Қавлаи таъолӣ : « إни аллоҳи иأмри болъдлу алإҳсон » кирдигори ҷаҳону ҷаҳонён , худованди меҳрбони ҷли ҷалолау тақаддусати асмоؤаҳу тъолти сифота , дар ин ояти мабоонии хизмату мъолми мъомлт дар нсқ ҷамъ кард ,у муъминонро аз писандидаи ахлоқ огоҳ кард , ва бишнохт асбоби ризои худ гиромӣ кард , ва эшонро некӯи парастии худу зиндагонӣ бо халқи худ талқин кард , ва мо лухтии азин ҷумла аз рӯй шариъати бзбони кашф баён кардем , аммо аз рӯй ҳақиқати бзбон ишорат онаст ки аллоҳи таъолии бандаро бъдли миФрмоид дар мъомлт бо ҳақ ва дар мъомлт бо халқ ва дар мъомлт бо нафас , мъомлт бо ҳақи боътроФсту мъомлт бо халқи бонсоФсту мъомлт бо нафаси бхлоФст , бо ҳақи мувофиқат бояд ва бо халқи мносҳт ва бо нафаси мухолифат ,у маънии мувофиқати истиқболи ҳукм ҳақаст пеш аз пайдо шудан ону бархестани ихтиёри банда аз миён то ҳар ки он нодир ёфта бишносаду нодида дӯст дорад ,у маънӣ мносҳт онаст ки бо халқи худои бқўлу феълу ҳиммату азм рост равад , инсофи эшон аз худ бидиҳад , бори худ бар эшон наниҳад , айби эшон бипушад ва дар ҳар ҳол ки бинад шафқат боз нагираду некии худ аз эшон дареғ надораду бхлқ зиндагонӣ кунад , пиронро ҳурмат дорад ва бар ҷавонони шафқати барад ва бар кӯдакон раҳмат кунад , инаст маънии адл дар мъомлт бо халқ . Аммо ҳақиқати адл дар мъомлт бо нафас онаст ки нафасро манъ кунад аз ончи ҳалоки вай дар онаст , қоли аллоҳи таъолӣ : «у أмои ман хоФи мақоми раба ва наҳй алнФси ани алҳўӣ , Фإни алҷнаҳи ҳаии алмأўӣ » .

Иброҳӣм адҳам гуфт : дар ҳамаи умри хеш дар дунёи се шодӣ бадалам расед , бони се шодии нафаси худро қаҳр кардам : дар шаҳри антокиаҳи бараҳнаи пойу бараҳна сар мерафтам ҳар касе таънае дар ман мекашид , охир яке гуфт : ҳозои абди обқи ин бандаи ист аз худованди хеши гурехта , марои он сухан хуш омад ки бҳқиқт чунон будам , бо худ гуфтам эй гурехтаи рамида кӣ бошад вақти он ки бтриқи сулҳ дар ое . Дувуми шодии он буд ки дар киштӣ нишаста будам масхарае дар миёни он ҷамоат буд ҳар соъатӣ омадӣ ва бар қафои ман силӣ задӣ ки дар миёни қавми маро ҳақиртар медид . Сеюм он буд ки дар шаҳри мтиаҳ дар масҷидии сар бар зонуии ҳасрати хеш ниҳода будам ва дар водӣ каму костии худ афтода , беҳурматӣ биёмаду банди мӣзр пой бикшод ва гуфт ё шайхи хзи моءи алўрд , нафаси ман аз он ҳақорат худ нест гашту дил ман бидон шод шуд , он шодӣ аз боргоҳи иззат дар ҳақи худ тӯҳфа саодат ёфтам .

Бузургони дайн чунин бӯдаанд пайваста дар қаҳри нафасу мазаллати шахси худ кӯшидаанд , уюби хилоиқ пӯшидаанду маъоӣиби сифоти худ дидаанд , халқ аз эшон пайваста дар осоишу роҳату нафаси эшон ҳамеша дар ранҷу меҳнат .

« إни аллоҳи иأмри болъдлу алإҳсон » гуфтаанд адл эътидол диласт бо ҳақу эҳсон мъомлтаст бар дидори ҳақ . Мустафо ( с ) гуфт : « алоҳсони ани тааббуди аллоҳи конки туроа »

Ин ҳадис ишоратаст бмлоқоти дил бо ҳақу муъоризаи сар бо ғайбу мушоҳидаи ҷону шодии ҷовдон , банда дар нури мушоҳидаи ғарқу ндоءи лутфи бҷони ваии равон .

Пер тариқат гуфт : он дида ки ӯро дид , бдидни ғайр ӯ кӣ пардозад ? он ҷон ки бо ӯ суҳбат ёфт , бо обу хок чанд созад ? ху карда дар ҳазрати мўослт , мазаллати ҳиҷоб чанд бар тобад ? волӣ бар шаҳри хеш , дар ғурбати умр чун басари орад ? :

Чун зайд дар оби зб ва дар дашти моҳӣ , қӯти ҷони мо бози мгири илоҳӣ . « إни аллоҳи иأмри болъдлу алإҳсон » аллоҳи таъолӣ дар ин ояти бандаро баса чиз мефармоед ки он вайро мунҷӣотанд , ва аз се чиз боз мезанад ки он вайро мӯҳликотанд , бони се чиз ки мҳлкотнд чун даст аз он бдошти банда аз дӯзах бараст ,у бони се чиз ки мнҷётнд чун биҷой оварад банда ббҳшт раседу самоъу шаробу дидор ҳақ дид , он гуҳ чун амр ва наҳй бар шимурди бохр оят гуфт : « иъзкми лълкми тзкрўн » аллоҳи таъолии шуморо панд медиҳад то магар битарседу панди пазирад , мехонду карами худ арз мекунад то магар иҷобат кунед , лутфи худ май намояд то магари меҳр бар вай наед , айб май пӯшад то магар бо вайгароӣад , аз абри лутфи саноеъ бар меборонад то магар бар даргоҳ вай бимонед , дилҳо май афрӯзад то лутф вай байнед , бинишон итоб меҷанбанд то вайро дар ёд доред , аз бор май коҳад ва дар бар мефазояд то неки худоӣ вай дарёбед .

« мо ъндкми инФд ва мо ъанд аллоҳи боқ » , мо ъндкми инФди сифат дунёасту Фноءи он ва мо ъанд аллоҳи боқи сифат уқбоасту бқоءи ҷовдон . Исо ( ъ )ро гуфтанд чаро хештанро хона Эй насозӣ ? гуфт ман сар он надорам ки хештанро бчизӣ машғӯл кунам ки то абади сари суҳбат мо надорад . Амири алмؤмнини алӣ ( ъ ) динорӣ бар даст ниҳод гуфт : ё сФроءи асФрӣ ва ё бизоءи абизӣу ғурӣ ғайриӣ , эй дунё вае Наими дунёи рӯ ки ту арӯсии оростае ва бонагашт арӯсони панҷа шерон натавон шикаст , шӯи дайгариро фиреби даҳ ки писари абӯи толиби сар он надорад ки дар доми ғурур ту ояд : « ва мо алҳёҳи алднёи إлои матоъи алғрўр » .

« мо ъндкми инФд » эй мо ъндкми ман аштёқкми илои лқоӣнои Фбързи алзўолу қабули алонқзоء ва мо всФно ба нФснои ммои вирд ба алоср , алои толи шавқи алأброри илои лақоеу анои илои лқоӣҳми лошди шўқо , « боқ » ҳар чаҳ аз банда ояд аз тоъату хизмату меҳру муҳаббат агар чаҳ дар пайвандад дар маъраз заволаст ки сифати ҳдсонсту ҳдсонро фанои буи роҳаст , он иқболи ҷалолу иззат илоҳӣаст ва навохт раббонии мари бандаро ки ҳаргизи бнрсду фанои буии роҳи набард , ҳар чаҳ аз мо ояд дар хур мо ояд , бҳзўзи маълулу бтФрқти мавсуф , ҳар чаҳ аз худоӣ таъолӣ ояд бнъти иззату ҷалол бениҳоят ояд , ҳақиқат ҷамъ онаст ки воҷиби албқоء ва алдўомаст , ин алтофи карам ва навохт бениҳояту иқболи раббонӣ ки аз ҷаноби ҷабарут равон гардад ҷуз дар сувидои дили дӯстон манзил накунад , эшон ки дар дунёи ҳаёаи тайибаи ҳаёти эшону амали солеҳ бо имони сирату тариқат эшон инаст сифати эшон , ки раб Алъоламин гуфт : « ман амали солҳои ман зикри أўи أнсӣу ҳўи муъмини Флнҳиинаҳи ҳаёаи тайиба » амал солеҳ онаст ки шоиста қабуласту шоиста қабул онаст ки бар вифқ фармонаст , он гуҳ гуфт : «у ҳўи муъмин » эй Мусаддиқи бони наҷотаи бФзли аллоҳи лои бълмаҳ . намегуяд ҳаёаи тайиба касеро сазад ки аъмоли ваии некӯ буду сирати ваии поку ҳиммати ваии ҷамъи вонгаҳ эътиқод кунад ки наҷоти ваии бФзл илоҳӣаст на бикрдори бандагӣ , « Флнҳиинаҳи ҳаёаи тайиба » имрӯз ҳаловат тоъатасту насими қурбу ёдгори азалу фардо дар ҳзираҳи қудси бҳзрти ъндити тӯбоу зулфӣу ҳасанӣ .

« Фإзои қрأти алқуръони Фостъзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » он рӯз ки рояти ҷалоли бисмии аллоҳ аз мкмни ғайб берун доданду Ҷабраили амин ба Муҳамади арабӣ ( с ) фурӯ оварад , гуфту гӯйу ҷусту ҷӯй дар аҳл офариниш афтод , он захми расидаи қаҳри азал ки ӯро Иблис гӯйанд диданд дар ваҷди омадау мақҳури султон самоъ гашта ! гуфтанд эй маҳҷӯри матруди турои азин халъату ъзи ин ному ишқи ин пайғом чаҳ огоҳӣаст ? гуфт : оре бо он муқтадои аҳли саодат чунин гуфтанд ки чун қасди хондани каломи Маҷид мо кунӣ бар сари кӯии он маҳҷӯри матруд гузарӣ кун ва бигӯӣ : « аъўзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » моро он ъз на бас ки пардаи дорӣ дар гоҳи қуръони Маҷид бмо доданд ?у ани шараф на бас ки то бқёмти хонандагони қуръони номи мо дар пеш медоранд ?

Агар чаҳ қаҳраст аз даргоҳ ӯ , моро бо ин қаҳр хушаст :

Аз дастат аз оташ буд , моро зи гули мФрш буд

Ҳарч аз ту ояд хуш буд , хоҳии шифои хоҳии ?илам

« Фإзои қрأти алқуръони Фостъзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » дар қуръони нзоӣри ин оят фаровонанд лухтӣ бар шимурем : аз сӯра албқраҳ хон : « أъўзи биллоҳи أни أкўни ман алҷоҳлин » : баёни астъозт Мӯсо кулемаст , аз сӯраи ол умрон хон : « إнии أъизҳои бку зритҳои ман алшитони алрҷим » : қиссаи ҳнаҳ ва Марямаст духтари умрони бен мосон , аз сӯра алоъроФ хон : «у إмои инзғнки ман алшитони нзғи Фостъзи биллоҳ » хитоб бо Мустафо ( с )аст хотами пайғамбарон , аз сӯра ҳуд хон : « раби إнии أъўзи бки أни أсӣлки мо лӣси лӣ ба илм » : қисса Нӯҳасту писари ваии канъон , аз сӯра Юсуф хон : « қоли маози аллоҳи أни нأхзи إлои ман вҷднои мтоънои ъндаҳ » : қисса Юсуф садиқасту бародарон , аз сӯра Марям хон : « إнии أъўзи болрҳмни мнки إни канти тқё »

Ҳадис Марямаст саййидаи занони он замон , аз сӯра алмؤмнўн хон : « раби أъўзи бки ман ҳмзоти алшётин » : нишони анояти аллоҳ таъолӣаст дар ҳақи дӯстон , аз сӯра алмؤмн хон : « إнии ъзти брбӣу рбкми ман кули мутакаббир » : достон Мӯсоаст аз шари фиръавн беАвн , аз сӯра алдхон хон : «у إнии ъзти брбӣу рбкми أни трҷмўн » : қисса банӣ Исроиласту муъминон , аз мъўзтин хон : « қул أъўзи брби алФлқи қул أъўзи брби аннос » : астъозт дӯстонасту ошноёну бозгашти эшон бадаргоҳи худованди ҷаҳон .

Мӯсо гуфт : « أъўзи биллоҳ » ду халъат ёфт : яке қурбу муноҷот «у қрбноаҳи нҷё » дигар аз душмани халосу наҷот « нҷинокми ман оли фиръавн » . Нӯҳ гуфт : « إнии أъўзи бки أни أсӣлк » ду халъат ёфт : яке салому тҳит « ё Нӯҳи аҳбти бсломи мно » , дигари баракот бар вай ва бар зрит «у баракоти алейку алии أмми ммни мък » Юсуф садиқ гуфт « маози аллоҳ » ду халъат ёфт : яке ҳифзу исмат « кзлки лнсрФи анҳу алсўء » дигари шарафи ихлосу тахсӣси убудийят « إнаҳи ман ъбоднои алмхлсин » .

Марям гуфт « إнии أъўзи болрҳмни мнк »

Ду халъат ёфт : яке бишорат ба исои рӯҳи аллоҳ « лأҳби лаки ғломои зкё »

Дигари дидори Ҷабраили рӯҳи алқудс « إнмои أнои расӯли рбк »

. Мустафо ( с ) гуфт « أъўзи бки ман ҳмзоти алшётин » ду халъат ёфт : яке риояту исмат «у аллоҳи иъсмки ман аннос » , дигари каромати шафоат «у лсўФи иътики рбки Фтрзӣ » . Сазад аз худованди Карими кори сози бандаи навози накӯи номи ҳалим ки чун банда муъмин гуяд : « аъўзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » дар ҳол ӯро аз душман исмат диҳад ки мегуяд : « إнаҳи лӣси ?лаи султони алии аллазӣнаи омнўо » бадари марг бишорат диҳад ки «у أбшрўои болҷнаҳ » фардои бҷнту зулфати расонад ки мегуяд : «у أзлФти алҷнаҳи ллмтқин » бевосита ва бе тарҷумони салом ва тҳит ёбад ки мегуяд : « саломи қўлои ман раби раҳим » , ҳар он бандае ки дар ҳамаи ҳол ӯро донад ва ӯро хонд аллоҳи таъолӣ дар ҳамаи ҳол ӯро навозаду кор вай созад : « ман кони ллаҳи кони аллоҳи ?ла » .