Қавлаи таъолӣ : « ҳўи алзии أнзли ман алсмоءи моء » ҳў ишоратаст фарои зоти алзии кноитст аз сифот , анзл ахбораст аз афъол , то бадоне ки худоиро ҷли ҷалолаи ҳам зотаст ва ҳам сифот ва ҳам афъол . Дар зоти қадим , дар сифоти Карим , дар афъоли ҳаким . Дар зот беширкат , дар сифот бешабаҳат , дар афъол беиллат . Бандаи назораи сунъ вай кунад , пас аз сунъ бигурезад назора сифот кунад , пас аз сифот бигурезад назора зот кунад . Инаст мақомоти равиши соликону дараҷоти маърифати орифон . Дар назораи сунъи тафаккур бояд ва дар назораи сифоти илм ва дар назораи зоти тазаккур .
Инаст ки раб Алъоламин гуфт : « إни фии злки лоиаҳи лқўми итФкрўн » сами қоли баъда : « лоёти лқўми иъқлўн » , сами қоли баъда : « лоиаҳи лқўми изкрўн » эй алии ҳозои алтртиби тҳсли алмърФаҳи Фоўлои алтФкри сами алълми сами ҳинӣзи итзкри бостдомаҳи алълм , иФкри авлои Физъи алнзри мавзеаи Фозои лами иқъи фии назараи халали ваҷаби ?лаи алълми лои маҳолау лои фарқи байни алъқлу алълми фии алҳқиқаҳ , сами баъдаи истдими алнзру астдомаҳи алнзри ҳўи алтзкри алзии қолау иқоли анмои қол : « лоёти лқўми иъқлўн » алии алҷмъи лонаи иҳсли ?лаи касӣри ман олълум ҳатто исири ъорФоу кули ҷузъи ман алълми иҳсли боиаҳу далели охиру ллъолм ҳатто икўни ъорФои брбаҳи оёту длоӣли лони далели ҳзаҳи алмсӣлаҳи хилофи далели тлки алмсӣлаҳи Фбдлили воҳиди иълми вуҷуби алнзри алайҳу бодлаҳи касӣраи исири ъорФои брбаҳу бадалели воҳиди иълми анаи иҷби алайҳи тазаккури улӯма .
«у ҳўи алзии схри албҳр лтأклўо манеҳ лҳмои трё » алоиаҳ . . . Аз рӯй зоҳири дарёҳо замини халқро мусаххар кард киштӣ бар он равону манофе дар он пайдо ва аз рӯй ботин дар нафаси одамии дарёҳоеи офарӣда ки одамӣ дар он ғарқ гашта : яке дарёии шуғл , дигари дарёии ғам , сеюм дарёии ҳирс , чаҳоруми дарёии ғифлат , панҷуми дарёии тафарруқат . Ва ин дарёҳоро киштӣҳоаст , ҳар ки дар киштӣ таваккул нишинад аз дарёии шуғли бсоҳл фароғат расад , ҳар ки дар киштӣ ризо нишинад аз дарёии ғами бсоҳл амн расад , ҳар ки дар киштӣ қаноат нишинад аз дарёии ҳирси бсоҳл зуҳд расад , ҳар ки дар киштӣ зикр нишинад аз дарёии ғифлати бсоҳл иқзт расад , ҳар ки дар киштӣ тавҳид нишинад аз дарёии тафарруқати бсоҳл ҷамъ расад .
Ва лақади аншди бъзҳм :
Анноси баҳри амиқ ва албъд манеҳам сафина
Ва қади нсҳтки Фонзри лнФски алмскинаҳ
« أи Фмни ихлқи кмни лои ихлқ » офарӣдаи ҳаргиз чун офаридагор кӣ буд ? ! карда ҳаргизи бкрдгор кӣ монад ? ! дар ҳафт осмон ва ҳафт замин худост ки ягона ва яктост , дар зот бешабиҳ ва дар қадар беназир ва дар сифот бе ҳамтост , холиқро бмхлўқи шабиҳ пиндоштан хатосту роҳи ташбеҳ роҳ ҷафост , аммо исботи сифот ташбеҳ несту тақдис дар нафии сифоти ҷузи мазҳаб Иблис нест , аз ҳаст гуфтан ташбеҳ ноед балки аз монанди гуфтан ташбеҳ ояд , ҳар ки ташбеҳ кард кофараст ҳамчунонк чун нест гуфт кофараст , ҳар ки аллоҳро монанди хеш гуфт ӯ аллоҳро ҳазор шарик беш гуфт ва ҳар ки сифоти аллоҳро таътил кард ӯ худро дар ду гетӣ залил кард .
«у аллоҳи иълми мо тсрўн ва мо тълнўн » фӣаи тхўиФи арбоби алзлоту ташрифи асҳоби алтоъот , ин ояти ҳам арбоби зулотро таҳдидаст ҳам асҳоби тоъотро ташриф , мегуяд : бар мо ҳеҷ пӯшида нест на зулати осӣон на тоъати мутӣъон , фардо ҳар касеро ҷзоءи худ диҳему бсзои худ расонем .
«у аллазӣнаи идъўни ман дуни аллоҳи лои ихлқўни шиӣо ва ҳам ихлқўн » далеласт ки ҳар ки офарӣдааст , аз ваии офариниш дуруст наёяд пас одамӣ агар чаҳ ӯро ҳаёа ва тамизаст офаридани натавонад ва ин далеласт ки аъмоли ваии халқ ҳақаст бхлоФи қавли мӯътазила ва қадреа , чун одамӣ бо ҳаёау тмииз офаридан наметавонад , батон ки беҳёҳонд ва бе тамизи аўлитр ки натавонанд ,у раби алъзаҳи эшонро мегуяд « أмўоти ғайри أҳёء » бал ки офаридагор аллоҳаст ки ягона ва яктост ,у худовандиро сазост , ва дар зоту сифот бе ҳамтост .
Иқўли аллоҳи ъзу ҷл : « إлҳкми إлаҳи воҳид » аҳади фии малакӯта , самади фии ҷабарута : кбрёؤаҳи рдоؤаҳу ълоؤаҳи сноؤаҳу маҷдаи ъзаҳу кунаи зота , азалаи абадау қадамаи сармадау субутаи айнау давомаи бқоؤаҳу қадараи қзоؤаҳу ҷалолаи ҷамола , субҳонаи мо аъзами шаъна ва аъло султона .