Ҷумҳӯри муфассирон бар онанд ки ин сӯра банӣ Исроили ҳама ?маккейаст магари қтодаҳ ки мегуяд азин сурати ҳашт оят дар маданӣот шимуранд : «у إни кодўои лиФтнўнк » то охир ҳашт оятасту охири ин ҳашт оят : « ва қул раби أдхлнии мадхали сидқ » миёни Маккау Мадина фурӯд омад , ва дар ҳамаи сурати ду оят мансӯхаст , яке : «у қзии рбки أлои тъбдўои إлои إёҳ » то онҷо ки гуфт : « ва қул раби арҳмҳмои комаи рбёнии сғиро » насхи алдъоءи лоҳли алшрку бқии мо бқии алии умуми алоиаҳ . Ояти дувум : « ва мо أрслноки алайҳими вкило » боити сайф мансӯхаст . Ва баъданади кӯфӣони ин сурати сад ва ёздаҳ оятаст ва ҳазор ва панҷсад ва сӣ ва се калима ва шаш ҳазор ва чаҳор сад ва шаст ҳарф .

Рӯй абии бен каъби қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : ман қрأи сӯра банӣ Исроили фарқ қалба ъанд зикри алўолдини аътии фии алҷнаҳи қнторини ман алоҷр ,у алқнтори алифи аўқиаҳу моӣтои аўқиаҳу алоўқиаҳи минҳои хайри ман алднё ва мо фӣҳо .

Қавла : « субҳон » масдари колғФрон ,у алмънӣ : асбҳи аллоҳи тсбиҳо . Ва сӣл алнабӣ ( с ) ани маънии субҳони аллоҳ , Фқол : броءаҳи аллоҳи ман алсўءу алтқдир .

Қўлўо « субҳони алзии أсрӣ » эй анаи муназзаҳи ани сифоти алнқс , « أсрии бъбдаҳ » эй зҳб ба Лайло ,у алсрӣу алосроء : алзҳоби фии аллил , ?фони қили азои кони алосроءи боллили Фмои Фоӣдаҳи қавла : « Лайло » ? Фолҷўоби ани алмроди фии баъзи аллили лои фии каллаи алии тақлили алўқт . Ва қили алФоӣдаҳи ман зикраи алтўкиду зиёдаи албён , кқўли алқоӣл : ахзи бедау қоли блсонаҳ , « ман алмсҷдулҳаром » ӣнҷо ду қавласт муфассиронро : яке онаст ки масҷиди ҳароми ҷумлаи шаҳр Маккааст ки расӯли худоӣ ( с ) он шаб дар хонаам ҳоне буд хоҳари алии бен абии толиб ( ъ ) , қолатам ҳоне : мо асрии расӯли аллоҳ ( с ) алои ман байтӣу кони фии байтӣ ноӣмо ъанд тлки аллилаҳи фаслии алъшоءи алохраҳи сами ном ӯ нмнои Флмои кони қабили алФҷри аҳбнои ҳўи Флмои слии алсбҳу слинои маъааи қол ёам ҳонеи лақади слити мъкми алъшоءи алохраҳи комаи раъйати бҳзои алўодии сами ҷӣти байти алмуқаддаси фасляти фӣаи сами слити салоаи алғдоаҳи мъкми коматарин .

Қавл дигар онаст ки масҷиди ҳароми хона каъбаасту расӯлро ( с ) аз масҷиди ббрднд чунонк дар хабараст брўоити инси қоли қол алнабӣ ( с ) : бино ано ъанд албити байни алноӣму алиқзони ази самъати қоӣлои иқўли Қум ё Муҳамади Фқмти Фозои Ҷабраили маъааи Микоилу зикри алҳдис , « إлии алмсҷди алأқсӣ » масҷиди ақсои масҷиди байт алмуқаддасаст , ва дар хабараст ки баъд аз бноءи каъбаи бчҳли соли онро банно карданд . Ва қили ?лаи алақсои лбъди алмсоФаҳи байнау байни алмсҷд улҳаром мегуяд ббрднд ӯро аз масҷиди наздиктар бмсҷди давртар яъне ки масҷиди ҳаром ба Мустафо ( с )у ёрону аҳли Маккаи наздик тарасту байти алмуқаддаси давртар , ва гуфтаанд ки масҷиди ақсо , сулаймони бен Довӯд ( ъ ) бноء он фармуд , ъФорити ҷинро дар атрофи олам дар бару баҳр мунташир кард то зару сими фаровону анвоъи ҷавоҳиру иўоқити рангоранг аз маодину амокини хеш ҷамъ карданд , вонгаҳи деворҳои масҷид аз рухоми сипеду зарду сабзи бсохтнд ва сутунҳои он аз булвор ва сақфҳои он алвоҳи ҷавоҳиру биҷои хишти пухтаи хиштҳои Фирўзҷ дар замини афканда ва дар девори он нигинҳои ҷавоҳири рангорангу лؤлؤи нишонда , чун шаб дар омадӣ аз равшанои он ҷавоҳири гӯйии ҳазорон машъалау шамъ афрӯхтаанд ва аз аъҷўбҳо ки сулаймон ( ъ ) сохт дар он масҷиди деворӣ буд сабзи ранги онро сайқал дода , ҳар порсои мардии некӯкор ки дар он нгрстии хаёл рӯй ваии сипед ва зебо намӯдӣ , ва ҳар фоҷирии бади мард ки дар он нгрстӣ рӯй худ сиёҳ ва нохуш дидӣ , бад-ӣни сабаби басии бади мардон аз бади мардии бози гаштанд ва тавба карданд , ва низ дар зовия эй аз завоёии масҷиди ъсоӣии сохта буд ки ҳар фарзанди пайғомбар ки буд агар дасти фарои ваии барадии ҳеҷ газандаш нараседӣ ва дигарон ҳар кас ки дасти бадви барадӣ дасташ бсухтӣ .

Сулаймон ( ъ ) чун аз бноءи он фориғи гашти бадаргоҳи раби алъзаҳи дасти тазаррӯъ бардошт гуфт : аллоҳами ании асӣлки лмни дахли ҳозои алмсҷди хсолои ани лои идхлаҳи аҳади ислии фӣаи ракаатин мхлсои Фиҳмои алои харҷи ман зунубаи кҳиӣтаҳи явми влдтаҳи ИМАу лои идхлаҳи мсттиби алои таббати алайҳу лои хоӣФи алои омнтаҳу лои сқими алои шФитаҳу лои мҷдби алои ахсбтаҳу ағстаҳ , он гуҳ қурбон кард гуфт : бори худоё агар он дуо иҷобат кардӣ қурбони ман пазируфтаи гардон . Ва дар он рӯзгори нишони қабули қурбони он буд ки оташии сипед аз осмон фурӯд омадӣ ва онро барграфтӣ , ҳамон соъати оташ фурӯд омаду қурбон бар гирифт , сулаймон ( ъ ) бидонаст ки дъоء вай мустаҷобаст худоиро ъзу ҷл шукр кард , пас масҷид бар он сифати ҳаме буд то брўзгори бахти наср ки бар банӣ Исроил муставле шуд ва аз эшон халқӣ бикушту масҷидро хароб кард ва он зару симу ҷавоҳир ки дар масҷиди бакор шуда буд ҳама нақл кард бо замини Бобул ,у масҷиди ҳам чунон хароб монад то брўзгори умри хитоб ки мусулмононро фармуд то боз карданд чунонк имрӯзаст .

. . . « алзии боркнои ҳавла » ҷой дигар гуфт : «у нҷиноаҳу лўтои إлии алأрзи алтии боркнои фӣҳо » он замин ки дар он баракат карданд замин муқаддасааст ,у анмои самяти алмуқаддасаи лксраҳи мо қудси болавҳии таҳорату қудси вайу баракат дар вай онаст ки манозилу мақобир анбёءасту мҳбти ваҳии ҳақи ҷли ҷалолау ҷои тааббуди обидону маскани солеҳон .

Ва қил « боркнои ҳавла » болмёҳу алошҷору алсмору ҷълнои фӣаи алсъаҳи фии алрзқу алрхси фии алсъри Флои иҳтоҷи илои ҷалби алмираҳ . Ва иқоли ани кули моءи ъзби фии аларзи ихрҷи ман асли алсхраҳи алтии фии байти алмуқаддаси иҳбти ман алсмоءи илоҳо сами итФрқи фии аларзи Фзлки қавла : « боркнои фӣҳо » . Ва ани ибодаи бен алсомти қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : сахраи байти алмуқаддаси алии нахла ман нахайл алҷнаҳу тлки алнхлаҳи алии наҳри ман анҳори алҷнаҳи алии злки алнҳри осияи бинти мазоҳиму Марями бинти умрони тнзмони ҳиллии аҳли алҷнаҳи илои явми алқёмаҳ .

Ва қили тақдира : боркнои мо ҳавлаи ман қрии алшому кФўрҳо , « лнриаҳи ман оётно » яъне ба мҳмдо ( с ) ман оётнои алдолаҳи алии тавҳиди аллоҳ ва сидқ набута брؤитаҳи алсмоўот ва мо фӣҳо ман алъҷоӣбу алоёту мшоҳдтаҳи байти алмуқаддас ва мо раъии ман алонбёءу мқомотҳму мавозиъи ъбодотҳм , « إнаҳи ҳўи алсмиъ » лдъоӣаҳ , « албсир » боъмолаҳ . Ва қили самъи мақолаи алкФору абсри мтолбтҳми болоёту қили исмъи мо тқўлўни фии алосроءу ибсри мо тъмлўну яҳтамили ани алсмиъи бмънии алмсмъу албсири бмънии алмбср , эй асмъ алнабӣ каломау абсраҳи алоёти ворид шуда .

Агар касе гуяд дар миъроҷи Мустафо ( с ) фоида чист ва дар таҳти вай чаҳ ҳикматаст ки ақтзоء он кард ? ҷавоб онаст ки расӯли худоӣ ( с ) кофаронроу душманони дайнро медид дар дунё бо роҳату неъмат ва мؤмнонро медид дар балоу шиддату гоҳи гоҳ аз он ғамгин май гашт ва бар вай дшхўор меомад , раби Алъоламин ӯро босмони бараду малакӯт бар вай арза карду оқибати Фриқин буи намӯд , мؤмнонрои Наими биҳишту кофаронро азоби дӯзах , пас аз он расӯли худо ( с ) балоу машаққати муъминон дар ҷанби Наими биҳишт ки эшонро сохтаанд андак диду неъмати кофарон дар ҷанби азоби дӯзахи андаки шимурд , дили ваии бёромиду сокини гашт . Дигар ҷавоб онаст ки то рисолат ки гузорад аз мушоҳидау назари гузорад на аз самоъу хабар : Флиси алхбри колмъоинаҳ , чун сифат кунад Наими биҳиштроу азоби дӯзахро гуяд дидам , нагӯяд шунидам , он дар ҳуҷҷати балиғтар буд ва дар дили ҷои гиртару қавитар .

Ва раво бошад ки ҳикмати миъроҷи он буд ки то шарафу иззати Мустафо ( с ) пайдо кунаду камоли муҳаббату амонати ваии бхлқи намояд , одат мулӯк чунонаст ки чун якеро аз чокарон хеш хоҳанд ки бар кашанд ва ӯро мартабатӣ ва манзалатӣ диҳанд ки дигаронро набошад хбоёу кнўзи хеши буии намоянд , кнўзи сарои фано ба Мустафо ( с ) намуданд чунонк гуфт : « зуят лии аларзи Форити мшорқҳоу мғорбҳо »

Чун кнўзи сарой фано бидид бъолми бақоаши бурданду кнўзи олами бақо буи намуданд , ҳам сарои раҳмат буи намуданд , ҳам сарои азоб , ҳам ганҷи фазлу адл , ҳам ганҷи ризоу схт . Ва буи намуданд ки рзоءи моро иллат несту схти моро иллат нест , ризои мо мӯҷиб мувофиқатаст на мувофиқати мӯҷиби ризо ,у схти мо мӯҷиб мухолифатаст на мухолифати мӯҷиби схт , ва ин намӯдани асрору кнўзи далели муҳаббат буду камоли амонат то муҳаббат мтأкд нагашт асрор бо вай нагуфтанд ва то амонати вай бкмол набӯд хбоё буи нанамуданд .

Агар касе гуяд ки чаҳ ҳикмат дошт ки нахуст ӯро ба байти алмуқаддаси бурданди он гуҳи босмон ? ҷавоб онаст ки байти алмуқаддаси қиблаи пайғомбарон буду манозилу мшоҳду ҳиҷрати гоҳи эшон , раби Алъоламин хости Сайид ( с ) онро бибинаду баракоти осори анбёء буи расад ва дар ҳиҷрати базмин қудс бо анбёءи баробар буд . Дигар ҷавоб онаст ки то бар кофарони ҳуҷҷати тамомтару қавитар буд ки эшон байти алмуқаддас дида буданду шинохтау бърФу одати дониста ки касро қӯту қудрат он набошад ки бики шаб масофатӣ бидон даврии бози барад ва боз гардад , чун нишонҳои он буқъа аз вай пурседанд ва рост гуфт сидқи вай дар он пайдо шуду ҳуҷҷати қавии гашт , агар инкор кунанд ҷузи мкобраҳ маҳз набӯд , ва агар ӯро ҳам аз Маккаи босмони барадии эшонро ҷои инкору ҷҳўд будӣ гуфтандӣ мо осмонҳо надида ем ндонем рост мегуяд ё дурӯғу ҳуҷҷат бар эшон лозим ва собит набӯдӣ .

Аммо қавмӣ дар миъроҷ хилоф кардаанд ва гуфта ки он дар хоб бӯда на дар бедорӣ ва ин хилофи ахбор сҳоҳасту хилофи мазҳаби аҳли суннату ҷамоат ,у бдонки эътиқоди дурусту мазҳаб рост онаст ки Мустафо ( с )ро ба бедорӣу ҳушёрии шахси мубораки вайро бурданди бшб аз масҷиди ҳароми бмсҷди ақсо ва аз масҷиди ақсо ба осмони дунё ва аз осмони дунёи бсдраҳи мунтаҳӣ ва аз сидраи мунтаҳӣ то онҷо ки раб алъзаҳ гуфт : « факони қоби қавсин أўи أднӣ »у ахбори сҳоҳ бад-ӣн нотиқаст чунонк эрод кунему шарҳи диҳем , ва агар миъроҷ бихоб будӣ Мустафо ( с )ро дар он ҳеҷ муъҷиза набӯдӣу ҳуҷҷат бар мункирони лозим ва собит нашудӣу кофарони худ инкор накардандӣ ки дар хоб ҳар касе мисли он бинад , чунонк касе ки дар хоб бинад ки бар осмон мешавад ва биҳишт мебинад ё қиёмат ва растохез бинад ин чунин хоб мадфуъ нест , ва он кас ки ҳикоят кунад бар вай инкор нест , пас ваҷҳ далел онаст ки кофарон инкор карданд ва гуфтанд роҳӣ бидон даврӣ яъне аз Макка то байти алмуқаддаси бчҳли рӯзи раванду бчҳли рӯз боз гирданд , ту май гӯйии бик шаб рафтаму бози омадами ин мумкин несту натавонад буд , ва агар гуфтӣ бихоб чунон дидам эшон инкор накардандӣ ва бар эшон ҳуҷҷат набӯдӣ . Дигар далел онаст ки раби алъзаҳи худро бстўди дарин оят ва бар худ сано гуфт бонки бандаи хешро аз Макка ба байти алмуқаддаси барад агар ҳамли он на бар сифатӣ кунанд ки хориҷи одат буд ва на бар ваҷҳе ки қудрати ҳақи ҷл ҷалола бидон мтФрд буд он мадҳро маънӣ набошад ва он тнзиаҳро ҷой набӯд ва бефоида монад ,у ҷли калом алҳақ ани иҳмли алии мо лои Фоӣдаҳи фӣа .

Миъроҷи расӯл ( с )

Акнӯн қиссаи миъроҷи гўӣим аз ахбори сҳоҳи ривояти инси бен молику абӯи Саиди хидрӣу шаддоди аўсу абӯи ҳрираҳу ибни аббосу Оишаи разии аллоҳи анҳуам , дахли ҳадиси бъзҳми фии баъз , ин бузургони саҳоба ривоят мекунанд ки расӯли худоро ( с ) бмъроҷи бурданди шаби душанбеи сездаҳуми рабиъи алаввали пеш аз ҳиҷрати бики сол , брўоитии дигари нӯздаҳи рӯз аз моҳи рамазони гузаштаи пеш аз ҳиҷрати бҳждаҳи моҳ ва ӯро аз хонаам ҳонеи бинти абии толиби бурданд ,у брўоитии дигар аз ҳаҷари каъба . Расӯли худоӣ ( с ) гуфт : Ҷабраил ( ъ ) омаду маро аз хоб бедор кард ва бар гирифту фарои сқоиаҳи замзами барад ва онҷо бинишонад , шикам маро бшикофт то бсинаҳу бадасти хеши ботин ман бишуст боби замзам ва бо ваии Микоил буд бадасти ваии таштии заррин ва дар он ташти тӯрии заррини пар аз имону ҳикмат , Ҷабраили он ҳама дар шиками ман ниҳоду синаи ман аз он биё кунад вонгаҳи он шикофта фароҳам гирифту баҳоли хеш боз шуду маро аз он ҳеҷ ранҷ набӯд , он гуҳ маро фармуд то вузӯ кардам , он гуҳ гуфт : антлқ ё Муҳамади хез то рӯем , гуфтам то куҷо ? гуфт : илои рбку раби кули шайъи ء то бадаргоҳи худованди хеш , худованди ҷаҳону ҷаҳонён , он гуҳи даст ман бигирифт ва аз масҷиди беруни барад ,у барроқро дидам миёни сафоу Марваи истода , добаҳ эй аз дарози гӯши ма ва аз астар кам , рӯйиш чун рӯй мардум , гӯш чун гӯши фил , урф чун урфи асби пой чун пои уштур , занб чун занби гов , чашм чун ситораи Зуҳра , пушти вай аз ёқӯти сурх , шиками вай аз зумурради сабз , синаи вай аз марвориди сипед , ду пар дошт бонўоъи ҷавоҳири мклл , бар пушти ваии раҳлӣ аз зару ҳарири биҳишт , Ҷабраил гуфт : ё Муҳамади аркбаҳи брншин ,у ҳаии добаҳи абрҳим ( ъ ) кони изўри алайҳои албитулҳаром . Гуфто чун даст бар пушти ваии ниҳодами хештанро аз зери дасти ман бҷҳонид , Ҷабраили урф вай бигирифт хшхшаҳи марворид ва ёқӯт бигӯаш ман расед , он гуҳ Ҷабраил гуфт : أи тФъли ҳозои бмҳмд ? искани Фўи аллоҳи мо ркбки аҳади ман алонбёءи акрами алӣ аллоҳ манеҳ эй барроқи бёром ва сокин бош Муҳамадро ( с ) наме доне ? бони худоӣ ки яктост ки ҳаргиз бар ту ҳеҷ пайғомбар нанишаст бар худои гиромитар аз рӯй , барроқ чун ин бишунид аз шарм арақ бикшоду сар дар пеши афканд ва аз тавозуъи шиками хеш бар замини ниҳод , Ҷабраили рикоб ман гирифт то бар нишастаму Микоили ҷома бар ман рост кард , фаро роҳ будам аз рости Ҷабраил бо ман меомад ва аз чапи Микоил ва аз пеши исрофили зимоми барроқи бадасти гирифта , гом май ниҳоди барроқ бар андозаи мади албсру равиш ӯ бар муроду ҳиммати ман , агар хостам ки баравад мерафт ё биппарад мепарид ё боистад май истод , бароаи дарози сӯй рост ндонӣ шунидам ки : ё Муҳамади алии рслки асӣлки ороми гир то аз ту савол кунам , се бор гуфт ва ман ӯро иҷобат накардам ва бар гузаштам , аз сӯии чапи ҳам чунон Нидо шунидам се бор ки : ё Муҳамади алии рслки асӣлк

Ва ман ҳам чунон бар гузаштаму хештанро бо ваии надодам , чун фаротар шудам пери заниро дидам ки бар ваии зинат бисёр буд ва мегуфт : ё Муҳамади ило

Сӯии ман ой , ман илтифот накардам ва бирафтам , пас гуфтам ё Ҷабраили он мунодии аввал ки аз сӯии рост Нидо кард ки буд ? гуфт доъияи яҳуд буд агар аз ту иҷобат ёфтӣ уммати ту ҷуҳудон будандӣ ва ӯ ки аз сӯии чап Нидо кард доъияи тарсоён буд агар ту иҷобат кардӣ уммати ту тарсоён будандӣ ва он пери зан ки ӯро бо зинат ва баҳҷат дидӣ дунё буд агар турои буии майл будӣ уммати ту дунё бар охират ихтиёр кардандӣ . Гуфтои бнхлстонии расидами Ҷабраил маро гуфт фурӯди ой ва намоз кун , намоз кардам , он гуҳ гуфт : ин замин Ясрибаст , баъд аз он бсҳроиии расидами ҳам чунон фармуд то фурӯди омадам ва намоз кардам , гуфт доне ки ин чаҳ ҷойаст ? гуфтам : аллоҳи аълам , гуфт ин мадинаст ва он таври синоу шаҷараи Мӯсо , баъд аз он бзминии фарохи расидам ва дар он замин кӯшкҳо дидам , маро гуфт ӣнҷо намоз кун , намоз кардам , он гуҳ гуфт ин мавзеро байт лаҳм гӯйанд ҷои вилодати исо ( ъ ) . Гуфто ва дар он роҳи тишнагӣ бар ман афтод Фриштаҳ эйро дидам се аноء дар дасти вай : дар яке асал ва дар яке дигари шер ва дар сими хамр , маро гуфт ончи хоҳии бёшом , шери бёшомидму андакии асал ва хамр нахурдам , Ҷабраил гуфт : асбти алФтраҳи анату амтк аммо анки луи шарбати алхмри лағвати амтку лами тҷтмъи алии алФтраҳ абадан . Пас аз он заминӣ дидам торику тангу нохуш аз онҷо бигузаштам заминӣ дигар дидам фароху равшану хуш , гуфтам эй Ҷабраили он чаҳ буд ва ин чист ? гуфт он замини дӯзах буд ва ин замини биҳишт , пас аз он рафтам то ба байти алмуқаддаси Фриштгонро дидам фаровон ки аз осмон фурӯ меоянду марои бнўохту каромати ҳақ бишорат медиҳанд ва мегӯйанд : ассаломи алейк ё аввал ё охир ё ҳошр , гуфтам эй Ҷабраили ин чаҳ тҳитст ки эшон мегӯйанд ? гуфт : анки аввали ман тншқи анҳу аларзу ани умматау аввали шоФъу аввали мшФъу анки охири алонбёءу ани алҳшри бку бомтк яъне ҳашари явми алқёмаҳ , пас боишон дар гузаштем то бадар масҷид раседем Ҷабраили маро аз барроқ фурӯд овараду зимоми барроқи бҳлқаҳ дар масҷид устувор кард , чун дар масҷид рафтам анбёءро дидам фаровон .

Ва фии ҳадиси абии алъолӣаи қол : арвоҳи алонбёءи аллазӣнаи бъсҳми аллоҳи қаблии ман лдни Идрӣсу Нӯҳи илои исои қади ҷумъаами аллоҳи ъзу ҷли Фслмўои алӣу ҳиўнии бмсли тҳиаҳи алмлоӣкаҳ , қиллат ё Ҷабраили ман ҳؤлоء ? қол : ахўонки алонбёء

Пайғомбарони марои ҳамон тҳит гуфтанд ки Фриштгон гуфтанду тақрйв ва трҳиб карданду мароу уммати марои ббҳшт бишорат доданд , ва он соъати ин ояти бмн фурӯд омад : «у сӣли ман أрслнои ман қблки ман рслнои أи ҷълнои ман дуни арраҳмони ?алааи иъбдўн » , ин оят муқаддасӣ гӯйанд : лонҳои нзлти ббити алмуқаддас .

Пас Ҷабраили марои фаро пеш кард , пайғомбарону Фриштгони сафҳо бар кашида ва ду ракаат намоз кардам , пас пайғомбарони баҳри яке сноӣӣ гуфтанд худоиро ъзу ҷл , иброҳӣм гуфт : алҳмди ллаҳи алзии атхзнии хлилоу аътонии маликои ъзимоу ҷълнии ИМАи қонтои иؤтм беу анқзнии ман алнор ва ҷаълҳо алии брдоу сломо . Мӯсо гуфт : алҳмди ллаҳи алзии клмнии тклимоу ҷаъли ҳалоки фиръавни алии ядӣу ҷаъли ман умматии қўмои иҳдўни болҳқ ва ба иъдлўн . Довӯд гуфт : алҳмди ллаҳи алзии ҷаъли лии маликои ъзимоу ълмнии алзбўру алони лии алҳдиду схри лии алҷболи исбҳну алтир . Сулаймон гуфт : алҳмди ллаҳи алзии схри лии алрёҳу ҷунуди алшётини иъмлўни лии мо шӣти ман мҳорибу тамосилу ълмнии мантиқи алтиру ҷаъли мулкии маликои тибои лӣси алии фӣаи ҳисоб . Исо гуфт : алҳмди ллаҳи алзии ҷълнӣ калима манеҳу ълмнии алкитобу алҳкмаҳу алтўриаҳу алонҷилу ҷълнии ахлқи ман алтини кҳиӣаҳи алтири ФонФхи фӣаи Фикўни тирои бозни аллоҳи пас расӯли худои Муҳамади арабӣ ( с ) низ сано гуфт : алҳмди ллаҳи алзии арслнии раҳмаи ллъолмину кафеи ллноси бшироу нзироу анзли алии алқуръони фӣаи табёни кули шайъи ءу ҷаъли умматии хайри ИМАи ахрҷти ллносу ҷаъли умматии встоу шарҳи лии садрӣу вазъи анӣу зарӣу рафъи лии зикрӣу ҷълнии Фотҳоу хотмо . Фқоли иброҳӣми бҳзои Фзлкми Муҳамад .

Пас Ҷабраили даст ман бигирифт ва май барад то бар сахрае , Ҷабраил овоз дод Микоилро хонд , Микоил овоз дод ҷамъии Фриштгонро хонд баномҳои эшон то миъроҷ аз фирдавси босмон дунё овараданд ва аз осмони дунё ба байти алмуқаддас фурӯ гузоштанду миъроҷи шабаҳи нардбонӣ буд яксар бсхраҳ дошт ва яксар босмони дунё , як ҷониби вай аз ёқӯти сурху дигари ҷониб аз забарҷади сабзу дараҷаҳои он яке аз зари яке аз сим , яке аз ёқӯт , яке аз зумуррад , яке аз марворид , Ҷабраили маро бар дараҷаи аввали нишонди ҳазор Фриштаҳро дидам бар он дараҷа ки худоиро ъзу ҷли тасбеҳ ва такбир мегуфтанд ва чун марои диданди трҳиб ва тақрйв карданду уммати марои ббҳшт бишорат доданд , аз он дараҷа бар дараҷаи дувуми нишонди ду ҳазор Фриштаҳро дидам ҳам бар он сифат , бсўми дараҷаи се ҳазор дидам ҳамчунин то панҷоҳ ва панҷ дараҷа боз гузоштам , баҳри дараҷа ки расидами Фриштгонро азъоФи дараҷа аввал дидам то босмони дунёи расидам , аҳли осмон овоз доданд ки : ман ҳозо ? қоли Ҷабраил , қолўо ва ман мък ? қол : маъаии Муҳамад , қолўо ӯ қади баъс ? қоли нъм , қолўои марҳабо бау аҳлои Фнъми алмҷии ءи ҷоء .

Гуфто : Фриштгон аз расӣдан мо шодӣ карданду якдигарро бишорат медоданд ва моро салом ва тҳит мегуфтанд , Фриштаҳ эй азимро дидам номи ваии Исмоил бар дигарон муваккилу ҳамаро зери даст вай карда , бо ин Фриштаҳи ҳафтод ҳазор Фриштаҳи дигар буд ва бо ҳар як аз он ҳафтод ҳазор , сад ҳазор дигар буд , ҳамаи посбонии осмон дунё мекарданд ва эшонро фаровон дидам , Ҷабраил гуфт : « ва мо иълми ҷунуди рбки إлои ҳў » .

Пас мардиро дидам сахти зебоу некӯ хилқат гуфтам эй Ҷабраил ин кист ? гуфт падарати одам , бар вай салом кардам , саломро ҷавоб дод ва гуфт : марҳабои болобни алсолҳу болнбии алсолҳи Фнъми алмҷии ءи ҷоء . Ва арвоҳи зрит ӯ дидам ки бирав арза мекарданд , чун рӯҳ муъмин дидӣ гуфтӣ : рӯҳи таййибу риҳи тайибаи аҷълўои китобаи фии алӣин , ва чун рӯҳ кофар дидӣ гуфтӣ : рӯҳи хабису риҳи хабисаи аҷълўои китобаи фии сҷин .

Гуфто : дар осмони дунё назар кардам қавмиро дидам ки лабҳо доштанд чун лаби шутур , якеро бар эшон гумошта то бдҳраҳи оташини он лабҳои эшон мебуриду санги оташин дар даҳани эшон май ниҳод ва аз зер берун меомад , гуфтам эй Ҷабраил ӣнон каёнанд ?

Гуфт эшон ки моли ятемон бзлм хуранд : « إнмои иأклўни фии бтўнҳм норо » .

Қавмии дигарро дидам ки аз пӯсту гӯшт эшон мегирифтанд ва дар даҳанҳои эшон мениҳоданд ва мегуфтанд : клўои комаи аклтм , гуфтам эй Ҷабраил кианд эшон ? гуфт эшон ки мардумонро ғайбат кунанд ва аз пас пушти эшон бадӣ гӯйанд . Қавмии дигарро дидам бнздики эшон моидае некӯи ороста , бар он моидаи гӯшти барӣонеи покизаи хуши буии ниҳодау гирд бар гирди он мурдорҳо афканда ва эшон рӯй аз он моидаи бгрдонидаҳ ва дар он мурдори афтода ва мехуранд , гуфтам кианд ӣнон ? гуфт зонёнанд ки ҳалол доранду қасд ҳаром кунанд .

Қавмии дигарро дидам ки бо шикамҳои бузург буданд . Шикамҳошон аз бузургӣ чун хонаҳоу анга дар ммри оли фиръавни афтода ки эшонро бомдоду шабонгоҳ чун бдўзх баранд боинони бргзрнд . Ва эшонро бпоӣ фурӯ гиранд ва бикӯбанд , гуфтам ӣнон кианд ? гуфт рибои хорон . Занонро дидам ҷамоатии бпстони овехтау ҷамоатӣ аз эшон сарнигӯни бпои овехта , гуфтам ӣнон кианд ? гуфт эшон ки зино кунанду фарзанди худро кашанд .

Қавмии дигарро дидам ки забонӣа дар эшон овехта бо даҳраҳои оташину даҳани эшон мебоз баранд то басари дӯши пас бадӣгари ҷониб май раванд ва ҳам чунон мебаранд то бадуш чап ва он бурӣда бо ҳам мешаваду бози дигар бора мебаранд , гуфтам ӣнон кианд ? гуфт сухани чинон то мардумро баҳами дроФкннд .

Қавмии дигарро дидам ки бнохни гири оташини лабҳои эшон мегирифтанд боз бо ҳам мешуду дигар бора мегирифтанд , гуфтам эй Ҷабраили ӣнон кианд ? гуфт гӯяндагони уммати ту ки онч худ накунанд гӯйанд , китоб худо хонанд ва бидон амал накунанд .

Ва брўоити ибни аббос , Мустафо ( с ) гуфт : дар осмони дунёи хурӯсӣ сипед дидам сахти сипед , зерпурҳои вайпурҳоӣ сабз буд сахти сабзу шохи гардани ваии фурӯи овехтаи брнги зумурради сабз , ду пои вай дар тхўми замини ҳафтуму сари ваии зери арши азиму гардани ваии зери арши ду то дар омада , ду пар дошт чун аз ҳам боз кардӣ хоФқини бпўшидӣ , лухтӣ аз шаби гузаштаи он ду пар аз ҳам боз карду баҳам боз заду овоз тасбеҳ баровард гуфт : субҳони алмалики алқдўс , субҳони аллоҳи алкбири алмтъол , лои илоҳи алои ҳўи алҳии алқиўм , чун вай боўоз омад ҳамаи хурӯсҳои замин боўоз омаданд вапурҳо баҳам боз заданд , чун ваии сокини гашт ва хомӯш шуд ҳамаи хурӯсҳо сокини гаштанд ва хомӯш шуданду баъд аз он чун лухтии дигар аз шаб бигузашт дигари борапурҳо баҳам боз зад ва ин тасбеҳ гуфт : субҳони аллоҳи алълии алъзим , субҳони аллоҳи алъзизи алқҳор , субҳони аллоҳи зии алърши алрФиъи ҳам чунон хурӯсҳои замини бмўоФқти вай боўоз омаданд . Мустафо ( с ) гуфт : Флми азали мнзи раъйати злки алдики мштоқои илайҳи ани ?ерааи сония .

Расӯл ( с ) гуфт : ва аз осмони дунёи Ҷабраили маро бар пар хеш гирифту босмони дувуми бараду масофати осмони аввал то осмони дувуми бики қавли панҷсад солаи роҳ , Ҷабраил овоз дод то осмонён дар осмон дувум бигушоӣанд , гуфтанд : ман ҳозо ? қоли Ҷабраил , қил : ва ман мък ? қоли Муҳамад , қол :у қади арсли илайҳ ? қоли нъм , қил : марҳабо ба Фнъми алмҷии ءи ҷоء .

Гуфто : ду ҷавон дидам дар осмони дувум , Ҷабраил гуфт яке яҳёасту дигари исо , ҳар ду писари холаи якдигар бар эшон салом кун , салом кардам ва ҷавоб шунидам ва гуфтанд : марҳабои болохи алсолҳ ва алнабӣ алсолҳ , пас марои босмони сеюм барад , ҳам бар он сифат ,у Юсуфро дидаму қади аътии штри алҳсн , салом кардам ва ҷавоб шунидам ва гуфт : марҳабои болохи алсолҳ ва алнабӣ алсолҳ , пас марои босмони чаҳоруми барад , Идрӣсро дидам ва ҳамон гуфт ,у Мустафо ( с ) ин оят бар хонд : «у рФъноаҳи мконои улё » пас бар осмони панҷуми барад , ҳорӯнро дидам , салом кардам ва ҷавоб шунидам ва ҳам чунон тақрйву трҳиб .

Ва брўоити Муҳамади бен исҳоқ , Мустафо ( с ) гуфт : дар осмони панҷуми Фриштгонро дидам як нимаи эшон аз барф буд ва як нима аз оташ ва ҳаме гуфтанд : аллоҳами комаи улфати байни алслҷу алнори Фкзлки алифи байни ъбодки алмؤмнин .

Пас аз он Ҷабраили марои босмони шашуми барад , Мӯсоро дидам , салом кардам ва ҷавоб шунидам , чун буи бар гузаштам Мӯсо бигирист , гуфтанд эй Мӯсои туро чаҳ гирёнед ? гуфт абкии лони ғломои баъси баъдии идхли алҷнаҳи ман умматаи аксари ммни идхлҳои ман умматӣ .

Гуфто : дар осмони шашуми хона Эй дидам ки онро байт алъзаҳ мегуфтанд , ҷои дабирону нависандагони эшон ки қуръон аз Ҷабраил бтлқин мегирифтанд ва май нбштнду раби алъзаҳи эшонро мегуяд : « бأидии суфраи кироми брраҳ » пас аз он марои босмони ҳафтуми барад ва аз бисёре Фриштаҳ ки дар осмон ҳафтум дидам як қадам ҷой надидам ки на Фриштаҳ эй бар ваии истода ё дар рукӯъ ва ё дар суҷуд ,у иброҳӣми халилро дидам , бар вай салом кардам , ҷавоб дод ва гуфт : марҳабои болобни алсолҳ ва алнабӣ алсолҳ ,у қоли лӣ : мари амтки Фликсрўои ман ғроси алҷнаҳи ?фони турбатҳо тайиба ва арзҳо восеъа , Фқлти ?ла ва мо ғроси алҷнаҳ ? қол : лои ҳавлу лои қувваи алои биллоҳ , пас Мустафо ( с ) ин оят бар хонд : « إни أўлии анноси бإброҳими ллзини атбъўаҳу ҳозо алнабӣ » ва дар осмони ҳафтуми байт алмъмўр дидам , рафтам дар онҷо ва намоз кардам , ва дар пеши ваии дарёӣ буд Фриштгони ҷўқи ҷўқ дар он дарё мешуданд ва берун меомаданду хештанро май афшоданад ва аз ҳар қатрае раби алъзаҳи Фриштаҳ эй май офарид ки байти алмъмўрро тавоф мекард .

Брўоитии дигар Ҷабраил гуфт : ҳозои албити алмъмўри идхлаҳи кули явми сбъўни алифи малики азо хрҷўо манеҳ лами иъўдўои фӣа абадан , ва дар осмони ҳафтуми Фриштаҳ эйро дидам бар курсӣ нишаста ва монанди таштӣ дар пеши ниҳода ва дар дасти ваии лавҳӣ буд набишта аз нур дар он менигаред ва ҳеҷ барост ва чап наменигаред , ҳамчун касе андишноки андӯҳгин , гуфтам : ин кист эй Ҷабраил ? гуфт малики аламут , ё Муҳамад чунонк май бинии пайваста дар кораст ки доим дар қабз арвоҳаст . Мустафо ( с ) гуфт эй Ҷабраил ҳар ки мемерад дар вай нигарад ? гуфт оре , гуфт пас аз марг бузург корӣасту саъби доҳиаҳ эй , Ҷабраил гуфт эй Муҳамади ончи баъд аз марг буд бузургтарасту саъбтар , пас Ҷабраили фарои пеш вай шуд ва гуфт : ҳозои Муҳамади набии алрҳмаҳу расӯли алъараб , пас бар вай салом кардам ва ҷавоб шунидам ва аз вай навохт ва каромат дидам , гуфт эй Муҳамади турои бишорати бод ки ҳамаи хайру некӣ дар уммати ту май байнам , расӯл ( с ) гуфт : алҳмди ллаҳи алмнони болнъм , он гуҳ гуфтам ин чаҳ лавҳаст ки дорӣ ва дар он майнигарӣ ? гуфт : оҷоли хилоиқ дар он набишта ва тафсил дода ки дар он менагарм ҳар крои аҷали расидаи қабзи рӯҳ вай мекунам , расӯл гуфт : субҳони аллоҳ чун туоне қабзи арвоҳи хилоиқи замин ва азин мақоми хеш ҳаракат намекунӣ ? ! гуфт ореи ин ташт ки дар пеши ман май бинӣ бар мисол дунёасту ҷумлаи хилоиқи замин дар пеши дида мананд ҳамаро май байнаму дасти ман баҳама мерасад , чунонк хостами қабз арвоҳ мекунам .

Мустафо ( с ) гуфт : аз осмони ҳафтум бар гузаштам то ба сидраи алмнтҳии расидам , дарахтӣ азим дидам : нбқҳо мисли қлоли ҳиҷри аҳлии ман алъсл ва ?илин ман алзбд ва варақҳо мисли озони алФилаҳ , чаҳор ҷӯй дидам аз асли ин дарахти равон : ду зоҳир ва ду ботин , Ҷабраил гуфт он ду наҳр ки зоҳиранд ниласту Фурот , ва он ду наҳри ботин ҳар ду дар биҳишт равонанд ,у нурӣ азим дидам ки бар он дарахт медурахшад ,у парвонае заррини зиндау Фриштгон бешумор ки адади эшон ҷуз аллоҳ надонад он гуҳи Ҷабраил маро гуфт эй Муҳамади ту фаро пеш бош , ман гуфтам : лои бал ки ту дар пеш бош , Ҷабраил гуфт ту назд худои ъзу ҷл аз ман гиромитар бтқдми ту сзоўортрӣ , он гуҳи ман фаро пеш будаму Ҷабраил бар асар ман меомад то бовел парда раседем аз пардаҳои даргоҳи иззат , Ҷабраили парда бҷнбонид гуфт манам Ҷабраилу Муҳамад бо ман , аз даруни пардаи Фриштаҳ эй овоз дод ки : аллоҳи Акбар , он гуҳи дасти хеш аз зери парда берун карду маро дар дарун парда гирифту Ҷабраил бар дар бимонад , гуфтам эй Ҷабраил чаро монадӣ ? гуфт : ё Муҳамад ва мо мнои алои ?лаи мақоми маълум , ин мақом маълум манасту мунтаҳии улӯм хилоиқаст , дониши хилоиқ то ӣнҷо беш нарасад , чун ӣнҷо расад барнагзарад .

Гуфтои бики турфаи алъайни он Фриштаҳи марои азин пардаи бони пардаи дигари баради масофати панҷсад солаи роҳ , ҳам чунон овоз дод ки манам пардаи дори нахустину Муҳамад бо ман , Фриштаҳ эй аз даруни пардаи дувум овоз дод ки : аллоҳи Акбар ,у даст аз зери парда берун карду маро дар дарун гирифту марои бики турфаи алъайни бпрдаҳи сеюм расониди панҷсад солаи роҳ , ва ҳам барин нсқи маро май бурданд то ҳафтод парда боз буридам паҳноӣ ҳар пардае панҷсад солаи роҳ ,у миёни ду пардаи панҷсад солаи роҳ , гуфтаанд ки он пардаҳо аз нур ва зулматасту обу барф , ва гуфта анд марворидасту парвонаи зари баъзе аз он ,у бики қавли Ҷабраил бо вай буд то ин пардаҳо боз гузошт . Он гуҳи рФрФӣ сабз дидам ки аз боло фурӯ гузошта , нури равшанои вай бар нури офтоб ғалаба карда , Ҷабраили маро бар гирифт ва бар он рФрФи нишонд . Қол : Флми изли ирФънӣу ихФзнӣ ҳатто антҳити илои арши рабии ъзу ҷли Фбинои анзри илои алършу илои аллўҳи алмҳФўзу илои ҳамлаи алършу алъҷоӣб .

Мустафо ( с ) чун бад-ӣн мақом расед иқболи даргоҳ иззат дид , навохт : « сами Динои Фтдлӣ » бар ваии ошкорои гашт , дид онч дид ва шунид онч шунид , нафаси Мустафо ( с ) мақом қурбат дид , замир ӯ ҳолат мкошФт ёфт , дил ӯ селоат мшоҳдт дид , ҷон ӯ ҳаловат мъоинт чашид , сар ӯ бдўлт мўослт расед , дар нигараст олимӣ аз ҳайбату азимату сиёсат алуҳият дид аз худ бе худ гашт ! мутаҳайир монад ! сар дар пеши афканд , на иборатро забон монад , на фикратро дилу ҷон , сар гаштау ҳайрон , то худ чаҳ ояд аз ҷаноби ҷабаруту даргоҳи иззати фармон , раби алъзаҳи тадоруки дил вай кард ва ӯро дарёфт баназари раҳмату бнўохти блтФу каромат , гуфт : « омн алрасул бмои أнзли إлиаҳи ман раба » расӯли ман имон оварад бктоби ману баростии расониди пайғоми ман , Мустафо ( с ) чун он лутфу ндоء ҳақ шунид ва он навохт ва каромат дид ҳамагии ваии биҷой боз омад , дар худ мустақӣми гашт , таниши бадали пайваст , дили бҷони пайваст , сари бзмири пайваст , бстохи гашти забон дар кор омад умматаш бо ёд омад , гуфт : «у алмؤмнўни кули омни биллоҳу млоӣктаҳу кутубау русула ло нафарқ байни أҳди ман русула » комаи фурқати алиҳўду алнсорӣ .

Ва фии рўоиаҳи ахрии қол : раъйати рабии ъзу ҷли бъинии Фқрбнии илои санади алършу тдлти лии қатраи ман алърши Фўқъти алии лисонии Фмои зоқи алзоӣқўни шиӣои қти аҳлии минҳои Фонбأнии аллоҳи ъзу ҷли баҳои нбأи алаввалину алохрину атлқи аллоҳи лисонии баъди мо кули ман ҳибаҳи арраҳмони Фқлти алтҳёти ллаҳу алслўоту алтибот , Фқоли лии рабии ъзу ҷл : ассаломи алейк аиҳо алнабӣу раҳмаи аллоҳу баракота , Фқлти ассаломи ълиноу алии ибоди аллоҳи алсолҳини сами қоли лии рабӣ ё Муҳамад , қиллати лаббайк , қоли фӣами ихтсми алмлأи алоълӣ ? қиллати лои адрӣ , Фўзъи ядаи байни китфии Фўҷдти барадҳо байни сдиии Фълмти фии мқолтаҳи злки мо сأлнии анҳуу зикри алҳдис . Ва рӯй анаи қоли ъзу ҷл : ё Муҳамади ҳилли тааллуми фӣами ахтсми алмлأи алоълӣ ? Фқлти анати аълам ё раби бзлку бакули шайъи ءу анати ъломи алғиўб , қол : ахтлФўои фии алдрҷоту алҳсноти Фҳли тдрӣ ё Муҳамади мо алдрҷот ва мо алҳснот ?

Қиллати анати аълам ё раби бзлку бакули шайъи ءу анати ъломи алғиўб , қол : алдрҷоти асбоғи алўзўءи фии алмкрўҳоту алмшии алии алоқдоми илои алҷмоъоту интизори алслўоти баъди алслўот ,у алҳсноти аФшоءи ассалому атъому алтҳҷди боллилу анноси ниёам , сами қол ё Муҳамади ман иъмли бҳни иъши бихиру ихрҷи ман хтиӣтаҳи киўми влдтаҳи ИМА .

( боқии онч дар он ҳазрат рафт бо Мустафо ( с ) аз ончи ноқилон нақл кардаанд дар сӯраи алнҷми гўӣими аншоءи аллоҳ ) .

Мустафо ( с ) гуфт пас аз онк розҳо рафт ва навохтҳо ва кароматҳо дидам , фармон дод ҷаббори коинот ки : ё Муҳамади арҷъи илои қўмки Фблғҳми ании базмин бози гирду онч гуфтанӣ аст бигӯӣу пайғом ки рсиднист бирасон , қоли Фҳмлнии алрФрФи алохзри алзии канти алайҳи ихФзнӣу ирФънӣ ҳатто аҳўӣ бе илои сидраи алмнтҳӣ , гуфто чун бсдраҳи мунтаҳии бози омадам Ҷабраил гуфт эй Муҳамад навишт бод ин навохту каромат ва ин ъзу мартабат ки аз ҳазрати зӣ алҷлол ёфтӣ , ҳаргизи ҳеҷ малики муқарраб ва ҳеҷ пайғомбари мурсали бойен манзалат нарасед ки ту раседӣ ва ин надид ки ту дидӣ , худои таъолиро сипос дорӣ кун ва шокир бош ки аллоҳи таъолии шокиронро дӯст дорад , қол : Фҳмдти аллоҳи таъолии алии злк . Он гуҳ аз он ъҷоӣби қудрат ки дар алӣин дида будам аз он баҳри мсҷўру нору нури ғайри он лухтӣ бо Ҷабраил мегуфтам , Ҷабраил гуфт :

Тлки сродқоти арши раби алъзаҳи алтии аҳотти бършаҳу ҳаии страҳи ллхлоӣқи ман нури алҳҷобу нури алърши лӯлои злки лоҳрқи нури алършу нури алҳҷби ман таҳти алърши ман халқи аллоҳ ва мо лами тараи аксару аъҷб . Қиллати субҳони аллоҳи алъзими мо аксари ъҷоӣби халқа .

Гуфтам эй Ҷабраили он Фриштгон ки дар он дарёҳои азим дидам сафҳо фаровон бар кашида : « кأнҳми бунёни мрсўс » эшон ки буданд ? Ҷабраил гуфт : эшон рӯҳонӣон буданд ки раби алъзаҳи эшонро мегуяд : « явми иқўми алрўҳу алмлоӣкаҳи сафо » эй Ҷабраили ҷамъии азимро дидам дар баҳри аъло болои ҳамаи сафҳо саф бар кашидау гирди ърси Маҷид дар омадаи эшон ки буданд ? Ҷабраил гуфт эшон крўбённди ашрофи Фриштгону мҳинони эшон , эй Муҳамади кору бори эшон аз он азим тараст ки ман бўсФи эшон расм ё асрор эшон донам .

Ва фии баъзи алохбори ани аллоҳи ъзу ҷли халқи ман нури алърши моӣаҳи алифи сафи ман алмлоӣкаҳи итўФўни ҳавли алърши комаи амри ибни одами бтўоФи байтаулҳаром , қолу ҳавли алърши арбаъаи абҳр : баҳри ман лؤлؤи итлأлأ ,у баҳри ман слҷи илмъи лмъоно ,у баҳри ман моءи иФўр ,у баҳри ман нори ттлзӣ .

Пас он гуҳи Ҷабраили даст ман бигирифту бадари биҳишти барад то биҳишти бмни намояду дараҷоту манозили муъминони бубинаму молу марҷаъи эшон . Гуфто бар дар биҳишт набишта дидам : алсдқаҳи бъшри амсолҳоу алқрзи бсмониаҳи ъушр

Садақаи яке даҳасту қарзи яке ҳаждаҳ , эй Ҷабраил чунаст ки қарз бар садақа фазл дорад ? гуфт аз баҳри онки соил ҳар вақте садақа хоҳад , агар ҳоҷат дорад ё на . Аммо он кас ки қарз хоҳад ҷузи буқати ҳоҷат ва зарурат нахоҳад . Пас дар биҳишт шудам ғурфаҳо ва қасрҳо дидам аз дару ёқӯту забарҷад , девори он хиштии заррину хиштии симин , хоки он заъфарону замини он машки азФр , дарахтҳо дидам шохи он заррину барги он ҳариру соқи он марвориду бехи он сим , ҷӯйҳо дидам яке оби шери яке асали яке май , дигари наҳрӣ азим дидам оби он сипедтар аз шер , ширинтар аз асал , хуши буитар аз машк , санги резаи он дару ёқӯт , Ҷабраил гуфт эй Муҳамади ин он кавсарасту таснӣм ки раби алъзаҳ туро додау бон гиромӣ кардау манбаи он зери арш Маҷидаст , дар ҳар қасрӣу ғурфаеу хонае аз хонаҳои биҳиштёни шохӣ аз он меравад то шаробу асалу шер ва май аз он омиғ кунанд ,у злки қавла : « айнан ишрби баҳои ибоди аллоҳи иФҷрўнҳои тФҷиро » канизакиро дидам сахти зебоу ороста ва бо ҷамол , гуфтам ин он кист ? гуфтанд он зайди ҳориса . Қасрӣ дидам аз марвориди сипед , зоҳири он аз ботини пайдоу ботини он аз зоҳири пайдо , гуфтам он кист ? Ҷабраил гуфт он умри хитоб , пас гуфт эй умр агар на ғайрати ту будӣ ман дар он қасри рФтмӣ , умр гуфт : أи алейк ағор ё расӯли аллоҳ .

Гуфто аз биҳишти бадари омадаму хостам ки ба дӯзах назарӣ кунам то худ чунаст , Фриштаҳ эйро дидам азин карӣаи алмнзрӣ , шадиди албтшӣ , хашмгинӣ , турши рӯе , аз ӯ бсҳмидм , гуфтам эй Ҷабраил ин кист ки аз дидани ваии чунин бтрсидм ва аз ваии руъбӣ дар дил ман афтод ? Ҷабраил гуфт ин аҷабӣ нест ки мо ҳамаи Фриштгони пайвастаи азу ҳамчунин дар руъб ва тарс бошем , ин моликаст хозини дӯзах ки шодӣу хуррамӣ дар вай наёфаридаанду ҳаргиз табассум накардааст , Ҷабраил гуфт : ё молики ҳозои Муҳамади расӯли алъараби ин пайғомбар охир алзмонаст расӯли араб , он гуҳ бмн нигарасту марои сано ва тҳит гуфту ббҳшт бишорат дод , гуфтам ё молики сифати дӯзах бо ман бигӯ , гуфт : ҳазор сол тофтаанд то сурхи гашт , пас ҳазор соли дигар тофтаанд то сипеди гашт , пас ҳазор соли дигар тофтаанд то сиёҳи гашт , акнӯн сиёҳаст торик ҳамчун кӯҳи кӯҳи оташ , худро бар ҳам мезанаду якдигарро мехӯрд : « ткоди тамизи ман алғиз » эй Муҳамад агар як ҳалқа аз он слслҳои оташин бар кӯҳҳои дунё ниҳанд ҳамаи кӯҳҳо аз захми туфи он ҳамчун арзир гудохта гардаду бтхўми замини суфло фурӯ шавад , гуфтам ё молики тарафӣ аз он бмн намой то бубинам , гӯшае аз он раҳо кард , шохӣ аз шохаҳои оташ берун омад , сиёҳу саъб , аз туфу дӯди он ҳамаи офоқи торики гашт ва аз он пар шуд , ҳавлии азиму корӣ Фзиъ дидам чунонк аз васфи он дармонаму маро аз дидан он ғашӣ расед то Ҷабраили маро дар худ гирифту моликро фармуд то онро баҳоли худ бози барад .

Брўоитии дигари Мустафо ( с ) гуфт сами арзати алии алнор ҳатто ?назарети илои ағлолҳоу слослҳо ва ҳаётҳоу ъқорбҳоу ғсоқҳоу иҳмўмҳоу раъйати ъмии абои толиби фии зҳзоҳи ман алнори алайҳи наълони ман алнори иғлии минҳои дамоғау лӯлои маконеи ?лаккони фии алдрки алосФл , қоли аҳли аллғаҳи фии зҳзоҳи ман алнор эй фии шайъи ءи қалили ман алнору асли алзҳзоҳи алмоءи илои алкъбин .

Мустафо ( с ) аз онҷои бози гашти Ҷабраил ӯро бар пари худ гирифта ва аз осмонҳо фурӯ меомад то ба Мӯсо кулем боз расед , Мӯсо гуфт : мо зои фарзи аллоҳи алейку алии амтк ?

Аллоҳи таъолии туро чаҳ фармуд ва бар уммати ту чаҳ фарз кард ? гуфт панҷоҳ намоз дар шбонрўзӣ , Мӯсо гуфт эй Муҳамади ман мардумро дидааму шинохтау озмудау уммати ту заъифанд тоқати панҷоҳ намоз надоранд , бози гирд ва аз худованди хеши тахфифи хоҳ , қоли Фрҷъти илои рабӣ . Ва фии баъзи алохбори Фрҷъти Фотити сидраи алмнтҳии Фхррти соҷдо , қиллат ё раби фарзати алӣу алии умматии хумсин салоау лни асттиъи ани ақўми баҳои аноу лои умматӣ , чун Мустафо ( с ) бозгашту тахфифи хости даҳ намоз аз вай фурӯ ниҳоданд , боз омад ва бо Мӯсо ( ъ ) боз гуфт , Мӯсои дигари бораи ҳамон сухан гуфт ки уммати ту тоқат ин надоранд , бози гирд ва низ тахфифи хоҳ . Мустафо ( с ) бози гашт ва даҳ дигар аз вай фурӯ ниҳоданд , ба Мӯсо боз омаду Мӯсои дигари бор ӯро боз фиристод ҳамчунин Мӯсо мегуфту Мустафо ( с ) боз май гашту тахфиф май хост то панҷоҳ намоз ба панҷ боз овараданд , баъд аз он ки панҷ бори бози гашту намози бпнҷ боз оварад , Мӯсо ( ъ ) ҳануз мегуфт ки бози гирду зиёдати тахфифи хоҳ то Мустафо ( с ) гуфт пас азин шарм дорам ки бози рӯм , бад-ӣни панҷ ризо додам ва таслим кардам . Он гуҳ чун ба Мӯсо даргузаштам мунодӣӣ аз пас Нидо кард ки : амзити амреу хФФти ани ибодӣу ании явми хилқати алсмоўоту аларзи фарзати алейку алии амтки хумсин салоау лои ибдли алқўли лдии Фхмсаҳи бхмсин : « алҳасанаи бъшри амсолҳо »

Овардаанд аз шофиӣ ки гуфт : ҳар бор ки Мустафо ( с ) аз наздики Мӯсо ( ъ ) бҳзрти иззати бози гашти худоиро дид ҷли ҷалола . Ва хабар дурустаст ки ъкрмаҳи фарои абди аллоҳ аббос гуфт ки : субҳони аллоҳи назари Муҳамади илои раба ? Муҳамад дар худованд хеш нигараст ? гуфт : нъм , ҷаъли алкломи лмўсӣ ( ъ )у алхлаҳи лإброҳим ( ъ )у алнзри лмҳмд ( с ) . Гуфтанд ё бен аббос , Оиша сидиқа мегуяд ки надид , ибн аббос гуфт расӯли худои аҳкоми ҳайзу нФоси занонро гуфтӣ , моро аз эшон бояд омухту аҳкоми усӯли дайни моро гуфтӣ , эшонро аз мо бояд омухт .

Ва дар баъзе ривоёти Мустафо ( с ) гуфт : чун бози гаштам , босмони дунёи расидам , дар зери осмон нигаҳ кардам ғуборӣ ва духонӣ дидаму овозӣу шағабии фаровон , гуфтам эй Ҷабраил ин чист ? гуфт ин шаётинанд ки дар пеши дидаи фарзанди одам истодаанду роҳи тафаккуру андеша боишон бар бастаанд то дар малакӯти осмону замин тафаккур накунанд :у лӯлои злки лрأўои алъҷоӣб , пас он гуҳи Ҷабраили марои пеши қавми Мӯсои баради эшон ки раб алъзаҳ мегуяд : « ва ман қавми Мӯсои أмаҳи иҳдўни болҳқ » ва бо эшон сухан гуфтам , ва эшонро қиссаи исти машҳур ва дар сӯраи алоъроФи шарҳ он додаем .

Баъд аз он ба байти алмуқаддас боз омаданду барроқи ҳам чунон бар дар масҷиди истода , расӯли худо бар нишасту Ҷабраил бо вай то ӯро ба Макка боз оварад ва бар ҷомаи хоби худ нишонд ва ҳануз аз шаби соъатҳо монда буд . Ҷабраил гуфт эй Муҳамади қавми худро хабари даҳ аз онч дидӣ аз оёти куброу ъҷоӣби қудрати ҳақи ҷли ҷалола , гуфт эй Ҷабраили эшон марои дурӯғ зан гиранд ва устувор надоранд , гуфт туро чаҳ зиён аз такзиби эшон , абӯи бикри садиқи туро устувор дорад ва тасдиқ кунад .

Ибни аббосу Оишаи сидиқа ривоят кунанд аз Мустафо ( с ) ки гуфт : ман донистам ки эшон марои дурӯғ зан гиранд дар онч гӯям азин ҷиҳати порае дилтанг будам ва ғамгин нишаста , бӯи ҷаҳл фароз омад бар тариқ астҳзоء гуфт ё Муҳамади имрӯз аз нав чаҳ овардае ва чаҳ май гӯйӣ ? гуфтам имшаби маро ба байти алмуқаддас барда буданд , бӯи ҷаҳл шигифт бимонад ! гуфт ту имшаб ба байти алмуқаддаси рафтаеу бомдоди бнздики мо бози омадае ? гуфтам оре чунинаст , бӯ ҷаҳл гуфт ту ин сухан ки бо ман гуфтӣ бо қавм худ бигӯе ? гуфтам гӯям , бӯи ҷаҳл бар гашту ҷамъиро аз снодиди Қурайш фароҳам овараду расӯли худои ҳамон сухан бо эшон боз гуфт , эшон ҳамаи бонг бар овараданд ки ин дурӯғи зани нигар ки чаҳ мегуяд ! ! дар қудрати одамӣ чун бошад ки бики шаб аз Макка ба байт алмуқаддас равад ва боз ояд ? ! яке аз он ҷумла бирафту абӯи бикри садиқро хабар дод ки соҳиби ту чунин мегуяд , абӯ бикр гуфт : лӣни қоли лақади сидқ агар гуфт рост гуфт , абӯи бикрро он рӯзи садиқ ном ниҳоданд . Пас яке аз эшон ки ббити алмуқаддас сафар карда буд ва он бқът шинохта гуфт туоне ки масҷиди байти алмуқаддасро сифат кунӣ агар дидае ? расӯли худо ( с )у сафи масҷид ҳаме карду ончи дида буд ҳаме гуфт , баъзе аз он бар вай бапушед ки надида буд , раби Алъоламин Ҷабраилро фармуд то он соъати масҷиди ақсоро ба Макка овараду онҷо ки сарой Ақил аст биниҳод , расӯл ( с ) дар он менигараст ва аз ҳар чаҳ мепурседанд нишон медод , бъоқбт гуфтанд : аммо алнъти Фўи аллоҳи лақади асоб , пас гуфтанд ё Муҳамад аз корвони мо ки аз шом меояд чаҳ хабари дорӣ ?

Қол : иқдмҳои ҷамали аўрқи алайҳи кзо ва фӣҳо фалону фалону тақаддуми явми кзои маъаи тулӯъи алшмси Фхрҷўои фии злки алиўм , Фқол қоил манеҳам ҳзаҳи алшмси қади шарқат , Фқоли охиру ҳзаҳи алإбли қади ақблти иқдмҳои ҷамали аўрқ ва фӣҳо фалону фалони комаи қоли Муҳамад , Флми иؤмнўоу лами иФлҳўоу қолўои мо смънои бмсли ҳозои қт « إни ҳозои إлои саҳари мубин » .