Ин сӯраи тоҳои баъдади кӯфӣони сад ва сӣ ва ду оятаст ,у баъдади басарёни сад ва сӣ ва панҷ оятаст , ва ҳазор ва сесад ва чиҳил ва як калима ва панҷ ҳазор ва дивист ва чиҳил ва ду ҳарфаст . Ҷумла бимика фурӯи омадаи магари як оят «у лои тамаддуни ъиник » , бқўли баъзе муфассирони ин як оят дар маданӣот шимуранд ки бадари Мадина фурӯ омад ва дарин сӯраи се оят мансӯхаст : «у лои тъҷли болқрони ман қабл أни иқзии إлики ваҳйа » насхҳо қавла : « снқрӣки Флои Теннессӣ » . Дигар « Фосбри алии мо иқўлўн » . Сеюм « қул кули мтрбси Фтрбсўо » . Ин ҳар ду оят мансӯханд боити сайф . Ва дар фазилати ин сӯраи абӯи ҳрираҳ ривоят кунад аз Мустафо ( с ) ки гуфт : « ани аллоҳи ъзу ҷли қрأи тоҳоу ис қабл ани халқи одами болФи оми Флмои самъати алмлоӣкаҳи алқуръони қолўои тӯбои ломаҳи инзли ҳозои алайҳоу тӯбои лоҷўоФи таҳаммули ҳозо ,у тӯбои лолсни такаллуми бҳзо » .

Ва ани алҳсни ан алнабӣ ( с ) қол : « лои иқрأи аҳли алҷнаҳи ман алқуръони алои тоҳоу ис » .

Ва рӯй кули алқуръони мавзӯи ани аҳли алҷнаҳи Фло иқрءўн манеҳ алои сӯраи ису тоҳои Фонҳми иқрءўнҳмои фии алҷнаҳ »

Ва рӯй ани абии эмомаи қол : « қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ман қрأи сӯраи тоҳо , аътии явми алқёмаҳи савоби алмҳоҷрину алонсор »

Ва ани мъқли бен ясори қол : « қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « аътити тоҳоу алтўосини ман алвоҳи Мӯсо »

« тоҳо » бксри тоу ҳоء , қроءти Ҳамзау ксоиӣу абӯ бикраст ,у бФтҳи тоу касри ҳоء , қроءти абӯи Амру бзмтини қроءти боқӣ !у ақволи муфассирон дар тафсири ин мухталифаст . Муҷоҳид гуфту ҳасану ато : тоҳо яъне ё раҷул . Ин луғат ҳабашаасту луғати сурёнӣони бқўли қтодаҳ ,у луғати нбтиаҳи бқўли Саиди бен ҷбир ,у муроди бойени раҷули Муҳамади Мустафо ( с )аст . Ва ин бҷўоби бӯи ҷаҳлу алнзри бен алҳорс фурӯ омад ки Мустафоро дар касрати ибодату шиддати муҷоҳидат май диданди пайваста дар қиёми шабу ибодат рӯз гуфтанд : « ё Муҳамади анки лтшқии бтрки динно » , дайни мо бгзоштии лои ҷурми бадбахту ранҷури тани гаштӣ , раб Алъоламин гуфт : ё раҷул ё Муҳамад « мо أнзлнои алейк алқуръони лтшқӣ » . Қавмӣ гуфтанд тоҳо номӣаст аз номҳои худованди ъзу ҷл . Қавмӣ гуфтанд ном қуръонаст қавмӣ гуфтанд ном сӯрааст бадалели он хабар ки : « ани аллоҳи ъзу ҷли қрأи тоҳоу ис » .

Ато гуфт номӣаст аз номҳои Мустафо ( с ) дар қуръон .

Ва ривоят кунанд ки пайғомбарро дар қуръон ҳафт номаст : Муҳамаду Аҳмаду тоҳоу ису алмзмлу алмдсру абди аллоҳ .

Ва гуфтаанд то дар ҳисоби ҷамал нааст ваҳо панҷ , ҷумла чаҳордаҳ бошад яъне ё аиҳо албдр , ва дар шўоз хондаанд тоҳои бскўни ҳоءу ҳўи амри ман втӣии алои ани алҳмзаҳи қалбати ҳоءи наҳви ҳёку аёк ,у алмънии тои аларзи бқдмик . Хабар дурустаст аз муғираи бен шуъба ки : расӯли худо ( с ) чандон намоз кард ки бшби пойҳои муборакаш омос гирифт . Ва овардаанд ки бар як пои боистодӣ ва намоз кардӣ ва ин дар абтдоءи ислом буд пеш аз нузули Фроӣзу таъйини намози панҷ гона , ӯро гуфтанд : лами тФъли злку қади ғФри аллоҳи лаки мо тақаддуми ман знбк ва мо тأхраҳ ?

Чаро ин мекунӣу аллоҳи таъолии гуноҳони ту омирзидааст гузаштау оянда ? расӯл ( с ) ҷавоб дод : аи Флои акўни ъбдои шкўро ?

Ман вайро бандаи сипос дор набошам ? пас раби Алъоламин тахфифи вайро оят фиристод « тоҳо » эй тӣии аларзи бқдмик . эй Муҳамад ҳар ду пой бар замин на ва ин ҳамаи ранҷ бар худ манеҳ ки мо ранҷ бетоқат аз банда нахоҳем , тоъати маърӯфаи хоҳем , хидматии бчми роҳии миёна на ифрот ва на тафрит . Ҳамонаст ки гуфт : «у абтғи байни злки сбило » «у алии аллоҳи қасди алсбил » роҳи миёнаро рӯй биллоҳ таъолӣасту кирдор миёна бипасанд аллоҳ таъолӣаст .

« мо أнзлнои алейк алқуръони лтшқӣ » эй лттъбу лттклФи мо лои тоқаи лак ба ман алъамал .

Пас аз онкии ин оят фурӯ омад расӯли худои намоз шаб мекард лухтӣ бар пои истода лухтӣ нишаста лухтии дарози лухтии сабк .

« إлои тазкираи лмни ихшӣ » эй локини анзлноаҳи тазкирау мавъизаи ллмؤмнин . Ҷое дигар гуфт : « табсирау зикрии лкли абди мниб » тазкира дар ёд доданасту табсираи фарои дидор додан . Ҷое дигар гуфт : «у إнаҳи лтзкраҳи ллмтқин » ёдгорро тазкира гӯйанд иро ки бсбби он ғоиб дар ёд ояд . Ва бсбби он фаромӯш дар ёд ояд , аллоҳи таъолии ҷойҳо қуръонро ёдгор хонд , яъне тазкира ва ин бар се ваҷҳаст : ё аз уқубати чизе ёд мекунад , ё умед дар ёд банда диҳад , ё аз караму лутфу атфи худ чизе ёд кунад , то меҳри худ дар ёд банда диҳад . « лмни ихшӣ » яъне лмни ихшии аллоҳи ФинтФъ бау хси ман ихшии болзкри лонтФоъаҳ ба .

Қавла : « тнзило » эй нзлаҳи аллоҳи тнзило . Ва қили бадали ман алтзкраҳ ,у ҳў масдар аред ба алосм яъне мнзло . « ммни халқи алأрзу алсмоўоти алълӣ » қилу ҳўи ҷамъи алълёи колкбрӣу алкбри иқолу смоءи улёу самовоти алӣ . Ва алълёи тأниси алоълии қавла : « арраҳмони алии алърши астўӣ » вақфи бъзҳми алии алърши сами астأнФ , Фқоли астўии ?лаи мо фии алсмоўот ва мо фии аларз ,у алостўоءи фии аллғаҳи алълўу алостқрор .

Ва қоли абӯи убайда : астўӣ эй ълоу лои изоди фии тафсираи ман феъли аллоҳи ъзу ҷли алии қавли молики бен инси ҳайни сӣли анҳу Фқол : алостўоءи маълуму алкиФи маҷҳӯлу алоямон ба воҷибу алсؤоли анҳу бдъаҳ . Ва ани Муҳамади бен нӯъмони қол : дахли раҷули алии молики бен инси Фқол ё бо абди аллоҳ « арраҳмони алии алърши астўӣ » Киеви астўӣ ? Фотрқи молику ҷаъли иърқ . Сами қол : алостўоء манеҳ ғайри маҷҳӯл ,у алкиФи фӣаи ғайри маъқӯл ,у алоямон ба воҷиб ,у алсؤоли анҳу бдъаҳу лои аҳсбки алои золо , ахрҷўаҳи анӣ . Ва ани ибни аббоси қол : алърши лои иқдри қадараи аҳад . Ва ани ибни масъӯди қол : мо байни алкрсии илои алмоءи масираи хумси моӣаҳи ом ,у алърши фавқи алмоء ,у аллоҳи фавқи алърш , лои ихФии алайҳи ман аъмолкми шайъи ء .

Ва ани каъби алоҳбори қол : қоли аллоҳи ъзу ҷл : « анои аллоҳи фавқи ибодӣу аршии фавқи ҷамеъи халқӣу анои алии аршӣ , адбри амри ибодии лои ихФии алии шайъи ءи ман амри ибодии фии смоӣӣу арзӣ ,у ани ҳҷбўои ании Флои иғиби анҳуам илмӣ . »у ани алии бен ҳасани бен шқиқи қол : қиллати лаъибади аллоҳи бен алмборк , Киев наурф рбно ? қол : фавқи сабъи самовоти алии алърши боӣни ман халқа .

Ва фии алхбри алсҳиҳи ани аъробёи қол ё расӯли аллоҳи ҷаҳдати алонФсу ҷоъти алъёл ,у ҳлкти алонъом , Фостсқи лнои рбки Фонои нстшФъи бки алии аллоҳу нстшФъи биллоҳи алейк .

Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) : «у иҳки тдрии мо тқўл ?у сбҳи расӯли аллоҳи Фмои золи исбҳ ҳатто урфи злки фии вуҷӯҳи асҳоба . Сами қолу иҳки анаи лои истшФъи биллоҳи алии аҳади ман халқа , шаъни аллоҳи аъзами ман злк . Ва иҳки أи тдрии мо аллоҳ ? ани аллоҳи ъзу ҷли алии арша ,у ани аршаи алии самовота ,у ани самовотаи алии арзиаҳ ҳоказо ,у қоли босбъаҳ мисли алқбаҳ » .

Ва ани абии ҳрираҳи ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : « лмои қзии аллоҳи алхлқи кутуби фии китоби Фҳўи ъндаҳи фавқи алърш , ани раҳматии ғлбти ғазабӣ » .

Ва ани инси қол : илқии анноси явми алқёмаҳи мо шоءи аллоҳи ани илқўо , сами интлқўни илои Муҳамад ( с ) Фиқўлўн ё Муҳамад : ашФъи лнои илои рбно , Фиқўли анои лҳо ва соҳибҳо , қоли Фонтлқ ҳатто астФтҳи боби алҷнаҳи ФиФтҳи лии Фодхлу рабии табораку таъолии алии арша . Ва ани ибни аббоси қол : мо байни алсмоءи алсобъаҳи илои курсӣаи сабъаи олоФи нуру ҳўи фавқи злк . Ва ани умрони бен Мӯсои алтрсўсии қол : қиллати лсниди бен Довӯд , ҳўи алии аршаи боӣни ман халқа . Қол : нъми ?иламтар илои қавлаи ъзу ҷл : « ватарӣ алмлоӣкаҳи ҳоФини ман ҳавли алърш » ,у ани алоўзоъии қол : қоли Мӯсо ( ъ ) : ё раби ман мъки фии алсмоء ? қоли млоӣктӣ . Қол ва кам ҳам ё раб ? қоли аснои ъушри сбто . Қол ва кам адади кули сибт ? қоли адади алтроб .

Қавла . « ?лаи мо фии алсмоўот » ман алмлоӣкаҳу алшмсу алқмру алнҷўм вағайриҳо .

« ва мо фии алأрз » ман алҷну алонсу алҷболу албҳор вағайриҳо . « ва мо бинҳмо » эй мо байни алсмоءу аларз , ман алҳўоءу алрёҳу алсҳобу аломтор вағайриҳо . « ва мо таҳти алсрӣ » ва мо таҳти сабъи арзин . Ва алсрии ҳўи алтроби алндӣ . Ва қили алсрии исми лосФли аларз . Қоли ибни аббос : аларзи алии зуҳри алнўн ,у алнўни алии баҳр ,у ани тарафии алнўни раъсау занбаи илтқёни таҳти алърш ,у албҳри алии сахраи хзроء ,у Хизраи алсмоءи минҳо ,у ҳаии алсхраҳи алтии зикрҳо аллоҳи ъзу ҷли фии алқрони фии қиссаи луқмон : « Фткни фии сахра »у алсхраҳи алии қарни савр ,у алсўри алии алсрӣ . Ва мо таҳти алсрии лои иълмаҳи алои аллоҳи ъзу ҷл .

Ва злки алсўри фотиҳи Фоаҳи Фозои ҷаъли аллоҳи албҳори бҳрои воҳдои солати фии ҷўФи злки алсўр , Фозои вақъати фии ҷўФаҳи ибсти албҳор . Ва рӯй ани къбои сӣл , Фқили ?ла ва мо таҳти ҳзаҳи аларз ?

Қоли алмоء , қил ва мо таҳти алмоء ? қоли сахра , қили мо таҳти алсхраҳ ? қоли малик , қил ва мо таҳти алмалик ? қоли ҳути муъаллақи трФоаҳи болърш , қил ва мо таҳти алҳўт ? қоли алҳўоءу алзлмаҳу анқтъи алълм . Ва рӯй ани ибни аббоси қол : алорзўни алии алсўр ,у алсўри фии силсила ,у алслслаҳи фии изни алҳўт ,у алҳўти беди арраҳмони ъзу ҷл .

Қавлаи таъолӣ : «у إни тҷҳри болқўли Фإнаҳи иълми алсру أхФӣ » тақдирау ани тҷҳри болқўли лами икни ъндаҳи азҳари ммои тсраҳ . Маънӣ онаст ки агар ту сухани баланди гӯйӣ ё нарми гӯйии баланди гуфтани бнздики аллоҳи таъолии зоҳир тар нахоҳад буд аз он нарми гуфтан , ӯ худовандӣаст ки ниҳон донаду ниҳонтар аз ниҳон донад ФкиФи ошкороу қили маъноа «у إни тҷҳри болқўл » Флҳоҷтки илайҳ , Фомои аллоҳи ?фонаи лои иҳтоҷи илои алҷҳри лисмъ агар бҷҳри гӯйӣ шояд ки туро бидон ҳоҷатаст , аммо раби алъзаҳ ки сар ва ахФӣ донад чаҳ ҳоҷат дорад бҷҳри гуфтани ту то шунӯд .

Гуфтаанд ки сар онаст ки имрӯз дар худ пинҳони дорӣу ахФӣ онаст ки фардои пинҳон хоҳӣ дошт аз халқ . Ва гуфтаанд ки сар онаст ки банда дар нафас худ медонад ва пинҳон медорад ва ахФӣ онаст ки аллоҳи таъолӣ аз банда медонаду банда аз худ намедонад .

Ибн аббос гуфт : алсри мо асррти фии нФску ахФии мо лами икну ҳўи коӣн . Сари асрор бандагонаст ки аллоҳ медонад ва аз ваии ҳичиз аз он пӯшида на , ва ахФӣ онаст ки аз адам дар вуҷӯд наёмада ва аллоҳ медонад ки дар вуҷӯд хоҳад омад , ва донад ки кӣ ояд , ва чун ояд , ва раво бошад ки ахФии феъли мозӣ буд , яъне иълми асрори ибода . Ва ахФии сар нафса ани халқа . Асрори бандагон ҳама донаду сари худ худ донад бо каси бнгўиду касро бар он итилоъи надиҳад .

Қавлаи таъолӣ : « аллоҳи лои إлаҳи إлои ҳў » эй арраҳмони алзии феъли ҳзаҳи алошёء , ҳўи алои ?лаи алии алҳқиқаҳи лои истҳқи алолҳиаҳи ғайра . Рҳмн ки ин ҳама феъл ӯсту муҳаддисоту мкўноти намӯдор қудрат ӯст , худои бандагону маъбуди ҳамагон бҳқиқт ӯст ,у худоӣу хдокорӣ сарой ӯст . Қавла : « ?лаи алأсмоءи алҳснӣ » лони самоъҳо идли алии тавҳида , вуҷӯда ,у карама ,у кули асмоӣаҳи мадҳу сноءи лоиқи бзотаҳу сифотау лои истҳқи ани исмии баҳои ғайра . Номҳои аллоҳи таъолӣ ҳама некӯанд , поку бузургвору дуруст . Ҳамаи мадҳу сноء ӯ , ҳамаи сазои зоту сифот ӯ , далел бар тавҳиди вуҷӯду карам ӯ , ҳар ки онро ёд кунад ва бидон тавҳиду таъзими аллоҳ таъолӣ хоҳад дар биҳишт шавад инаст ки Мустафо ( с ) гуфт : « ани ллаҳи тсъаҳу тсъўни асмои ман аҳсоҳо дахли алҷнаҳ » .

Қавла : «у ҳилли أтоки ҳадиси Мӯсо » саёқи ин ояти таслият Мустафоасту таскини дили ваии бони ранҷу азӣ ки аз қавм худ медид , ва таънҳо ки аз мушрикон мешунид , раби алъзаҳ ӯро бдидну шунидани он макораи сабри миФрмоиду ваъдаи дараҷот ва каромот медиҳад , ва аз қиссау саргузашти Мӯсо ӯро хабар мекунад ки аз душманон чаҳ ранҷ буи раседу бъоқбт аз ҳақ чаҳ каромат дид , гуфт ҷли ҷалола : «у ҳилли أтоки ҳадиси Мӯсо » эй қади атики ҳадиси Мӯсоу қстаҳ .

« إзи раъй норо » ва ин он гуҳ буд ки Мӯсо ( ъ ) рӯзгори муздурии Шуайби тамомии даҳ соли басари барда буд ва аз Шуайби дастурии хоста буд то бнздики модар боз шаваду аёлро бо худ бабрад . Ва Шуайб ӯро дастурӣ дод ва аз мадин берун омад аёлу асбоб бо вай ва чанд сари гўспнд ки Шуайби вайро дода буд . Рӯй ниҳоданд бмсру Мӯсо ( ъ )ро кулоҳии нмдин бар сару азор кӣ пашмин бар тану нълинӣ аз пӯсти хари нопероста дар пойу Асо дар даст , ҳамеи рафтанд то расиданди бўодии тўӣ , онҷо ки тавраст . Шаби одинае пеш омад . Шабии торики саҳмгин , ҷаҳони ҳамаи торикии зулмати фурӯи гирифта , абру боду борону раъду барқу соъиқаи ҳама дар ҳам пайвастау Мӯсо ( ъ ) аз ҷодаи роҳи биФтодаҳу саргашта шуда ,у гиреҳгӣ дар гилаи афтодау гила пароканда карда . Дар он ҳоли аҳли Мӯсо дар нола омаду вақт зодан наздик гашта Мӯсоро тоқат бариседу ором аз дили ваии бармеад , аз ҷони хеш бФрёд омад музтар монад . Оташи занаи бардошти санг бар он зад ҳеҷ шарари оташи беруни надод , дарин миёна боз нигараст басӯии чап аз давр оташӣ дид . Инаст ки раб Алъоламин гуфт : « إзи раъй норо Фқоли лأҳлаҳ » эй ломрأтаҳу влдиаҳ . Мӯсо ( ъ ) бо зани хеш ва ду фарзанд ки бо вай буданд , ва мегӯйанд он шаб ӯро писарӣ омад . Мӯсо ( ъ ) чун оташ дид эшонро гуфт « амксўо » эй ақимўои мконкм , « إнӣ онаст норо » иқоли ллзии абсри алшии ءи ман баъӣди ммои искни илайҳи онсаҳ . « лаълии отикми минҳои бқбс » шуълаи ман алнори фии тарафи авд , « أўи أҷди алии алнори ҳудо » эй ҳодёи идлнии алии алтриқу алмоء . Мӯсои роҳ гум карда буду роҳи бсроби нмибрду сармои сахт буду оташи занаи оташи нмидод , чун аз давр оташ дид гуфт рӯм ва оташ биорам ё касеро байнам ки роҳ донаду ҷои оби шиносад ва моро роҳнмўнӣ кунад , ва аз онҷо ки Мӯсо буд то ботши мигўинди сесад фарсанг буд , Мӯсои бики турфаи алъайн онҷо расед . Инаст ки аллоҳ таъолӣ гуфт : « Флмои أтоҳо » чун расед онҷо дарахтӣ дид , мигўинди дарахти унноб буд , ва гуфтаанд дарахти сидра буд , дарахтии сабзу тозаи сар то пои он ботши афрӯхта ва ҳеҷ шохи он носӯхта , оташӣ буд брнги сипед ва бедӯд , ва ҳар шох ки оташ дар вай меафтод сабзу тоза тар мешуд . Мӯсо ( ъ ) дар он ҳоли тасбеҳ Фриштгон шуниду нурӣ азим дид , Мӯсо аз шигифтии он ҳоли танги дили бистоди пушти бдрхти бози ниҳоду чашми пар об кард . Ва он соъат Нидо омад ки : « ё Мӯсои إнии أнои рбк » крри алкноиаҳи лтҳқиқи алмърФаҳу тўкиди алдлолаҳ . Ва азолаҳи алшбҳаҳ , назираи қавлаи ллнбӣ ( с ) : « ва қул إнии أнои алнзири улмубин » .

Қроءти ?маккейу абӯи Амр , ании бФтҳ алифаст . Яъне навадӣ бонии анои рбк .

Ва мавзеи ании насб . Боқии ании бкср алиф хонанд бар азмори қавли навадӣ .

Фқил « ё Мӯсои إнии أнои рбк » ин ояти ҳуҷҷатии қотеъу далелӣ равшанаст бар мӯътазила ки бхлқ қуръон мегӯйанд , ва бар эшон ки сухани гуфтан бар худои таъолӣ раво намедоранд , эшонро гӯйанд , « навадӣ » ин Нидо аз кист ? агар гӯйанд аз Фриштаҳаст гўӣим .

« إнии أнои рбк » ки мегуяд , агар гӯйанд Фриштаҳ мегуяд куфр сариҳаст ки Фриштаҳи худоӣ Мӯсо нест , ва агар гуяд худо мегуяду ҷуз ӯ касро нарасад ки гуяд : « إнии أнои рбк » иқрор доданд ки аллоҳи таъолӣ мутакаллимаст ва гуё , сухани вай сифат вайаст номахлуқ . Бмўсӣ гуфт манам ки худованди туам « Фохлъ наалейк » наълин аз пой берун кун . Хилофаст миёни уламо ки аз баҳр чаҳ ӯро халъ наълин фармуданд ? ривоят кунанд аз Мустафо ( с ) ки гуфт : « контои ман ҷилд ҳмор мет ғайри мдбўғ » .

Рӯй ани ибни масъӯди қол : қол алнабӣ ( с ) : «у кулами аллоҳи Мӯсоу канти алайҳи ҷбаҳи суфу ксоءи суфу сроўили суфу ъамомаи суфу нълоаҳи ҷилди ҳмори ғайри зкӣ » .

ӯро фармуданд ки наълин аз пой берун кун ки аз пӯсти хар буд ноперостау нопок . Чун ин фармон буи расед наълин аз пой берун кард вопаси водии афканд . Ҳасану ъкрмаҳ ва муҷоҳид гуфтанд ки : наълин аз пӯсти гов буд пок аммо ӯро бхлъ он фармуданд ташрифи замини муқаддасаро , яъне ки баракати замини муқаддасаи бпоӣ ту расад . Ва гуфтаанд тиҳӣ кардани пой аз наълин нишон тавозуъасту хушўъу тأдиб . Мӯсоро фармуданд то адаб гирад ва дар тавозуъу хушўъи биафзояд ,у одат салаф бӯда дар таъзими хонаи каъба ки пои бараҳна дар хона каъба шудандӣ . Қоли ибни алзбир : ҳаҷи ҳозои албити сабъи моӣаҳи алифи ман банӣ Исроил , изъўни нъолҳми болтнъими идхлўни ҳФоаҳи тъзимои ллкъбаҳ . Ва Фқил Фохлъ наалейк . эй Фрғи қлбки ани шуғли алоҳлу алўлд . Рӯй Ашъаси бен исҳоқи ани ҷаъфари қол : тркҳми арбаъӣни санаи фии алмкони алзии навадӣ фӣа ,у мзии ломри аллоҳ ҳатто қзии мо амр ба .

Қавла : « إнки болўоди алмуқаддас » эй алмтҳри лкломи аллоҳи ъзу ҷл . Ва қили алмуқаддас эй алмборк , тўии қрأи аҳли алкўФаҳу ибни омири болтнўин . Ва қрأи алохрўн , тўии бғири тнўин , фавҷаи алтнўини анаи исми мунсарифи алии вазни феъл , мисли срду ҳтм . Саммӣ ба алўодӣу ҳўи музаккар , Фикўни мнсрФои лхлўаҳи ммои имнъи алсрФ , ва ман лами инўнаҳи тарки сарфаи ман ҷиҳатин . Аҳдиҳмои ани икўни мъдўлои ани тоў , Фисир мисли умри алмъдўли ани омири Флои инсрФу ассонӣаи анаи исми ллбқъаҳ ӯ аларз , Фҳии мؤнсаҳи фии алмънии Фмнъи алсрФи лоҷтмоъи алтأнису алтъриФи фӣа . Ва қили тўии масдар мисли ҳудо ,у алмънии навадӣ тўӣ ӯ қудси тўӣ , эй мртини муштақи ман алтӣ , эй тўити алайҳи албркаҳу алтқдису алндоءи тёи баъди тай .

Қавла : «у أнои ахтртк » эй астФитки ллнбўаҳ . Ва қрأи Ҳамзау анои бФтҳи алолФу ташдиди алнўн . Ахтрнок , болнўну алолФи алии лафзи алҷмъ , дуни маъноаи ллъзмаҳ , лонаи ман хитоби алмулук . Ва қавла : « أно » атфи алии қавла : « إнии أнои рбк » ,у алкули ман салаи навадӣ ,у алмънии навадӣ бонии анои рбку бонои ахтрнок .

Қавла : « Фостмъи лмои иўҳӣ » эй астмъи лмои иўҳии алики манӣ « إннии أнои аллоҳи лои إлаҳи إлои أнои Фоъбднӣ » эй вҳднӣу атънӣу лои тааббуд ғайриӣ , «у أқми алслоаҳи лзкрӣ » . ӣнҷои се қавл гуфтаанд : яке онаст ки намози бпои дори лтзкрнии фӣҳо . То маро ёд кунӣ дар он ки шарифтар зикрӣ онаст ки дар намоз буд . Қавли дигари ақми алслоаҳи тлбои лзкрӣ ҳатто азкрк . Намози бпои дори талаби зикри маро , ки ҳар ки маро ёд кунад ман ӯро ёд кунам , ҳам чунон ки гуфт : « Фозкрўнии أзкркм » . Қавли сеюм ақми алслоаҳи маттии зикрати ани алейк салоа ,у алмънии лтзкирии аёки баҳо . Мегуяд ҳар гуҳ ки фаромӯш шавад бар ту намоз чун ёд ояд намоз кун дар ҳангом , ё пас ҳангом , ки он ман биёад ту додам ва манеҳ

Қавл алнабӣ ( с ) : « ман насӣ салоа ӯ номи анҳо Флислҳои азои зикрҳо , ани аллоҳи ъзу ҷли иқўл «у أқми алслоаҳи лзкрӣ » .

Ва рӯй ман номи ани салоа ӯ нсиҳои Флислҳои азои зикрҳо ?фони злки вақтҳо , лои вақти лҳои алои злку телаи қавла : «у أқми алслоаҳи лзкрӣ » .

Ва рӯй ман насӣ салоаи Флислҳои азои зикрҳо лои куффораи лҳои алои зок .

Ва фии рўоиаҳи абии қтодаҳи қол : « хтбнои расӯли аллоҳ ( с ) : Фзкри қиссаи нўмҳми ани алслоаҳи Фқоли расӯли аллоҳ : мо алзии тҳмсўни дунӣ ? қлнои тФритнои ани алслоаҳ . Қол аммо лаками фии усваи анаи лӣси фии алнўми тафрит ,у локини алтФрити алии ман лами исли салоа ҳатто иҷии ءи вақти салоаи ахрӣ , Фмни феъли злки Флислҳои ҳайни интбаҳи Фозои кони Улуғад Флислҳо ъанд вақтҳо » .

Гуфтаанд ин хитоб бо Мустафо ( с )аст то онҷо ки гуфт : « Фтрдӣ » , он гуҳи бқсаҳи Мӯсо боз мешавад .

Қавла : « إни алсоъаҳи отӣа » эй алқёмаҳи коӣнаҳи лои маҳола , « أкоди أхФиҳо » аред ани астарҳо ани ҷамеъи анноси Флои атлъи алайҳои аҳдои бали тأтиҳми алӣ ғарра манеҳам кқўлаҳ : « лои тأтикми إлои бғтаҳ » бали тأтиҳми бғтаҳи Фибҳтҳм . Мегуяд рстхизо маданӣ аст мехоҳам ки кӣ он вақт аз халқ бапушам тҳўилу таъзими онро , то ояд боишон ногоҳ , ривоят кардаанд аз ибни аббос ки гуфт дар тафсири ин оят : акоди астарҳо ани нафасии ФкиФи иълмҳои махлуқ . Ин сухан бар махраҷи сухани араб берун омад ва бар одати эшону маболиғат дар китмону ҷади намӯдан дар он .

Ва қили أхФиҳо эй азҳарҳоу ҳўи ман алоздод , комаи ани алосрори иҷии ءи бмънии алозҳори фии қавла : «у أсрўои алндомаҳи лмои рأўои алъзоб » эй азҳрўҳо ,у яҳтамили ани икўни ахФиҳои бмънии азалати алхФои анҳо , комаи иқоли ашкитаҳ : эй азалати шкўоаҳ , бойени қавли акод , зиёдатаст ҳам чунон ки гуфт : « қул ъсии أни икўни қрибо » эй ҳўи қарибу ъсии зиёда .

« лтҷзии кули нафас » таъаллуқ бохафо дорад , ҳар ки ахФоءи бмънӣ изҳор ниҳанд . Ва маънӣ онаст ки растхез омаданӣ ва бӯданӣаст , онро буқати хеш изҳор кунам то ҳар каси бҷзоءи кирдор хеш расаду сазоӣ хеш бинад , ва раво бошад ки лтҷзии таъаллуқ ботён дорад яъне « إни алсоъаҳи отӣа . . . Лтҷзӣ » , ва муҳтамиласт ки таъаллуқ « б أқми алслоаҳи лзкрӣ » дорад , эй ақми алслоаҳи лзкрии лтҷзии кули нафаси алии мо амалати ман хайр ӯ шар .

« Флои исднки анҳо » алсди истъмли фии алсрФи ани алхир , тқўли сада ани алхиру лои тқўли сада ани алшр ,у алмънии лои имнъки ани алоямони болқёмаҳу алтأҳби лҳоу ани иқомаи алслоаҳ , « ман лои иؤмни баҳоу атбъи ҳавоа » алҳўии истъмли фии алмъосӣу ҳақиқатаи майли алнФси илои алшии ءи ллшҳўаҳ . « Фтрдӣ » эй Фтҳлки фии алқёмаҳу тъзби болнор . Қили улхитоби ллнбӣ ( с )у алмрод ба уммата .

Қавла : « ва мо тлки биминк ё Мӯсо » истифҳомаст бмънии танбеҳу тақрир , раби алъзаҳи хост ки бар вай муқарар кунад боқарори вай ки ончӣ дар даст дорад Асост , то чун мор гардад натарсад , ва низ хост ки ӯро боқарори худ фаро гирад ва бар ваии ҳуҷҷати орад ки он Асост то чун мор гардад инкор накунад , ки ҳамеша чӯб буду даъвӣ натавонад кард ки ҳамеша мор буд , ва гуфтаанд муроди бойен хитоб онаст ки то Мӯсоро густох гирданд ва бо каломи ҳақ инс гирад ва аз ҳайбат дидани аҷоиб мадҳуш нагардаду қӯт дил дорад баҳр чаҳ ӯро фармоед , « ва мо тлк » аз баҳр он гуфт ки Асо мؤнсасту ишораи бонст , ва « биминк » аз баҳр он гуфт ки Асо дар даст рост дошт , ва муҳтамиласт ки дар дасти чапи чизе дигар дошт то ҷавоб бар вай млтбс нашавад .

« қоли ҳаии Асоӣ » гуфтаанд ки Асои Мӯсои бболои даҳ газ буд сари он ду шоху зери он синон ,у номи он ълиқу қили нбъаҳ аз чӯби бодом , ва гуфтаанд аз мавриди биҳишт буд . Ва ани Муҳамади бен Қайси қол : аътии одами ман алҷнаҳи ёқӯтау Асои Мӯсоу шиӣои ман заръ : Фомои алёқўтаҳи Фҳии алркни канти Байзои Фосўд манедӣ алхтоӣин , ва аммо алъсо , Фъсои Мӯсои таносухҳо алқрўн , ва аммо алзръи Фмои аътии бнўи одам . Қавла : « أтўкؤои алайҳо » эй аътмди алайҳои азои аъиит ,у злки ани алръоءи истриҳўни алии ъсиҳми болоткоء , «у أҳши баҳо » эй азрби баҳои алоғсони алўрқ , « алии ғнмӣ » алғнм ъанд алъараби лъдди ман алзони лои инқси ман моӣаҳи Фсоъдои қавла . «у лии фӣҳо морби أхрӣ » алморби алҳавоъиҷи воҳдтҳои морбаҳу мأрбаҳу алорбу алорбаҳи аизои алҳоҷаҳ . Ва арби алонсони узва , ҷумъаи аробу сҳ

Фии алҳдис : « амрати ани асҷди алии сабъаи ороб » .

Ва алои риби лаҳви алъоқли алзии иқўми лҳўоӣҷаҳ ,у анмои қоли ахрии лони алморби ҷимоъа ва аслҳо ахр , Фоҷроҳои алии алўҳдаҳи колҳснии лони оёти алсўраҳи алии алёء . Гуфтаанд ки Мӯсо бақадр савол ҷавоб дод , чун хитоб омад ки : « ва мо тлки биминк ё Мӯсо » Мӯсо ҷавоб дод ки Асо , дигари бор хитоб омад ки : лмни ҳай , ин Асо он кист ? Мӯсо гуфт : « Асоӣ » Асои ман . Хитоб омад . Ва мо тасаннӯъи баҳо . Чакании бойени Асо ? Мӯсо гуфт : « أтўкؤои алайҳо » ва он манофе бар шимурд , ва гуфтаанд хитоби ҳам он буд ки : « мо тлки биминк » аммо Мӯсо дар ҷавоби биФзўд ки мехост то манофеи он бар шимурду шукри неъмати ҳақи бгзорд . Рӯй ани ибни аббоси қол : кони Мӯсо ( ъ ) иҳмли алии Асоаи зодау саққоау тмошиаҳу тҳдсаҳу кони изрби баҳои аларзи Фихрҷи мо иأкли явмау иркзҳои Фихрҷи алмоء , Фозои рафъҳо зҳби алмоءу азои зуҳри ?лаи адуи ҳорбту нозлти анҳу . Ва азои ?ераади алостқоءи ман албӣри адлоҳои Фконти алии тӯли албӣр ,у сорти шъбтоҳои колдлў ҳатто истқӣ ,у кони изҳри алии шъбтиҳои колшмъи боллили изии ءи ?лау иҳтдӣ ба ,у азои аштҳии самараи ман алсмор , ркрҳои Фтғснти ғсни тлки алшҷраҳу аўрқти варақҳоу асмрти самарҳо , гуфтаанд ин ҳамаи манофе ки ибни аббос бар шимурдааст пас аз савол « ва мо тлки биминк » дар Асо пайдо шуд зеро ки он ҳама муъҷизаасту Мӯсоро пеш аз он шаб муъҷиза набӯд .

« қоли أлқҳо » қоли алрби алқи алъсо « ё Мӯсо » Фأлқоҳои ман яда . « Фإзои ҳаии ҳиаҳи тсъӣ » тмшии мсръаҳи алии батнҳо . Чун Мӯсои Асо аз даст бияфканад Марии зарди гашти онро урф буд чун урфи асб , аз аввал ки пайдои гашти ҷон буд борӣку кучаки пас ҳамеи афзуд то събони гашт , Марии бузурги саъб , чунон ки бдрхтӣ расед он дарахт бихӯрад ,у хоидани дарахт ва дандонҳо ки бар ҳам мезад Мӯсо пар хон он мешунид , ва гуфтаанд пораи пора кӯҳ мекунад ва фурӯ мебарад . Иқоли алҷони аввали ҳолаи алҳиаҳ ,у ҳаии алсғираҳи минҳо ,у алсъбони охири ҳолҳоу ҳаии аъзами мо ткўн ,у алҳиаҳи ллҷнси иъми алкул . Ва қили канти фии азми алсъбону сръаҳи алҷон . Мӯсо чун мор дид ки наҳиф мебарад битарседу бармеад , ҷое дигар гуфт : « вале мдброу лами иъқб » баргашту пушти баргардонеди гурезон , боз наомаду боз пас нанагирист , то хитоб омад аз ҳақи ҷли ҷалола ки эй Мӯсои биҷои худ бози ой , боз омад . Вайро гуфт : « хзҳоу лои тхФи снъидҳои сиратҳо алأўлӣ » тақдираи снъидҳои илои сиратҳо , ФҳзФи алҷори أии снрдҳои илои хилқатҳо ва ҳайатҳо комаи канти Асо , Фмди Мӯсои ядаи илои қрниҳои Фъодои шъбтину сорти Асо . Ва гуфтаанд ки Мӯсои пашминаи пӯшида буд чун хитоб омад ки : « хзҳоу лои тхФ » . Дасти бостини мдръаҳи фарои барад то бар гирад , хитоб омад ки Мӯсо агар аз ин мори газандӣ бтў хоҳад расед , остини бача кор ояд туро ва чаҳ дафъ кунад ? Мӯсо гуфт худовандо марои бойени мгир ки марои заъифи офарӣдае ва ончӣ мекунам аз заъф ва аҷз мекунам , пас Мӯсои дасти бараҳна дар даҳани ваии фурӯи барад чун даст вай барисед Асои гашту дасти худ дар миёни ду шох Асо дид , пас хитоб омад ки ё Мӯсои адн , Флми изли идинаҳ ҳатто шуд зуҳраи бҷзъи алшҷраҳи Фостқру зҳбти анҳу алръдаҳу ҷамъи идиаҳи фии алъсоу хзъи брأсаҳу ънқаҳ .

Қавла : «у азмми ядаки إлии ҷноҳк » ҷиноҳи алонсони мо байни алмрФқу алإбт .

« тхрҷи бизоءи ман ғайри сӯъ » яъне тхрҷу лҳои нуру шуъоъи кшъоъи алшмси ман ғайри маразу лои брс , « ояи أхрӣ » яъне ҳзаҳи ояи ахрии лнбўтки сӯии ояи алъсо . Ва интисобҳо алии улҳол .

Қавла : « лнрики ман оётнои алкбрӣ » ман алмъҷзоти алъзоми алтии нътикҳо .

Ва қили тақдира « лнроки алкбрии ман оётно » ва ҳай ?илед албизоء ,у лиҳозои қол : ибни аббоси канти яди Мӯсои Акбари оёта .

Қавла : « азҳби إлии фиръавн » эй азҳби бҳотини алоитини фии улҳоли илайҳу адъаҳи илои ибодатӣу ваҳдониятӣу илои иқомаи алслоаҳ . Лзкрӣ , « إнаҳи тғӣ » эй ъсӣу ълоу такаббуру ҷоўзи алҳди фии алшрку алмъсиаҳ . Қоли ибни аббос : лами ирҷъи Мӯсои илои аҳлаи алои баъди ҳавл ,у алқбти тсмии алтоғии фиръавну исмаи алўлиди бен алрёни алқбтӣ .

Ва қили алўлиди бен мсъбу қили кони фиръавни ман истахру ани ъалқамаи бен мрсди қол : баъси аллоҳи Мӯсои илои фиръавн , Флмо вале Мӯсои нодоаҳ ё Мӯсо аммо ани фиръавни лни иؤмн , қоли Мӯсо ё раби ФФими трслнии илайҳ ,у қади илмати анаи лни иؤмн , Фбъси аллоҳи илайҳи бсмониаҳи амлок , Фқолўо ё Мӯсои амзи лмои амрат ба , Фқди аънии илми ҳозои алқрўни ҳни қблкм .