Қавлаи таъолӣ : «у лақади отиноки сбъои ман алмсонӣ » дар сабъи мсонии панҷ қавл гуфтаанд ва машҳуртар ва маърӯфтар онаст ки сӯраи фотиҳа алкитобасту уламои тафсиру аъиммаи салафи бештар баринанду далели барин хабар Мустафоаст ( с ) , қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « алҳмди ллаҳи сабъи оёти аҳдиҳн » : бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳиму ҳаии алсбъи алмсонӣ ,у ҳаии фотиҳаи алкитоб , ва ҳайам алқуръон » .

Ва фии рўоиаҳи абии бен каъби қоли қол алнабӣ ( с ) : « алҳмди ллаҳи раби Алъоламин » ҳаии алсбъи алмсонӣу алқуръони алъзими алзии аўтит .

Ва рӯй абӯи ҳрираҳи қол : қрأи абии бен каъби алӣ алнабӣ ( с )ам алқуръон , Фқол :у алзии нафасии бедаи мо анзли фии алтўроаҳу лои фии алонҷилу лои фии алзбўру лои фии алқуръони мислҳо анҳо алсбъи алмсонӣу алқуръони алъзими алзии аътит .

Ин сӯраи фотиҳаро сабъ мсонӣ бидон хонданд ки дар ҳар намозӣ ва ҳар ракаатии бхўондни вай боз гирданд , факонаи қоли сабъи оёти ҳаии алоёти алтии иснии баҳои фии кули ркъаҳу кули салоа ва манҳо ҳнои ллтбиин . Ва қили самяти мсонии лонҳои нзлти мртин : мара бимика ман авоил мо назул алқуръон ,у мараи болмдинаҳ ,у алсбби фӣаи ани сабъи қўоФли воқти ман басарии лиҳўд банӣ қризаҳу алнзири фии явми воҳид ва фӣҳо анвоъи ман албзу алҷўоҳру амтъаҳи албҳр , Фқоли алмслмўни луи канти ҳзаҳи аломўоли лнои лтқўинои баҳоу лои нФқноҳои фии сиблати аллоҳ , Фонзли аллоҳи ъзу ҷли ҳзаҳи алсўраҳу қоли лақади аътиткми сабъи оёти ҳаии хайри лаками ман ҳзаҳи алсбъи алқўоФл .

Ва иҷўзи ани икўни ман алмсонӣ , эй ммои аснӣ ба алии аллоҳи ъзу ҷли лонҳои фӣҳо ҳамди аллоҳу тавҳидау зикри млктаҳи явми аддӣн ,у алмънӣ : отиноки сабъи оёти ман ҷумлаи алоёти алтии иснии баҳои алии аллоҳи ъзу ҷл , Фикўни ман ллтбъизи ман алқуръони зикраи алзҷоҷ .

Он гуҳ гуфт : «у алқуръони алъзим » мегуяд турои сӯраи фотиҳау қуръони азими додем , чндонк бар ваии миннати ниҳоди баҳамаи қуръон ки буи дод , ҳамчандон бар ваии миннати ниҳоди бсўраҳи фотиҳаи алкитоб , танҳо таъзими онроу тафзили он бар ҳамаи қуръон , азинҷо гуфт Мустафо ( с ) : « фотиҳаи алкитоби ивази ман кули алқуръону алқуръони калла лӣс манеҳ иваз .

Қавл дувум онаст ки сабъи мсонӣ , сабъ тӯласт , алтўли ҷамъи алтўлии колкбрӣу алкбру ҳай : албқраҳу оли умрону алнсоءу алмоӣдаҳу алонъому алоъроФу ахтлФўои фии алсобъаҳ , Фқоли бъзҳм : алонФолу броءаҳ ,у қоли бъзҳм : Юнус . Ва анмои самяти мсонии лони аксари алқсси фӣҳо мусанно ,у алҳкмаҳи фии такрорҳо алоФҳому таъкӣди алҳҷаҳу итмоми алнсиҳаҳу изҳори аҷзи алкФраҳ ҳатто лами иқдрўои алии ани иأтўои бмслаҳи Фотии аллоҳи субҳонаи бмслаҳи фии алқуръон .

Қавл сеюм онаст ки сабъи мсонии ҳама қуръонаст , чунонк ҷой дигар гуфт : « ктобои мтшобҳои мсонӣ »у алмроди болсбъ , сабъаи асбоъи алқуръон ,у тақдира :у ҳўи алқуръони алъзим . намегуяд турои ҳафт сабъи мсонии додем ва онаст қуръони азиму ҳамаи қуръон , мсонӣ гуфт аз баҳри онки ду бори онро насахт карданд : як бор дар лавҳи маҳфӯз ва як бор дар мсоҳФ , ва беона фии қавлаи ъзу ҷл : «у лақади ктбнои фии алзбўри ман баъди аззикр » эй ман баъди аллўҳи алмҳФўз . Ва қили анмои самоаи мсонии лони аксараи итнўъи навъин : амр ва наҳй , въду ваъид , муҳкаму муташобиҳ , муҷмалу муфассир , носиху мансӯх , танзилу таъвил , ому хос ,у қили иснии соҳибаи ани иртикоби алмҳорми бмои фӣаи ман анвоъи алўъид .

Қавл чаҳорум онаст ки сабъи мсонии маъонӣ қуръонаст бар ҳафт қисм : амр ва наҳйу табширу инзору зарби амсолу таъаддӣади нъму анбоءи қурун .

Қавли панҷуми бнўбти сеюм гўӣим .

«у алқуръони алъзим » саммии алқуръони ъзимои лслосаҳи маъаон : аҳадҳо ана назул ман ъанд раби азим . Ва ассонии анаи азими фии алмънӣ . Ва алсолси анаи азими фии алФзлу алсўоб . намегуяд қуръон азимаст , дар маънии азим ва дар фазлу савоби азим , фурӯи омада аз наздики худои азим . Ва дар хабараст ки : ман ҳифзи алқуръони Фрأии ани аҳдои аътии афзали ммои аътии Фқди сғри ъзимоу азми сғиро

Ҳар ки қуръон донад ва онро ҳифз дорад , ва он гуҳи дунёдорро бар худ фазл донад ё эътиқод кунад ки касеро чизе доданд ба аз онк ӯро доданд , хор дошт онч азимаст ва азим дошт ончи ҳақир ва қалиласт , яъне ки дунё хорасту қалил , қоли аллоҳи таъолӣ : « қул матоъи алднёи қалил » . Қуръонаст ки бузургворасту азим ки раби алъзаҳи онро азим гуфт .

Ва фии алхбри ани ҷобири қол : ?утӣ алнабӣ ( с ) раҷули Фқол ё расӯли аллоҳ : мо аҷри ман илми валадаи китоби аллоҳи таъолӣ ? Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) : « алқуръони каломи аллоҳи лои ғояи ?ла » , қоли Фҷоءи Ҷабраил ( ъ ) , Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) ё Ҷабраил : мо аҷри ман илми валадаи китоби аллоҳ ? қол ё Муҳамад : алқуръони каломи аллоҳи лои ғояи ?ла , сами съди Ҷабраили илои алсмоءи Фсأли исрофил : мо аҷри ман илми валадаи китоби аллоҳ ? Фқоли исрофил ё Ҷабраил : алқуръони каломи аллоҳи лои ғояи ?ла , сами ани аллоҳи таъолии анзли Ҷабраили алии расӯлаи аллоҳи Фқол : ани рбки иқрӣки ассалому иқўли ман илми валадаи алқуръони факонаи ҳаҷи албити ъушраи олоФи ҳаҷау конмои аътмри ъушраи олоФи умрау конмои аътқи ъушраи олоФи рқбаҳи ман валади Исмоилу конмои ғзои ъушраи олоФи ғазвау конмои атъми ъушраи олоФ мусалламан ҷоӣъоу конмои ксои ъушраи олоФ мусалламан ъорёу иктби ?лаи бакули ҳарфи ман алқуръони ъушри ҳасаноту имҳии анҳу ъушри сиот , ё Муҳамади ании лои ақўли ?илами ъушру локини алифи ъушру лоами ъушр ва мем ъушру икўни маъааи фии қабра ҳатто ибъсу исқлаҳи фии алмизону ҷаззи алии алсроти колбрқи алхотФу лами иФорқаҳи алқуръон ҳатто инзл ба ҳзаҳи алкромаҳу афзали мо итмнӣ .

Ва ани абии Саиди алхдрии қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : азои кони явми алқёмаҳи вазъати манобири ман нури мтўқаҳи бнўр , ъанд кули минбари ноқаи ман нўқи алҷнаҳи инодии мноди ин ман ҳамли китоби аллоҳи аҷлсўои алии ҳзаҳи алмнобри Флои рўъи алайкуму лои ҳузн ҳатто иФрғи аллоҳи ммои байнау байни алъбоди Фозои Фрғи аллоҳи ъзу ҷли ман ҳисоби алхлқи ҳмлўои алии тлки алнўқи илои алҷнаҳ .

« лои тамаддуни ъиник » эй лои ттмнин ё Муҳамади мо ҷълноаҳи мтоъои ллоғнёءи Фқди отиноки хирои ман злку ҳўи сабъи ман алмсонӣу алқуръони алъзим . Ҳаром кард бар Мустафо ( с ) андарин оят ки рағбати намояди бадунё , ё бичишам писанд дар он нигарад ва орзӯӣ кунад мегуяд эй Муҳамад махоҳ дунёу мункири бончи қавмиро додеми азин дунёи дорон ва тавонгарон , ки он бар хўрдориӣ андакаст , сариъи алзўол , қалили аллбос ,у турои додем ба аз он ки эшонро додем : сабъи мсонӣу қуръони азим .

Инс молик гуфт : боёми рабиъи шутурони аъроби брсўли худои бргзштнд ,у қади ъбсти алайҳои абъорҳоу абўолҳои Фғтии расӯли аллоҳ ( с ) Айнӣа бимика Фқоли бҳзои амрнии рабии сами телаи ҳзаҳи алоиаҳ : « лои тамаддуни ъиники إлии мо мтъно ба أзўоҷо манеҳам » иқоли мади Айнӣаи илои моли фалони азои таманноа .

« أзўоҷо манеҳам » яъне алрҷоли мъҳми нсоؤҳм ,у қили азўоҷо : ағнёء ,у қили асноФо яъне алиҳўду алнсорӣу алмшркин , «у лои тҳзни алайҳим » ани лами иؤмнўо . Ва қилу лои тҳзни алайҳими лмои исирўни илайҳи бкФрҳм . Ва қилу лои тҳзни лмои анъмти алайҳими дўнкм , «у ахФзи ҷноҳки ллмؤмнин » ҷноҳои алрҷл : ҷонбоаҳ , эй тавозуъи ?лааму арФқи баҳами лиҳбўку иҷолсўку лои инФзўои ман ҳўлк .

« ва қул إнии أнои алнзири улмубин , комаи أнзлно » гуфтаанд ин оят муттасиласт боитӣ ки аз пеши гузашт , яъне : « отиноҳми оётнои Фконўои анҳо маъразин » « комаи أнзлнои алии алмқтсмин » мегуяд асҳоби ҳаҷарро пайғому нишони додем ҳамчунонк фурӯ фиристодем номау пайғоми барин мқтсмон , ва гуфтаанд ин кофи комаи мафъӯл нзираст , аи أнзркми ъзобои инзли алайкум мисли мо анзлнои алии алмқтсмин .

Қавмӣ гуфтанд мқтсмин аз қисматаст ва қавмӣ гуфтанд аз қисмаст яъне : тҳолФўоу тқосмўои алии мъодоаҳ алнабӣ ( с ) ,у ҷумҳӯри муфассирон бар онанд ки аз қисматаст ва хилофаст ки эшон кианд . Мақотил гуфт мушрикон Қурайшанд ,у злки анҳми ақтсмўои шъоби Маккаи алии алрсди исдқўни алқосдини ани расӯли аллоҳ ( с ) .

Гуфтаанд шонздаҳ мард буданд ки валиди муғираи эшонро бар шъоби Макка қисмат карда буд ва бар туруқи ҳоҷи бдоштаҳ то ҳар ки қасд дидани расӯл худо дошт ӯро манъ мекарданд ва мегуфтанд чаҳ равед бар ӯ ки ӯ девонааст ! дайгарӣ мегуфт ӯ коҳинаст ! яке мегуфт шоираст ! яке мегуфт ъроФст !у валиди муғира бар дар масҷид нишаста чун ҳоким ва аз вай мепурседанд онч мқтсмон гуфта буданд дар ҳақи расӯл ва ӯ ҳаме гуфт : сидқ , яъне алмқтсмин , ҳар яке аз эшон рост гуфт онч гуфт дар ҳақи вай .

Мақотил ҳён гуфт : ҳам аллазӣнаи ақсмўои алқуръони Фқоли бъзҳми саҳару қоли бъзҳми кизбу қоли бъзҳми шеър ва кионау қоли бъзҳми асотири алаввалин Фқсмўаҳи ҳзаҳи алоқсому узваи аъзоъ .

Ибн аббос гуфт : ҳам алиҳўду алнсории омнўои ббъзи алқуръону ҳўи мо воФқи ктобҳму кФрўои ббъзу ҳўи мо холови ктобҳм ,у қили омнўои ббъзи ктбҳму кФрўои ббъз .

« аллазӣнаи ҷълўои алқуръони ъзин » қоли бъзҳм : ъзини махӯзи ман алأъзоء яъне узвау ҷузваи бФнўни алткзибу алрд , иқоли ъзити алшии ءи тъзиаҳи азои фурқата ,у қили ҳўи махӯзи ман алъзаҳу ҳўи алсҳру ҷамъи алъзаҳ , ъзин , комаи қили фии ъзаҳи ъзин ,у иқоли аслаи ъзҳаҳи ФҳзФи ҳоؤҳои колшФаҳи аслҳо . ШФҳаҳу лиҳозои исғри бшФиҳаҳ ,у иқоли ъзҳўаҳ эй ъобўаҳ ва манеҳ алҳдис : лои иъзаҳи бъзкм баъзан ,у қили ъзҳтаҳ эй сҳртаҳ ва манеҳ алҳдис : лаъни аллоҳи алъозаҳу алъозҳаҳ .

« Фўи рбки лнсӣлнҳми أҷмъин » ақсми аллоҳи субҳонаи бзотаҳу рубубиятаи лисأлни явми алқёмаҳи воҳдои воҳдои ман ҳؤлоءи алмқтсмини ъмои қолўаҳи фии расӯли аллоҳу фии алқуръон ,у қили ҳўи оми фии ҷамеъи алкФору лои индрҷи таҳтаи алмؤмнўни ?фони ксирои ман алмؤмнини идхлўни алҷнаҳи бғири ҳисобу лои савол . Агар касе гуяд ваҷҳ ҷамъ чист миёни ин ояту миёни он оят ки гуфт : « Фиўмӣзи лои исӣли ани занбаи إнсу лои ҷон » ҷавоб онаст ки савол бар ду зарбаст : саволи истеълому астхбору саволи тқриъу тавбих , « Фиўмӣзи лои исӣли ани занбаи إнсу лои ҷон » яъне астхбороу астъломои лонаи кони ъолмои баҳам қабл ани хлқҳм ,у қавла : « лнсӣлнҳми أҷмъин » яъне тқриъоу тўбихои лнроҳми алъзри фии тъзибнои аёҳм .

Ибни аббос аз ӣнҷо гуфт бҷўоби соил ки аз ваии ин масаъла пурсед : қоли лои исأлҳми ҳилли ъмлтми кзоу кзои лонаи аълам бзлк манеҳам локини иқўли ?лаами лами ъмлтми кзоу кзо . Ва қоли ъкрмаҳи сأлти мавлои абди аллоҳи бен аббоси ани алоитини Фқол : ани явми алқёмаҳи явми тавилу фӣаи мўоқФи исӣлўни фии баъзи алмўоқФу лои исӣлўни фии баъзҳо назира , қавла : « ҳозои явми лои интқўн »у фии ояи ахрии қоли таъолӣ : « сами إнкми явм алқёмаҳ ъанд рбкми тхтсмўн » . Ва қили лои исأли азои кони алмзнби макрҳо мзтроу лисأлнҳми азои конўои мухторин . Ва қили лои исأли азои кони алзнби фии ҳоли алсбӣу алҷнўну алнўм , лқўлаҳ ( с ) : « рафъи алқлми ани салоса » алҳдис . . . Ва лисأлнҳми азои кони ъмлҳми хорҷои ани ҳзаҳи алаҳвол .

« Фосдъи бмои тؤмр » аввал оятӣаст ки брсўли худо ( с ) фурӯ омад то ошкорои халқро даъват кунад , асдъ яъне азҳару аълну аФсҳи ман алсдиъу ҳўи алсбҳи лкшФаҳи ани аларз , « бмои тؤмр » фӣаи қавлон : аҳдҳмои тؤмр ба ФҳзФи алҷори сами ҳазфи алзмир ,у ассонии ани мо ллмсдр эй асдъи боломр , иқоли сдъи болҳқи азои абонау азҳара . Ва қили асдъи бмои тؤмр эй аҷҳри болқрони фии алслоаҳи ликўни азҳари ллдин , «у أързи ани алмшркин » ин мансӯхаст боити сайфу назири ин дар қуръон фаровонаст , ва гуфтаанд эърози дарин ояти зид эърозҳои дигараст дар қуръон , ӣнҷо маънӣ онаст ки : лои тболи болмшркини боки мадор аз мушрикон ва рӯй бигардон азишон , ва ҷойҳои дигар чунонаст ки : лои инҳму аъФи анҳуаму тағофул .

« إнои кФиноки алмстҳзӣин » ин оят дар шаън нафарӣ омад аз шаётини Қурайш , панҷ мард буданд ки пайвастаи расӯли худоиро ( с ) май рнҷониднд ва астҳзоء мекарданд : яке алўлиди бен алмғираҳ , дигари алъоси бен воӣл , сдигри ъдии бен Қайсу қили алҳорси бен Қайс , чаҳоруми алосўди бен алмтлб , панҷуми алосўди бен абди иғўс , расӯли худои истода буду Ҷабраил бо вай ки ин мстҳзёни як як боишон бар гузаштанд . Аммо валиди муғира чун бар гузашт Ҷабраил гуфт : ё Муҳамади Киеви тҷди ҳозо ? чун май бинии инро . Яъне чаҳ мардӣаст ? расӯли худо ( с ) гуфт : бади мардӣу хабис касе , Ҷабраил гуфт : кор ӯ туро кифоят карданд , он гуҳи Ҷабраили бсоқи вай ишорат кард , кор бидон расед ки ин валид ҷое май гузашту хорӣ дар доман вай афтод ва аз кибри даст фурӯ накард то он хор аз домани худ ҷудо кунад , ҳаме рафт то он хори соқи вайро маҷрӯҳ кард , бърқ алнсо расед ва ӯро ҳалок кард ва ҳаме гуфт : қтлнии раби Муҳамад .

Ва ҳамчунин алъоси бен воӣли бргзшт , Ҷабраили ишорати бзири пой ӯ кард пас рӯзӣ бар сиблати тнзаҳ аз Макка берун шуд бар шутур нишаста ва дар он шъоби Макка тавоф мекард , бшъбӣ аз он шъоб фурӯ омад то биёсоед , рост ки фурӯд омад пой бар мори ниҳоду мори зери пой вай багазед то пои вай чунон шуд ки гардани шутур ва ҳамон соъат ҳалок шуд ва мегуфт : қтлнии раби Муҳамад .

Ва ҳориси бен Қайс бар гузашт , Ҷабраили бшкми вай ишора кард пас рӯзӣ

Моҳии шӯри хӯрда буду тишнагӣ бар ваии афтода , об ҳаме хӯрду тишнагӣ кам намешуд то чандон об хӯрд ки шиками ваии шикофтаи гашт ва ҳалок шуд , дар он ҳол мегуфт : қтлнии раби Муҳамад .

Ва асвади бен алмтлб бигузашт , Ҷабраили басари вай ишорат кард пас хабар расед ки писар ӯ змъаҳ аз шом меояд бостқболи писар берун шуд , зери дарахтӣ фурӯд омад то биёсоед , Ҷабраил биёмад ва он сари вай бар дарахт мезад ва ӯ ғуломро мегуяд : адркнӣ ё ғулом дарёб маро эй ғулом ва инро аз ман бози дор , ғулом мегуяд эй хоҷаи ту худ сар бар дарахт май занӣ ва ман касеро наме байнам то ӯро аз ту боз дорам ! ҳам чунон сар бар дарахт ҳаме зад то ҳалок шуд ва мегуфт : қтлнии раби Муҳамад .

Ва асвади бен абд иғўс бигузашт , Ҷабраил биравӣ вай ишорат кард пас иттифоқ чунон афтод ки бқбилаҳ банӣ кунона рафта буд бмъодоаҳи расӯли худоӣ то дар дили эшон нафрати афканд аз расӯл , чун бози гашт сумум зад ӯроу рӯйиши сиёҳи гашт ҳамчун занге , чун бахона боз омад аҳли вай ӯро боз нашнохтанд аз хона бадар карданд , чанд рӯз дар он сҳроء Макка мегашт , аз ҳайфу ғабни ҳалоки гашт ва мегуфт : қтлнии раби Муҳамад .

Инаст ки раб Алъоламин гуфт : « إнои кФиноки алмстҳзӣин » эй кФиноки амри алмстҳзӣини аллазӣнаи ишркўни биллоҳ .

. . . « ФсўФи иълмўн » ғдои мо илқўнаҳи ман азоби аллоҳ .

« ва лақад наилм أнки изиқи сдрки бмои иқўлўн » эй иқўлўни алии аллоҳи ман алшркоءу алсҳобаҳу алўлду иқўлўни Фики ман алнсбаҳи илои алсҳру алшъру ғайри злк .

« Фсбҳи бҳмди рбк » Фолҷأи илои алтсбиҳу алтнзиаҳ ва қул субҳони аллоҳу бҳмдаҳ .

Қили албоءи фии қавла : « бҳмди рбк » боءи улҳол , эй сбҳаҳи ҳомдои лткўни ҷомъои байни алтсбиҳу алҳмд . Ва қили маъноаи фасли икФки аллоҳи мо аҳмк ,у фии алхбри ан .

Алнабӣ ( с ) кони азои ҳизбаи амри фазаъи илои алслоаҳ , « ва кун ман алсоҷдин » эй ман алмслин ,у қили ман алмтўозъин .

«у аъбди рбк ҳатто иأтики алиқин » эй ҳатто иأтики аламут , комаи қоли исо ( ъ ) . «у أўсонии болслоаҳу алзкоаҳи мо дамати ҳаё »у саммии аламут яқинан лонаи мтиқн ба муттафиқи алии лҳоқаҳи кули ҳии махлуқ . Ва қили маъноа : аъбди рбки доимо абадан лонаи луи қили аъбди рбки бғири тўқити лҷози азои абди алонсони мадаи ани икўни мтиъо . Фозои қол : « ҳатто иأтики алиқин » Фқди амри болоқомаҳи алии алъбодаҳи мо доми ҳаё . Ва қили алиқинҳо ҳнои ҳўи алнсри алии алкоФрин .

Ва фии алхбри иўшки ани иأтии алии анноси замони икўни алрҷли фии шуъаби ҷабали фии ғнимаҳи иқими алслоаҳу иؤтии алзкоаҳу иъбди аллоҳи лои шарики ?ла ҳатто иأтиаҳи алиқин .

Ва ани абии мусаллами алхўлонӣ

Ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : мо аўҳии илои ани аҷмъи алмолу акўни ман алтоҷрину локини аўҳии илои ан : « Фсбҳи бҳмди рбк ва кун ман алсоҷдину аъбди рбк ҳатто иأтики алиқин » .