати аллоҳи асоқлтми إлии алأрз .

Ин ояти тҳриз муъминонаст бар ғзои табук аз ҷониби рӯм . Расӯли худои баъд аз фатҳи Маккау баъд аз ҷанги тоиФу ғзўи ҳнин ба Мадина боз шуд ва аз зўи алҳҷаҳ то раҷаб дар Мадинаи ҳаме буд то ӯро ҷиҳод фармуданд бо аҳли шому рӯм ,у расӯли худои баҳри ғзўӣ ки рафтӣ аввали ошкоро буна гуфтӣ , роҳи давр буду гармои сахту душман бисёр . Ва мардумро он вақти қаҳти дунёи расидау дасти танг шуда , сариҳ бигуфт , ки куҷои мирўим , то созу барги онро ва он қаттол бтмомӣ бисозанд ва бар ёрон саъб омаду дшхўор ки дар Мадинаи он вақти хурмоу миваи расида буд ва намехостанд аз сари он бархестану бгрмоءи гарми берун рафтан . Чун расӯли худои эшонро аз он ғзў хабар дод се фурқат шуданд : қавмии бҷону дил қабул карданду бхўши дилӣ пеш омаданд ва рафтанро бар истоданд ва ҳам алмҳоҷрўну алонсор .

Ва фурқатӣ он буданд ки бар эшон он фармон дшхўор омад аммо тоъати худоӣу расӯл эсор карданд бар ҳавоу муроди хешу фармонро гардан ниҳоданду азм рафтан карданд . Сеюм фурқат бо муроду ҳўоءи хеш бар наомаданду дастурӣ тахаллуф хостанду расӯли худои эшонро дастурӣ дод . Дар шани эшон ин оят омад мо лаками истифҳом инкораст яъне эй шайъи ءи лакам : чаҳ будаст шуморо ва чаҳ расед ки чун шуморо бғзў фармуданд асоқлтм , эй тсоқлтму тботأтму миллатами илои алоқомаҳи болмдинаҳ . Ин чунонаст ки касе гарони хезро гӯйанд замини вайро бигирифт . Ва қили маъноаи атмأннтми илои алднёу ркнтми илои шаҳавотҳо . أи рзитми бнъими алҳёҳи алднёи ман Наими алохраҳи Фмои матоъи алҳёҳи алднёи фии алохраҳи إлои қалил эй мо итмтъ ба фии алднё қалил ъанд мо итмтъ ба авлиёъи аллоҳи ъзу ҷли фии алҷнаҳ . Он гуҳи эшонро дар он тахаллуф ки карданд бим дод ва таҳдид кард гуфт . إлои тнФрўои нафир номӣаст сипоҳро , мегуяд : агар шумо бо ин сипоҳи ислом берун нашавед баҷанг рӯми худои шуморо азоб кунад яъне бомсоки алмтру алҷдўбаҳу алқҳту зафари алоъдоء .

Ва истбдли қўмо ғайрикам бнсраҳи дайни аллоҳу набӣаи ғайри мтсоқлини ани алнФири илои аъдоӣаҳи мутӣъин ллаҳу расӯлаи қили ҳам аҳли алимну қили ҳам : абноءи Форс .

Лои тзрўаҳи шиӣо . Инҳо , гуфтаанд ки бо худоӣ шавад ва гуфтаанд ки бо расӯл шавад .

Ва аллоҳи алии кули шайъи ءи ман алтбдилу алтғиири қадир . Ибн аббос гуфт : ин оя мансӯхаст бончаҳ гуфт : ва мо кони алмؤмнўни линФрўои кафе ,у ҷамоатии муфассирон бар онанд ки мансӯх нест ва ҳар ду биҷои хеш муҳкаманд .