Қавлаи таъолӣ : « аллоҳи иълми мо таҳаммули кули أнсӣ » аҳот алҳақ субҳонаи болмълўмоти уламоу амзии болкоӣноти ҳукамои Флои маълуми иъзби ани илмау лои махлуқи ихрҷи ани ҳукмаи таъолии қадараи ани самоти алнқсу тақаддусу сафаи ани сифоти алъиб сноӣӣаст ки аллоҳи таъолӣ бар худ мекунад , ҷли сноؤаҳу ъзи кбрёؤаҳ , худро худ меситояд ки вай тавонад ки худро ситояду сноء вайаст ки вайро шояд , аз обу хок чаҳ ояду сноءи обу хок то куҷо расад ва агар чанд бакӯшад бсзоу қадари аллоҳи таъолӣ кӣ расад , ақли бФрсоид ва ҳам бгдозду бмбодии ишроқи ҷалол вай нарасад , ӯ ки вайро ситояд дарё май полоид ва чароғаст ки дар рӯз май афрӯзад , пайдост ки чароғ дар нури рӯз чаҳ афзоед .

« аллоҳи иълм » худост ки доност ва дар доноӣ яктост ва наонаш чун ошкораст , борӣки байну ниҳони дону ширини сунъ ва нек худост , ҳар заррае аз зроӣри мавҷӯдот , дар замин ва дар самовот , чаҳ ошкоро ва чаҳ ниҳон , чаҳ дар рӯзи равшан , чаҳ дар шаби торик , ҷунбиш ҳама мебинад , овози ҳама май шунӯд , андеша ҳама медонад .

Он кӯдак ки андари шиками модари бемор ва дар он зулмат раҳм бинолад , он нолаи вай май шунӯду дарди вайро дармон месозад .

Гуфтаанд ки чун он кӯдак аз дард бинолад , доруе ё таомӣ ки шФоءи вай дар он буд модарро дар дил уфтаду орзӯии он таомаш падед ояд бихӯраду шФоءи он кӯдак дар он буд , то дар раҳми модар буд ӯро дар ҳимояту риоят худ медорад , баъд аз он ки сад ҳазорон аҷоиби ҳикмату бадоеъи фитрати бҳкми аноят аз рӯй латофат дар ниҳоду ҳайкали вай падед карда , аз бенаӣу шунавоӣу доноӣу гироӣу равое , қадии хайзаронӣ , рӯеи арғавонӣ , сӯрати ошкор ӯ сараш наонеу раби алъзаҳ бар бандаи ин миннат май нааду шукри он дар мехоҳанд .

Дар таврот Мӯсоаст : ( ман ансФи манӣ лхлқии сӯрату хилқату ризқати сами қиллати ?лаами тсдқўои ммои рзқкми алии алмскини бдрҳм , аҷълаҳи лаками ъшроу ани аътитмўаҳи ъшрои аҷълҳои моӣаҳу ани аътитмўаҳи моӣаҳи ҷълтҳои лаками алФоу лои инФди хзоӣнӣу лои азиъи аҷри алмҳснин ) .

Чун аз раҳми модар берун ояду қадами дарин сарои балӣоту нкбот наад , гўшўонону нигаҳбонон бар вай гуморд .

Чунонк гуфт ҷли ҷалола : « ?лаи мъқботи ман байни идиаҳ ва ман халафаи иҳФзўнаҳи ман أмри аллоҳ » , дар хабараст ки даҳ Фриштаҳ бар вай гуморд : яке бар рост , яке бар чап , яке дар пеш , яке дар қафо , ду болои сар , ду бар чашм , ду бар даҳан , ин даҳ Фриштаҳи гмоштгон ҳақанд нигаҳбонони банда аз бадҳо ва офатҳо , ин Фриштгон рӯзанд чун шаб дар ояд босмон боз шаванд ва даҳ дигари биҷои эшон боз оянд . Ва фии злки мо

Рӯй абӯи ҳрираҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : итъоқбўни Фикми малоикаи боллилу малоикаи болнҳору иҷтмъўни фии салоаи алФҷру салоаи алъср , сами иърҷи аллазӣнаи иأтўои Фикм , Фисӣлҳми рбҳми Киеви трктми ибодӣ ? Фиқўлўни тркноҳм ва ҳам ислўн .

Агар касе гуяд маълумаст ки Фриштгони қзоءи аллоҳро рад натавонанд , пас бӯдани Фриштгону банда чаҳ Фоидт кунад ? ҷавоб онаст ки қзоءи аллоҳ бар ду қисмаст : қзоءи лозиму қзоءи ҷоиз .

Қзоء лозим онаст ки раби алъзаҳ тақдир кард ва ҳукм ронад ки аз осмон фурӯ ояд ва ночор бабанда расад , Фриштгони ин ҳукмро дафъ натавонанд кард ва на бҳичи феъл аз афъоли банда аз хайроту сидқоти ин қазои бигардаду Фриштгони бандаро бойени қазо боз гузоранд , чунонк дар хабараст : « Фозои ҷоءи алқдри хлўои байнау байна » , аммо қзоء ҷоиз онаст ки : қзии мҷиӣаҳу лами иқзи ҳулӯлаи вуқуъаи бали қзии сарфаи болтўбаҳу алдъоءу алсдқаҳу алҳифза , ва аз ӣнҷо гуфтаанд : « алсдқаҳтарад алблоء » .

Ва дар рӯзгори исо ( ъ ) мардии гозр ҷое бигузашт , исо дарав нигараст , бидида мӯъҷизати он қзоء ҷоиз бидид ки рӯй буии ниҳода , исо гуфт ин марди ҳамин соъат аз дунё баравад , сохта бошед то бар вай намоз кунем , он гозр рафт бшғли хеш ва он соъат дар гузашту гозр боз омад , ҳўорён гуфтанд ё набии аллоҳи он соъати гузашту мард зиндааст ҳукми ту аз куҷо буд , исо ( ъ ) он мардро пурсед ки ин соъат чаҳ хайр кардӣ ? гуфт ду дарвешро дидам гурусна ва ду қурси доштам боишон додам , гуфт аз он пас чаҳ дидӣ ? гуфт пуштае ки доштам дар миёни он Марии сиёҳ буд аз онҷо берун омад бандии муҳкам бар даҳани ваии ниҳода , исо гуфт он қзоءи ҷоиз буд садақаи онро бгрдонид . Ва раби алъзаҳ дар азали ҳамин ҳукм карда ки чун банда садақа диҳад бало аз вай бигардонад ,у ишҳди кзлки қиссаи Юнус ( ъ ) .

« إни аллоҳи лои иғири мо бқўм ҳатто иғирўои мо бأнФсҳм » ъирўои алснтҳми ани ҳақоиқи зикра , Фғири қлўбҳми ани лтоӣФи барра , вирди забону вориди дил дар ҳам бастау баҳами пайваста , то авроди азкор бар забон банда равонаст , воридоти анвор дар дил вай тобонаст , ва то ҷавориҳу арқони бандаи бнъти адаб дар намозаст ҷону равони вай дар ҳазрати роз ва нозаст . Ва бар акси ин то бар забони банда биҳдаҳ меравад , дили вай дар ғифлат май буд ва то қадам аз доираи фармони бадар май наад , ҳаловати имони бадали ваии роҳи наёбад , «у إзои أроди аллоҳи бқўми сўءои Флои марди ?ла » локин чун аллоҳ таъолӣ хоҳад ки дил вай наҳиба шайтон шаваду бдоми Иблис овехта гардад , ҷаҳди вай чаҳ суд дораду ҳукми азалро рад кӣ тавонад . Блъоми боъўрои чаҳор сад сол дар тасбеҳу тақдиси умр басар оварда буд ва чаҳорсад масҷиду работ банно карда буд ва дар паноҳи исми аъзами роҳи ихлоси рафта буд , ҳўоءи нафас ӯ бирав муставлеи гашт то дъоӣӣ кард бар Мӯсо , ӯро гуфтанд эй блъом агар ту тирӣ дар Мӯсо андозӣ ӯ пӯшида астноъаст , ҷавшан «у астнътки лнФсӣ » гирди вай дар омадау қазоу қадар ҳар ду даст дар ҳам дода ва ӯро бар он дошта ки он тирӣ ки парвардаи чаҳорсад соли ибодат буд аз кунона ихлоси бадасти даъват бар оварад ва дар камони иҷобати ниҳод , ббозўиӣ ки парвардаи исми аъзам буд дар кашид ва бемуҳобо бар қадам Мӯсо зад то Мӯсои чиҳил сол дар тӣа бимонад , аз онҷо ки рахт бар гирифтӣ ҳамонҷо рахт биниҳодӣ , Мӯсои дили танг гашт гуфт маро чаҳ буд ки дар тӣа бимонадаам , гуфтанд тири блъом бар қадами ту омадааст , Мӯсо гуфт ва моро худ дъоӣӣ мустаҷоб нест ? гуфтанд ҳаст , ҳар онч бояд бихоҳ . Гуфт эй блъоми бади марди моро низ дар кунона климии тир даъватӣаст ки дар ҳар ки андозем дамор вай барорем , он гуҳи яди Байзо дар кунона климӣ кард , тири истиқомат бар кашид , дар камон : « ашрҳи лии садрӣ » ниҳод , ббозўӣ : « синнашади ъздк » дар кашид , бар сина блъом зад , гуфт илоҳӣ дар беҳинаи вақт , беҳинаи чизи азуи вои ситон , гуфт беҳина вақт инасту беҳина чиз имонаст , « Фмслаҳи кмсли алклб » имон , мурғи вор аз он бечора бар париду исми аъзам аз вай рӯй бапушед .

Инаст ки раб Алъоламин гуфт : «у إзои أроди аллоҳи бқўми сўءои Флои марди ?ла ва мо ?лаами ман дунаи ман вол » эй азои ?ераади аллоҳи бқўми сӯъи вФри дўоъиҳм ҳатто иълмўоу ихторўои мо фӣаи блоؤҳми Фимшўои илои ҳлокҳми бқдмҳм . Комаи қоли қоӣлҳм :

«у ллаҳи исҷди ман фии алсмоўоту алأрзи тўъо ва карҳо » бар забони тафсир , суҷуди кофари суҷуд карааст аз онки буқати меҳнат дар ҳоли шиддати дафъи газанди хешро суҷуд кунаду тавозуъи намояд , чунонк Мустафо ( с ) ҳсини хузоъиро гуфт : кам тааббуди алиўми ?илҳо : Фқоли сабъа , воҳдои фии алсмоءу сетаи фии аларз , Фқоли أиҳми тъдаҳи лрғбтку рҳбтк ? қоли алзии фии алсмоء .

Бар муқтазии ин қавл , ҳар ки худоиро суҷуд кунад тамаъиро , ҷалби нафъӣ ё дафъи зриро , он суҷуд кроҳитаст на суҷуди тўоъит , суҷуд тўъӣ онаст ки маҳзи Фрмонроу иҷлоли иззати ҳақро кунад , на дар он шўби тамаъ буд на умеди иваз , на бим аз меҳнат , шахс дар суҷуду дил дар вуҷӯду ҷон дар шуҳуд , шахс бо вафоу дил бо ҷафоу ҷон бо сафо .

Он садри тариқати бӯи язиди бастомиро бихоб намуданд ки ё боязид : хзоӣннои мамлуаи ман алъбодаҳ , тақарруби алинои болонксору алзлаҳ дар гоҳи моро рукӯъу суҷуд бе инкисори дилу сФоءи ҷон бакор наёяд ки хзоӣни иззати мо худ пар аз рукӯъу суҷуд худовандон диласт , чун бадаргоҳи мо оеи дарди дил бар ҷоми ҷон нау бҳзрт ҷонон фирист ки дарди дилро бнздик мо қадреаст .

Пер тариқат гуфт : тавҳид дар дилҳои муъминон бар қадари дарди дилҳо буд , ҳар он дилӣ ки сӯхтатару дарди ваии тамомтар бо тавҳиди ошнотару баҳақи наздиктар :