Сӯраи алҳҷр ?маккейаст , навад ва на оятаст ва шашсад ва панҷоҳ ва чаҳор клмт ва ду ҳазор ва ҳафтсад ва шаст ҳарф ва дар ин сӯра на носихаст на мансӯхи магари ду нимаи оят : « ФосФҳи алсФҳи алҷмил » ,у дигар «у أързи ани алмшркин » . Ин ҳар ду боиаҳ қаттол мансӯхаст . Ва ани абии бен каъб : қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) ман қрأи сӯраи алҳҷри кони ?лаи ман алоҷри ъушри ҳасаноти баъдади алмҳоҷрину алонсору алмстҳзӣини бмҳмд ( с ) .
« бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳими алри тлки оёти алкитоб » эй ҳзаҳи алҳрўФи оёти алкитоби алзии ҳўи қуръони мубини ллоҳком . намегуяд ин ҳуруфи оёти китоби худованди таборак ва таъолӣаст , китоби қуръон ки пайдо кунанда аҳкомаст : « ибини алршди ман Улуғӣу алҳдии ман алзлол » бойени қавл китоб қуръонасту қуръони китобу атфаи алайҳу ҳўи ҳўи лтзмни алқуръони маънии алҷмъ . Ва қили алкитоби ллҷнсу алмрод ба мо тақаддуми алқуръони ман алктб эй ҳзаҳи алоёти оёти алктби алтии тақаддумати алқуръони ириди маънии ҳзаҳи маъноҳо , бойени қавл маънӣ онаст ки ин оёти оёти китоби худованд таъолӣаст , он китобҳо ки пеш аз қуръони фурӯи омадаи бпиғмброн , он гуҳ гуфт : «у қуръони мубин » эйу оёти қуръони мубин . намегуяд оёти кутуб пешинаасту оёти қуръони мубин дар маънии ҳамаи яксону ҳамаи каломи худованди ҷаҳон .
« рбмои юад » қрأи нофеъу ъосми бтхФиФи албоءу албоқўни бтшдидҳоу ҳумои луғатони ФолтхФиФи лоҳли алҳҷозу алтшдиди лқис ва темему бикр , « раб » ҳарф ҷираст ҳам мшдд ва ҳам мухаффаф ва босам накара махсӯсаст , тқўл : раби раҷули ҷоءнӣ ,у раби раҷули ҷоءнӣ , чун мо кафе дар он шавад он гуҳи бФъли мозии махсӯс буд , тқўл : рбмои ҷоءнии зайд , ва агар мстқбл ояд аз пас он лои бади кон дар он мзмр буд чунонк дарин оятаст : « рбмои юад » яъне рбмои кони юади аллазӣнаи кФрўо , ва агар касе гуяд ин азмор чигунааст дуруст буду кони чизеро гӯйанд ки гузаштау рафта буд ва маълумаст ки ин орзӯии кофарон дар мстқбласт на дар мозӣ , ҷавоб онаст ки ҳар чаҳ раби алъзаҳи ҷли ҷалола ваъда дод ки хоҳад буд мозӣу мстқбл дар он яксонаст , нобӯда ҳануз чун бӯдаасту ноомада чун омада , ки ваъда вай ростасту дуруст , бӯданӣ ва омаданӣ , агар касе гуяд рабу рбмо дар вазъи луғати қиллатро гӯйанду кофарони ин орзӯ бисёр хоҳанд кард бар давом , пас истеъмоли рбмои дарин мавзе чаҳ маънӣ дорад ?
Ҷавоб онаст ки саёқи ин сухан бар сиблат таҳдидаст на бар сиблати тақлил , чунонк касе феълӣ бад кунад ту ӯро гӯйӣ : рбмои ндмти алии мо тФълаҳ эй лълки стндми алии мо тФълу анати лои тушаки анаи индми Фхрҷи ҳозои махраҷи алтҳдиду алўъид .
Аммо дар баёни вақти он ки кофарони ин орзӯ кунанд , муфассирони се қавл гуфтаанд : яке онаст ки ин буқат назъ гӯйанд дар ҳоли мъоинт ки Фриштгони азобро бенанд чунонк раб алъзаҳ гуфт : «у лутарӣ إзи алзолмўни фии ғмроти аламут » алоиаҳ . . . Қавл дувум онаст ки дар қиёмат гӯйанд чун аҳволу аҳўоли растохези бенанду мусулмононро бенанд ки менавозанд ва ббҳшт мефиристанд . Қавл сим онаст ки ин дар дӯзах гӯйанд он гуҳ ки гуноҳи корони мусулмононроу асҳоби кабоирро аз аҳли қиблаи бшФоъти пайғомбарону солеҳон аз дӯзахи беруни оранд ва ббҳшт фиристанд ,у фии злки мо рӯй абӯи Мӯсои ан алнабӣ ( с ) қол : « азои кони явми алқёмаҳу аҷтмъи аҳли алнори фии алнору мъҳми ман шоءи аллоҳи ман аҳли алқблаҳи қоли алкФори лмни фии алнори ман аҳли алқблаҳ , аластами мусалламин ?
Қолўои балӣ , қолўои Фмои ағнии ънкми асломкму қади сртми маънои фии алнор , қолўои канти лнои зунуби Фохзнои баҳои Фиғзби аллоҳи ?лаами бФзли раҳматаи Фиأмри бакули ман кони ман аҳли алқблаҳи Фихрҷўни минҳои Фҳинӣз . « юади аллазӣнаи кФрўои луи конўои мусалламин » ,у қрأи расӯли аллоҳ ( с ) ҳзаҳи алоиаҳ . . .
Ва ани ибни аббоси қол : мо изоли аллоҳи идхли алҷнаҳу ирҳму ишФъ ҳатто иқўли ман кони ман алмуслимӣни Флидхли алҷнаҳи Фҳинӣз : « юади аллазӣнаи кФрўои луи конўои мусалламин » ин оят ҳуҷҷатаст бар мӯътазила дар боби ваъид , гўӣим агар мусулмони гунаҳи кори бгноаҳи хеши ҷовид дар дӯзах буд бо кофарон чунонк эътиқод хабис эшонаст боистӣ ки кофарони тмнии ислом мусулмонон накардандӣ ва бар Фўоти он тҳсри нхўрдндӣ , балки бар фӯти салоҳу покӣ аз гуноҳи тҳсри хўрдндӣ ки бар эътиқоди эшон салоҳу покӣ аз гуноҳаст ки мардро дар биҳишти орад на муҷарради ислом вагар чунон будӣ ки мегӯйанд раби алъзаҳи гуфтанӣ : рбмои юади аллазӣнаи кФрўои луи конўои солеҳин , чун раби алъзаҳи тмнии эшон дар исломи баст маълум шуд ки исломаст ки мардро дар биҳишти оради вгрчаҳ бо он гуноҳ буд он гуноҳ ӯро аз биҳишт маҳрӯм нигараданду ҷовид ӯро дар оташи бнгзорд .
« зарраами иأклўо » сиғт сиғт амрасту бмънӣ ваъидаст , иқоли зри Флоноу зрнӣу Флоно , ҳар ду калима ваъидасту қуръони баҳри ду нотиқ , порсии гӯйон бтҳдид гӯйанд фалонро бмн бигзор . Иқўли таъолӣ : зр ё Муҳамади ҳؤлоءи алкФори иأхзўои ҳзўзҳми ман днёҳм , «у итмтъўо » блзотҳо , «у илҳҳми алأмл » яънеу ишғлҳми аломонии ани алоямону алтксири ман алтоъоту алтзўди ллмъод , « ФсўФи иълмўн » мо исирўни илайҳи ман азоби аллоҳ . Ҳозои кқўлаҳ : «у аллазӣнаи кФрўои итмтъўну иأклўни комаи тأкли алأнъому алнори мсўии ?лаам » .
« ва мо أҳлкнои ман қария » эй ман аҳли қария ,у алқрии фии алқуръони аломсор , самяти қарияи лонҳои тқрии аҳлҳо эй тҷмъҳми комаи саммии алҳии лонаи иҳўии алқбилаҳ . Ин ояти ҷавоб Қурайшаст ки мегуфтанд : « Фأмтри ълинои ҳаҷҷораи ман алсмоءи аҷҷали лнои қтно » азобу ҳалок бтъҷил мехостанд , раб алъзаҳ гуфт : « мо أҳлкнои ман қарияи إлоу лҳои китоби маълум » эй аҷали мақдӯру вақти маҳдӯди лои нъзбҳму лои нҳлкҳм ҳатто иблғўаҳи мо ҳаргизи аҳли шаҳриро ҳалок накардем магар ки ҳалоки эшонро вақте муайян буд то бони вақт муайян нарасанд эшонро ҳалок накунем , чун он вақти муайяни муваққат дар расад дар он тақдим ва таъхир наравад .
Инаст ки гуфт ҷли ҷалола : « мо тсбқи ман أмаҳи أҷлҳо » алтأниси фии тсбқи мҳмўли алии лафзи аломаҳу алҷмъи фӣ « истأхрўн » алии маънии аломаҳ эй мо ттқдми алўқти алзии вақти лҳоу лои итأхрўни анҳу , ҳозои кқўлаҳ : « Фإзои ҷоءи أҷлҳми лои истأхрўни соъаҳу лои истқдмўн » . Ва қил : « إлоу лҳои китоби маълум » ҳўи китоби фӣаи аъмолҳму аъморҳму оҷолҳму ҳлокҳм ,у маънии маълум эй тааллуми алмлоӣкаҳи злки алўқт . Ва қоли алҳсн : мо тсбқи ман ИМАи аҷалҳо расӯлҳо ва китобҳо Фтъзби қибла ,у лои истأхрўн эй лои истأхри алқўми азои кзбўои алрсл .
«у қолўо » яъне қоли мшркўи Маккаи лмҳмд ( с ) , « ё أиҳо алзӣ назул алайҳи аззикр » эй алқуръони бзъмку дъўок , « إнки лмҷнўн » мсоби фии ъқлку рأики мастури алейк ваҷҳи алсўоб . Кофарони ин сухан бар сиблат астҳзоء мегуфтанд ки эшонро эътиқод набӯд ки китоби осмон буи меояду брсолти вай имон надоштанд гуфтанд ё Муҳамади ту девонае ки моро аз дайни падарон бар май гирдоне ва мехоҳӣ ки пас рӯ ту бошем беҳуҷҷатӣу бурҳонӣ , он гуҳи ҳуҷҷат ва бурҳон хостанд .
« луи мо тأтино » луи мо ҳсу тҳзизи бмънии ?ҳулло эй ?ҳуллои атитно , « болмлоӣкаҳ » нроҳми шоҳидин лаки алии сидқ мо нақавл , « إни канти ман алсодқин » ва гуфтаанд луи моу лу ло яксонаст , аммо лӯло бешаст дар қуръон ки араби онро беш гӯйанд маънӣ онаст ки эй Муҳамад агар рост май гӯйӣ ки ман пайғомбарам чаро бо худ Фриштгон наёвардӣ то бсдқи ту эшон гувоҳӣ додандӣ ва мо турои пас рӯй кардемӣ ?
Раби алъзаҳи бҷўоб эшон гуфт : « мо ннзли алмлоӣкаҳ » басаи қроءт хондаанд : « мо ннзл » бзм навену касри зоу ташдид , « алмлоӣкаҳ » бнсби қроءти Ҳамзау ксоиӣ ва ҳФсаст , ман қавла : «у луи أннои нзлнои إлиҳми алмлоӣкаҳ » . « мо таназзул » бзм тоу фатҳи зоу ташдид , « алмлоӣкаҳ » брФъи абӯ бикр хонд танҳо , ман қавла : « ва назул алмлоӣкаҳи тнзило » , боқӣ « мо таназзул » бФтҳ тоу зо ва ташдид хонанд , « алмлоӣкаҳ » брФъ , ман қавла : « таназзули алмлоӣкаҳу алрўҳ » эй ттнзл маънӣ онаст ки Фриштгони осмони фурӯи нёинди магари бмрги эшон , « إлои болҳқ » ҳақ ӣнҷо маргаст аз баҳри онк он додаст аз ҳақи ҷли ҷалола , ҷой дигар гуфт : «у ҷоءти скраҳи аламути болҳқ » . Ва қил « мо таназзули алмлоӣкаҳи алои болҳқ » эй болрсолаҳ ӯ болъзоб эй луи шоҳид ва ҳам сами кФрўо , « ва мо конўои إзои манзарин » болъзоб .
« إнои нҳни нзлнои аззикр » зикр ӣнҷо қуръонаст , мегуяд қуръон фурӯ фиристодем , «у إнои ?лаи лҳоФзўн » ва мо онро гӯшдор ва нигаҳ дорем , касро несту натавонад на Иблису шаётин ва на одамиён ки дар он зиёдату нуқсони оранд , ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт : « лои иأтиаҳи алботли ман байни идиаҳу лои ман халафа » . Маънии дигар «у إнои ?лаи лҳоФзўн » фии қалби ман ардно ба алхир , касе ки буии хайр хостаему роҳи салоҳ ва сдод намӯдаем ин қуръон дар дили вай нигаҳ медорем : « бали ҳўи оёти байноти фии судӯри аллазӣнаи أўтўои алълм » , ва гуфтаанд «у إнои ?лаи лҳоФзўн » инҳо киноя аз расӯл худост яънеу анои лмҳмд ( с ) ҳоФзўни ммни ?ераад ба сўءо , иқўли аллоҳи таъолӣ : «у аллоҳи иъсмки ман аннос » .
«у лақади أрслнои ман қблки фии шиъи алأўлин » ҷамъи шиъау ҳаии аломму алФрқу алтўоӣФу алтўобъу алонсор , муштақаи ман шоъаҳ эй табаъау аслаи ман алшёъу ҳўи алҳтби алсғори иўқди баҳои алкбор ва алаввалин ман изофаи алшии ءи илои сифата . Ва қили алаввалин ҳам алоқдмўни аллазӣнаи снўои алзлолаҳи лмни бъдҳм ва ман табаъаами шиъаами лоқтдоӣҳми баҳам .
« ва мо иأтиҳми ман расӯли إлои конўо ба истҳзؤн » ин ояти таъзияту таслияти Мустафо ( с )аст мигўинди пеш аз ту расӯлон фиристодем бомтҳои гузаштау Фриштгонро нФрстодими барин ваҷҳ ки қавми ту ақтроҳ мекунанд ,у сФҳоء ҳар уммат астҳзоء карданд брсўлони хеш чунонк қавми ту астҳзоء мекунанду назири ин оят дар қуръон фаровонаст .
« кзлки нслкаҳ » алслки адхоли алшии ءи фии шайъи ءи Фмънии нслкаҳи ндхлаҳу нҷълаҳ эй комаи слкнои фии қулӯби шиъи алаввалин алткзибу алостҳзоء ,у кзлки нслкаҳи фии қулӯби мушрикии қўмки лои иؤмнўн бае биллоҳ . Ва қили болзкри алзии анзл алейк мегуяд чунонк дилҳои гуруҳони пешинён аз имону тасдиқ боз доштем ва чунон ниҳодем ва намудем эшонро ки то такзиб ва астҳзоء кунанд бар пайғомбарони ҳам чунон кардем ва ниҳодем дар дилҳои мушрикони Макка ки то имон наёранду астҳзоء ва такзиб кунанд .
Ва қил насилк аззикр , « фии қулӯби алмҷрмин » босамоъ алнабӣ аёҳми злк ва ҳам маъаи злк « лои иؤмнўн ба » ҳамчунин месозем ва май нмоӣим ва мекунем ин пайғомро дар дилҳои эшон ки дар илми ман ногрўидгоннд то бнгрўнди бон , ҳамонаст ки дар ҷой дигар гуфт : « кзлки слкноаҳи фии қулӯби алмҷрмин , лои иؤмнўн ба ҳатто ирўои алъзоби алأлим » ҷой дигар гуфт : « ва мо кони лнФси أни тؤмни إлои бإзни аллоҳу иҷъли алрҷси алии аллазӣнаи лои иъқлўн » . Фии ҳзаҳи алоёту нзоӣрҳои ради алии алмътзлаҳу алқдриаҳу қади шрҳноҳои фии ғайри мавзе , «у қади хулати санаи алأўлин » эй тақаддумати ъодтҳми фии алткзиби болоёти Фҳؤлоءи иқтФўни осорҳми фии алкФру алткзиб . Ва қил « хулати санаи алأўлин » фии аҳлокии аёҳм ва мо ҳалқи баҳами ман алмислоти баъди алткзиб .
«у луи Фтҳнои алайҳими бобои ман алсмоء » ин ҷавоб эшонаст ки ақтроҳ оёт мекарданд ва мегуфтанд : аӣтнои боиаҳ , «у луи Фтҳнои алайҳим » эй луи азҳрнои ?лаами аўзҳи ояу ҳўи фатҳи боб « ман алсмоءи Фзлўо » алмшркин , « фӣаи иърҷўн » . Қоли ибни аббоси Фзли алмлоӣкаҳи фӣаи иърҷўн эй изҳбўну иҷиӣўн .
« лқолўои إнмои скрти أбсорно » эй ғтит яъне мо ҳозои баҳақ эй ғашяти абсорнои комаи иғшии алскри айни алскрони Флои ирии алшии ءи алии ҳақиқатаи сами шкўои фии ҳозои аизои Фқолўо : « бали нҳни қавми мсҳўрўн » сҳрнои Муҳамади Флои бнср , қрأи ибни касӣри скрти болтхФиФ Эй ҳубаст ани алнзри комаи иҳбси алмоءи болскр . Ва қили маънии алтшдиду алтхФиФи воҳиди алои ани алтшдиди ллмболғаҳ .
«у лақади ҷълнои фии алсмоءи брўҷо » эй хлқнои фӣҳо брўҷоу ҳаии аснии ъушри барҷо : алҳмлу алсўру алҷўзоءу алсртону алосду алснблаҳу алмизону алъқрбу алқўсу алҷдӣу алдлўу алҳўт , Фҳзаҳи албрўҷи кавокиби шиддати бФлки алсмоءи идўри баҳои даврони алрҳӣ ва таназзулҳо алшмсу алқмру алкўокби алсёраҳ ,у қили ани алФлки қисми аснии ъушри қсмои кули қисми минҳои саммии барҷоу лақаби кули бурҷи ббъзи алкўокби алтии фии злки алқсми колҳмлу алсўри илои алтмому иштиқоқаи ман албрўҷу ҳўи алзҳўр . Ва қили албрўҷи қусӯри фии алсмоء ,у қили нуҷуми алсмоءи салосаи ақсом : қисми минҳои сайёрау қисми минҳои рҷўми лдҳўри алшётин ,у қисми минҳои ҳўи алқтби алзии идўри алайҳи алФлки собит , « ва ?зинаҳо » яъне алсмоء ,у қили албрўҷ , « ллнозрин » илоҳоу алмътбрини баҳоу алмстдлини алии тавҳиди сонеъҳо .
«у ҳФзноҳо » яъне алсмоء , « ман кули шайтони раҷим » . Қоли ибни ҷриҳ : алрҷими алмлъўн ,у қили алрҷими алзии ирҷми болкўокб .
« إлои ман астрқи алсмъ » эй локини ман астрқи алсмъ эй алмсмўъ , « Фأтбъаҳи шаҳоби мубин » нори изҳри лкли зии айнин . Қоли ибни исо : алшҳоби амӯди ман нор тмтд бишуда зёӣаҳи колнор . Ва қоли ибни аббоси канти алшётини лои иҳҷбўни ани алсмоўоти Фконўои идхлўнҳоу иأтўни бохборҳои лони алмлоӣкаҳи итдорсўни ммои антсхўаҳи ман аллўҳи алмҳФўзи сами иأтўни алкҳнаҳи Фихбрўнҳми бзлки Фихлтўн ба кзбҳми Флмои валади исо ( ъ ) мнъўои ман сулси самовоту лами имнъўои ман арбъи Флмои валади Муҳамад ( с ) мнъўои ман алсмоўоти кулҳо Фмо манеҳам ман ириди истироқи алсмъи алои Ромии бшҳоби Фихрҷаҳ ӯ ихблаҳ ӯ иҳрқ ҷзءо манеҳу лои иқтлаҳ . Қоли алҳсн : иқтлаҳу лои иъўди алшҳоб ,у қили ирҷмўни баҳоу тъўди алшҳби ило аммо кунҳо .
Рӯй ани абии лҳби бен молик : қоли ҳазрати расӯли аллоҳ ( с )у қади зикрати ъндаҳи алкҳонаҳи Фқлти бобӣу уммии нҳни аввали ман фазаъи лҳросаҳи алсмоءу рҷми алшётину манъи алҷни ман истироқ алсмъ ъанд қзФҳои болнҷўму анои лмои рأинои злки аҷтмънои илои коҳини лнои иқоли ?лаи хатари бен молику кони шихои кбироу қади ?утати алайҳи слосмоӣаҳу сутуни санаи Фқлнои ?ла ё хатари ҳилли ъндкми илми ман ҳзаҳи алнҷўми алтии ирмии баҳо ? Фонои қади Фзъноу хФнои сӯъи оқибатҳо , Фқоли лно : алрҷз :
Ағдўои алии фии алсҳр
Ва атўои ҷмиъои бсФр
Ахбркми бзои алхбр
Аммо бихир ӯ зарар
Қоли ФонсрФнои анҳу иўмнои Флмои кони фии вақти алсҳри атиноаҳи Фозои нҳн ба қоими алии қадамӣаи шохиси илои алсмоءи бъиниаҳи Фнодиноаҳ ё хатари Фأўмأи алинои ани амскўои Фомскноу анқзи ман алсмоءи наҷми азиму срх бо алии савта : асобаҳи асобаҳи хомраҳи уқобаи оҷилаи азобаи аҳрқаҳи шаҳобаи зоилаи ҷавоба ё ?вилаи мо ҳолаи тағайюрати аҳвола .
Сами амски тўилоу тФқи иқўл :
Ман аҷали мабъуси азими ?илашон
ё лҳб ё лҳб банӣ қаҳтон
Ахбркми болҳқу албён
Ақсмти болкъбаҳу алоркон
Ва алблди алмؤмни зии алскон
Ва алмнъи ллсмъи ътоаҳи алҷон
Бсоқби фии каффаи султон
Ибъси болтнзилу алФрқон
Тмҳӣ ба ибодаи алоўсони қоли Фқлно ё хатари анки лтзкри умарои ъзимои Фмои зои тқўл ватарӣ лқўмки ани иФълўо , қол :
Арӣ ?лаами мо қад арӣ лнФсӣ
Ани итбъўои хайри қабили алонс
Барраона мисли шуъоъи алшмс
Ибъси ман Маккаи дори алҳмс
Бмҳкми алтнзили ғайри лбси қоли Фқлнои ?лаи ман ҳў ва мо исма ва мо муддата ? қол :
Болмўти ақсмти лакаму алъиш
Ан алнабӣ зои лмни Қурайш
Лӣси ирии фии ҳукмаи ман тиш
Нъму лои фии халқаи ман ҳяш
Икўни фии ҷяш вае ҷяш
Ман оли қаҳтону оли албиш
Ва албиши алохлоти ман кули қавм . Фқлнои ?лаи ман эй албтўни ҳў ? Фқоли батни ман валади иброҳӣм ( ъ ) иқоли ?лаи Қурайш , қлнои ?лаи байни лнои ман эй Қурайши ҳў ? қол :у албиту алдъоӣму ?илдору алҳмоӣми ани алзии мулозимии сноؤаҳу ъосмии лмни лбоби ҳошими ман мъшри акорми қади иктнии болқосми ибъси болмлоҳму қатли кули золим . Сами қол : аллоҳи Акбар , аллоҳи Акбари ҷоء алҳақу зуҳру анқтъи ани алонси алхбри ҳозои ҳўи албён , ахбрнӣ ба раъси алҷон . Сами қоли ҳозои банноӣу скту ағмии алайҳи Фмои аФоқи алои баъди салосаи айём , Флмои аФоқи қол : лои илоҳи алои аллоҳи Муҳамади расӯли аллоҳ , сами мот . Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) : субҳони аллоҳ , субҳони аллоҳи лақади нутқи бмсли нбўаҳу анаи лиҳшри явми алқёмаҳи ИМАи воҳида .
Қавла : «у алأрзи мддноҳо » анмои муддати лонҳои лами тхлқи ммдўдаҳи Фмдти баъди алхалқаи ман таҳти алкъбаҳу лиҳозои қоли таъолӣ : «у алأрзи баъди злки дҳоҳо » . Қоли алҳсн : канти тинаҳи Фқоли аллоҳи лҳои анбстии Фонбстти алии ваҷҳи алмоء , «у أлқинои фӣҳо рўосӣ » эй ҷболои савобати канти аларзи ттрҷрҷи Фҷъли аллоҳи алҷболи аўтодои лҳои Фсбтти баҳо , «у أнбтнои фӣҳо » эй фии аларз , « ман кули шайъи ءи мавзун » эй ман кули шайъи ءи мақдӯри ҷирии алии вазни ман қадари аллоҳи ъзу ҷли лои иҷоўзи мо қадараи аллоҳи алайҳ , лои исттиъи халқи зиёдаи фӣау лои нқсоно . намегуяд брўёнидими дарин замин аз ҳар чизе чунонк аллоҳи хост ва тақдир кард ва сохт бар вазнӣу меъёрӣ ки ҳеҷ каси тағйири он натавонаду зиёдату нуқсон дар он наёрад , ва раво бошад ки маънии вазни андари қадару манзалат буд чунонк мардуми бърФ ва одат гӯйанд фалонро бнздики халқ вазнӣ нест , яъне ки ӯро қадар ва манзалат нест . Ва гуфтаанд : «у أнбтнои фӣҳо » яъне фии алҷбол , « ман кули шайъи ءи мавзун » иўзни наҳви алҳдиду алрсосу алнҳосу алзҳбу алФзаҳу алзрниху алкҳлу ғайри злки ммои иўзни взноу яҳтамили ани алмрод ба алмкилу алмўзўну алмъдўди лони моли алкули илои алўзни колҳнтаҳу алшъири иўлони илои алхбзи алзии иўзну ашбоаҳи злк .
«у ҷълнои лаками фӣҳо мъоиш » ҷамъи мъишаҳу ҳаии масдари ъоши Фҷъли асмои лмои иъош ба ,у вазни мъоиши мФоъл ,у лои иҳмзи ёؤаҳи лонҳои аслӣау анмои тҳмзи алзоӣдаҳи алмнқлбаҳи наҳви сҳоӣФу расоълу ъҷоӣз , « ва ман лстми ?лаи брозқин » эйу схрнои лаками ман ихдмкму аллоҳи ирзқкм , эй ҷълнои лаками фии аларзи мъоиши тъишўни баҳоу ммолику дўоби тнтФъўни баҳои лаками нФъҳму алии аллоҳи рзқҳм . Ва қилу ҷълнои лакаму лмни лстми ?лаи брозқин , « фӣҳо мъоиш »у ҳаии алдўобу алонъому алўҳшу алсбоъу алтиру алъбиду аломоءу ҷаззи вуқуъи ман алии мо лои иъқли лохтлотаҳи бмни иъқл . Ва қили манҳо ҳнои бмънии мо кқўлаҳ : « Фмнҳми ман имшии алии батна ва манеҳам ман имшии алии раҷулин ва манеҳам ман имшии алии أрбъ » .