Қавлаи таъолӣ : «у зои алнўн » , алнўни алҳўти алзии алтқми Юнус , қоли ҳоҳнои зўи алнўну қоли фии мавзеи охир : « ксоҳби алҳўт » . эй азкри соҳиби алҳўту ҳўи Юнуси бен маттӣ , гуфтаанд ки маттии номи модар вай бӯда ва ҳечкас аз пайғомбарони нисбат бо модар накунанд магари исои бен Марямроу Юнуси маттиро ва гуфтаанд ки маттии номи падар вай бӯдау модараши тнхис ном бӯда ва ин Юнус онаст ки Мустафо « с » дар ҳақ вай гуфта : « лои инбғии лоҳди ани иқўли анои хайри ман Юнуси бен маттӣ » ,у брўоитӣ дигар гуфт : « лои тФзлўнии алии Юнуси бен маттӣ »

Ҳикмати набуввати дарин калимаи он буд ки раби алъзаҳ дар ҳақ Юнус гуфта ки . « إзи зҳби мғозбо » Мустафо ( с ) гуфт набояд ки чун уммати ман ин оят бишинаванд буии занн бад баранд ва бичишам ҳақорат дарав нигаранд ва он бади гумонеи дайни эшонро зиён дорад , ҳар чанд ки Мустафои фозилтар буд аз вай ва аз ҳама пайғомбарон гуфт : « лои тФзлўнии алии Юнуси бен маттӣ »

Маро бар Юнус фазл манеҳед , на муроди таҳқиқи ин калима буд балки муроди таъзими Юнус буд то ҳамагон буи бичишам таъзим нигаранд ,у қисса вай бигӯаш таъзим шунаванд . Асҳоб ахбор гуфтанд Юнуси мардӣ буд мутааббиди хуши овоз , чун китоб хондӣ вуҳуши биёбон бсмоъ омадандӣ чунон ки Довӯдро буд дар замони хеш , аммо қалили алсбр буду танги хуй бо ҳадату аҷҷалат , азинҷо буд ки худои таъолӣ бо Мустафо гуфт : « Фосбри лҳкми рбку лои ткни ксоҳби алҳўт » .

Ва қоли таъолӣ : « Фосбри комаи сабри أўлўои алъзми ман алрсл » , эй Муҳамади ту чун он марди моҳӣ бесабру зуди хашму шитобанда дар кор мабош , ту сабр кун дар корҳо ва дар балоҳо чунон ки аўлўи алъзми ман алрсл сабр карданд .

Юнуси пайғомбар худо бӯда боҳилли нинаво , диҳӣ буд аз даҳҳои Мӯсил , ва хилофаст миёни уламо ки абтдоءи рисолати вай кӣ буд ? ибн аббос гуфт баъд аз онкӣ аз шиками моҳӣ берун омад рисолату ваҳии буии пайвасти бадалели онкии раб алъзаҳ гуфт , « Фнбзноаҳи болъроء » сами зикри баъда , «у أрслноаҳи إлии моӣаҳи أлФи أўи изидўн » . Қавмӣ гуфтанд : аз аҳли тафсир ки рисолати ваии пеш аз он буд ки дар шикам моҳӣ шуд бадалели қавлаи таъолӣ : «у إни Юнуси лмни алмрслини إзи أбқи إлии алФлки алмшҳўн »

. Ва гуфтаанд сӣ сола буд ки аллоҳи таъолӣ ӯро бқўм фиристод ва сӣ ва се сол даъват кард ва дарин муддати ҷуз аз ду марди буи имон наёвард . Абди аллоҳ масъӯд гуфт , пас аз он ки навмеди гашт аз имони қавми хеши дъоء бад кард ва эшонро азоби хост , фармон омад ки эй Юнус шитоб кардӣ ки бар бандагони ман дъоء бад кардӣ ва эшонро азоби баси зуди хостӣ , бози гирд ва чиҳил рӯзи дигари эшонро даъват кун пас агар негроанд фурӯи гушойам бар эшон азоб . Юнуси бҳкми фармон даъват мекард то сӣ ва ҳафт рӯз бигузашт , ва эшон иҷобат накарданд , пас эшонро бим доду ваъдаи ниҳод ки то се рӯзи бшмо азоб расад агар негроед , Юнус чун он куфри эшону тамарруду исён эшон дид бахшам аз миёни эшон берун рафт он шаб ки дигари рӯзи ваъдаи азоб буд пеш аз онкии аллоҳи таъолӣ ӯро брФтн фармуд , инаст ки раб Алъоламин гуфт : « إзи зҳби мғозбо » яъне мғозбои лқўмаҳ қабл амрнои ?ла , қили лмои лам иқблўо манеҳ кФрўои Фўҷби ани иғозбҳму алии кули аҳади ани иғозби ман ъсии аллоҳ . Ибн аббос гуфт Юнусу қавми вай аз банӣ Исроили бФлстин маскан доштанд ,у подшоҳи эшон ҳзқё буд , лашгарӣ бегона биёмад ва на сибт ва насафӣ аз асбот банӣ Исроил барда гирифт ду сибт ва насафӣ бимонаданд , ва дар он рӯзгори шъёи пайғомбар буду дигари пайғомбарон низ буданд аммо бшъё ваҳй омад аз ҳақи ҷли ҷалола ки ҳзқёии маликро гӯ то пайғомбарии қавии амини бони лашгар бегона фиристад то ман дар дили эшон афканам ки банӣ Исроил ки барда гирифтаанд аз асри хеш раҳо кунанд ва боз фиристанд . Ҳзқё гуфт мари шъёро ки рой ту чист ?

Кро номзад кунем ва фиристем ? ва дар мамлакати ваии он гоҳи панҷ пайғомбар буданд . Шъё гуфт Юнуси мардӣ қавӣасту амину сазои ин кор , ҳзқё ӯро бихонад то фиристанд , Юнус гуфт аллоҳи таъолии маро номзад кардааст бойени кор ? гуфтанд на , гуфт пас ӣнҷои пайғомбарон дигар ҳастанд ақўёу амноء , дайгариро фиристед ки на кор манаст . Пас эшон буи алҳоҳ карданд ва кӯшиданд то он гуҳ ки Юнус бахшам бархест ва берун шуд то расед бдрёии рӯм ва дар киштӣ нишаст , Фзлки қавлаи таъолӣ : « إзи зҳби мғозбо » , яъне мғозбои ллнбӣу ллмлку лқўмаҳи Фотии баҳри алрўми Фркбаҳ . Ва қоли ърўаҳи бен алзбиру Саиди бен ҷбиру ҷимоъа : мғозбои лрбаҳи ази кашфи ани қавмаи алъзоби баъди моу иддааму ани икўни байни қавми ҷрбўои алайҳи алхлФи Фимоу иддаам ва астҳиӣ манеҳаму лами иълми алсбби алзӣ ба рафъи алъзобу кони ғазабаи анФаҳи ман зуҳӯри халафи ваъда ,у ани исмии кзобои лои кроҳиаҳи лҳкми аллоҳи ъзу ҷл .

Ва алмғозбаҳи ҳоҳнои ман алмФоълаҳи алтии ткўни ман воҳиди колмсоФраҳу алмъоқбаҳ , Фмънии қавла : « мғозбо » эй ғазабон .

« Фзни أн лн нақадар алайҳ » эй занни ани лни нақзии алайҳи мо қзинои ман ҳабсаи фии батни алҳўт , Фълиҳзо нақадар бмънӣ нақадар , иқоли қадари аллоҳи алшии ءи тқдиро ,у қадараи иқдраҳи қдро , ва манеҳ қавлаи таъолӣ : « Фқдрнои Фнъми алқодрўн » , эй қдрнои Фнъми алмқдрўн ,у қили маъноаи Фзни ан лн назиқ алайҳи аламри ман қавла : « ибсти алрзқи лмни ишоءу иқдр » эй изиқи қрأи ёқӯби ани лни иқдри болёءу змҳоу фатҳи алдоли алии мо лами исми фоилаи тъзимоу тФхимои ллшأну фоилаи ҳқиқаҳи ҳўи аллоҳ . Ва қрأи албоқўни ан лн нақадар болнўн ва фатҳҳоу касри алдоли алии алохбори ани алҷмоъаҳи алии мо икўни ман хитоби алмулук . Маънӣ онаст ки Юнус надонист ки ҳабс ӯ дар шиками моҳӣ ҳукмӣ аст кардау тақдир илоҳӣ бидон рафта , пиндошт ки мо кор бирав танг нахоҳем кард ки пеш аз фармони мо берун шуд аз миёни қавми хеш , « Фнодии фии алзлмот » , зҳби ман қавмаи Фсор ҳатто блғи алсФинаҳи Фркбҳои Фсоҳми Фсҳму алқӣ нафса фии албҳри Фолтқмаҳи алҳўт . « Фнодии фии алзлмот » , зулмаи аллилу зулмаи албҳру зулмаи алҳўт . Хештанро аз миёни қавми беруни барад рӯй бдрёи ниҳод дар киштӣ нишаст . Чун киштии Бамён дарё расед боистоди нмирФт млоҳон гуфтанд дар миёни мо бандаи ист аз Сайиди худ гурехта , расму ойин киштӣ чунинаст ки чун бандае гурехта дар киштӣ бошад киштӣ наравад ва боистад . Юнус гуфт : анои алобқи атрҳўнии фӣаи Фонои алмҷрми Фимои бинкм .

Манам бандаи гурехтаи гунаҳи кор , бияфканед марои бдрё , эшон гуфтанд лои тсмҳи нФўснои болқоӣки фӣ албҳр нарай Фики симои алслоҳ . Моро дили надиҳад ки туро бдрё афканем ки ту симои некону неки мардони дорӣ . Гуфтанд то қуръа занем . Қуръа заданд се бор ҳар се бор бар Юнус афтод , Юнуси хештанро бдрёи афканд , моҳии вайро фурӯи барад . Гуфтаанд моҳии дигар аз он азим тар омад ва он моҳиро фурӯи барад , дар он ҳоли моҳиро ваҳй омад аз ҷаббори коинот ки : « хзаҳу лои тхдши ?лаи лҳмоу лои тксри ?лаи узамои ано лам наҷаъл Юнуси лаки рзқои анмои ҷълноки ?лаи ҳрзоу мсҷдо » .

Моҳӣ ӯро бқъри дарёи барад ва чиҳил шбонрўз дар шикам вай бимонад , ва гуфтаанд ҳафт рӯз ва гуфтаанд се рӯз , ва дар шиками моҳии як мӯии вай озурда нашуд ва аз ҳоли худ бнгшт ҳар чанд ки ҳабси вай бар сиблати тأдиб буд бқоءи вай бар он сифати изҳори муъҷизаи вай буд . Юнус дар он ҳол бо худ афтод аз он карда пушаймон шуд ва тавба кард ва дар аллоҳ таъолӣ зоред дар он торикӣҳо овоз бар оварад ки : « лои إлаҳи إлои أнти сбҳонк » эй тнзиҳои лаку тқдисо . « إнии канти ман алзолмин » лнФсии фии мғозбтии лқўмӣу алхурӯҷи ман бинҳм қабл алозн .

Рӯй Саиди бен алмсиби ирФъаҳ , ани расӯли аллоҳ « с » қол : « исми аллоҳи алзии азои дъӣ ба аҷобу азои сӣл ба аътии дъўаҳи Юнус алнабӣ , қоли алроўии қиллат ё расӯли аллоҳи ?лаи хосса ? Фқоли ?лаи хоссау лҷмиъи алмؤмнини оммаи азои даъвои баҳо , ?илами тсмъи қавли аллоҳи субҳона : «у кзлки ннҷии алмؤмнин »у қол алнабӣ ( с ) : « ании лои илми калимаи лои иқўлҳои мкрўби алои фараҷи анҳу калимаи ахии Юнус , « Фнодии фии алзлмоти أни лои إлаҳи إлои أнт » алоиаҳ , ва рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : ани Юнуси лмои астқр ба алҳўти фии қарори албҳри ҳрки рҷлиаҳи Флмои тҳрктои сҷди маконау қол : раби атхзти лаки мсҷдои фии мавзеи мо атхзаҳи аҳад .

Ва гуфтаанд Юнуси андари шиками моҳӣ дар қаъри дарёи овозӣу ҳиссии бсмъ вай расед бо худ гуфт мо ҳозо ? ин чист гӯйӣ ва чаҳ тавонад буд ? раби алъзаҳ ваҳй фиристод буи дар шиками моҳӣ ки ин овози тасбеҳ аҳл дарёст , Юнуси бмўоФқти эшон овози бтсбиҳ бар оварад , раби алъзаҳи Фриштгони осмонро тасбеҳи ваии шнўонид то гуфтанд : ё рбно насамъ сўтои мърўФои ман макони маҷҳӯл . Худовандо овозии маърӯфи мишнўим аз ҷое маҷҳӯл .

Қол : зоки абдии Юнуси ъсонии Фҳбстаҳи фии батни алҳўти фии албҳр .

Овози банда манаст Юнус ки ӯро дар ҳабс кардаам дар шиками моҳии маъсиятиро ки аз вай биёмада , Фриштгон гуфтанд бори худоёи он бандаи шоистаи никмрди неки аҳд ки пайвастаи азуи амали солеҳ бболо омадӣ ? гуфт ореи он банда солеҳаст , Фриштгони забон шафоат бикшоданд ва аз баҳри вай омурзиш хостанд ,у раби Алъоламин брҳмти худ дъоءи Юнус иҷобат карду шафоати Фриштгон қабул кард , ва ӯро аз он ғам бурҳонед чунон ки гуфт таъолӣу тақаддус .

« Фостҷбнои ?лау нҷиноаҳи ман Улуғам » иқоли ани алҳўти лмои алтқмаҳсор ба илои баҳри алнили сами илои баҳри Форси сами илои баҳри диҷлаи сами илқоаи бнсибин ,у қили мар ба алии алоблаҳ , сами мар ба алии диҷлаи сами антлқ ҳатто илқоаи фии нинўӣ .

«у нҷиноаҳи ман Улуғаму кзлки ннҷии алмؤмнин » , эй комаи ннҷӣ ба ман ақтдӣ бау дуои аллоҳи бохалос . Қрأи ибни омиру абӯи бикри ан ъосм наҷай алмؤмнини бнўни воҳидаи мшддаҳи алҷиму алўҷаҳи ани аласли ннҷии бнўнини локини алнўни ассонӣаи ахФити маъаи алҷими лони алнўни тхФии маъаи ҳуруфи алифам ва табйинҳо маъаҳо лаҳни Флмои канти ҳзаҳи алнўни мхФоаҳи фии алҷими заннҳо алсомъи ҷмиъои мдғмаҳи фии алҷиму ҷаъли алклмаҳ феълан мо зёи алии феъли бтшдиди алъайни мбнёи лмои лами исми фоилау ҳозои хтоءи лонаи луи кони кзлки кони мафтӯҳи алохру ?лаккони алмؤмнини рФъо , Фскўни алёءу интисоби алмؤмнини идлони алии ани алклмаҳи феъли мстқблу ани алмؤмнини насб бау алмънии ннҷии нҳни алмؤмнин ва ман алнҷоаҳи ман сўби ҳозои алўҷаҳ ,у зикри анаи алии азмори алмсдр ва алтқдир наҷай алмнҷои алмؤмнини алии ан икўн наҷай феълан мозёи мбнёи лмои лами исми фоилау аснди илои масдарау ҳўи алмнҷои сами насби лафзи алмؤмнини баъдаи кқўлки зарби алзрби зидои сами тқўли зарби зидои болнсби алии азмори алмсдру скни алёءи фии ннҷии комаи скнўҳои фии бқии Фқолўои бқии алии аҷроӣҳои фии алўсли муҷрии алўқФу мусавваби ҳозои алўҷаҳи мхтои лони злки анмои иҷўзи фии зарураи алшъри комаи қоли ҷрир :

эй лсби алсб , Флмои аснди алФъли илои алмсдри ФрФъаҳ ба насби алклоб . Ва қоли алқитбиии ман қрأи бнўни воҳидау алтшдиди анмои ?ераади ннҷии ман алтнҷиаҳи алои анаи адғму ҳазфи нонаи тлбои ллхФаҳу лами ирзаҳи алнҳўиўни лбъди махраҷи алнўни ман алҷим ,у алодғом икўн ъанд қурби алмхрҷ . Ва қрأи албоқўни ннҷии бнўнини мухаффафаи алҷими ман алонҷоء ,у алўҷаҳи анаи ҳўи аласли лони алаввалии ман алнўнини ҳарфи алмзоръаҳу ассонӣаи Фоءи алФъли лон вазна нафеъл мисл накарам , ва аммо кутубаи фии алмсҳФи бнўни воҳидаи фалони алнўни ассонӣаи сокинаи ғайри зоҳираи алии аллсони ФҳзФти комаи Фълўои фии алои ҳзФўои алнўни ман ани лхФоӣҳои ази канти мдғмаҳи фии аллом ,у қили кутуби бнўни воҳидаи кроҳаҳи лоҷтмоъи мислин фии улхату ҳозои алўҷаҳи аҳсан .

«у закариёи إзи нодаии раба » эйу азкри ?лаами қиссаи закариёи ази дуои раба , « раби лои тзрнии фардо » эй вҳидои балои валади иъиннии алии динку икўни лии хулафои солҳо . «у أнти хайри алўорсин » эй хайри ман ирси лонки лои изўли млкк ва ман сўоки азои врсўои золати амлокҳм . Ва қили маъноаи ҳби лии ворсои ман сулбӣ ё хайри алўорсин . Ва анмои саммии аллоҳи ворсои лқўлаҳ : « إнои нҳни нрси алأрз ва ман алайҳо » ,у қилу кули аламри фии саволи алўлди ман аллоҳи илайҳ , Фқоли ани лами тҷъли ворсои сўоки фонии аълами анки хайри алўорсин .

« Фостҷбнои ?ла » эй лдъоӣаҳ , «у вҳбнои ?лаи яҳёу أслҳнои ?лаи завҷа » эй ҷълноҳои влўдои баъди мо канти ъқимо . Ва рӯй анҳо валадату ҳаии ибнаи сабъу тсъин ,у ҳўи ибни моӣаҳи сана ,у қили канти ъҷўзои фарди илоҳо моءи алшбоб ,у қили канти сиӣаҳи алхлқи Фослҳҳои ?лаи бони ризқҳо ҳасани алхлқ . « إнҳм » яъне алонбёءи аллазӣнаи смоҳми фии ҳзаҳи алсўраҳ , « конўои исоръўни фии алхирот » яъне хссноҳми бмои хссноҳми ман алмноқби лоҷли анҳми конўои исоръўни илои алтоъоти мхоФаҳи ани иързи ?лаами бмои имнъҳми ани феълҳо , «у идъўнно » эй конўои идъўнно . « рғбоу рҳбо » эй рғбаҳи фии сўобноу рҳбаҳи ман ъзобно . Иқоли рғби ирғби рғбаҳу рғбоу рғбоу рҳби ирҳби рҳбаҳу рҳбоу рҳбоу антсобҳмои алии анҳмои фии мавзеи алмФъўли ?ла ,у қили ҳумои масдарони вқъои мавқеи улҳол , эй идъўннои роғибин роҳибин комаи қоли таъолӣ : « сами адъҳни иأтинки съё » эй соъӣот . «у конўои лнои хошиъин » мутавозеъин хоӣФин , қили ҳўи вазъи алимнии алии алисрӣу алнзри илои мавзеи алсҷўди фии алслоаҳ .

«у алтии أҳснти фараҷҳо » ман алФоҳшаҳу ҳаии Марями алайҳои ассалом . Ва қили ҳифзати фараҷҳоу мнътаҳи ман алозўоҷу қили мнътаҳи ман Ҷабраили лмои қурби минҳои линФхи фӣа қабл ани тааллуми анаи расӯли аллоҳ . Ва қили фараҷҳо эй ҷайби қмисҳои ҳФзтаҳу зиқтаҳ . « ФнФхнои фӣҳо ман рўҳно » эй амрнои Ҷабраил ҳатто нафхи фии ҷайби дръҳоу аҳдснои бзлки алнФхи алмсиҳи фии батнҳо .

Қавла : « ман рўҳно » эй ман амрно яъне нафхи Ҷабраили фӣҳо ман амрно ,у ҳўи назири қавла : «у кзлки أўҳинои إлики рўҳои ман أмрно » эй умарои ман амрно ,у изофаи субҳонаи илои зотаи тшриФои лъисӣ ,у қили маъноаи аҷринои фӣҳо рӯҳи исои алмхлўқаҳи лно . «у ҷълноҳо ва ибнҳо ояи ллъолмин » эй даллолаи алии қдртнои алии халқи валади ман ғайри абу лами иқли оятину ҳумои аснони лони маънии алклому ҷълнои шأнҳмоу амрҳмои ояу лони алоиаҳи канти фӣҳо воҳидау ҳаии анҳо ?утат ба ман ғайри аб .

« إни ҳзаҳи أмткми أмаҳи воҳида » . Ин хитоб бо ҷумла аҳл исломаст ,у сухан бар маъраз мадҳаст . Мегуяд ин гуруҳи шумо ки мслмононид то бар як дайн бошед яъне бар дайни исломи муҷтамаъ бетафарруқ уммат инаст яъне уммат писандида инаст . Ва уммати насби алӣ улҳоласт ,у қил « إни ҳзаҳи أмткм » эй млткму динкм , « أмаҳи воҳида » эй динои воҳдо вау ҳўи алисломи Фобтли мо сӯии алисломи ман алодёну асли аломаҳи алҷмоъаҳи алтии ҳаии алии мақсади воҳид , Фҷълти алшриъаҳи ИМАи лоҷтмоъи аҳлҳо алии мақсади воҳиду насби ИМАи алии алқтъ .

«у أнои рбкми Фоъбдўн » эй Фоъбдўнии дун ғайриӣ ,у қили маъноаи ани динкму дайни ман қблкми воҳид . Ва млткму млтҳму рбкму рбҳми воҳид , Фоъбдўаҳи комаи ъбдўаҳи лтстҳқўои ман алсўоби мо астҳқўаҳ .

«у тқтъўои أмрҳми бинҳм » эй ахтлФўои фии аддӣни Фсорўои Фрқоу аҳзобо . Қоли алклбӣ : Фрқўои динҳми бинҳми илъни бъзҳм баъзану итбрأи бъзҳми ман баъзу иқўли кули Фриқ алҳақ маъаӣ ,у алтқтъи ҳоҳнои бмънии алтқтиъ ,у ҳозои абтдоءи ахбори ман аллоҳи ъзу ҷли ани аломм , яъне тФрқўои Фимои бинҳму қади амрўои болмўоФқаҳ ,у яҳтамили ани икўни маъноаи сиФтрқўни фии мзоҳбҳми кома рӯй ан алнабӣ ( с ) « стФтрқи умматии аснтин ва сабъин фирқа » сами аўъди Фқол : « кули إлинои роҷъўн » эй кули ҳؤлоءи мрҷъҳми алинои Фнҷозиҳми алии аъмолҳм .

« Фмни иъмли ман алсолҳот » манҳо ҳнои зиёда , яъне Фмни иъмли алсолҳот , «у ҳўи муъмин » бмҳмду алқуръон , лони албри ман ғайри имони ботил . « Флои куфрони лсъиаҳ » кқўлаҳ : « Флни икФрўаҳ »у аллоҳи ъзу ҷли шокири алайҳиму ҳўи шакури ҳалиму шукраи ризоаи болисир . Ва қили маънии алшкри ман аллоҳи алмҷозоаҳ ,у маънии алкФрони тарки алмҷозоаҳ . Иқоли куфру куфрону шукру шукрон ,у қил « Флои куфрони лсъиаҳ » эй лои нбтли амалау лои нҷҳдаҳи бали нҷозиаҳи аҳсани алҷзоء . «у إнои ?лаи котбўн » эй омрўни алкроми алкотбини бктбаҳи аъмола ,у қили ҳоФзўни мо амали илои явм , алҷзоء . Некӯкоронро некишон музоъаф кунем , яке даҳ нависему бади крдоронрои яке , яке нависем ва дар он ниФзоӣим , чунон ки ҷой дигар гуфт : « ман ҷоءи болҳснаҳи фалаи ъушри أмсолҳо ва ман ҷоءи болсиӣаҳи Флои иҷзии إлои мислҳо .

«у ҳароми алии қария » , қрأи Ҳамзау алксоӣӣу абӯи бикр , ҳарами бксри алҳоءи бғири алиф ,у қрأи албоқўну ҳароми бололФу ҳумои луғатон , мисли ҳалу ҳалол . Қоли аллоҳи ъзу ҷл : «у أнти ҳали бҳзои алблд »

Ва қоли расӯли аллоҳ ( с ) фии замзам : « лои аҳлҳои лмғтслу ҳаии лшорби ҳалу бал » , қоли ибни аббос : маънии алоиаҳ ,у ҳароми алии аҳли қарияи аҳлкнои ҳам бъзоби алостисоли ани ирҷъўои илои алднё абадан феълии ҳозои икўни ло , сала ,у фии злки ибтоли қавли аҳли алтроҷъу алтносх ,у қилулҳаром ҳоҳнои бмънии алўоҷб , феълии ҳозои икўни ло , собтоу алмънии воҷиби алии аҳли қарияи аҳлкноҳм « أнҳми лои ирҷъўн » илои алднё . намегуяд ҳаромаст бар аҳли шаҳрӣ ки мо эшонро бъзоби истисол ҳалок кардем ки ҳаргиз бо дунё оянд , ибтоли қавли тносхёнсту ради аҳли троҷъ , ва гуфтаанд ин ояти боит аввал муттасиласту тақдира , Фмни иъмли ман алсолҳоту ҳўи муъмини Флои куфрони лсъиаҳу ҳароми злки алии алкФори лонаами лои ирҷъўни илои алоямон . намегуяд аъмоли муъминон пазируфтаасту саъии эшон мшкўр ва ин бар кофарон ҳаромаст , на саъии эшон мшкўр ва на амали эшон мақбул ки эшон ҳаргиз тавба накунанд ва бо имони нёинди раби алъзаҳ аз эшон шинохт ва донист ки имон наёранд ва аз куфр боз нигараданд ва эшонро ҳалок кард . Ибни аббос аз ӣнҷо гуфт дар маънии оят : ваҷаби алии аҳли қарияи ҳкмнои бҳлокҳми анаи ло ирҷъ манеҳам роҷеъ ,у ло итўб манеҳам тоӣб .

Қавла : « ҳатто إзои фатҳат » , қрأи ибни омиру абӯи ҷаъфару ёқӯби фатҳати бтшдиди алтоءи алии алтксир ,у қрأи алохрўни фатҳати бтхФиФи алтоء . « иأҷўҷу мأҷўҷ » болҳмзи Фиҳмо , қрأҳои ъосми вҳдаҳу кзлки фии сӯраи алкҳФ . Ва қрأи алохрўни ёҷўҷу моҷўҷи бғири ҳамзи фии алсўртину қади мари шарҳаи Фимои мзӣ ,у ҳозои алии ҳазфи алмзоФ эй фатҳи рдмҳм вау дки анҳуам . « ва ҳам ман кули ҳдб » эй ман кули нашру тел . Алҳдб , алмкони алмртФъ .

« инслўн » эй исръўни алнзўли ман алокому алтлоъи кнслони алзӣбу ҳўи сръаҳи машйа .

Рӯй абди аллоҳи бен масъӯди қол : лмои асрии болнбии лайлаи асрии лақии иброҳӣму Мӯсоу исои Фтзокрўои алсоъаҳ , Фбдؤои боброҳими Фсأлўаҳи анҳо Флми икни ъндаҳи минҳои илм . Сами бмўсии Флми икни ъндаҳи минҳои илм , Фрҷъўои илои исо , Фқоли исои аҳди аллоҳи илои Фимои дуни вҷбтҳои Фомои вҷбтҳои Флои иълмҳои алои аллоҳи Фзкри хурӯҷи алдҷоли Фқоли Фоҳбти Фоқтлаҳу ирҷъи анноси илои блодҳми Фистқблҳми иأҷўҷу мأҷўҷ , « ва ҳам ман кули ҳдби инслўн » Флои имрўни бмоءи алои шрбўаҳу лои имрўни бшии ءи алои аФсдўаҳи Фиҷорўни илои Фодъўои аллоҳи Фимитҳми Фиҷтўўни аларзи ман риҳҳму иҷорўни илои Фодъўои аллоҳи Фирсли алсмоءи болмоءи Фиҳмли аҷсодҳми ФиқзФҳои фии албҳри сами инсФи алҷболу имди аларзи мади алодим , Фъҳди аллоҳи илои азои кони злки ани алсоъаҳи ман анноси колҳомли алмтми лои идрии аҳлҳо маттии тФҷأҳми бўлодҳои أ Лайлоам нҳоро . Қоли абди аллоҳ : ваҷдати тасдиқи злки фии китоби аллоҳ « ҳатто إзои фатҳати иأҷўҷу мأҷўҷ ва ҳам ман кули ҳдби инслўн » .

Ва ани ҳзиФаҳи бен асиди алғФории қол : атлъ алнабӣ ( с ) ълиноу нҳни нтзокр , Фқоли мо тзкрўн ? қлно назикр алсоъаҳ , қоли анҳо лни тқўм ҳатто трўни қаблҳо ъушри оёт : Фзкри алдхону алдҷолу алдобаҳ ,у тулӯъи алшмси ман мағрибҳо ,у нузули исои бен Марям ,у иأҷўҷу мأҷўҷ ,у салосаи хусуф : хсФи болмшрқу хсФи болмғрбу хсФи бҷзираҳи алъарабу охири злки нори тхрҷи ман алимни ттрди анноси илои мҳшрҳм .

Ва анам слмаҳи ан алнабӣ ( с ) кони ноӣмои фии байтии Фостиқзи мҳмро айнана Фқоли лои илоҳи алои аллоҳи слосои ?вили ллърби ман амри қади ақтрб , қади фатҳи алиўми ман радами иأҷўҷу мأҷўҷ мисли ҳозоу ашори бедаи илои ақди тсъин . Ва қили ани малики алрўми ибъси кули явми ?хелои иҳрсўни алрдм , Фозои ъодўои қолўои мо злно насамъ ман вроءи Ассади ҷалбау умарои шадидани конҳми исмъўни қръи Фؤсҳм ,у қил « ва ҳам ман кули ҳдб » алзмири иъўди илои ҷамеъи алхлқу злки ҳайни ихрҷўни ман қбўрҳм . Идли алайҳи қроءти муҷоҳид ва ҳам ман кули ҷдси болҷиму алсоءи комаи қоли таъолӣ : « Фإзои ҳам ман алأҷдоси إлии рбҳми инслўн » .

Қавла : «у ақтрби алўъд алҳақ » эй алқёмаҳ ва алҳақ алзии лои халафи фӣа , қоли алФроءу ҷимоъа , алўоўи фии қавла : «у ақтрби алўъд алҳақ » мқҳмаҳи зоидау маъноа ҳатто азои фатҳати иأҷўҷу мأҷўҷи ақтрб ва ъад алҳақ комаи қоли таъолӣ : « Флмои أслмоу талаи ллҷбину нодиноаҳ » яънеу талаи ллҷбини нодиноаҳ . Ва алдлили алайҳи мо рӯй ани ҳзиФаҳи қол : луи ани рҷлои ақтнии Флўои баъди хурӯҷи иأҷўҷу мأҷўҷи лами иркбаҳ ҳатто тқўми алсоъаҳ ,у қоли қавми лои иҷўзи тарҳи алўоўу ҷълўои ҷавоб ҳатто азои фатҳати фии қавла : « ё вилно » Фикўни муҷози алоиаҳ ҳатто азои фатҳати ёҷўҷу мأҷўҷу ақтрби алўъд алҳақ қолўо : « ё вилнои қади кнои фии ғФлаҳи ман ҳозо » .

Ва қавла : « Фإзои ҳаии шохиса » фии ҳаии салосаи авҷа : « аҳадҳо анҳо кинояи ани алأбсори сами азҳари алأбсори бёно , маъноаи Фозои алأбсори шохиса , абсори аллазӣнаи кФрўо . Ва ассонии ани ҳаии ткўни ъмодои кқўлаҳ : « Фإнҳои лои тъмии алأбсор » . Ва алсолси ани икўни тамом алклом ъанд қавла : « ҳай »у лиҳозои вақфи баъзи алқроءи алии ҳаии конаи ҷаълҳо кинояи ани алсоъаҳ , яъне : Фозои ҳаии қоимае ман қурбҳо конҳо ҳозираи сами абтдоءи Фқоли шохисаи абсори аллазӣнаи кФрўои алии тақдири хабари алобтдоء , муҷозҳо абсори аллазӣнаи кФрўои шохисау шхўсҳои имтидодҳо Флои ттрФи ман шудаи злки алиўму ҳўи қавлаи иқўлўн : « ё вилнои қади кнои фии ғФлаҳи ман ҳозо » эй лам наилм анаи ҳақ « бали кнои золимин » лأнФснои бтрки алоямон ба .

« إнкм ва мо тъбдўни ман дуни аллоҳ » эй қул ?лаам ё Муҳамади анкми аиҳо алмшркўн ва мо тъбдўни ман дуни аллоҳ яъне алосном , « ҳсби ҷаҳаннам » эй вқўдҳо ,у қили хтбҳои блғаҳи алҳбшаҳу асли алҳсби алрмӣ , қоли аллоҳи таъолӣ : « إнои أрслнои алайҳими ҳосбо » эй риҳои трмиҳми болҳҷораҳ . « أнтми лҳои вордўн » эй фӣҳо дохлўн . Ва қили алломи ҳоҳнои бмънии ило , кқўлаҳ : « бأни рбки أўҳии лҳо » эй аўҳии илоҳо .

« луи кони ҳؤлоء » алосном , « ?алаа » алии алҳқиқаҳ , « мо врдўҳо » эй мо дахли ъобдўҳои алнор . «у кули фӣҳо холдўн » яъне алъобдину алмъбўдин . ?фони қил вае ҳукмаи фии адхоли алосноми алнору ҳаии ҷамоди лои таъаққули лӣси лҳои савобу лои алайҳои уқоб ? қлнои анҳо тҳмии болнори Фтлзқи баҳами Фиъзбўни баҳои ликўни злкашаду ашқи алайҳиму аблғи фии алҳсраҳи ази ъзбўои бмои конўои иъбдўну ирҷўни алнҷоаҳу алшФоъаҳи ман қибла .

« ?лаами фӣҳо зФир » анину танаффуси шадиду бкоءу ъўил . « ва ҳам фӣҳо лои исмъўн » ҳайни сорўои смои бкмо . Ва қили лои исмъўни лонаами фии таввобяти ман нор . Қоли ибни масъӯди фии ҳозои алоиаҳ : азои бқии фии алнори ман ихлди ҷълўои таввобяти ман нори сами ҷаълати тлки алтўобити фии таввобяти ахрӣ , сами тлки алтўобити фии таввобяти ахрии алайҳои мсомири ман нори Флои исмъўни шиӣоу лои ирӣ аҳад манеҳам ани фии алнори аҳдои иъзби ғайра .