Қавла : «у лақади отинои إброҳими рушдаи ман қабл » ҳасан гуфт рушд ӣнҷо набувватаст , ва ман қабл яъне ман қабл Мӯсоу ҳорӯн . Маънӣ онаст ки иброҳӣмро набуввати додеми пеш аз Мӯсоу ҳорӯн , ва гуфтаанд рушд тавфиқ хайрасту рости роҳии бшнохтн ,у салоҳи дайни худ бдонстн , ва ман қабл яъне фии сғраҳ қабл алблўғ . намегуяд ӯро тавфиқи додем то рост роҳӣ ёфт ва баӣ кор хеш бидонаст аз кӯдакии пеш аз булӯғ , он гуҳ ки аз сурб берун омад ва гуфт : « إнии ваҷҳати ваҷҳе » алоиаҳ . . . Ҳам чунон ки яҳёи закариёро гуфт : «у отиноаҳи алҳкми сбё »у қили маъноаи кутубати ?лаи алсъодаҳи ман қабл ани халқ .

«у кно ба оламин » анаи аҳли ллҳдоиаҳу алнбўаҳу ҳўи назири қавла : «у лақади ахтрноҳми алии илми алии Алъоламин »у қавла : « аллоҳи أълми ҳайси иҷъли рисолата » .

« إзи қоли лأбиаҳ » маъноаи отинои иброҳӣми рушдаи ази қоли лобӣа , «у қавмаи мо ҳзаҳи алтмосили алтии أнтми лҳои ъокФўн » иқоли исми абӣаи озру қили озрӣ ,у зикри алнсобўни ани ?лаи асмои охиру ҳўи алторхи бен нохури бен арғўи бен Фолғи бен арФхшди бен соми бен Нӯҳ .

Ва алтмосили ҷамъи тимсолу ҳўи шайъи ءи иъмли мшбҳои бғираҳи фии алшкл . Ва алъкўФи атолаи алоқомаҳ ,у иқоли канти тамосили алии сувари алсбоъу алтиўру алонсон ,у қили алии сувари ҳёкли алкўокби иъбдўни аллоҳи бўсотаҳи алъбодаҳи ллкўокб , сами аътқдўои анҳо фии анфусҳо ?алаа .

« қолўои вҷдно » аслоФно , « обидин » . Лҳои Фоқтдинои баҳам . Ин ишоратаст бъҷзи эшон аз иқомати байнату изҳори ҳуҷҷат бар ибодат батон , чун аз ҳуҷҷат ва байнат дармонданд даст дар тақлид заданд , дар зимни ояти зми тақлид ва аҳл тақлидаст .

« қоли лақади кантами أнтму обоؤкми фии залоли мубин » ҳозои куни улҳол . эй антму аслоФкми фии хсори байни бъбодткми Аёҳо .

« қолўои أи ҷӣтнои болҳқи أми أнти ман аллоъбин » эй أи бҷди мнки ҳозо алкломам тлъби бҳзои алмқол .

« қоли бали рбкми раби алсмоўоту алأрзи алзии Фтрҳн » эй лсти блоъбу анмои рбкму холқкми алзии иҷби алайкуми ибодатаи ҳўи раби алсмоўоту аларз ,у Фотрҳмоу яҳтамили ани алзмири фии Фтрҳни иъўди илои алтмосил . «у أнои алии злкми ман алшоҳдин » бона рбкм , тақдирау анои шоҳиди алии злкми ман алшоҳдин «у толлаҳи лأкидни أсномкм » аслау аллоҳи Фқлбти алўоўи тоء ,у лои тслҳи алтоءи фии алқсми алои фии исми аллоҳ , тқўли толлаҳу лои тқўл то арраҳмон ,у тқўлу ҳақи аллоҳи лأФълни кзоу лои иҷўзи тҳқи аллоҳи лأФълн . « лأкидни أсномкми баъди أни тўлўои мудаббирин » эй локсрнҳои баъди зҳобкми анҳо илои иди лакам ,у самоаи кидои лонаи макри бзлки ъобдиҳо .

Муфассирон гуфтанд эшонро идӣ буд ки ҳар соли як бори аҳли шаҳр дар маҷмаъии берун аз шаҳр ҳозир мешуданд чун аз онҷои бози гаштандӣ дар бтхонаҳи рафтандӣ ва батонро суҷуд кардандӣ , он гуҳи бахонаи хеши бози гаштандӣ , он рӯз ки мерафтанд озр гуфт иброҳӣмро ки агар рағбат кунӣ дарин иди мо магари турои дайни моу кору бори мо хуш ояд , иброҳӣм бо эшон берун рафт дар роҳи хештанро бияфканад ва гуфт ман беморам ва аз дард пой менолид , эшон ки сарон ва сарварон буданд ҳама дар гузаштанд , бохр ки заъифону камӣнон бар гузаштанд аз пай эшон бирафт , ва гуфт : « толлаҳи лأкидни أсномкм » бхдоӣ ки дар бтхонаҳи шумо рӯм ва батонро башиканам , заъифону вопаси мондагони мардумони он сухан аз вай бишуниданд , ва гуфтаанд ки як мард бишунид ва бар дигарон ошкор кард пас чун эшон баъӣди хеши рафтанд , иброҳӣм аз онҷои бози гашт ва дар бтхонаҳ рафт , бҳўиии азим буд , дар он бҳўи ҳафтод ва ду санам бар афрошта буданд . Баъзе заррини баъзе симин , баъзе аз оҳан , баъзе аз шабаҳу арзиз , ва баъзе аз чӯбу санг ,у баробари бҳўи санамии азим афрошта буданд мҳинаҳи эшон , санамии заррини бҷўоҳр мурассаъ карда , ва дар ду чашми ваии ду ёқӯти равшани нишонда , ва дар пеши он батон таомҳои алвони ниҳода , яъне то он батон дар он таомҳо баракат афзойанду мушрикон чун аз иди гоҳ боз оянд бихӯранд , иброҳӣм чун он дид бар тариқи астҳзоء батонро гуфт : أи лои тأклўн . намехуред азин таомҳо ки пеши шумо ниҳодаанд ? батон ҷавоби нмидоднд аз он ки ҷамод буданд . Иброҳӣм гуфт ҳам бар тариқи астҳзоء : мо лаками лои тнтқўн . Чаҳ бӯдааст шуморо ки сухан наме гўӣиду маро ҷавоб намедиҳед ? он гуҳи табари дрнҳоду ҳамаро хирад кард , чунон ки раб алъзаҳ гуфт : « Фҷълҳми ҷзозо » эшонро реза реза кард , ҷзози бксри ҷими қроءт ксоиӣаст яъне ксро ва қатъан , ҷамъи ҷзиз ,у ҳўи алҳшим мисли хафифу хФоФ ,у сақилу сқолу тавилу тўол . Боқии қроءи ҷзозои бзм ҷим хонанд , мисли алҳтому алрқоту маъноаи алмҷзўз , эй алмқтўъ . « إлои кбирои ?лаам » эй ллкФор ,у қили ллосном , ?фонаи лами яксара . Ҳамаро бишикаст ва бар он накол кард , магари он бути мҳинаҳи эшон ки дар ҷуссау сӯрати мҳинаҳ буд , аз рӯй таъзиму ибодати эшон ки он мҳинаҳро нишкасту табар бар дасти ваии баст ,у бқўли баъзе аз гардани вай дар овехт , « лълҳми إлиаҳи ирҷъўн » яъне лълҳми азои роўои мо босномҳми ман алъҷзу алҳўи ани ирҷъўни илои иброҳӣми болоқрори ?лау болтўбаҳ . Ва қили ирҷъўни илои аллоҳи болоямону алоқрори бўҳдонитаҳ .

Пас он қавм чун аз иди хеши бози гаштанд ва дар бтхонаҳ шуданд ва батонро бидон сифат диданд гуфтанд : « ман феъли ҳозои болҳтнои إнаҳи лмни алзолмин » эй лмни алмҷрмин . Ки кард ин накол бар худоёни мо зулм кард бар эшон ки биҷои ибодати эшон мазаллати ниҳод , он қавм ки аз иброҳӣм шунида буданд ки гуфт : « толлаҳи лأкидни أсномкм » . Гуфтанд : « смънои Фтии изкрҳм » эй иъибҳму исбҳм , « иқоли ?лаи إброҳим » он ҷавонӣ ҳаст ки ӯро иброҳӣм гӯйанд , ва мо мешунидем аз вай ки айби худоён мо мекард ва эшонро носазо мегуфт , занн мебарем ки ин феъл ӯст .

Ин хабар бо намруд ҷаббор афтоду ашрофи қавм вай гуфтанд : « Фأтўо ба алии أъини аннос » эй ҷиӣўо ба зоҳиран бмрӣии ман аннос . « лълҳми ишҳдўн » алайҳи бФълаҳу қавла , Фикўни ҳаҷаи алайҳ , крҳўои ани иأхзўаҳи бғири байна , хостанд ки ӯро чун гиранд уқубат кунанд бҳҷт ва байнат кунанд . Ин маъниро гуфтанд : « Фأтўо ба алии أъини анноси лълҳми ишҳдўн » ва гуфтаанд маънӣ онаст ки ӯро бар дидори қавм уқубат кунед , то дигарон ибрат гиранд ва чунин кор накунанд .

Иброҳӣмро ҳозир карданд ва ӯро гуфтанд : « أи أнти феълати ҳозои болҳтно ё إброҳим » ин ту кардӣ бхдоёни мо эй иброҳӣм ? иброҳӣм ҷавоб дод ва гуфт : « бал » яъне на ман кардам , « фаълаи кбирҳми ҳозо » ғазаби ман ани тъбдўои маъааи ҳзаҳи алсғор ,у ҳўи Акбари минҳои Фксрҳо , он бузургу мҳинаҳ эшон кард , ки хашм омад вайро бон ки ин кҳинонро бо вай парастиданад . « Фсӣлўҳми إни конўои интқўн » бипурсед ӣнонро агар сухан гӯйанд то ҷавоб диҳанд ки ин феъл боишон ки кард ,у мақсӯди иброҳӣми он буд то аҷзу хорӣу нотавонӣ батон боишон намояд ,у ҳуҷҷат бар эшон дуруст шавад ки батон сазоӣ ибодат нестанд , аз он ҷиҳат ки сухани нгўинд ва ҷавоб ндиҳанд . Ва ин далелӣ равшанаст ки раби Алъоламин ҷл ҷалола гуёсту нутқ бар вай равост сухан гуяд ва аз вай сухан шунаванд ва ӯ ҷли ҷалола аз дигарон сухани шунӯд ва ҷавоб диҳад , ва дар қуръони айб батон кард ки нашунаванд ва ҷавоб ндиҳанд гуфт : « إни тдъўҳми лои исмъўои дъоءкму луи смъўои мо астҷобўои лакам » қоли алқтибӣ : тақдираи бали фаълаи кбирҳми ҳозои ани конўои интқўни Фсӣлўҳм . Ҷаъли изофаи алФъли илайҳи мшрўтои бнтқҳм ,у лами иқъи алшрти Флми иқъи алҷзоء . Ва қоли фии зимнаи анои феълати злк . Маънии сухан қтибӣ онаст ки иброҳӣми азоФти феъл ки бо санам кард бшрт нутқ кард , яъне ки агар санами қудрати нутқро доштӣ қудрати феъл низ доштӣ ва ин феъл вай карда будӣ , акнӯн маълумаст ки ваии қудрат нутқ надорад ва чун қудрат нутқ надорад қудрати феъл ҳам надорад ,у мақсӯди иброҳӣми он буд то аҷз батон боишон намояд ва дар зимни ин сухан онаст ки ин феъл ман кардам ва ин маъниро ксоиӣ вақф кунад « бали фаъла » . Яъне фаъла , ва ин таъвил агар чаҳ некӯаст баъзе уламо дайн написандидаанд ва гуфтаанд ин таъвил бар хилофи қавли расӯл ( ъ )аст ки расӯл бар иброҳӣм тақдир кард ки се ҷой сухан гуфт бар хилофи ростӣ ,у злк

Мо рӯй абӯи ҳрираҳи ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : « лами икзби иброҳӣми алои слоси кизботи фии зоти аллоҳи қавла : « إнии сқим »у қавла : « бали фаълаи кбирҳм »у қавла . Лсораҳ : « ҳзаҳи ахтӣ » .

Ҳар чанд ки аҳл таъвил гуфтанд « إнии сқим » эй сосқм , яъне ъанд аламут ,у қили ании сқим эй мғтми бзлолткму қавлаи лсораҳ « ҳзаҳ , ахтӣ » яъне фии аддӣн , ин таъвил гуфтаанд локини он некӯтар ки онро кизб донанд чунон ки расӯл тақдир кард бар вай , ва беш аз он нест ки ин злтӣаст аз сғоир ,у раби Алъоламин дар қуръони ҷойҳо зулоти сғоир бо анбёء азоФт карда , ва раво бошад ки раби алъзаҳи иброҳӣмро дар он кизб рухсат дод қасди салоҳроу иқомати ҳуҷҷатро бар мушрикони ҳам чунон ки Юсуфро рухсат дод дар ончӣ бо бародарон гуфт : « إнкми лсорқўну лами икўнўои срқўо .

Қавла : « Фрҷъўои إлии أнФсҳм » эй ФтФкрўои фии қлўбҳм ,у рҷъўои илои ъқўлҳм « Фқолўо » мо туроаи алои комаи қол . « إнкми أнтми алзолмўн » бъбодткми ман лои итклм ,у қили антми алзолмўни лоброҳими фии сؤолкм Аёа ,у ҳзаҳи олҳткми алтии феъли баҳои мо феъли ҳозираи Фсӣлўҳо .

« сами нксўои алии рؤсҳм » қоли аҳли алтФсири аҷрии аллоҳ алҳақ алии лсонҳми фии алқўли алаввали сами адрктҳми алшқоўаҳи Фҳўи маънии қавла : « нксўои алии рؤсҳм » . эй сами рдўои илои алкФри баъди ани ақрўои алии анФсҳми болзлм . Иқол накас алмризи азои рҷъи илои ҳолатаи алаввалӣ , раби алъзаҳ бар забони эшон сухании рост бар савоб ронад ,у гуноҳи сӯй хеш ниҳоданд , аммо шақовати азалӣ дар расед , ва эшонро бо куфри хеши барад , инаст ки аллоҳ таъолӣ гуфт : « сами нксўои алии рؤсҳм » эй рдўои илои ғиҳму арксўои фӣаи Фркбўои рؤсҳм , « лақади илмат » ӣнҷои қавл мзмраст , яъне Фқолўои лақади илмат , « мо ҳؤлоءи интқўн » ФкиФи тأмрнои бсؤолҳм .

Он гуҳи ҳуҷҷат бар эшон мутаваҷҷеҳи гашт иброҳӣм гуфт : « أи Фтъбдўни ман дуни аллоҳи мо лои инФъкми шиӣоу лои изркми أФи лакам » тбои лакаму нтно «у лмои тъбдўни ман дуни аллоҳ » аҳҷори лои сунъи лҳо ,у лои нутқу лои баён , « أи Флои тъқлўн » аи Флои тстҳиўни ман ибодаи ман кони бҳзаҳи алсФаҳ ?

Флмои лзмтҳми алҳҷаҳу ъҷзўои ани алҷўоб . « қолўои ҳрқўаҳу ансрўои олҳткм » боҳалоки ман иъибҳо . « إни кантами фоилин » умарои фии аҳлокаҳ . Ривоят карданд аз ибни умр ки гуфт он кас ки эшонро иршод кард бтҳриқи иброҳӣми мардӣ буд аз аъроби Форс азин кардон дашт нишин , номи ваии ҳизн ,у қили ҳиўн . Раби алъзаҳ ӯро базмин фурӯи барад , ҳануз меравад то қиёмат , пас намруд ҷаббор гуфт то ҳзираҳ Эй сохтанд гирди он девор бар овараданд тӯли он шаст газ ,у злки қавлаи таъолӣ : « қолўои абнўои ?лаи бнёно , Фأлқўаҳи фии алҷҳим » ва гуфт то ҳар касе аз ҳар ҷониб ҳема кашиданд ҳам шариф ва ҳам вазеъи як моҳ , ва гуфтаанд чиҳил рӯз , ва гуфтаанд як сол , ва онро бузург тоъатӣ медонистанд , то он ҳад ки зан бемор мегуфт : лӣни Авфӣати лأҷмъни алҳтби лоброҳим . Баъд аз як сол ки ҳема ҷамъ карданд оташ дар он заданд , оташии азим бар афрӯхтанду иброҳӣмро дасту пои бастанду ғул бар гардани ниҳода дар манҷаниқ ниҳоданд то ботш афкананд , ривоят кунанд ки он соъати Фриштгони осмони овоз бар овараданд ва ҳар чаҳ дар заминаст берун аз сиқлин , ва гуфтанд : рбнои лӣси фии арзки аҳади иъбдки ғайри иброҳӣми иҳрқи Фики Фозни лнои фии нусрата , Фқоли аллоҳи таъолии анаи халилии лӣси лии халили ғайрау анои илоҳа , лӣси ?лаи илоҳ ғайриӣ . ?фони астғоси бкми Фоғисўаҳу ани астнсркми Фонсрўаҳ ,у ани лами идъ ғайриӣ ,у лами истнсри сўоӣу лами истғси ало бе Фхлўои байнау бинӣ .

Ва рӯй ани хозини алмоءи атоаҳи Фқол ё иброҳӣми ани ардти ахмдти алнори ?фони хзоӣни алмёҳу аломтори бедӣ ,у атоаҳи хозини алрёҳи Фқоли ани шӣти тайрати алнори фии алҳўоءи ?фони хзоӣни алрёҳи бедӣ , Фқоли иброҳӣми лои ҳоҷа беаликм .

Сами рафъи раъсаи илои алсмоءи Фқол : илоҳии анати алвоҳади фии алсмоءу анои алвоҳади фии аларзи лӣси фии аларзи аҳади иъбдк ғайриӣ , ҳасбии аллоҳу нъми алўкил . ё аҳад ё самади бки астъину бки астғис ва алейк атўкли лои илоҳи алои анати сбҳонки раби Алъоламин лаки алҳмду лаки алмалик , лои шарики лак .

Пас чун ӯро биФкнднди Ҷабраил ӯро пеш омад ва гуфт ё иброҳӣми أи лаки алҳоҷаҳ ? Фқол аммо алики Фло . Қоли Ҷабраили Фсӣли рбки Фқол , ҳасбии ман саволии илмаи баҳолӣ , Фқоли аллоҳи ъзу ҷл : « ё нори кунии брдоу сломо » эй кунии зоти бараду салома , « алии إброҳим » лои икўни фӣҳо баради музиру лои ҳури мўз , қоли ибни аббос : луи лами иқли сломои ламоти иброҳӣми ман барадҳо , ва ман алмърўФи фии алосори анаи лами тбқи иўмӣзи нори фии аларзи алои тФӣти Флми интФъи фии злки алиўми бнори фии Алъолами заннати анҳо тғнӣу луи лами иқли алии иброҳӣми бақиятаи зоти барад абадан . Ва қоли алҳсн : қавла : «у сломо » ҳўи таслими ман аллоҳи ъзу ҷли алии иброҳӣм . Ва алмънии силами аллоҳи сломои алии иброҳӣми кқўлаҳи таъолӣ : « қолўои сломо » эй слмўои сломо , ва мислаи фии алмънӣ , фии сӯраи алсоФот , « саломи алии إброҳим » . Қоли каъби алоҳбор : ҷаъли кули шайъи ءи итФии анҳу алнори алои алўзғ , ?фонаи кони инФхи фии алнор ,у лиҳозои амр алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силами бқтли алўзғ ,у қоли кони инФхи алии иброҳӣм . Садӣ гуфт : чун иброҳӣмро ботш афканданд раби алъзаҳи Фриштгонро фиристод то ҳар ду бозуии иброҳӣмро бигирифтанд ва ӯро боҳстгӣ бар замин нишонданд , онҷои чашмаи оби хуш падед омаду гули сурху наргиси бўё ,у раби алъзаҳи Фриштаҳи зиллро бФрстод басӯрат иброҳӣм то бо вай бинишасту мӯниси вай буд , ва Ҷабраил омаду тнФсаҳ Эй оварад аз биҳишт ,у онҷои бгстрониду пероҳанӣ аз ҳарири биҳишт дар вай пӯшонед ва ӯро бар он тнФсаҳи нишонду Ҷабраил бо вай ҳадис мекунад ва мегуяд : ани рбки иқўл аммо илмати ани алнори лои тзри аҳбоӣӣ . эй иброҳӣми малик таъолӣ мегуяд , надонистӣ ки оташи дӯстон маро насузад ва эшонро газанд нарасонад . Қоли каъб : мо аҳрқти алнори ман иброҳӣми алои всоқаҳ . Ва қоли алмнҳоли бен Амр : қоли иброҳӣми халили аллоҳи мо канти аёмои қти анъми манӣ ман алоёми алтии канти фӣҳо фии алнор , иброҳӣм гуфт : дар ҳамаи умри хеши маро вақте хуштар аз он набӯду рӯзгории хубтар аз он чанд рӯз ки дар оташ будам , ҳафт рӯз гуфтаанд ки дар оташ буд бқўли бештарини муфассирон . Пас намруд бар боми қасри хеш назора кард то худ кори иброҳӣми бача расидааст ӯро дид дар он равзаи миёни гулу наргису чашма об нишастау гирд бар гирди он равзаи оташ забона мезад . Овоз дод ки ё иброҳӣм ! кабӣри إлҳки алзии блғти қудратаи ани ҳоли бинку байни мо арӣ . эй иброҳӣми бузурги худои дорӣ ки қудрат вай инаст ки май байнам ва бо ту ин сунъ намӯда , эй иброҳӣми ҳеҷ туоне ки азин мавзеи беруни оеи носӯхтау ранҷи норасида ?гуфт тавонам , гуфт ҳеҷ май тарсӣ ки ҳамонҷои Бамонеи туро аз оташ газандӣ расад ? гуфт на , гуфт пас беруни ой то бо ту сухан гӯям ,у брўоитии дигар намруд гуфт вазирони хешро , бирӯяду иброҳӣмро бингаред то ҳолаш бача расед эшон гуфтанд чаҳ нигарем сӯхта ва нест гашта бе ҳеҷ гумон оташӣ бидон азимӣ ки кӯҳ бидон бгдозди вай дар он насузад ?

Намруд гуфт : ман хобӣ аҷиб дидам чунон донам ки вай насухтааст . Бихоб намуданд маро ки деворҳои ҳзираҳ эй ки мо банно кардем биФтодӣу иброҳӣм беранҷ берун омадӣ , ва пас мо ӯро талаб кардем ва наёфтем пас намруд аз боми қасри хеши буи назар кард ва ӯро чунон дид ва берун хонд ,у иброҳӣм берун омад намруд гуфт : ман алрҷли алзии рأитаҳи мъки фӣ мисли сўртки қоъдои илои ҷнбк ? он ки буд ки бо ту нишаста буд мардии ҳам басӯрат ту ? иброҳӣм гуфт Фриштаҳи зилл буд худованд ман фиристод ӯро бар ман то маро мӯнис бошад , гуфт эй иброҳӣми меҳрбони худои дорӣу Карим , ки бо ту ин ҳама некуӣ кард бон ки ту вайро май парастӣ . эй иброҳӣм ман мехоҳам ки чаҳор ҳазор гов аз баҳри вай қурбон кунам , иброҳӣм гуфт : азои лои иқбли аллоҳи мнки мо канти алии динк ҳатто тФорқаҳи илои динӣ . Худои ман аз ту қурбон напазирад то бар дайни хешии пас агар бо дайни ман ое ва ӯро тавҳиди гӯйии бипазирад , намруд гуфт : лои асттиъи тарки мулкӣ ,у локини сўФи ази бҳҳолаҳ , Фзбҳҳо , пас намруди даст аз иброҳӣми бдошт ва низ таъарруз вай накард , ва вабол кед ваии ҳам буии бозгашту злки қавла : «у أродўо ба кидои Фҷълноҳми алأхсрин » эй хсрўои алсъӣу алнФқаҳу лами иҳсли ?лаами мродҳм . Ва қили маъноаи ани аллоҳи арсли алии намруду қавмаи албъўзи Фоклти лҳўмҳму шарбати дмоءи ҳаму дахлати воҳидаи фии дамоғаи Фоҳлктаҳ .

«у нҷиноаҳу лўто » Муҳамади бен исҳоқи бен ясор гуфт : пас аз он ки аллоҳи таъолӣ бо иброҳӣми он каромат карду душмани ваии навмеду хоксори гашти ҷамоатии буи имон овараданд яке аз эшон лут буду ҳўи лути бен ҳорони бен торх ,у ҳорони ҳўи ахўи иброҳӣм .

Ва қили лҳмои кони ахи солису ҳўи нохури бен торху ҳўи абӯи тўбилу тўбили абӯи лоён ,у ртқои бинти тўбили амрأаҳи исҳоқи бен иброҳӣмам ёқӯб ,у лӣону роҳили зўҷтои ёқӯби абнтои лоён , ва ҳамчунинсора буи имон овараду иброҳӣм ӯро бизанӣ кард бўҳии осмон . Ва аввали ваҳй ки боброҳим омад ин буд , васора духтари маин ҳорон буд ъам иброҳӣм . Ва баъзе муфассирон гуфтанд кисора духтари малики ҳурон буд , муфассирон гуфтанд иброҳӣм бирафт аз замини Ироқи баҷое ки онро кўсӣ гӯйанд базмин шом , ва бо ваии лут буд васора , инаст ки раб алъзаҳ гуфт : « Фомни ?лаи луту қоли إнии муҳоҷири إлии рабӣ » . Ва қоли таъолӣ : «у нҷиноаҳу лўто » яъне нҷиноаҳи ман намруду қавма . « إлии алأрзи алтии боркнои фӣҳо ллъолмин » яъне алшом .

Боруки аллоҳи фӣҳо болхсбу ксраҳи алошҷору алсмору алонҳору минҳои баъси аксари алонбёء . Қоли абии бен каъб : самоҳо муборакаи лонаи мо ман моءи ъзби алоу инбъи аслаи ман таҳти алсхраҳи алтии ҳаии ббити алмуқаддас .

Ва ани абди аллоҳи бен Амри бен алъоси қол : самъати расӯли аллоҳ ( с ) иқўл : « анҳо сткўни ҳиҷраи баъди ҳиҷраи Фхёри анноси илои муҳоҷири иброҳӣм » .

Ва ани Муъаммари ани қтодаҳи ани умри бен улхитоби қоли лкъб : алои ттҳўли илои алмдинаҳи фӣҳо муҳоҷири расӯли аллоҳу қабра ? Фқоли ?лаи каъб ё амири алмؤмнини ании ваҷдати фии китоби аллоҳи алмнзли ани алшоми канзи аллоҳи фии арзау баҳои канзаи ман ибода . Ва ани қтодаҳи қол : алшоми дори ъқори алҳҷраҳ ва мо нақси ман аларзи зайди фии алшом ва мо нақси ман алшоми зайди фии Фаластину ҳаии арзи алмҳшру алмншру баҳои иҷмъи анносу баҳои инзли исои бен Маряму баҳои иҳлки аллоҳи алдҷол .

Ва ҳдси абӯи қуллобаи ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : « раъйати Фимои ирии алноӣми кони алмлоӣкаҳи ҳамлати амӯди алкитоби Фўзъаҳи болшоми Фодлтаҳи ани алФтнаҳи азои вақъати кони алоямони болшом .

Ва ани зайди бен собити қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) « тӯбои ллшом , қлнои лои злк ё расӯли аллоҳ ? қоли лони малоикаи арраҳмони бостаҳи аҷнҳтҳои алайҳо .

Қавла : «у вҳбнои ?лаи إсҳоқу ёқӯби нофила » алноФлаҳи ҳоҳнои валади алўлд яъне ба хоссаи ёқӯб , лони аллоҳи таъолии эътоаи исҳоқи бдъоӣаҳи ҳайси қоли раби ҳби лии ман алсолҳин ,у зодаи ёқӯби валади алўлд ,у алноФлаҳи алзёдаҳ . Ва қоли муҷоҳиду ътоءи маънии алноФлаҳ , алътиаҳу ҳумои ҷмиъои ман ътоءи аллоҳи ъзу ҷли нофилае ътоء . Феълии ҳозо , лқўли тъўди алноФлаҳи алиҳмои ҷмиъоу алии алқўли алаввали тъўди илои ёқӯби вҳдаҳ . « ва куллан ҷълнои солеҳин » эй иброҳӣму лўтоу исҳоқу ёқӯби ҷълноҳми анбёء ,у қили амрнои ҳам болслоҳи Фслҳўо «у ҷълноҳми أӣмаҳ » яъне анбёءи иқтдии баҳами фии алхир « иҳдўни бأмрно » эй идъўни анноси илои диннои бўҳиноу азнно . «у أўҳинои إлиҳми феъли алхирот » эй аўҳинои илайҳами ани аФълўои алхирот , қили мо фӣаи ризои аллоҳи ?фонаи ман алхирот , «у إқоми алслоаҳу إитоءи алзкоаҳ » яънеу ани ақимўои алслоаҳу отўои алзкоаҳ ,у ҳазфати ҳоءи алоқомаҳи лмои фии алозоФаҳи ман алдлолаҳи алайҳо . «у конўои лнои обидин » хошиъин ғайри мустакбирин .

«у лўтои отиноаҳ » яънеу отинои лўто , « ҳукамоу уламо » . Ва қилу азкри лўтои отиноаҳи ҳукамо . Алҳкми фии алқуръони алии ваҷҳин : аҳдиҳмои бмънии алқзиаҳи кқўлаҳ : « лои мъқби лҳкмаҳ » . Ва ассонии бмънии алҳкмаҳи тҷдаҳи фии мавозиъи ман алқуръону ҳўи ҳоҳнои ман ҳзаҳи алўҷаҳ , тқўли ҳукму ҳукмаи комаи тқўли нъм ва наамма . Ва уламои бмънии фуқаҳои бад-ӣни аллоҳ ,у қили ҳукамоу уламо , эй алнбўаҳу алкитоб . «у нҷиноаҳи ман алқриаҳ » эй ман аҳли алқриаҳи кқўлаҳ : «у кأини ман қарияи ътт » эй ътии аҳлҳо ,у алқриаҳи сдўм « алтии канти тъмли алхбоӣс » мо караи аллоҳ , ман аллўоту қатъи алсбил ,у ?утёни алмнкри ман алтзорти фии алондиаҳ ,у хзФи анноси болбнодқ . « إнҳми конўои қавми сӯъ » шроро , « фосиқин » хориҷин ани тоъаҳи аллоҳ , «у أдхлноаҳ » яъне лўто , « фии рҳмтно » Фнҷиноаҳи баҳо ,у қили адхлноаҳи фии алнҷоаҳу алхлоси ман қавма . « إнаҳи ман алсолҳин » алмтиъини ломри аллоҳ .

«у нўҳои إзи нодаии ман қабл » эй ман қабл иброҳӣму лўто , « Фостҷбнои ?ла » эй аҷбноаҳи илои мо сأл . Яъне қавла : « лои тзри алии алأрзи ман алкоФрини дёро » . « Фнҷиноаҳу أҳлаҳ » эй аҳли байта . « ман алкрби алъзим » . Қоли ибни аббос : ман алғрқу такзиби қавмау азоҳм ,у қили ман шудаи алблоءи лонаи кони атўли алонбёءи ъмроу ашдҳми блоء . Ва алкрб ,ашад Улуғам .

«у нсрноаҳи ман алқўм » яъне анҷиноаҳи ман алқўм ,у қили ман ҳоҳнои бмънии алӣ эй нсрноаҳи алии алқўм . « аллазӣнаи кзбўои боётнои إнҳми конўои қавми сӯъи Фأғрқноҳм » Фоҳлкноҳми болмоء . « أҷмъин » сғирҳму кбирҳм , зкрҳму ансоҳм .