Қавлаи таъолӣ : « аллоҳи иълми мо таҳаммули кули أнсӣ » пас аз онки мункирон баъс гуфтанд : « أи إзои кнои тробои أи إнои лФии халқи ҷадид » хабар дод ҷли ҷалола аз камоли қудрату шавоҳиди фитрати хеш дар офариниши аввал дар раҳми модару изҳори сунъи худ дар тақаллуби аҳволи банда то бар эшон ҳуҷҷат бошад ки он худованд ки қодираст бар офаридани банда дар раҳми модар бар он сифат қодираст ки ӯро пас аз фанои бози офаринад ва бар вай душвор ноед . « аллоҳи иълми мо таҳаммули кули أнсӣ » ман алъдду аззикру алонсӣу алсўраҳу алшклу алсъодаҳу алшқоўаҳ , « ва мо тғизи алأрҳом » ғози ҳам лозимаст ва ҳам мутаъаддӣ , агар лозим наҳй ин моء масдараст яънеу ғизи алорҳом ва издиёдҳо , ва агар мутаъаддӣ буд тақдир онаст ки : ва мо тғизаҳи алорҳом эй тнқсаҳи ман алҷнину ҳўи ғайри алмхлқи Фтлдаҳи сқто ва мо тздоди алии алғизи Фтлдаҳи томо , ва гуфтаанд ки ин нуқсони муддат ҳамласт ки фарзанди бшш моҳ ояд , « ва мо тздод » онаст ки бунаи моҳ бар гузараду биафзояд то бадви соли бмзҳби бӯи Ҳанифа ва то бчҳори соли бмзҳби шофиӣ . Қоли ҳмоди бен слмаҳ : анмои саммии ҳирами бен ҳёни ҳрмои лонаи бқии фии батни ИМАи арбъи синӣн . Ва қили ани алзҳоки бқии фии батни ИМАи суннатин . Ва ани Муҳамади бен аҷҷалони бқии фии батни ИМАи сулси синӣни Фшқи анҳу батни ИМАу ахрҷу қади нбтти аснонаҳ , ва гуфтаанд « мо тғизи алأрҳом » ҳайзаст буқати ҳамл ки зани ҳомил чун ҳайз бинад нуқсон дар ғзоء фарзанд ояд ва дар муддати ҳамли биафзояд ки ҳар рӯзиро ки ҳайз бинад рӯзӣ дар тҳри биафзояд то на моҳ тҳр бинад бтмомӣ , агар дар муддати ҳамли панҷ рӯзи Маслан ҳайз бинад фарзанди бунаи моҳ ва панҷ рӯз ояд . Қоли муҷоҳид : азои ҳроқти алмрأаҳи алдму ҳаии ҳомили антқси алўлду азои лами тҳрқи алдми азми алўлду тем . Ва фии ҳзаҳи алоиаҳи далели алии ани алҳомли тҳизу илайҳи зҳби алшоФъӣ , «у кули шайъи ءи ъндаҳи бмқдор » эй тақдири ман ғизи алорҳом ва издиёдҳоу тӯли алҷнину арзау ҳаётау мўтаҳу ризқау аҷала . Ва қили илми кули шайъи ءи Фқдраҳи тқдиро .

« олами алғибу алшҳодаҳ » эй иълми мо ғоби ани халқа ва мо лами иғбу иълми алмўҷўду алмъдўм , « алкбир » эй азими алшأн , « алмтъол » эй алъолии алии кули шайъи ء .

« сўоءи мнкм » эй зўи сўоءи фии илми аллоҳи субҳона , « ман أсри алқўл ва ман ҷҳр ба » эй алмсри мнкму алҷоҳр , эй ҳозоу зоки сўоءу асрори алқўли ахФоؤаҳи фии алнФсу алҷҳр ба изҳора , « ва ман ҳўи мстхФи боллил » қоли муҷоҳид : эй масттар болмъосӣ . Ва қоли аҳли аллғаҳи алостхФоءи талаби алхФоءу ҳўи ани исири бҳиси лои ирӣ « 1 » , «у сорби болнҳор » эй зоҳири бориз яъне ҳўи Алъолами болзоҳри фии алтрқоту алмстхФии фии алзлмот . Ва алмънии сўоءи мнкми ман асри минтақа ӯ аълнаҳ ва асттар боллил ӯ зуҳри болнҳори Фкли злки фии илми аллоҳи ъзу ҷли сўоءи иқоли сурби исрби срўбои азои харҷ . Ва қили алсорби алдохли фии алсрб .

« ?лаи мъқбот » алҳоءи иъўди илои ман ,у қили илои аллоҳи мъқбот яъне мъоқботи ақабу оқиби азои табаъи ақаби ман иқдмаҳу алмъқбу алмъоқб мисли қавлаи мӯъҷизину мъоҷзини иқоли мъқбу алҷмъи мъқбаҳу алмъқботи ҷамъи алҷмъ ва ҳам алҳифзаи алкроми албрраҳи алии кули инсони маликони боллилу маликони болнҳор . Ва қили ъушраи боллилу ъушраи болнҳори ттъоқби фии алнзўли илои аларзи бъзҳми боллилу бъзҳми болнҳор , « ман байни идиаҳ » алонсон , « ва ман халафаи иҳФзўнаҳи ман أмри аллоҳ » эй бомраҳи субҳонаи ммои лами иқдри Фозои ҷоءи алқдри хлўои байнау байна . Ҷоءи раҷули ман муроди илои алӣ ( ъ )у ҳўи ислии Фқоли аҳтрси ?фони насаи ман муроди иридўни қтлк , Фқоли ани маъаи кули раҷули маликин иҳФзонаҳи ммои лами иқдри Фозои ҷоءи алқдри хлёи байнау байна . Ва қоли каъб : луи лои ани аллоҳи ъзу ҷлу кули бкми малоикаи избўни ънкми фии мтъмкму мшрбкму ъўроткми изни итхтФкми алҷн . Ва қоли алҳсн : иҳФзўнаҳи ман амри аллоҳ эй ани амри аллоҳ , яъне ҳФзҳм Аёа ани амри аллоҳи ло ман ъанд анФсҳм эй злки ммои амрҳми аллоҳ ба лои анҳми иқдрўни ани идФъўои амри аллоҳ . Ва қоли ибни ҷриҳи ҳў мисли қавлаи ъзу ҷли ани алимину ани алшмоли қъид , Фолзии ани алимини иктби алҳсноту алзии ани алшмоли иктби алсиӣот , « иҳФзўнаҳ » эй иҳФзўни алайҳи каломау фаълаи бомари аллоҳ , ва рӯй ани алзҳоки ани ибни аббоси қол : ҳам алҳрсу алрҷоли итъқбўни алии аломроءу алслотини иҳФзўнҳми ман амри аллоҳи алии зъмҳми Фозои ҷоءи амри аллоҳи лами инФъўои шиӣо . Ва қили иҳФзўнаҳи ман алмхлўқоти колъқорбу алҳаёт ва кулҳо ман амри аллоҳ . Ва қили алҳоءи фии ?лаи иъўди ило алнабӣ ( с ) эй лмҳмди мъқботи ман аллоҳи таъолии иҳФзўнаҳи ани алоъдоءу злки ҳайни ҳам ба арбду омири ФкФои ҳумои аллоҳу иأтии зкрҳмо , « إни аллоҳи лои иғири мо бқўм ҳатто иғирўои мо бأнФсҳм » эй лои ислб қўмо наамма ҳатто иъмлўои бмъосиаҳ ва мислаи қавлаи злк : « бأни аллоҳи лами як мғиро наамма أнъмҳои алии қавм » алоиаҳ . . .

Рӯй абди аллоҳи бен умри ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : ани ллаҳи ъзу ҷли ъбодои анъми алайҳими нъмои иқрҳои Фиҳми мо бзлўҳои Фозои бхлўои баҳо назъҳо манеҳам ва ҳавлҳо илои қавми ибзлўнҳо ,у фии маъноаи аншдўо :

«у إзои أроди аллоҳи бқўми сўءои Флои марди ?ла » эй азои ?ераади аллоҳи бқўм сарф наамма анҳуам ҳамлаами фӣҳо алии албтру албхл ,у азои ?ераади баҳами ъзобои Флои марди лъзобаҳ , « ва мо ?лаами ман дуна » эй ман дуни аллоҳ , « ман вол » ялии амраи Финсраҳ ,у ҳўи исми алФоъли ман вале ялӣ , азои тўлии тадбири шайъи ءу алўлии бмъноаҳ .

« ҳўи алзии ирикми албрқ »

Ирўии ани алии бен абии толиб ( ъ )у ғайра : ани албрқи мхориқи ман алнор фӣедӣ алмлоӣкаҳи тзҷри баҳои алсҳоб , « хўФоу тмъо » хўФои ллмсоФру тмъои ллҳозри лони алмсоФри ихоФи ман алмтру итأзӣ ба . Қоли аллоҳи ъзу ҷл : « أзии ман мтр »у алҳозри итмъи фии алмтри азои рои албрқи лонаи интФъ ба .

Ва қили хўФои ман алсўоъқи алтии ткўни маъаи албрқу тмъои фии алғис ,у нсбҳмои алии улҳол эй хоӣФини томъин , кқўлаҳ , « иأтинки съё » . Ва қили насби алии алмФъўли ?лае ллхўФу алтмъ , «у иншии алсҳоб » эйу ихлқи алсҳоби алмнсҳби фии алҳўоء , « алсқол » болмоء . Қили ҳўи бухори иртФъи ман албҳору аларзи Фисиби алҷболи Фистмску инолаҳи албрди Фисири моءу инзл .

«у исбҳи алръди бҳмдаҳ » алръди малики исбҳ . Ва қили малики исўти болсҳоби колҳодии болобл , «у алмлоӣкаҳ » ва ҳам аъвони алръд , « ман хиФтаҳ » эй исбҳи алмлоӣкаҳи ман хшиаҳи аллоҳ ,у қили ман хиФаҳи алръд . Ва ани ибни аббоси анаи қоли ман самъи савти алръди Фқоли субҳони алзии исбҳи алръди бҳмдаҳу алмлоӣкаҳи ман хиФтаҳу ҳўи алии кули шайъи ءи қадир , ?фони исобатаи соъиқаи феълии дитаҳ . Ва ирўии анҳу аизои ани алръди малики исўқи алсҳобу ани бҳўри алмоءи лФии нуқраи ибҳомау анаи муваккили болсҳоби исрФаҳи илои ҳайси иؤмру анаи исбҳи аллоҳи Фозои сбҳи алръди лои ибқии малики фии алсмоءи алои рафъи савтаи болтсбиҳи Фъндҳои инзли алқтр . Ва кони расӯли аллоҳ ( с ) азои самъи алръду алсўоъқи қол : аллоҳами лои тқтлнои бғзбку лои тҳлкнои бъзобку ъоФно қабл злк , «у ирсли алсўоъқ » мардӣ буд аз Фроънаҳи араби азин кофари дилии нопоки мутамаррид , расӯли худо ( с ) мардиро фиристод то вайро бихонад , он мард гуфт ё расӯли аллоҳи анаи аътии ман злк , он душмани худоу расӯл аз он шӯхтараст ки фармони барад , расӯл ( с ) боз гуфт азҳби Фодъаҳи лӣ , рӯ ӯро бар ман хон , мард бирафт ва ӯро гуфт идъўки расӯли аллоҳи расӯли худо туро мехонд , он кофар гуфт ва мо аллоҳи амни зҳби ҳў ӯ ман Фзаҳ ӯ ман нҳос , мард боз омад гуфт ё расӯли аллоҳ ман мегуфтам ки он кофари нопоки фармони набард ӯ бмни чунин ва чунин гуфт , расӯл худо гуфт арҷъи илайҳи Фодъаҳ , як бори дигари бози шӯ ва ӯро бар хон , марди бози гашт ва ӯро хонду ҷавоб ҳамон шунид , марди бози гашт , расӯли худои сеюм бор фиристод , бори сеюм чун он кофари сухани беҳуда дар гирифт раби алъзаҳи соъиқае фурӯи кушод аз осмони оташ дар вай афтоду сӯхтаи гашт , дар он ҳол Ҷабраил омад ва ин оят оварад : «у ирсли алсўоъқи Фисиби баҳои ман ишоء ва ҳам иҷодлўни фии аллоҳ » .

Ибн аббос гуфт ин ояту ояти пеш : « ?лаи мъқбот » ҳар ду дар шаъни ду мард фурӯ омад яке омири бен алтФили дигари арбди бен рабеъа ҳар ду дар ҳақи расӯли худоӣ ( с ) макр сохтанду раби алъзаҳи он макру сози бади эшон фарои сари эшон нишонд , ин омири пеши расӯл худо омад гуфт ё Муҳамади молии ани аслмт ? агар мусулмон шавам маро чаҳ буд ва дар кори ман чаҳ ҳукм кунӣ расӯл ( с ) гуфт : лаки мо ллмслмин ва алейк мо алайҳим ҳар чаҳ мусулмононро буд турои ҳамон буд ва ҳар ҳукм ки бар эшон ронанд бар ту ҳамон ронанд , омир гуфт : тҷъли лии аламри бъдк он хоҳам ки кори халқу вилояти пас аз ту бмн супоранд то Халифа ту бошаму биҷой ту нишинам , расӯли худо ( с ) гуфт ки ин на корӣаст ки дар дасти ман буд ки ин бФрмону ҳукми аллоҳи таъолӣ буд онро ки хоҳад диҳад , гуфт ё Муҳамади тҷълнии алии алўбру анати алии алмдр он хоҳам ки ту бар аҳли мдри кори ронӣу пеш рӯ бошӣ ва ман бар аҳли вбр , расӯл ( с ) гуфт ин чунин рост наёяду сухан кӯтоҳ кун , гуфт эй Муҳамади пас маро чаҳ хоҳӣ дод ? гуфт : аҷъли лаки аънаҳи алхили тғзўи алайҳо , турои лашкарии даҳум то сари хайл эшон бошӣ ва ғзо кунӣ , гуфт он худ маро ростаст , имрӯзи исломро чаҳ кунам ва аз баҳри ту чаро гардани нуҳум ?у пеш аз он бо арбд рост карда буд ки чун ман бо Муҳамади бсхн дар оем ту аз пас вай дар ой ва ӯро захм кун , он соъат бичишам ишорат карду арбди хост ки шамшер аз ниёам бар кашад чаҳор ангушт бар омад ва бар ҷой бимонад ҳар чанд ҷаҳд кард то бар кашад натавонист то расӯл ( с ) боз нигараст биҷой оварад ки эшон сози бад сохтаанд ва макр карда анд гуфт : « аллоҳами акФниҳмои бмои шӣт » Форсли аллоҳи алии арбди соъиқаи фии явми соӣФи соҳи Фоҳрқтаҳ ва вале омири ҳорбоу қол ё Муҳамади даъвати рбки Фқтли арбду аллоҳи ломлأнҳои алейк ?хелои ҷрдоу Фтёнои мрдо , Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) имнъки аллоҳи ман злку абнои қила , ириди алоўсу алхзрҷи Фнзли омири байти амрأаҳи селлулӣаи Флмои асбҳи зми алайҳи силаҳау харҷу ҳўи иқўлу аллоти лӣни асҳри Муҳамади илоу соҳиба яъне малики аламути лأнФзтҳмо бар мҳии Флмои раъии аллоҳ злк манеҳ арсли маликои Флтмаҳи бҷноҳаҳи Фози роҳи фии алтробу харҷати алии раъсаи ғуддаи фии алўқти азимаи Фъоди илои байти алслўлиаҳу ҳўи иқўли ғуддаи кғдаҳи албъиру мӯати фии байти алслўлиаҳи сами дуои бФрсаҳи Фркбаҳи сами иҷроа ҳатто моти алии зуҳраи Фоҷоби аллоҳи дъоءи расӯла ( с )у қатли ъомрои болтоъўну арбди болсоъқаҳ .

Фзлки қавлаи ъзу ҷл : «у ирсли алсўоъқ » ҷамъи соъиқау ҳаии нори тсқти ман шудаи албрқи тҳрқи мо исобата . Ва тстъмли аизои фии аламри алшдиди алмҳлк , « Фисиби баҳои ман ишоء »

Қоли абӯи ҷаъфари албоқр ( ъ ) исиби алмслму ғайри алмслму лои исиби зокро , « ва ҳам иҷодлўни фии аллоҳ » ҷдолҳми фии аллоҳи мҷодлтҳми лрсўлаҳи фии ъбодтҳми алоўсону алўоўи ислҳи ллҳолу ислҳи лътФи алҷмлаҳи алии алҷмлаҳ , «у ҳўи шадиди алмҳол » эйу аллоҳи шадиди алқўаҳу алғзб . Ва қили шадиди алохзу алонтқом . Ва қили шадиди алоҳлоки болмҳлу ҳўи алқҳт . Ва қили шадиди алмҳоли иўсли алмкрўаҳи илои ман истҳқаҳи ман ҳайси лои ишъру фии алмими қавлон : аҳдҳмои ани алмими аслии иқоли маҳал ба азои арзаи ллҳлоку кзлки мо ҳлтаҳи мҳолои азои қоўитаҳ ҳатто итбини аикмоашад ,у алқўли ассонии ани алмими зиёдау алклмаҳи ман алҳўлу олҳила . Фқоли ибни аббоси шадиди алҳўлу қоли қтодаҳи шадиди олҳила .

Қавла : « ?лаи дъўаҳ алҳақ » эй калимаи алтўҳиди лои илоҳи алои аллоҳ , эй лои иҳқи аҳади ани идъии ?илҳо ало ҳў ӯст ки сазад ки ӯро худоӣ хонанду дайгариро насазаду маънии дигари ?лаи дъўаҳ алҳақ : ӯст сазои он ки халқро бо парастиш ӯ хонанд , маънии дигар : ӯст ки халқро фардо аз хок боз хонд то берун оянд ва тавонад . Ва қили ?лаи дъўаҳи алтлб алҳақ эй марҷуи алоҷобаҳу дъоءи ғайри аллоҳи лои иҷоб . Ва ҳўи қавла : «у аллазӣнаи идъўни ман дуна » яъне алосном , « лои истҷибўни ?лаами бшии ء » эй доъии алосноми колътшони имди ядаи илои албӣр , « либлғ » алмоء , « Фоаҳ » ман ғайри ҳаблу лои далв , « ва мо ҳўи бболғаҳ » эй ани алосноми лои тнФъаҳу лои тстҷибаҳи кмни ибсти кФиаҳи илои алмоءи ишири илайҳи бедау идъўаҳи блсонаҳи Фолмоءи лои истҷиби ?лау алостсноءи ман алостҷобаҳ эй лои истҷиби алснми алои костҷобаҳи алмоءи доъия . Қоли алзҳоки комаи ани алътшони азои басти кФиаҳи илои алмоءи лои инФъаҳи мо лами иқбзҳмоу иҷмъи алономлу лои иблғи алмоءи Фоаҳи мо доми бостои кФиаҳи кзлки алосноми лои тамаллуки ?лаами зроу лои нФъоу лои мўтоу лои ҳаёа ва ло нашӯро , « ва мо дъоءи алкоФрин » аллоҳ , « إлои фии залол » ?фони асўотҳми маҳҷӯбаи ани аллоҳи ъзу ҷл . Ва қил ва мо дъоءи алкоФрини алосноми алои фии залоли лои иҷдии шиӣо .

«у ллаҳи исҷди ман фии алсмоўоту алأрз » суҷуди тааббуду инқиёд , « тўъо » яъне суҷуди алмлоӣкаҳу алмؤмнин , « ва карҳо » ман акраҳи алии алоямон яъне хавфи болсиФи факони аввали духулаи карҳо , ин тўоъиту кроҳит дар суҷуди аҳл заминаст ки осмонёни бтўъу табъ суҷуд мекунанд ва дар эшон ҳеҷ кроҳит нест . Аммо заминёни қавмии бтўъ суҷуд кунанд ки мусулмон зоданд ё бтўъ мусулмон шуданду қавмиро бокроаҳу шамшер мусулмон карданд , бдоити кори эшон кара буд пас тўъ шуд . Ва қавмӣ мунофиқонанд ки бзоҳр ислом доранду бикра суҷуд мекунанд . Ва раво бошад ки суҷуди бмънии хузўъу инқиёд буд ,у лӣси шайъи ءи алоу ҳўи ихзъи ллаҳи ъзу ҷлу инқоди ?ла . Ва гуфтаанд суҷуд бикра инаст ки тафсир кард гуфт : «у злолҳми болғдўу алосол » чунонк ҷой дигар гуфт : « итФиؤои зилолаи ани алимину алшмоӣли сҷдои ллаҳ ва ҳам дохрўн » эй соғрўни корҳўн .

Қоли муҷоҳид : зилли алмؤмни исҷди тўъоу ҳўи тоиъу зилли алкоФри исҷди тўъоу ҳўи кора , алғдўи ҷамъи ғдоаҳи кқнии ҷамъи қноаҳу алосоли ҷамъи асил . Ва қили ҷамъи аслу асли ҷамъи аслу ҳўи мо байни алъсри илои алмғрб .

« қул » ё Муҳамади ллкФор , « ман раби алсмоўоту алأрз » истифҳоми тақриру истинтоқи Фонҳми иқўлўни аллоҳи Фозои қолўҳо « қул аллоҳ » эй ҳўи аллоҳи кома қиллатам мегуяд эй Муҳамад аз эшон пресс ки офаридагори осмонҳо ва замин кист эшон ҷавоб диҳанд ва гӯйанд аллоҳ ки ҷузи азин ҷавоб нест , чун эшон иқрор доданд , ту гӯй чунинаст ки шумо май гўӣид ки офаридагори аллоҳ таъолӣаст ва он гуҳи ин иқрор бар эшон ҳуҷҷат куну гӯй : « أи Фотхзтми ман дунаи أўлёء » истифҳоми инкори алии шркҳми баъди ақрорҳм , эшонро бигӯӣ чун иқрор медиҳед ки офаридагор ӯст , Флми атхзтми ман дунаи авлиёъ чаро ҷуз аз аллоҳи таъолӣ батонро бхдоиӣ гирифтеду рӯзи ҳоҷатроу дафъи мзори худро сохтаед , ва эшон онанд ки худро бакори нёинд , на оварад судӣ тавонанд на бози баради газандӣ , чун аз худ оҷизанд аз кори дигарон оҷизтар бошанд . Сами зарби Маслан ллзии иъбди алосному алзии иъбди аллоҳи Фқол : « қул ҳилли истўии алأъмӣу албсир » яъне алмшрку алмؤмн , « أми ҳилли тстўии алзлмоту алнўр » яъне алшрку алоямон эй лисои бсўоء . Қрأи ъосму Ҳамзау алксоӣӣ « истўии алзлмоту алнўр » болёءу қрأи албоқўни болтоء , ӣнҷои сухани мунқатиъи гашт , пас гуфт : « أми ҷълўои ллаҳ » бали аҷълўои ллаҳи шурако , « хлқўо » мисли мо халқи аллоҳи таъолӣ , « Фтшобаҳи алхлқи алайҳим » эй аштбаҳи махлуқи аллоҳи бмхлўқи алшркоءи ъндҳми Фмни аҷали злки ҷълўҳми шурако ,у ҳозои истифҳоми инкор эй лӣси аламр ҳоказо ҳатто иштбаҳи аламру иҷълўҳми шуракои бали аллоҳи субҳонаи ҳўи алмтФрди болхлқ ,у ҳўи қавла : « қул аллоҳи холиқи кули шайъи ء » дахли фӣаи алмхлўқўни бсФотҳму аФъолҳму алмхлўқоти бсФотҳо ва афъолҳоу алмхотби лои идхли фии улхитоб , «у ҳўи алвоҳад » алмтФрди болхлқу алоҳдос , « алқҳор » иқҳри кули шайъи ءи бқдртаҳ .

Қоли алазҳарии алвоҳади фии сафаи аллоҳи ъзу ҷли ?лаи маънӣон : аҳдҳмои анаи воҳиди лои назири ?лау лӣси кмслаҳи шайъи ء , тқўли алъараби фалони воҳиди қавмау воҳиди анноси азои лами икни ?лаи назир ,у алмънии ассонии анаи илоҳи воҳиду раби воҳиди лӣси ?лаи фии алҳитаҳу рубубиятаи шарики лони алмшркини ашркўои маъааи ?алаау кзбҳми аллоҳи таъолии Фқол : алҳкми илоҳи воҳиду ҳўи алвоҳади алқҳор .