Қавлаи таъолӣ :у явми нҳшрҳми ҷмиъо эй алкФору олҳтҳму ҷмиъои насби алии улҳол .
Мегуяд : он рӯз ки кофарон ва бут прессатон бо маъбудони хеш ҷамъ кунему баҳами орем .
Ҳашар дар қуръон бар ду маънӣаст : яке бмънии ҷамъу назири он дар сӯра алФрқонасту явми иҳшрҳм ва мо иъбдўни ман дуни аллоҳ ва дар сӯраи алкҳФу ҳшрноҳм ва дар сӯраи алткўиру إзои алўҳўши ҳашарат ва дар сӯраи алнмли ҳашари лслимони ҷунуда ва дар сӯраи су алтири маҳшурау нзоӣри ин дар қуръон фаровонаст ҳамаи бмънии ҷамъ .
Ваҷҳи дигари ҳашари бмънӣ сӯқаст чунон ки дар сӯра ва алсоФот гуфт : аҳшрўои аллазӣнаи злмўоу أзўоҷҳм эй сўқўои аллазӣнаи ашркўоу қрноءҳми алшётини баъди алҳсоби илои сироти алҷҳим . Ва дар банӣ Исроил гуфт :у нҳшрҳми явми алқёмаҳи алии вҷўҳҳм яъне нсўқҳми алии вҷўҳҳми илои алнор . Ва дар сӯра тоҳо гуфт : ва наҳашар алмҷрмин Эй насӯқ алмҷрмини иўмӣзи баъди алҳсоби илои ҷаҳаннами зрқо .
Қавла : сам нақавл ллзини أшркўо яъне абдаи алоўсони мконкми ин мконкм дар он мавзеаст ки касе суханӣ дар хоҳад гирифт бо касе бо корӣ ва дар мФттҳи кору сухан хеш гуяд : бош то гӯям . Ва араби ин бар сиблати ваъид ва таҳдид гуяд , чунон ки аҷам гӯйанд : бош ки ман бо ту кор дорам . Ва ҳўи мансӯби алии аламри алмзмри фӣа яъне антзрўои мконкм ҳатто нафасл бинкми أнтми таъкӣди ?лау шркоؤкми атфи алайҳ , Фзилнои бинҳми ман қўлки зулати алшии ءи ани маконаи азилаҳи азои нҳитаҳи ани макона ,у зилнои ллксраҳу алмболғаҳ .
эй Фрқнои байни алмшркину шркоӣҳм . Ин он гуҳ буд ки маъбудони ботилу обидонро аз ҳам ҷудо кунанд ва аз якдигар безорӣ гиранд , чунон ки онҷо гуфт : إзи тбрأи аллазӣнаи атбъўои ман аллазӣнаи атбъўои алоиаҳ . Эшонро ҷудо кунанд ва бар дидор якдигар бидоранд то он шурако гӯйанд мушриконро мо кантами إёно тъбдўн битарсанд ва даст бонакор зананд чун дармонанд узри оранд ва гӯйанд ФкФии биллоҳи шҳидои бинноу бинкм эй аллоҳи алшоҳди алии сдқнои боно лам нашеър бъбодткм ва мо кнои ани ъбодткми алои ғофилин лонои кнои ҷмодо ло насамъ ва ло набасар ва ло наақл .
Ҳнолк эй фии злки алўқти тблўо эй тқосии кули нафаси ҷзоءи мо амалати кқўлаҳ : Фмни иъмли мисқоли зарраи хирои ираҳи алоиаҳ . Ва бар қроءти Ҳамзау ксоиии ттлўо эй тқрأи кули нафаси сҳиФтҳо . Аз нома бархонад ҳар каси ончии пеш фаро фиристод аз кирдор . Ва қил : ттлў эй татаббуъи кули нафаси мо қидмат бар паии он истад ҳар кас ки пеш фаро фиристод аз кард хеши мутӣъ бар паии тоъат то бсрои мутӣъону осӣ бар паии маъсият то бсрои осӣон . Ва фии алхбри ани алмؤмни азои харҷи ман қабраи тмсли ?лаи амалаи фии аҳсани сувараи Фитбъаҳ ҳатто идхлаҳи алҷнаҳ . Ва алкоФри имсли ?лаи амалаи фии ақбҳи сувараи Фитбъаҳ ҳатто идхлаҳи алнор
Ва рдўои إлии аллоҳ эй илои ҳукмаи вҳдаҳи мўлоҳм алҳақ Фолҳқи ман сафаи аллоҳи ъзу ҷл ва ман қрأ алҳақ болрФъ , Фолмънии ҳўи мўлоҳм алҳақ лои ман ҷълўои маъааи ман алшркоء .
Ва зли анҳуам мо конўои иФтрўн эй мо конўои иқўлўни алайҳу исқўн бау идхрўнаҳи лиўми ҳоҷтҳм .
« қул ё Муҳамади ман ирзқкми ман алсмоءи алмтру алأрзи алнботи أмни имлки алсмъу алأбсор эй ман иқдри алии халқи алсмъу алأбсор ва ман ихрҷи алҳии ман алмит эй ман ихрҷи алФрхи ман албизаҳу алонсони ман алнтФаҳу ихрҷи алмити ман алҳии ихрҷи алнтФаҳи ман алонсону албизаҳи ман алтир . Ман ихрҷи алмؤмни ман алкоФру алкоФри ман алмؤмн ва ман идбри амри Алъоламин инзри фӣау инқзу ибрми Фсиқўлўни аллоҳ эй Фиҷибўнк ъанд сؤолки ани алқодри алии ҳзаҳи алошёءи аллоҳу лои икзбўни фӣаи Фқли أи Флои ттқўни аллоҳи ани иъоқбкми алии атхозкми алосном . Чун майдонед ва иқрор медиҳед ки офаридагору кирдигори ҳама аллоҳ аст натарсед аз уқубати вай ки бо ин дониш батонро мепарастед ?
Фзлкми аллоҳи рбкм алҳақ эй алзии ҳозои каллаи фаълаи ҳў алҳақ лӣси ҳؤлоءи аллазӣнаи ҷълтми маъааи шуракои Фмои зои баъд алҳақ إлои алзлол эй азои кон алҳақ ибодаи аллоҳи Фъбодаҳи ғайраи залоли ботили Фأнии тсрФўни ман ин тсрФўни ани ибодатау антми мақрун бона холиқи алкулу мудаббири аламри Киеви тасарруфи ъқўлкми илои ибодаи ман лои ирзқу лои яҳё ?
Ва лои имити он гуҳи анӣ тафсир карду ҳақиқати он пайдо кард гуфт : кзлки ҳақати калимаи рбк ва бар қроءти маданӣу шомии калимоти рбк . эй ваҷаби ҳукмау илмаи алсобқи алии аллазӣнаи Фсқўои кФрўои أнҳми лои иؤмнўн .
Қул ҳилли ман шркоӣкми ман ибдؤои алхлқи сами иъидаҳи конўои мақарин бони аллоҳи ибдؤои алхлқу ани алосноми лои тхлқи шиӣоу Фиҳми ман иқри болоъодаҳи қул эй ?фони аҷобўк ,у алои Фқли анати ази лои ҷавоби алои ҳозои аллоҳи ибдؤои алхлқи сами иъидаҳи Фأнии тؤФкўни Киеви тсрФўни ани қасди алсбил .
Қул ҳилли ман шркоӣкм яъне олҳтҳми ман иҳдии إлӣ алҳақ ман иршди илои дайни алисломи Фозои қолўои ло ,у лои бад ?лаам манеҳ қул аллоҳи иҳдии ллҳқи иқоли ҳудоати ило алҳақу ҳудоати ллҳқи бмънии воҳид . أи Фмни иҳдии إлӣ алҳақ أҳқи أни итбъи амрау тоъатаи أмни лои иҳдии ин ҳарф бар панҷ ваҷҳ хондаанд шомӣу ?маккейу вараши лои иҳдии бФтҳ ё ваҳоу ташдид дол хонанд аслаи иҳтдии Фодғмти алтоءи фии алдоли лأнҳои ман махраҷҳо ва нақиллат фатҳаи алтоءи алмдғмаҳи илои алҳоء » аҳли Мадина бевараш , иҳдии бскўнҳоу ташдид дол хонанд таркати алҳоءи алии ҳолатҳо қабл алодғоми Фҷмъўои байни сокинини кқўлаҳи ихсмўни ҳФсу ёқӯби иҳдии бФтҳ ёу касрҳоу ташдид дол хонанд , Фророи ман алтқоءи алсокнини маъаи атбоъи алҳоءи алдоли фии алкср » ъосму рўиси иҳдии бкср ё ваҳоу ташдид дол хонанд , атбоъои ллксраҳи алксраҳи асли ин ҳама иҳтдӣаст ва ин ташдидҳо аз баҳри индироҷ тоаст дар дол . Ваҷҳи панҷуми қроءаҳи Ҳамза ва ксоиӣаст , иҳдии бФтҳ ёу сукӯнҳоу тахфифи дол ,у бойени қроءти ҳудои бмънӣ аҳтдӣаст тқўли алъараби ҳдитаҳи Фаҳдӣ .
Кқўлҳми ҷбртаҳи Фҷбр . Мегуяд : он худованд ки роҳи намояди баростӣ сазотараст ки бар тоъат ӯ раванд ё он батон ки бхўиштн худ натавонанд ки рости раванди магар ки роҳи намоянди эшонро ва рост равонанд :у алосному ани ҳудоати лами тҳтди локини лмои атхзўҳои ?алааи ъбри анҳо комаи иъбри ъмни иълми кқўлаҳ : إни аллазӣнаи тдъўни ман дуни аллоҳи ибоди أмсолкму қили маъноа , амни лои имшии алои ани иҳмлу лои интқли ани маконаи алои ани инқлу ҳаии алосному қил : ?ераад ба алрؤсоءи алмзлин .
Фмои лаками ӣнҷои сухан тамом шуд . Мегуяд : эй шайъи ءи лаками фии ибодаи алоўсон ? чаҳ ҳосиласт шуморо дар парастиш батон ва чаҳ чиз ёфтед аз он ? он гуҳ гуфт : Киеви тҳкмўн чаҳ ҳукмаст ин ки худоиро ҷли ҷалолаи шарик ва анбоз мегуед ва батонро бо вай баробар менаед ? ва мо итбъи أксрҳм эй каллааму қил , рؤсоؤҳми лأни алсФлаҳи итбъўни қўлҳми إлои знои изнўни алботли ҳқоу алосноми ?алааи Фидинўн бау идъўни анноси илайҳу иқўлўни анҳо тшФъ ?лаам ъанд аллоҳ . Ва асли алзни вуқуъи маънии фии алнФс қабл таҳқиқа ӯ тзииФаҳи Фистъмли мараи ллтҳқиқи Фикўни алиқини кқўлаҳ : аллазӣнаи изнўни أнҳми млоқўои рбҳму истъмли мараи ллтзииФи Фикўни алкзбу алботл . Кқўлаҳ : إни алзни лои иғнии ман алҳақ шиӣо эй ани алзни лои иқўми мақоми алълму злки Фимои тааббуди алонсони бълмаҳи колтўҳиду усӯли аддӣн . Фомои алФрўъи Фолъмли болзни фӣҳо ҷоизи إни аллоҳи алӣами бмои иФълўни ман атбоъи алзну эътиқоди алботл .
Ва мо кони ҳозои алқуръон Қурайш мегуфтанд ин қирони Муҳамад аз бар хеш ниҳодаасту ваии сохта . Ва низ мегуфтанд : аӣти бқрони ғайри ҳозои أўи бадалаи ин ҷавоб онаст . Мегуяд : ин қуръони ниҳодау сохта касе нест ҷузи каломи худованду номау сухан вай нест . Ва араб кон гӯйанд бехабар , ишорати фарои қадам . Маънӣ онаст ки : ва мо кони ҳозои алқуръони أни иФтрии ман дуни аллоҳ .
Зҷоҷ гуфт : ва мо кони ҳозои алқуръони аФтроءи ман албшр . Ҳозои кқўлҳми мо кони ҳозои алкломи кзбоу локини кони тасдиқи алзии байни идиаҳ эй байни ядии алқуръони ман албъсу алҳсоб . Ва алқуръони тақаддума ,у қили тасдиқи алзии байни идиаҳ эй кутуби аллоҳи алмнзлаҳи қибла .
Мегуяд : ин қуръони гувоҳи он китобҳоаст ки пеш азин омад , дар он ҳамонаст ки дар тӯрӣау Инҷил . Ки ҳамаи якдигарро гувоҳасту суханӣ ростаст аз як ҷо .
Ва тафсили алкитоб яъне тафсили алмктўби ман алўъди лмни омну алўъиди лмни ъсӣу қил : тафсили алкитоб яъне табйини мо кутуби алайкуму фарзи лои риби фӣаи ман раби Алъоламин лои шаки фии нузула ман ъанд раби Алъоламину лои тҳмаҳи анаи ман ҷли ҷалолаи лأнаҳи фии аъло табақоти албалоғаи бҳсни алнзому алҷзолаҳ .
أми иқўлўни ифтироаи бӯ убайда гуфт : инам бмънӣ ваоваст яънеу иқўлўни ифтироаи Муҳамади ман қабл нафса қул ё Муҳамади мҳтҷои алайҳими Фأтўои бсўраҳ мислаи эй мисли алқуръони фии алнзму албён . ӣнҷои бсўраҳ мисла гуфт , ҷои дигари бъшри сур мисла гуфт , ҷои дигари бҳдис мисла гуфт . Аввали даҳ сурати дархост аз эшон , чун натавонистанд бо як сурат оварад , чун натавонистанд бо як ҳадис оварад . Он гуҳ гуфт : чун худ оҷиз омадед аз овардан мисли он дигаронро биорӣ гиред . Ва адъўои ман асттътми ман дуни аллоҳ эй ман ҳўи фии алткзиби мслкми ириди астъинўои бмни шӣтму атътми сӯи аллоҳи лиъоўнўкми алайҳи إни кантами содиқин ани мҳмдои иқўлаҳи ман нафса .
Бали кзбўои бмои лами иҳитўои бълмаҳи ҳусайни фазлро гуфтанд : ҳилли тҷди фии алқуръон , ман ҷаҳли шиӣои ъодоаҳ ? қоли нъм , фии мавзеин қавла : бали кзбўои бмои лами иҳитўои бълмаҳу қавла :у إзи лами иҳтдўо ба Фсиқўлўни ҳозои إФк қадим ҳамонаст ки гуфтаанд :у алҷоҳлўни лоҳли алълми аъдоء . Анноси абноءи мо иҳснўну аъдоءи мо иҷҳлўн . Ва назираи қавла : أи кзбтми боётӣу лами тҳитўои баҳои уламо .
Бали кзбўои бмои лами иҳитўои бълмаҳ яъне алқуръону лмои иأтҳми таъвилаи лами иърФўои ҳақиқата ва мо фӣаи ман алнўру алҳдӣу албён . Ва қили бали кзбўои бмои лами иҳитўои бълмаҳи бмои фии алқуръони ман алҷнаҳу алнору албъсу алқёмаҳу лмои иأтҳми таъвилае лами иأтҳм ,у сиأтиҳми ҳқиқаҳи мо въдўои фии алкитоб , анаи коӣни ман алўъиду нозили баҳами ман алъзоби кзлки кизби аллазӣнаи ман қиблаам яъне куффори аломми алмозиаҳи болбъсу алқимаҳ .
Фонзри Киеви кони оқибаи алзолмини охири амри алмшркини болҳлоку алъзоб . Киеви фии мавзеи насби алии хабари кону лои иҷўзи ани иъмли фӣҳо анзри лони мо қабл алостФҳоми лои иъмли фӣа .
Ва манеҳам ман иؤмн ба ин оят дар шаъни аҳли китоб фурӯ омад . Мегуяд : аз эшон кас ҳаст ки гиравидааст чун абди аллоҳи салому ёрони вай . Ва кас ҳаст ки нагиравидааст чун дигари ҷуҳудон . Зҷоҷ гуфт маънӣ онаст ки аз эшон касаст ки медонад ки ин қуръону расӯл ҳақасту бадал рост медонад ва тасдиқ мекунад аммо муонидаст ва бар тариқи муонидаи изҳор куфр мекунад . Ва аз эшон касаст ки худ нмидонд , дар шакасту тасдиқи нмикнд . Ва гуфтаанд ин оят дар шаъни аҳл Маккааст яъне ва ман қўмк ё Муҳамади ман сиؤмни болқрон . Аз қавми ту кас ҳаст ки ҳануз имон наёварда аммо хоҳад оварад , ки дар илми худои рафта ки имони орад . Ва кас ҳаст ки ҳаргиз имон наёрад , ки дар илми худои рафта ки кофар мерад ва имон наёраду рбки أълми болмФсдини аллазӣнаи лои иؤмнўн .
Ва إни кзбўки Фқли лии амалӣу лаками ъмлкми ин оят мансӯхаст боити қаттол , ва назираш онаст ки гуфт : лаками динкму лии дайни лнои аъмолноу лаками аъмолкм . Мегуяд : лии ҷзоءи амалӣу лаками ҷзоءи аъмолкми أнтми бриӣўни ммои أъмлу أнои барии ءи ммои тъмлўни лои тؤохзўни баъамалӣу лои аўхзи бъмлкм .