Қавлаи таъолӣ : «у отинои Мӯсои алкитоб » эй алтўроаҳ , «у ҷълноаҳ » яъне алтўроаҳ .

Ва қил : яъне Мӯсо ( ъ ) , « ҳудои лабании إсроӣили أлои ттхзўо » эй дллноҳм ба алии алҳдии Фқлнои лои ттхзўо , ани зёдтст ва маънӣ онаст ки Мӯсоро тавроти додем ва ӯро сабаби ҳидоят банӣ Исроил кардему гуфтем ки ҷуз аз ман вакилии мгириду корсозии мдонид , он гуҳ гуфт : « зуррияи ман ҳмлнои маъаи Нӯҳ » ндоء музофаст яъне ки ин хитоб бо шумоаст эй фарзандони фарзандони Нӯҳ ,у муроди бойен ҳама халқаст арабу аҷам ки аз фарзандон Нӯҳанд . Ва қил : ании бзлки соми бен Нӯҳи лон банӣ Исроили ман валада . Ва ин миннатӣаст ки раби Алъоламин бар эшон май нааду неъматӣ ки бо ёд эшон медиҳад мегуяд эй фарзандони он кас ки ӯро бардоштем дар киштӣ бо Нӯҳ ва аз ғарқи брҳонидим , ва раво бошад ки « зуррия » мафъӯл « أлои ттхзўо » ниҳанд ва « вкило » мафъӯл дувум бошад ва маънӣ онаст ки пайғом боишон ин буд ки зрити фарзандони Нӯҳро кордону корсози худ мгириди ҷуз аз ману бойени қавли вакили бмўқъи ҷамъ афтодааст ва уфтад Фъили бмънии ҷамъ , кқўлаҳ : «у ҳасани أўлӣки рФиқо » абӯи Амр « лои итхзўо » биё хонд яъне : лони лои итхзўои ман дунии вкилои тавротро раҳнамӯнӣ кардем банӣ Исроилро то ҷуз аз ман вакилӣ нагиранду ҷуз аз ман худоӣ ндонанд , алўкилҳо ҳнои алрбу саммии аллоҳи ъзу ҷл нафса вкилои лонаи ҳўи алзии ялии амри алъбоду иткФлаҳу иқўми бмои иклўни илайҳу итўклўни фӣаи алайҳ , « إнаҳи кони ъбдои шкўро » кноитст аз Нӯҳ ( ъ ) , кони шукраи анаи кони азои акли қол : « бисмии аллоҳ »у азои Фрғи ман алокли қол : « алҳмди ллаҳ »у азои лбси сўбои қол : « бисмии аллоҳ »у азои назъаи қол : « алҳмди ллаҳ » ва ман хсоӣси Нӯҳ ( ъ ) анаи кони атўли алонбёءи ъмрои Фқили ?лаи кабӣри алонбёءу шайхи алмрслин ,у ҷаъли мъҷзтаҳи фӣ нафса лонаи умри алифи санаи лами инғзи ?лаи син эй лами итҳрку лами инқси ?лаи қуввау лами иболғи аҳади ман алрсли фии алдъўаҳ мисли мо болиғу кони идъўи қавмаи Лайлоу нҳорои аълоноу асророу лами ибқи набии ман умматаи ман алзрбу алштму анвоъи алозӣу алҷФоءи мо лақии Нӯҳ ,у ҷаъли сонии алмустафои фии алмисоқу алўҳӣ , Фқоли таъолӣ : «у إзи أхзнои ман алнабӣин мисоқҳму мнк ва ман Нӯҳ »у қол : « إнои أўҳинои إлики комаи أўҳинои إлии Нӯҳ » . Ва фии албъси Фҳўи аввали ман тншқи аларзи анҳу явми алқёмаҳи баъди Муҳамад ( с )у акрамаи аллоҳи болслому алкромаҳ , Фқоли таъолӣ : « ё Нӯҳи аҳбти бсломи мноу баракоти алейк »у ҷаъли зритаҳи ҳам албоқини Фҳўи абӯи албшру асли алнсли баъди одам ( ъ )у самоаи шкўрои Фқоли таъолӣ : « إнаҳи кони ъбдои шкўро » .

«у қзинои إлӣ банӣ إсроӣили фии алкитоб » ҳзаҳи алоиаҳи ради сариҳи алии алмътзлаҳу алқдриаҳу баёни сариҳи ани аллоҳи иълми ман алъбоди алФсоди қили ани иأтўаҳ , «у қзинои إлӣ банӣ إсроӣил » ҷой дигар гуфт : «у қзинои إлиаҳи злки алأмр » эй аълмнои ҳаму ахбрнои ҳаму ъҳднои илайҳами фии алкитоб яъне фии алтўриаҳ ,у қили фии аллўҳи алмҳФўз . Ва раво бошад ки илои бмънии алӣ буд , эй қзии аллоҳи алайҳими фии собиқи илма , « лтФсдни фии алأрзи мртин » қили алФсоди фии аларзи алъамали болмъосӣ эй лтъсни аллоҳи ъсёнои баъди исён , «у лтълни ълўои кбиро » алълўҳо ҳнои албғӣу алтғён , кқўлаҳ : « إни фиръавни ълои фии алأрз »у қавла : « ълўои кбиро » эй бғёу қҳрои шадидан ,у конўои иқтлўни анноси злмоу иғлбўни алии амўолҳми қҳроу ихрҷўни алдёри бғёу иқтлўни алонбёءу Фимни қтлўои ман алонбёءи закариёу яҳёу шъибо . Маънӣ оят онаст ки раби Алъоламин банӣ Исроилро хабар дод дар тавроти Мӯсо ки фарзандони эшон дар замини табоҳ корӣ кунанд ва маъсият кунанд ва бар бандагони худои бзлму бедоди бартарии ҷӯянд : ду бор , раби алъзаҳи эшонро ҳар бор уқубат кунад ки бар эшон мусаллат гирданд касе ки хӯни эшон резаду фарзандони эшонро барда гираду моли эшон бғнимти бараду диёри эшон хароб кунад , инаст ки раб Алъоламин гуфт : « Фإзои ҷоءи въди أўлоҳмо » въди дарин ояти бмънӣ ваъидаст , яъне : Фозои ҷоءи мо въднои алии алмъсиаҳи алаввалии бъснои алайкуми ъбодои лно . Ва қили алўъди бмънии алмўъду алмўъди алўқт эй вақти аввалии алмртин , кқўлаҳ : «у ақтрби алўъд алҳақ » .

Хилофаст миёни уламо ки ин ибод кианд : ибн аббос гуфту қтодаҳ ки ҷолўт ҷаббораст бақияи ъмолқаҳ ки бадасти Довӯд кушта шуд . Ва гуфтаанд ки қавмӣ муъминон буданд ки раби Алъоламин эшонро бар банӣ Исроил мусаллат кард бадалел онк гуфт : « ъбодои лно » ва ин лафзи ҷуз бар муъминон науфтад ,у бештари аҳли тафсир бар онанд ки бахти наср буд фарзанди зодаи снхориби малики Бобул ,у қисса вай онаст ки снхориб бо шашсад ҳазор роят аз Бобул биёмад ба байти алмуқаддас то банӣ Исроилро мақҳур кунаду байти алмуқаддас хароб кунад ва дар он замони подшоҳ банӣ Исроили мардӣ буд солеҳ бо сдоди номи ваии сидиқау пайғомбари эшон шъёи бен амсёи пеш аз мабаси закариёу яҳёу исо буд ва ин шъё онаст ки банӣ Исроилро бишорат дод ба исоу Муҳамади ъалиҳумо ассалом .

Фқол : арӣ рокибин мқблини аҳдҳмои алии ҳмору алохри алии ҷамал , рокиби алҳмори исо ( ъ )асту рокиби алҷмли Мустафо ( с ) ва он гуҳи Мустафоро сифат карда ки : ?лаи кули халқи Карими алскинаҳи либосау албри шиорау алтқўии замирау алсдқу алўФоءи табиатау алъФўу алмърўФи халқау алъдли сирата ва алҳақ шариъатау алҳдии эмомау алисломи миллатау Аҳмад ( с ) исма .

Чун снхориби бадари байт алмуқаддас расед , сидиқа гуфт мари шъёи пайғомбарро ки ҳеҷ ваҳй бтў омад аз худованди ъзу ҷл ки бмо чаҳ хоҳад расед аз снхорибу лашкари вай ? шъё гуфт наомад , то дарин ҳадис буданд ваҳй омад аз худованди таъолии ҷли ҷалола ба шъё ки сидиқаро гӯии умрат басар омаду рӯзгори малики ту бохр расед , васият кун ва аз аҳли байти хеши Халифае гумор , шъёи ин пайғоми бгзорду сидиқа рӯй бқблаҳ овараду намозу дуоу тазаррӯъ бисёр карду худоиро ъзу ҷли саноҳо некӯ гуфт ва тавба кард , ба шъё ваҳй омад ки тўбти вай қабул кардам ва бар вай раҳмат кардаму понздаҳи соли дигар ӯро умр додаму кори снхориби душман кифоят кардам , сидиқаи дигари бор бсҷўд афтоду тазаррӯъ ва зорӣ кард ва гуфт : ё илоҳӣу илоҳи обоӣии лаки сҷдту сбҳту азимати анати алзии тътии алмалики ман тшоءу тнзъи алмалики ммни тшоءу тъзи ман тшоءу тзли ман тшоءи олами алғибу алшҳодаҳи анати алаввалу алохру аззоҳиру алботну анати тараҳҳуму тстҷиби дъўаҳи алмзтрин , анати алзии аҷбти даъватӣу раҳмати тазаррӯъӣ , он гуҳ сидиқа гуфт шъёро ки аз худованди ҷл ҷалола бихоҳ то моро хабар диҳад ки бо ин душмани снхориб чаҳ хоҳад кард ? ваҳй омад он соъат ба шъё ки кор ва кифоят кардам ва шуморо аз шари ваии рҳонидму бомдод назора кунед то аҷоиб бибинед , дигари рӯзи бомдод бар дар шаҳри гӯяндае овоз дод ки эй малик банӣ Исроили кори душман кифоят шуд ва он лашкари бикбори ҳамаи ҳалоки гаштанди магари снхориб ва панҷ кас аз дабирон ки бо вай буданд , ва аз он панҷ каси яке бахти наср буд , рӯзӣ чанд эшонро бхўорӣу аҷзу бечорагии бдоштнду сидиқа чун снхорибро дид гуфт : алҳмди ллаҳи раби алъзаҳи алзии кФоно кам бмои шоءи ани рбнои лами ибқк ва ман мъки лкромтки алайҳу локинаи анмои абқок ва ман мъки лтздодўои шқўаҳи фии алднёу ъзобои фии алохраҳу лтхбрўои ман вроӣкми бмои рأитми ман феъли рбноу лдмку дами ман мъки аҳўни алии аллоҳи ман дами қроди луи қатлат .

Пас шъёро ваҳй омад ки то сидиқа , снхориброу қавм ки бо вай мондаанд бо шаҳр хеш фиристад , эшонро бо шаҳри хеш Бобул фиристод . Ва пас аз он снхориби ҳафт соли зинда буду баъд аз ваии бахти насри писари зодаи ваии биҷой вай нишаст ва малик ронад ҳам бар он қоида ки ҷад вай меронад тоғӣу боғӣу золим . Пас тақдири илоҳии чунон буд ки подшоҳ банӣ Исроил : сидиқа фармон ёфту кор банӣ Исроил дар изтироб афтоду ҳарҷу қатл дар миёни эшон падед омаду якдигарро мекиштанду сари бботлу туғён дар ниҳоданду шъёи пайғомбар дар миёни эшон буд , ваҳй омад буи то эшонро панд диҳад ва битарсанд ва неъматҳои аллоҳи таъолӣ бо ёд эшон диҳад , шъёи забон ваъз бикшод ва эшонро панд дод ва ваъид гуфту пайғоми аллоҳи таъолии бўъиду таҳдид боишон расонид , эшон чун сухан вай шуниданд қасд вай карданд то ӯро ҳалок кунанд , шъё аз миён эшон бигурехт дарахтии вайро пеш омад он дарахт аз ҳам шикофта шуд шъё дар миён дарахт шуд , шайтони буи дар расед ва як решаи ҷома вай бигирифту беруни бгзошт то банӣ Исроил бинишон он як решаи роҳи буии бурданд , арра бар он дарахт ниҳоданду дарахтроу шъёро бадв нима бибареданд , чун эшон аз андозаи фармон дар гузаштанду бФсоду туғёни сар дар ниҳоданду пайғомбарро киштанд , раби Алъоламин бар эшон хашм гирифту бахти насрро бар эшон мусаллат кард то аз замин Бобул биёмаду байти алмуқаддасро хароб карду халқӣ бисёр азишон бикушт ва ҳафтод ҳазор кӯдаки норасида аз авлоди пайғомбарон аз аҳли байти Довӯд ва аз фарзандони Юсуфу бинёмину Яҳудоу рўбилу лоўӣу ғайри эшон ббрдгии бабрад ва ҳар чаҳ зару сим буду перояу ҷавоҳир ки сулаймони бен Довӯд дар масҷиди байти алмуқаддаси бакори барда буд ҳамаи нақл Бобул карду таврот онч дид бсухт .

Инаст вақъаи аввалӣ ки раб Алъоламин гуфт : « Фإзои ҷоءи въди أўлоҳмо » эй аввалии алмртин , « бъснои алайкум » эй слтнои алайкум , « ъбодои лнои أўлии бأси шадиди Фҷосўои хилоли алдёр » эй тоФўои байни биўткми иқтлўнкм ,у алҷўси алтрдди фии алдёру талаби алшии ءи болостқсоء . Ва қили тоФўои инзрўни ҳилли бқии аҳдкми иқтлўаҳ ,у алхлоли анФроҷи мо байни алшиӣин ӯ аксари лзрби ман алўҳн эй қтлўои фии алозқаҳу алтрқ , «у кони въдои мФъўло » эй ҳозои алўъиди ман аллоҳи коӣни лои марди ?лау аллоҳи таъолии фоила .

« сами рдднои лаками алкраҳи алайҳим » эй нсрнокму рдднои лаками аддавлаи лаками алайҳим .

Қили ҳўи ғалабаи алтолўту қатли Довӯд , ҷолўт . Ва қили маъноаи лмои тобўоу аслҳўои мо аФсдўои аъонаами аллоҳи Фкрўои алии аллазӣна қтлўо манеҳам Фостнқзўои ман бқии ман алосроءу астрҷъўои амўолҳм , «у أмдднокми бأмўолу Бенин » эй аънокми болмолу ксраҳи алоўлоди ?фони алқўаҳи Фиҳмо , «у ҷълнокми أксри нФиро » эй аксари ман алоъдоءи ъдодоу ансоро , алнФири алнФру ҳўи ман инФри мъку иҷўзи ани икўни нафири ҷамъи нафари кклбу клибу абду убайд ва ҳам алмҷтмъўни ллмсири илои алоъдоء ,у нФирои мансӯби алии алтмииз .

« إни أҳснтми أҳснтми лأнФскм » эй қлнои ?лааму аўҳинои илайҳами анкми мҷзиўни алии алоҳсону алосоءаҳи Флои тФорқўои алоҳсону лои тқрбўои алосоءаҳ , қавла : « Флҳо » эй феълӣҳо , араби лоами биҷой алӣ ниҳанд : сиқти фалони лФиаҳ эй алии фӣа , қоли аллоҳи таъолӣ : «у лои тҷҳрўои ?лаи болқўл » эй алайҳи болқўл . Ва қили Флҳо эй Флҳои алҷзоءу алъқоб . Ва қили Флҳои раби иғФри алосоءаҳ .

Саид ҷбир гуфт : абтдоءи кори бахти насри он буд ки мардӣ аз неки мардон банӣ Исроил мехонд аз китоби худо ки : « бъснои алайкуми ъбодои лнои أўлии бأси шадид » алоиаҳ . . . Он мард бигирист ва дар аллоҳ зоред гуфт : ё раби арнии ҳозои алрҷли алзии ҷаълати ҳалок банӣ Исроили алии идиаҳи бори худоё бмн намой он касро ки ҳалок банӣ Исроил бар даст ӯ ҳукм кардае ва ин қазо бар ваии рондае , ӯро бихоб намуданд ки : мискини ббобли иқоли ?лаи бахти наср , ин мард бархест ва ба Бобул рафту мол бисёр бо хештани бабраду даравишонро менавохту пайвастаи эшонро боз май ҷусту ном эшон мепурсед то рӯзии бдрўишии хастаи бемор дар расед ӯро пурсед ки ном ту чист ? гуфт бахти наср , ӯро бар гирифту бахонаи бараду муроот вай мекард то аз он беморӣ сиҳҳат ёфт ва бо вай никўӣиҳо кард , бъоқбт чун он марди Исроилии қасди хона хеш кард бахт наср мегирист ва мегуфт : феълат бе мо феълату лои аҷди шиӣои аҷзик ба бо ман никўӣиҳо кардӣу маро даст намедиҳад ки туро мукофот кунам , Исроилӣ гуфт балии мукофоти ман май туоне , агар кунӣ осон корӣасту чизеи андак , марои набиштае диҳӣу аҳди номае ки агар турои рӯзии давлатӣу мамлакатӣ буд , подшоҳӣу фармони равое , марои ҳурмати дорӣу онч ман гӯям кунӣ . Бахт наср гуфт ин чаҳ суханаст ки май гӯйӣ ва чаҳ афсӯси мидорӣ , ҳар чанд ки кушед то ин аҳд нома бастанд , надоду ҷуз бар астҳзоء ҳамл накард , Исроилӣ бигирист гуфт монеъи ин кор намедонам магари ончи аллоҳ таъолӣ мехоҳад то ҳукмӣ ки дар азал кардау қазоӣ ки хоста баранд ва тамом кунад .

Ва дар он рӯзгори малики Бобулу навоҳии порси снҳобин буд ,у қили сиҳўн .

Бахти насри талаби рӯзиро гирди лашкару ҳашами вай май гашт , талиъае аз ҷиҳати сиҳўн ба шом мешуд бо эшон бирафт , чун боз омад аз ончи дида буд ва шунида лухтӣ бо сиҳўн бигуфт , сиҳўн ӯро бахуд наздик кард , кори вай баҷое расед ки дар миёни қавми муҳтараму муқарраби гашт , сарвару солор лашкар шуд , сиҳўн бамурду биҷои сиҳўн бар тахт малик нишаст , вҳб мнбаҳ гуфт : чун малик бар вай мустақӣм шуд аз диёри шому байти алмуқаддас боз гаштау масҷиди ақсо хароб кардау тавроти сӯхта ва чиҳил ҳазор мард аз уламоу аҳбор банӣ Исроили кушта ва ҳафтод ҳазор аз авлоди анбёءи ббрдгии гирифта ,у донёли ҳакиму қавмӣ аз асҳоби вай бо худ барда . Ва ин донёли ҳаким , қавмӣ гуфтаанд ки пайғомбар буд аммо на мурсал буд , баъди азин ҳамаи бахти насри хобӣ аҷиб дид аз он битарсед ва аз куҳнау саҳараи таъбири он дар хост , эшон надонистанд ва аз таъбиру тафсири он хоби оҷизи монданд , варо гуфтанд : донёли ҳакими таъбири хоб некӯ донад , ӯро бихонад чун биёмад дар пеши вай суҷуд накард чунонк одати эшон буд , бахт наср гуфт , мо алзии мнъки ман алсҷўди лӣ ? қол : ани лии рибои ъзимои отонии алълму алҳкмаҳу амрнии ани лои асҷди лғираҳи Фхшити ани асҷди лғираҳи ани инзъи манӣ илмаи алзии отонӣу иҳлкнӣ , Фқол : нъми мо амалати ҳайси вФити бъҳдаҳу аҷллти илма , сами қол : أи ъндки илми бҳзаҳи алрؤё ? бахт наср гуфт : хоби марои таъбири доне ? гуфт донаму пеш аз онки бахти насри хоби худ ҳикоят кард донёли ҳикояти он хоб кард гуфт : бутӣ дидӣ сари вай аз зари сурх , синаи вай аз сими сипед , шиками вай аз мис , ҳар ду рони вай аз оҳан , ҳар ду соқи вай аз суфол , он гуҳи сангӣ аз осмон фурӯ омад онро бишикаст ва хирад кард ва он санг май афзуд ва бузург мешуд то миёни машриқу мағриб аз он санг пар шуд , он гуҳ дарахтӣ дидӣ асли он дар замину шохи он дар осмон ,у мардӣ бар он дарахти табарии бадасти гирифтау мунодӣ Нидо мекунад ки бизан шохи ин дарахтро то мурғон аз болои ону дадон аз зери он бар канда шаванду аслу бехи он дарахт бар ҷой май дор , инаст хоб ки дидӣ эй малик .

Он гуҳ таъбир кард гуфт : аммо алснми алзии раъйати ?фонати алрأси ман алзҳбу анати афзали алмулуки он сари санам ки аз зар буд туе мҳинаҳи мулӯки ҷаҳону сарвари эшон ва он синаи вай ки аз сим буд , писар туаст баъд аз ту подшоҳ бошаду сарвар ,у шиками вай ки аз мис буд подшоҳӣ бошад баъд аз писари ту фурӯд аз вай . Аммо даврон оҳанӣн онаст ки пас аз он ду фурқат шаванд ва дар малик сахт кӯшанд ва пас аз он кори малик суст шавад чунонк суфол дар ҷанби оҳан ,у санг ки аз осмон фурӯ омаду ҷаҳон аз он пари гашт : пайғомбарӣ хоҳад буд дар охир алзмон ки мулӯки ҷаҳонро пароканда кунаду малики эшон бар дораду ҷаҳонёнро мусаххар худ гирданду кори вай баланд шавад , ва он дарахт ки дидӣу онч аз вай буриданду мурғону дадон ки дар болоу зер он буданд заволи малик ту бошад як чандеу сӯрати ту ки масх кунанд , раби алъзаҳи турои рӯзгорӣ каркас гирданд малики мурғон , пас гов нар гирданд малики чаҳор поён , пас шер гирданд малики дадону ваҳши биёбон , ҳафт соли барин сифат ммсўх бошӣ сӯрати бгштаҳу дил ҳамчун дил одамиён бимонада : лтълми ани аллоҳи ?лаи малики алсмоўоту аларзу ҳўи иқдри алии аларз ва ман алайҳо ,у асли дарахт ки бар ҷой бимонад малик туаст ки бар ҷой буд пас аз масх .

Чун донёли хоби вайро таъбир карду илму ҳикмат вай бишнохт ӯро гиромӣ карду азиз ҳаме дошт то габрону Муғон бар ваии ҳасади бурданд ва ӯро бадҳо гуфтанд бнздики бахти наср , Фқолўои ани донёлу асҳобаи лои иъбдўни إлҳку лои иأклўни збиҳтк , габрони кори ваии бнздики малики баҷоеи расониданд ки бифармуд то донёлу асҳоби вайро бо шери баҳам дар ғорӣ кунанд то эшонро ҳалок кунад ва бихӯрад , шер чун эшонро дид аз эшон баргашт ва тавозуъ намӯд , ва эшон чун дар ғор мешуданд шаш кас буданд , чун берун меомаданд ҳафт кас буданд ! ! гуфтанд чунаст ки шаш кас буданд ва акнӯн ҳафт кас берун меоянд ? ! он ҳафтумин Фриштаҳ эй буд ки аллоҳи таъолӣ боишон фиристод то посбонӣ эшон кунад ва бадҳо аз эшон бигардонад , он Фриштаҳ чун берун омад латмае бар рӯй бахт наср заду раби алъзаҳ ӯро дар он ҳол ммсўх кард , сар дар ниҳод дар биёбону бддону вуҳуши биёбони пайваст , ҳафт сол дар он масх бимонад рӯзгорӣ басӯрат шер , рӯзгорӣ басӯрат гов , рӯзгорӣ басӯрат каркас , пас аз ҳафт соли раби алъзаҳ ӯро басӯрат одамиён боз овараду малик бо вай дод чунонк буд , Фомну дуои анноси илои аллоҳ , фии қавли бъзҳм . Сӣли вҳб : أи кони мؤмно ? Фқол : ваҷдати аҳли алкитоби қади ахтлФўои фӣаи Фмнҳми ман қоли моти мؤмно ва манеҳам ман қоли аҳрқи байти аллоҳу кутубау қатли алонбёءу ғазаби аллоҳи алайҳи ғзбои Флм иқбл манеҳ ҳинӣзи тавба ,у қавл дуруст онаст ки бахти насри кофари мард .

Муҳамади бен исҳоқ гуфт : чун аллоҳи таъолии хост ки ӯро ҳалок кунад пас аз онк аз тахриби байти алмуқаддас боз гашта буду аҳли он куштау газоф корӣҳо карда , банӣ Исроилро гуфт эшон ки дар таҳти қаҳру аср вай буданд : أи рأитми ҳозои албити алзии хрбту ҳؤлоءи анноси аллазӣнаи қтлтҳми ман ҳам ва мо ҳозо ? ! ин хонае ки ман хароб кардаам чаҳ хонаи исту аҳли он ки киштам чаҳ қавманд ? эшон гуфтанд хона худост масҷиди вайу ибодати гоҳи бандагони вай ва он куштагони ҳамаи фарзандон пайғомбарон буданд ки маъсиятҳо карданд ва инзорҳои фармони ҳақ дар гузоштанд то туро бар эшон мусаллат карду бъқўбти гуноҳони хеши расиданд , бахт наср гуфт : аз шумо кист ки марои дидор дар осмон диҳад ? то ҳар чаҳ дар осмонаст аз халқ бурдорам ва нест гардонаму бисоти малики худ дар осмони бгстронм чунонк дар замин кардам , эшон гуфтанд : мо иқдри алайҳи аҳади ман алхлоӣқ ин корӣаст ки даст хлоӣқ бидон нарасаду ҳамаи кас аз он оҷиз монанди , вай гуфт ночораст ва гарна шуморо ҳалок кунам , эшон бигиристанд ва дар аллоҳи таъолии зориднд ва дуо карданд то раби алъзаҳи дуои эшон мустаҷоб кард ва аз хорӣу ҳақирии вай ӯро ба пашшае ҳалок кард ! гӯйанд пашшае дар бинӣ вай шуд бмғз сар расед неш бар вай мезад то беором ва бе тоқати гашту пайваста бар сари вай лухт мезаданд ва захм мекарданд то магари бёромд ва ҳеҷ нёромид то бҳлоки наздики гашт , Фқоли лхостаҳи ман аҳлаи азои мати Фшқўои раъсӣу анзрўои мо ҳозои алзии қтлнии Флмои моти шқўои раъсаи Фўҷдўои албъўзаҳи ъозаҳ алӣам дамоғаи лирии аллоҳи алъбоди қудратау султона .

Қавлӣ дигар гуфтаанд дар баёни марги вай садӣ гуфт : чун раби алъзаҳ ӯро пас аз масх басӯрат одамӣ боз овараду малик бо вай дод , донёли ҳакимро гиромӣ медошт , габрон бар ваии ҳасад бурданд гуфтанд донёл чун бо малик шароб хӯрд қзоءи ҳоҷати бўл бова тохтани ораду хештанро аз он боз натавонад дошт , ва ин дар миёни эшон орӣ буд азим , бахти насри дарбонро бихонад гуфт май нигари аввал касе ки аз маҷлиси шароб бар хезади қзоءи ҳоҷатро ӯро ҳалок кун , агар чаҳ гуяд ман бахти нсром дар аҳлоки вай тақсир макун , пас раби алъзаҳи донёлро азин иллат офият дод то вайро бо роФт ҳоҷат набӯд ва ин иллати он шаб бар бахт наср афтод , аввал касе ки ароқти бўлро бархест ӯ буд , дарбон ӯро нашнохт қасд вай кард , гуфт ман бахти насрам , дарбон гуфт : кизбати ани алмалики амрнии ани ақтли аввали ман ихрҷи Фзрбаҳи Фқтлаҳ ,у кони умри бахти насри алФоу хумси моӣаҳи сана ва хумсин иўмо . Инаст баёни воқеаи аввалӣу қиссаи бахти наср бар қавли ҷумҳӯри аҳли тафсир .

Аммо воқеаи охир ки раб алъзаҳ гуфт : « Фإзои ҷоءи въди алохраҳ » он буд ки баъд аз ҳалоки бахти насри қавмӣ аз банӣ Исроил ки дар даст вай буданд халос ёфтанд ва ба аилёу шому байти алмуқаддаси бози гаштанд , ва гуфтаанд ки раби алъзаҳи куштагон банӣ Исроилро низ зинда кард то бахонаҳои хеш боз шуданду тавротро ки сӯхта буд ва дар миён эшон намонда ба забони азизи бен шрҳё боишон боз доду аллоҳи неъмати худ бар эшон фарох кард то банноҳои азим карданд ва қасрҳои некӯ сохтанд ва эшонро молу фарзандон бисёр дод чунонк гуфт ҷли ҷалола : «у أмдднокми бأмўолу Бенину ҷълнокми أксри нФиро » эшонро дигари бора дар неъмат бтр гирифту сари бмъситу туғён дар ниҳоданд ва дар замин тбоҳкорӣ карданду раби Алъоламин пайғомбаронро боишон фиристод ва эшон пайғомбаронро баъзе дурӯғ зан гирифтанд ва баъзеро киштанд чунон ки аллоҳ таъолӣ гуфт : « Фриқои кзбўоу Фриқои иқтлўн » .

Ва охиртарин пайғомбарон боишон закариё буду яҳёу исои алайҳими ассалом ва эшон закариёу яҳё ҳар дуро бикуштанд бқўли баъзе муфассирону бқўли баъзе закариёро нкштнд балки худ фармон ёфт , аммо яҳёро бехилоф киштанд ,у сабаби қатли ваии он буд ки исо ( ъ ) яҳёро фиристод бо дувоздаҳ марди ҳўорён то мардумро дайн ва шариъат омӯзанд ва аз ҳарому ношоист боз доранд , подшоҳи эшон хост ки духтари занро бизанӣ кунад бқўли садӣ , ё духтари бародари бқўли абди аллоҳи бен аббос , ва ин ҳар ду дар шариъати ҳароманд , яҳё ( ъ ) ӯро аз он наҳй карду подшоҳро бони духтари майл буд чунонк ҳар чаҳ аз вай мехост рад намекард , духтар аз подшоҳи дархост то яҳёро бикашанду сари яҳёро пеши ваии оранд дар ташти ниҳодаи бстизи он ки ӯро аз никоҳ вай наҳй кард ! подшоҳи сар боз мезад ва наме хост ки ӯро бикашаду вай алҳоҳ мекарду тани фаро вай намедод то он гуҳ ки аз баҳри дил вай бифармуд то яҳё ( ъ )ро шаҳид карданду хӯни вай бар замин рехтанд , дар байти алмуқаддаси он хӯн ҷӯшидан гирифт , хок бар он мирихтнд ва ҳам чунон меҷӯшед ва боло мегирифт то раби алъзаҳ бар эшон хашм гирифту хост ки ғазаби худ бар эшон баранд ва эшонро уқубат кунад , мулкиро аз мулӯки Бобул бар эшон ангехт номи ваии хрдўсу канти нкоитаҳи Фиҳмашад ман нкоиаҳи бахти наср , Фзлки қавла : « Фإзои ҷоءи въди алохраҳ » . Хрдўс бо лашкарии анбӯҳи бадари байти алмуқаддас фурӯд омад ва бар банӣ Исроил ғалаба кард ва якеро гуфт аз сарварони лашкари хеши номи ваии нбўзрозон : ании қади канти ҳлФти балетии лӣни зуҳрати алии аҳли байти алмуқаддаси лоқтлнҳм ҳатто исили дмоؤҳми фии васати аскарии алои ани лои аҷди аҳдои ақтлаҳи ман савганд ёд кардам бхдоўнди хеш ки агар маро бар аҳли байти алмуқаддаси дасти рас буд ва зафар ёбам бар эшон эшонро микшм то хӯни эшон равон гардаду блшгргоаҳ ман расад , пас нбўзрозонро фармуд то дар байт алмуқаддас шуд бар он бқът ки қурбони гоҳи эшон буд , хӯн дид ки ҳаме ҷӯшед ва боло гирифт ва он хӯни яҳёи закариё буд , аммо ҷуҳудон аз нбўзрозон пинҳон карданд гуфтанд : ҳозои дами қурбони қрбноаҳи Флми иқбли мнои Флзлки иғлии ҳўи комаи туроау лақади қрбноаҳи мнзи смонии моӣаҳи санаи алқрбони Фтқбли мнои алои ҳозои алқрбону злки лонаи қади анқтъи мнои алмалику алнбўаҳу алўҳии Флзлки лами иқбл мно гуфтанд ҳаштсад соласт то қурбон мекунем ва пазируфта меояд магари ин як қурбон ки напазируфтанд аз онки ваҳйу набувват аз мо мунқатиъ гашта , нбўзрозон бифармуд то бар сари он хӯни қатл нҳмор карданд , ҳазорҳо киштанд аз меҳтарону кеҳтарон , хираду бузурги эшон то магари он хӯн сокин гардаду сокин наме гашт , пас гуфт : вилкм ё банӣ Исроили асдқўнӣ қабл ани лои أтрки ноФхи нори ансӣу лои зикри алои қтлтаҳ , чун эшонро ин таҳдид кард рост бигуфтанд ки ин хӯни пиғомбристи ном ӯ яҳёи бен закариё то моро аз ношоист ва нобакор наҳй мекард ва мо аз нодонии фармон ӯ набардему рушд худ нашнохтем ва моро аз кори шумоу фитнаи қаҳру қатли шумо хабар медоду тасдиқ вай накардем ва ӯро киштем то бойени рӯзу бойен ҳол раседем .

Нбўзрозон бидонаст ки эшон рост мегӯйанд , бифармуд то дар шаҳр бибастанду лашкари хрдўс ҳар чаҳ бо вай буд ҳама берун карду холии гашти он гуҳ рӯй бар хоки ниҳоду тазаррӯъ ва зорӣ кард гуфт : ё яҳёи бен закариёи қади илми рабӣу рбки мо қади асоби қўмки ман аҷлк ва мо қатл манеҳам ман аҷлки Фоҳдои бозни аллоҳ қабл ани лои абқии аҳдои ман қўмк , чун ин сухан бигуфт хӯни яҳёи бФрмони аллоҳи таъолии сокини гашт , нбўзрозон чун он ҳол дид имон оварад гуфт : омнти биллоҳи алзии омнт ба бнўи Исроилу аиқнти анаи лои раби ғайра . Ва рӯй ани аллоҳи таъолии аўҳии илои раъси ман рؤси бақияи алонбёءи ани нбўзрозони ҳбўри садуқу алҳбўри болъброниаҳи ҳадиси алоямон , он гуҳ гуфт эй банӣ Исроили он душмани худои хрдўси бмни фармӯда ки аҳли байти алмуқаддасро чандон бикашам ки хӯни куштагони блшкргоаҳ вай расад ва ман тоқати исён вай надорам роҳ онаст ки чаҳорпоён бисёр бикашем ва он гуҳи ин куштагонро бар сар эшон афканем то онро бипушаду хӯни блшкргоаҳ вай расад , ҳам чунон карданду хрдўс кас фиристод ба нбўзрозон ки қатл аз эшон бурдор ки хӯни эшон блшкргоаҳ мо раседу савганди мо рост шуд , пас хрдўс аз онҷо бархест ва ба Бобули бозгашту баъд аз он банӣ Исроилро малик набӯду малики шому навоҳии он бо рӯм ва Юнонён афтод , аммо бақоёӣ банӣ Исроили пас аз он дар замини қудси қавии гаштанд ва бисёр шуданду раёсат ва меҳтарӣ ёфтанд , бқўту шавкату неъмату иҷтимои раъйу клмт на бар ваҷҳи подшоҳӣу фармони равое , рӯзгорӣ чунон буданд то дигари бораи сари бтбоҳӣ ва бероҳӣ дар ниҳоданду астҳлол маҳорим карданду андозаҳои дайну шариъат дар гузоштанд то раби алъзаҳи ттўси бен асбсёнўси алрўмиро бар эшон мусаллат карду билоду диёри эшон хароб кард ва аз он раёсату неъмату ватани хеши биФтоднду хорӣу мҳонту мазаллат бар эшон нишаст , ва пас аз он эшонро ҳаргизи ъзу каромату раёсат ва малик набӯд ва бар эшон ҷузи мазаллату сғор ва ҷузят набӯду байти алмуқаддаси ҳам чунон хароби монда то брўзгори умри хитоб , Фъмраҳи алмслмўн .

. . . Қавла : « Фإзои ҷоءи въди алохраҳ » эй въди алмраҳи алохраҳу алъқўбаҳи ассонӣа , « лисўؤои вҷўҳкм » ибни касӣру нофеъу абӯи Амру ҳФсу ёқӯб лисўؤо хонанд биёу зми ҳамзау водии баъд аз он алии алҷмъи бўзн « лисўъўо »у фӣаи азмор яъне : бъснои алайкуми ъбодои лнои лисўؤои вҷўҳкм , эй асҳоби алўҷўаҳ , яъне лтФълўои мо ткрҳўну ҳўи сӯқи алоўлоду қтлҳми байни ядии алобоءу аломҳот . Ибни омиру Ҳамзау абӯи бикр лисўء хонанд болёӣу фатҳи алҳмзаҳи алии алтўҳид , яъне лисўءи аллоҳи вҷўҳкм ӯ лисўءи алўъди вҷўҳкм ӯ лисўءи албъси вҷўҳкми ксоиӣ : лнсўء бнўн хонду фатҳи ҳамзау бойени қроءти фоил аллоҳаст ҷли ҷалола , иқўли таъолӣ : лнсўءи нҳни вҷўҳкм , «у лидхлўои алмсҷд » яъне масҷиди байти алмуқаддаси ллоҳроқу алтхриб , « комаи дхлўаҳи أўли мара » эй комаи Фълўои фии алмраҳи алаввалӣ , «у литбрўо » эй лиҳлкўоу лиФсдўо , « мо ълўои ттбиро » мо асттоъўоу млкўои аҳлокоу аФсодо ,у алтбори алҳлоку алФсод .

« ъсии рбкми أни ирҳмкм » эйу ҳозои аизои мо ахбри анаи фӣ алкитоб мегуяд вази онч банӣ Исроилро дар китоб хабар кардему огоҳӣ додем инаст ки : ъсии рбкми ани ирҳмкми баъди ани ъоқбкми бзнўбкми аллоҳ чунон мехоҳад ки пас аз он ки шуморо уқубат кард охир бшмо бибахшоед ва раҳмат кунад , ин раҳмати умрони байт алмуқаддасасту аҳли он буии бози гаштану кори он бо низом овардан , «у إни ъдтми ъдно » ин въидисти халқро то бқёмт ҳар ки бо ҷиноят гардад аллоҳи таъолӣ бо вай бо уқубат гардад . Қтодаҳ гуфт : ъодўои илои алкФри бмҳмд ( с ) Фъоди аллоҳи алайҳими болҷзиаҳ бо куфри гаштанд яъне ҷуҳудон ки ба Муҳамад ( с ) имон наёварданду раби алъзаҳ бо уқубати гашт ки хорӣу ҷузят бар эшон афканд то бқёмт , ин худ азобу уқубати дунёст ,у уқубат охират онаст ки гуфт : «у ҷълнои ҷаҳаннами ллкоФрини ҳсиро » эй мҳбсоу сҷнои ллкФори иҳсрўни фӣҳоу иҳбсўн ,у алҳсри алҳбс , алҳсири алмнсўхи саммии ҳсирои лонаи ҳасрати тоқотаҳи баъзҳо маъаи баъз .

« إни ҳозои алқуръони иҳдии ллтии ҳаии أқўм » яъне иршди илои алтриқаҳи алтии ҳаии асбту адўму ҳаии алислому аддӣни алқиму қили иршди илои улҳоли алтии ҳаии ақўми улҳолот ва асадҳоу аъдлҳоу ҳаии тавҳиди аллоҳи ҷлу ъзу шҳодаҳи ани лои илоҳи алои аллоҳу алоямони брслаҳу алъамали бтоътаҳу ҳзаҳи сафаи улҳоли алтии ҳаии ақўм , ва гуфтаанд ақўми бмънӣ мустақӣмаст ҳамчун Акбари бмънии кабӣр , «у ибшри алмؤмнини аллазӣнаи иъмлўни алсолҳот » қрأи Ҳамзау алксоӣӣ : ибшри бФтҳи алёءу тахфифи алшину змҳоу қрأи албоқўни ибшри бзми алёءу фатҳи албоءу ташдиди алшин ва касрҳоу қади сабақи алкломи фӣа , « أни ?лаам » эй бони ?лаам , « أҷрои кбиро »у ҳўи алҷнаҳ .

«у أни аллазӣна » эйу бони аллазӣна , « лои иؤмнўни болохраҳи أътднои ?лаам » ман алоътод . Ва қили ҳўи аъдднои Фқлбти алдоли тоء , « ъзобои أлимо » яъне алнор .

«у идъи алإнсони болшр » ҳазфати алўоўи ман идъи фии аллФзу улхату лами тҳзФи фии алмънии лонҳои фии мавзеи алрФъи факони ҳазфҳо фии аллФзи бостқболҳои алломи алсокнаҳ , кқўлаҳи таъолӣ : «у имҳи аллоҳи алботли сндъи алзбониаҳу сўФи иؤти аллоҳи Фмои тғни алнзр » маънӣ оят онаст ки мардуми буқати зҷру ғазаб бар худ ва бар моли худ ва бар фарзанди худ дъоء бад кунанд чунонк худро ё фарзанди худро марг хоҳанду ҳалок мол хоҳанд аз сари зҷр « дъоءаҳи болхир » эй комаи идъўи лнФсаҳи болхир ҳамчунонк худроу фарзанди худро офияту саломат ва неъмат хоҳанду иҷобати он дӯст доранд ҳам чунон буқати зҷри дъоء бад кунанд аммо иҷобати он дӯст надоранд ва ин аз онаст ки одамӣ аҷуласт қалили алҳлм ва бесабр дар корҳо , зуди бдъоءи бади шитобад бар хештан , аммо раби алъзаҳи боҷобти нштобди бФзли хеш .

Гуфтаанд сабаби нузули ин ояти он буд ки Мустафо ( с ) асириро ба судаи бинти змъаҳи супурд , он асири ҳама шаб менолид , сударо дил бсухт ва бар ваии ббхшўди банди вай суст кард , асир бигурехт , Мустафо ( с ) бомдод ки вайро талаб кард гуфтанд суда чунин кард , Мустафо ( с ) хашм гирифт гуфт : аллоҳами ақтъи идиҳо , судаи дасти хеш давр дошт ки ночори дъоءи расӯл ( с )ро иҷобат ояд , расӯл гуфт : ании сأлти ани иҷъли лаънатӣу дъоӣии алии ман лои истҳқи ман аҳлии раҳмаи лонии башари ағзби комаи иғзби албшри Флтрдди судаи идиҳо .

Ва рӯй анаи қол ( с ) аллоҳами анмои анои башари Фмни даъвати алайҳи Фоҷъли дъоӣии раҳмаи ?лаи Фонзли аллоҳи таъолӣ : «у идъи алإнсони болшри дъоءаҳи болхир » . Ва қили маънии алоиаҳ : идъи алонсони болблоءи алӣ нафса комаи идъўи болъоФиаҳи лнФсаҳу ҳўи астъҷолаҳи лғдаҳ ,у фии маъноаи иқўли алшоър :

Ва қилу ?лаони алонсони алии ғуддаи саратони илои аҷала , «у кони алإнсони ъҷўло » эй илои амри алднё ,у алъҷлаҳи талаби алшии ء қабл вақтау алсръаҳи амали алшии ءи фии аввали вақтау фии алхбр : алъҷлаҳи ман алшитону алтأнии ман аллоҳ : ва гуфтаанд инсони ӣнҷои бмънӣ нос аст мегуяд ҳамаи мардумон , ҷумла башар аҷуланд , ҷой дигар гуфт : « халқи алإнсони ман аҷҷал » эй алии ҳуби алъҷлаҳи фии амра , аз одам то бохри фарзандони ҳамаро шитобанда офариданд дар кори хешу аҷала дӯст доранд .

Рӯй ани салмони алфорисӣ ( рз ) қол : аввали мо халқи аллоҳи ман одами раъсаи Фоқбли инзри илои соираи ихлқи Флмои Динои алмсоءи қол ё раби аҷҷал қабл аллили Фқоли аллоҳи ъзу ҷл : «у кони алإнсони ъҷўло » . Ва қили лмои антҳти алнФхаҳи илои сртаҳи назари илои ҷасадаи Фоъҷбаҳи Фзҳби линҳзи Флми иқдр , Фзлки қавла : «у кони алإнсони ъҷўло »у қили ъҷўлои зҷўрои лои исбри алии сроءу лои зроء .

«у ҷълнои аллилу алнҳор » эй хлқноҳмо , « оятин » эй аломатин долтини алии вҳдонитноу камоли ълмноу қдртно . Ва қили ҷълнои ҳумои ибратин лбъди ахтлоФҳмоу диқаи снътҳмоу азми тФоўтҳмоу миси алҳоҷаҳи алиҳмоу таъаллуқи алонтФоъи бҳмои комаи ҳумо , ва « оятин » насби алии улҳоли қоли ибни касӣри алоитони зулмаи аллили взўءи алнҳор ва тақдирҳо : ҷълнои аллилу алнҳори зўии оятин , сами фасли Фқол : « Фмҳўнои ояи аллил » эй Фҷълнои аллили ояи ммҳўаҳи мзлмаҳ яъне лои тбсри баҳои алмрӣёти комаи лои ибсри мо иҷии ءи ман алкитоб , «у ҷълнои ояи алнҳори мубсира » яъне мбсрои баҳоу алнҳори лои ибсри локини ибср бау фӣа .

Ибн аббос гуфт : раби алъзаҳи нури офтоби ҳафтод ҷузъи офариду нури моҳи ҳафтод ҷузъ , пас аз нури моҳи шаст ва на ҷузъ маҳв кард ва ин шаст ва на ҷузъ дар нури офтоби афзуд , акнӯн офтобро сад ва сӣ ва на ҷузъ нурасту қамарро як ҷузъ .

Рӯй мақотили бен ҳёни ани ъкрмаҳи ани ибни аббоси қоли самъати расӯли аллоҳ ( с ) иқўл : ани аллоҳи субҳонаи лмои абрами халқаи Флми ибқи ман халқаи ғайри одами халқи шамсин ман нури аршаи Фомои мо кони фии собиқи илми аллоҳи ани идъҳои шмсои ?фонаи халқҳо мисли алднёи мо байни мшорқҳоу мғорбҳо , ва аммо мо кони фии собиқи илмаи ани итмсҳоу иҳўлҳои қмрои ?фонаи халқҳо дуни алшмси фии алъзму локини анмои ирии сғрҳмои ман шудаи иртифоъи алсмоءу бъдҳмои ман аларзи Флўи тарки аллоҳи алшмсу алқмри комаи хлқҳмои лами иърФи аллили ман алнҳору лои алнҳори ман аллилу лои кони идрии алоҷири илои маттии иъмлу маттии иأхзи аҷрау лои идрии алсоӣми илои маттии исўму маттии иФтру лои тдрии алмрأаҳи Киеви тътду лои идрии алмслмўни маттии вақти слотҳму маттии вақти ҳҷҳму лои идрии алдёни маттии иҳли динҳму лои идрии анноси маттии ибзрўну изръўни лмъошҳму маттии искнўни роҳаҳи лобдонҳми факони алрби субҳонаи анзри лъбодаҳу арҳми баҳами Форсли Ҷабраили Фомри ҷиноҳаи алии ваҷҳи алқмру ҳўи иўмӣзи шамси Фтмси анҳу алзўءу бқии фӣаи алнўр , Фзлки қавла : «у ҷълнои аллилу алнҳори оятин Фмҳўнои ояи аллилу ҷълнои ояи алнҳори мубсира »

Фолсўоди алзии трўнаҳи фии ҷўФи алқмри шабаҳи алхтўти Фҳўи асари алмҳў .

Қоли ибни аббос : кони фии алзмни алаввали лои иърФи аллили ман алнҳори Фбъси аллоҳи Ҷабраил ( ъ ) Фмсҳи ҷиноҳаи алайҳи Фзҳби зўءаҳу бақиятаи алломаи ҷиноҳау ҳаии алсўоди алзии фии алқмр , « лтбтғўои фузалои ман рбкм » эй лттлбўои фии алнҳори ризқи аллоҳу тстриҳўои боллили ФҳзФи ллдлолаҳи алайҳ , «у лтълмўои адади алснину алҳсоб » болқмр , «у кули шайъи ءи Фслноаҳи тФсило » эй бинои фии алқуръони кули мо тҳтоҷўни илайҳ .