Қавлаи таъолӣ . « إни аллоҳи идоФъ » ибни касӣру қроءи Басра идФъ хонанд беалиф ,у боқии идоФъи болФ ,у маънӣ ҳар ду яксонаст яъне идФъи ан алмؤмнин кед ъдўҳм вау шрҳм . Ин ояти бисоти оят сонӣаст аз баҳри он ки аввали оят ки бқтол фурӯ омад ин оят буд ки : « أзни ллзини иқотлўн » , расӯлроу ёронро фармуданд то бо аҳли замин ҷанг кунанд қёсраҳу акосраҳу ақёлу ғайри эшон , ва дар он асри аҳли замини ҳама куффор буданду муъминон дар ҷанби эшон андак , раби алъзаҳи эшонро ваъда нусрат доду дифо , ва эшонро дарин оят бар қаттол дошт ва далер гардонид гуфт аллоҳи шари эшон ва кед эшон гарчи бисёранд боз дорад аз муъминон агарчӣ андаканд , ва гуфтаанд маънии оят бар умумаст , эй идФъи ани алмؤмнини бнўри алснаҳи зулмаи албдъаҳ ,у бнўри алоямони зулмаи алкФр .

« إни аллоҳи лои иҳб кул хон кФўр » ҳзони исмони ишмлони кули кофари биллоҳ , эй кул хон фӣамона аллоҳ , кФўри лнъмтаҳ , иқоли алхўони алзии одатау суннатаи алхёнаҳ ,у алкФўри алзии одатаи алкФрон , байни аллоҳи субҳонаи анаи анмои идФъи ъмн лӣс бихону лои кФўр .

« أзн » бзми алифи қроءти нофеъу абӯи Амру ъосм ва ёқӯбаст бар феъли маҷҳӯл , боқии изни бФтҳ алиф хонанд яъне изни аллоҳ « ллзини иқотлўн » , ва изн гуфт на амр яъне ки аллоҳи таъолии ҳирс эшон дид бар қаттоли душману аълоъи калимаи ҳақи он аз эшон бипасандед ва эшонро бқтол дастурӣ доду тўлии нусрат эшон карду дифои эшон « иқотлўн » бФтҳи тоءи қроءт нофеъасту ибни омиру ҳФс . Яъне изни ллмؤмнини аллазӣнаи қотлҳми алмшркўн , боқии бкср тоء хонанд , яъне изни ллмؤмнини аллазӣнаи ислҳўни ллқтоли фии қаттоли алкФор , « бأнҳми злмўо » яъне бсбби ани злмўо ӯ лонаами злмўо ӯ ман аҷали анҳми злмўо ӯ ҷзоءи бони злмўои Фохрҷўои ман дёрҳми Фоўзўо . «у إни аллоҳи алии нсрҳми лқдир » ҳозои тафсири алдФоъ ,у қил « أзни ллзини иқотлўн » эй қзии ллмҷоҳдини анҳми рбмои ҳзмўо ӯ қтлўо аҳёнан маъаи ани аллоҳи алии нсрҳми лқодр . Бойени қавл маънӣ онаст ки аллоҳи таъолӣ ҳукм ронад ва қазо карду хости эшонро ки ҷанг кунанд бо душмани дайн ки бар эшон ситам ояд гоҳи гоҳ бо онкии аллоҳи таъолӣ бар ёрӣ додан эшон баростӣ ки қодирасту тавоно , ва « изн » дар қуръон ҷойҳо бияёд бмънии қзоء , минҳои қавла : « Фмнҳми золими лнФсаҳ » илои қавла : « бإзни аллоҳ »у минҳои мо хотб ба исо : «у إзи тхлқи ман алтини кҳиӣаҳи алтири бإзнӣ » . Он гуҳ тғрит кард гуфт : « аллазӣнаи أхрҷўои ман дёрҳм » эй ахрҷўои ман Маккаи злмо « бғири ҳақ » , эй бғири ҷузами авҷаби ахроҷҳм ,у қил « бғири ҳақ » эй ман ғайри ҳақи астҳқўои злк , « إлои أни иқўлўои рбнои аллоҳ » , ҳозои астсноءи мунқатиъ яъне лкнҳми иқўлўни рбнои аллоҳ ,у қили маҳаллаи ҷири бдлои ман қавла : « бғири ҳақ » эй ахрҷўои бони иқўлўо : « рбнои аллоҳ » рӯй ани алҳсни анаи қол : аммоу аллоҳи мо сФкўои дамоу лои ахзўои молоу лои қтъўои ?лаами рҳмоу анмои Фълўои мо Фълўои лонаами қолўо : « рбнои аллоҳ » . Ва ҳўи назири қавла : « ва монқмўо манеҳам إлои أни иؤмнўои биллоҳи алъзизи алҳмид » , сабаби нузули ин ояти он буд ки мушрикони Маккаи пайвастаи асҳоби расӯлро май рнҷониднд ва эшонро носазо мегуфтанд ва захм мекарданд , ёрони брсўл худо нолиданду ранҷи хеш бадв бардоштанду дастурӣ қаттол хостанд , расӯл гуфт , сабр кунед ки ҷузи сабр рӯй нест . Ва маро бқтол нафармӯдаанд , пас кор бидонҷоӣ расед ки кофарону мушрикони расӯлро аз Макка берун карданд абӯи бикр садиқ гуфт . Урфати анаи сикўни қаттол , он рӯз донистам ки қаттол ва ҷиҳод хоҳад буд ки расӯли худоиро берун карданд , пас чун бмдинаҳ ҳиҷрат кард ин оят омаду ҳаии аввали ояи нзлти фӣ алқтол насахт баҳои кули ояи амри фӣҳо болкФи ани алқтол . Ва қоли муҷоҳид : нзлти ҳзаҳи алоиаҳи фии қавми боъёнҳми хрҷўои муҳоҷирини ман Маккаи илои алмдинаҳи Фконўои имнъўни Фозни аллоҳи ?лаами фии алқтоли алкФори аллазӣнаи имнъўнҳми ман алҳҷраҳ .

«у луи лои дафъи аллоҳи анноси бъзҳми ббъз » болҷҳоду иқомаи алҳдўду кафи алзлм , « лҳдмти сўомъ » , қрأи ибни касӣру нофеъи лҳдмти бтхФиФи алдол ,у қрأи алохрўни бтшдидҳо , ФолтхФиФи асли алклмаҳу ислҳи ллқлилу алксир ,у алтшдиди ихтси болксир , лҳдмт , яъне лхрбту қили лътлту тҳдимҳои таътилҳо , сўомъ , яъне сўомъи алрҳбон ,у қили сўомъи алсобӣину қили сўомъи алмؤмнин .

Лқўлаҳи алайҳи ассалом . « нъми савмиъаи алмؤмни байта »

Ва иштиқоқҳо ман алсмъу ҳўи алсғри фии алозн , иқоли изни смоء , қавла : «у байъ » яъне байъи алнсорӣ , воҳдтҳои байъа . «у салавот » яъне кноӣси алиҳўд ,у исмўнҳои болъброниаҳи слўто .

«у масоҷиди изкри фӣҳо исми аллоҳи ксиро » яъне масоҷиди алмуслимӣни ман ИМАи Муҳамад ( с ) маънӣ оят онаст ки агар на волён ва султонон будандӣу гмоштгони аллоҳ ки бФрмони ваии ҷиҳод ва қаттол мекунанд ва ҳадҳо меронанд ва шар бидон аз некон боз медоранд . Лҳдми маъбади аҳли кули замон , фии змни Мӯсои алкноӣс ,у фии змни исои албиъу алсўомъ ,у фии змни Муҳамад ( с ) алмсоҷд , Фрўҳштндии харобу маъаттал , дар аҳди Мӯсои слўтоҳои ҷуҳудон ва дар аҳди исои килисоҳои тарсоёну савмиъаҳои роҳибон , ва дар аҳди Муҳамади Мустафои масҷидҳои муъминон . Ва қоли ибни зайд : ?ераади болслўот , салавоти аҳли алисломи ?фонҳо тнқтъи азои дахли алъдўи алайҳим ,у қили маънии алоиаҳ , луи лои ании изнати ллмؤмнини фии қаттоли алкФори лғлби алкФори алии алблоду азҳрўои фӣҳо алФсод . «у линсрни аллоҳи ман инсраҳ » эй ман ақоми шриъаҳи ман шароеъаи насри алии иқомаи злки алои анаи лои иқоми фии шриъаҳи набии алои мо ?утӣ ба злк алнабӣу интҳӣ ъмо наҳй анҳу . « إни аллоҳи лқўӣ » алии халқа , « азиз » мниъи фии султона .

« аллазӣнаи إни мкноҳми фии алأрз » , аллазӣнаи фии мавзеи насби алии тафсир « ман » яънеу линсрни аллоҳи ман инсраҳ . Сами байни сафаи Носир ба Фқол : « аллазӣнаи إни мкноҳми фии алأрзи أқомўои алслоаҳу отўои алзкоаҳу أмрўои болмърўФ ва наҳаво ани алмнкр » , таъвили алоиаҳи ани аллоҳи ъзу ҷли инсри аллазӣнаи имкнҳму иؤмрҳму истхлФҳму иўлиҳми Финсрўнаҳу инсрўни дайнау иҷоҳдўни адуау иқимўни салавоти алҷмъаҳу алоъёду алслўоти бърФот ва манӣу инсбўни алмؤзнини сами лами иФрқи байни алслоаҳу қринтҳоу ҳаии алзкоаҳу иأмрўни болмърўФи иқомаи ҳуқуқи аддӣну ҷиҳоди алъдўу инҳўни ани алмнкр икФўнедӣ алътоаҳу албғоаҳ . Рӯй ани алҳсни анаи қол : ахзи аллоҳи алмисоқи алии аломроءи ази тмкнўои фии аларзи ани иқимўои алслоаҳу иؤтўои алзкоаҳи иأмрўои болмърўФу инҳўои ани алмнкр , комаи ахзи алии алълмоءи ани итлўои китобау аҳкомаи Флои иктмўаҳ , фии қавла : « аллазӣнаи отиноҳми алкитоби итлўнаҳи ҳақи таловатаи أўлӣки иؤмнўн ба » ,у фии қавла : «у إзи أхзи аллоҳи мисоқи аллазӣнаи أўтўои алкитоб » алоиаҳ . . Ва фии алоиаҳи далели алии саҳаи хилофаи алхлФоءи алрошдин , лонаами конўои ман алмҳоҷрину тмкнўои фии аларзу ақомўои алслоаҳу отўои алзкоаҳу амрўои болмърўФ ва наҳаво ани алмнкр ,у қили алтмкни фии ҳзаҳи алоиаҳи ҳўи алтўлии алзии қоли фии қавлаи ъзу ҷл : « Фҳли ъситми إни тавлиятам » сами қол : «у ллаҳи оқибаи алأмўр » , эй охири умӯри алхлқу мсирҳми илайҳ , яъне ибтли кули малики сӯии малакаи Фтсири аломўри ллаҳи балои мнозъу лои мдъ .

«у إни икзбўк » фии ҳзаҳи алоиаҳи тасаллӣаи Муҳамад ( с ) ман такзиби аҳли Макка Аёа , эй лсти бовели ман насаби илои алкзби ман алонбёءи бали кизби кули қавми нбиҳм қабл қўмк .

« кизбати қавми Нӯҳ » нўҳо «у од » ҳўдо , «у самуд » солҳо , «у қавми إброҳим » абрҳим , «у қавми лут » лўто , «у أсҳоби мадин » шъибо , «у кизби Мӯсо » кизбаи фиръавну қавми фиръавни Флми иқлу қавми Мӯсои лони қавми Мӯсои бнўи Исроилу конўои қади омнўо ба фии алоиаҳи мзмри тақдира ,у ани икзбўки Флои тҳзн . Ва қавла : « Фأмлити ллкоФрин » , эй ахрти оҷолҳм , « сами أхзтҳм » , эй ъоқбтҳми алии кФрҳм ,у аҳлктҳми қавми Нӯҳи болтўФон ,у ъодои болриҳ ,у самуди болсиҳаҳ ,у намруди ббъўзаҳ ,у қавми лути болхсФу амтори алҳҷораҳи алайҳим ,у асҳоби мадин болзлаҳ ,у аъдоءи Мӯсои болғрқ , « ФкиФи кони накир » эй инкорӣ яъне анкрти алайҳими мо Фълўои ман алткзиби болъзобу алҳлоки ихўФ ба ман ихолФ алнабӣ ( с )у икзбаҳ .

« Фкأини ман қария » эй кам ман аҳли қария , « аҳлктҳо » болтоءи алии алўҳдаҳи қрأҳои аҳли албсраҳу алўҷаҳи анаи феъли аллоҳи таъолии Фҷоءи алии аслаи ман алоФроди лони мо қиблаи кзлку ҳўи қавла : « Фأмлити ллкоФрини сами أхзтҳм » ,у қрأи алохрўн : « аҳлкнои болнўну алолФи алии алтъзиму алўҷаҳи анаи қади ҷоءи фии алтнзили касӣри бҳзои аллФзи наҳви қавла : « ва кам ман қарияи أҳлкноҳо » , «у лақади أҳлкнои алқрўни ман қблкм » , « Фкأини ман қарияи أҳлкноҳоу ҳаии золима » эй ва аҳлҳо золмўни коФрўн , « Фҳии хоўиаҳи алии ърўшҳо » эй соқитаи алии сқўФҳо . Яъне сиқтати алсқўФи сами сиқтати алайҳои алҷдрон . Ва қили хоўиаҳ эй холӣаи ани аҳлҳо боқӣаи алии ҳолҳо , иқоли хуати ?илдору аларз , тхўии хўоءу хуии батнаи ман алтъом , ихўии хуйу хуии алнҳри ихўии хуйу алнҳри ху . «у бӣри маъаттала » эй ва кам ман бӣри матрӯкаи мхлоаҳи ани аҳлҳо ,у бири ғайри мҳмўзаҳи қрأҳои вараши ани нофеъу абӯи Амр ,у азои адрҷу алўҷаҳи анаи алии тахфифи алҳмзаҳ ва тахфифҳо ҳоҳнои иқлбҳои ёءи лскўнҳоу инкисори мо қаблҳо кзибу наҳва ,у қрأи албоқўн «у бӣр » болҳмзу алўҷаҳи анаи ҳўи аласли лони аласли фии алҳмзаҳи алтҳқиқ . «у қасри машйад » , рафеъи тавили ман қўлҳм : шоди банноаи азои рафъа ,у қили машйад эй мҷсси болшиду ҳўи алҷсу алклс , таъвили алоиаҳ , ани каллаами фии аларзи синфони скн ва назул Флои изоли алнзли имўтўну иътлўни бӣрҳм ,у алскни имўтўну иътлўни қсрҳм . Хилофаст миёни уламо ки ин бӣру қасри ӣнҷо бар умум ронанд ё бар хусӯс қавмӣ гуфтанд ин бар умумаст ва мурод онаст ки аҳли замини ҷумла ду гуруҳанд : даштёну шаҳрён аз даштён ки бимиранд чоҳ боз монад маъаттал ва аз шаҳрёни кӯшку хонаи бозмонди маъаттали боз қавмӣ гуфтанд ин бӣр ва қаср маълуманду махсӯсу мавзӯи он пайдо , дар диёри Яман кӯҳӣаст бар сари он кӯҳи ин қаср сохта буданд қавмӣ азин кардон ва дашт нишинон дар асри од , охири шайтон бар эшон зафар ёфта ва аз роҳи ббрдаҳ ва ба пайғомбари он аср кофар гаштау бути параст шудаи бтълими шайтон бар сари он кӯҳ қасрӣ сохтанд аз сангу гачи дивист гази болои он , сад хона дар он сохта бар панҷ табақа , як табақаи шутуронро , яке говонро , яке гӯсфандонро , яке таому хӯрдании хешро , яке нишастангоҳи хешро , ва дар домани он кӯҳи чоҳии фурӯи бурданд ва онро обишхури хеш ва чаҳор поён сохтанд . Рӯзгор бар омаду куфри эшону туғёни эшон бғоит расед ва аз пазируфтани ҳақи сар боз заданду пайғомбари хешро хор доштанд то пайғомбар дуо кард бар эшон гуфт : аллоҳами аҳлкҳми бмои шӣт , Фғози моءи бӣрҳми Фбқити маъатталау бақиятаи ағномҳми ътошои салосаи айёми сами мотти Флмои кони явми алробъи баъси аллоҳи алии аблаҳами вҷъои Фмотти ани охирҳо ,у баъси аллоҳи алайҳими явми алсобъи Ҷабраили Фсоҳи Фиҳми Фсорўои каллаами хомдини Фбқити албӣри маъатталаи ман алмоء ,у алқсри мътлои ани алскони лами искнаҳи аҳади илои иўмнои ҳозо . Заҳҳок гуфт : ин чоҳ бҳзрмўтаст дар шаҳрӣ ки онро ҳосўр гӯйанду сабаби он буд ки чун қавми солеҳро азоб расед ҷамоатии буи имон овараданд ва бо солеҳ бҳзрмўт шуданд чун онҷои расиданди солеҳ фармон ёфт аз он ҳзрмўти хонданд , лони солҳои лмои ҳзри мот . Пас он қавм ки бсолҳ имон оварда буданду адади эшон чаҳор ҳазор буд ин шаҳри ҳосўрро банно ниҳоданд бар сари он чоҳу онҷо ватан гирифтанд ва аз қавми хеши якеро бар худ амир карданд пас брўзгори фарзандону нажоди эшон бисёр шуданд ва дар неъмату коми эшонро бтр гирифт кофари гаштанду бути параст , то раби алъзаҳ боишон пайғомбарӣ фиристод номи ваии ҳанзалаи бен Сафавону қили шриҳи бен Сафавону кони ҳмолои Фиҳм , эшон пайғомбарро бикуштанд ва дар туғёну куфри биФзўднди раби алъзаҳи эшонро ҷумла ҳалок кард ва он диёру ватани эшон хароби гашту чоҳ маъаттал монад , гуфтаанд ки аз он чоҳи пайвастаи дӯдии сиёҳ мнтн меояд касе ки бнздики он чоҳ ва он қаср шавад нола Эй бигӯаш вай расад . Ва рӯй ани ибни аббоси анаи қол : аммо албӣри алмътлаҳи ?фонҳо канти лоҳли адани ман алимну ҳаии алрси алзии қоли аллоҳи ъзу ҷл : «у أсҳоби алрс » . Ва қоли каъби алоҳбор : ани алқсри банноаи оди ассонӣу ҳўи оди бен мунзари бен Ирами бен од .

Қавла : « أи Флми исирўои фии алأрз » яъне куффори Маккаи Финзрўои илои мсоръи алмкзбини фии аломми алхолиаҳу ҳўи қавла : « Фткўни ?лаами қулӯби иъқлўни баҳои أўи озони исмъўни баҳо » , ФитФкрўоу иътбрўо , сами зикри ани алأбсори лои тъмии ани рؤиаҳи алоёту локини улқулуби тъмии Флои ттФкру лои тътбр , қавла : « Фإнҳои лои тъмии алأбсор » ҳзаҳи алҳоءи тсмии ъмодоу алмънии ани алъмии алзор , ҳўи ъмии алқлб , Фомои ъмии албсри Флиси бзори фии амри аддӣн . Қоли қтодаҳ : албсри аззоҳири блғаҳу мтъаҳу басари алқлби ҳўи албсри алноФъ ,у зикри улқулуби алтии фии судӯру алқлби лои икўни алои фии алсдр ,у локини ҷирии ҳозои алии алтўкиди кқўлаҳ : «у лои тоӣри итири бҷноҳиаҳ »у фии алоиаҳи далели алии ани алқлби маҳали алъқлу алълми лои алдмоғ ,у қили алъқли илми ғарӣзии иктсб ба алълми алохтёрӣ . Он рӯз ки ин оят аз осмон фурӯ омад ки : « ва ман кони фии ҳзаҳи أъмии Фҳўи фии алохраҳи أъмӣ » , абди аллоҳи бен зоида ки ӯро أми ибн мактум гӯйанд пеши Мустафо ( с ) омад гуфт : ё расӯли аллоҳи анои фии алднёи аъамии аи Фокўни фии алохраҳи аъамӣ ? ман ки дар дунё нобӣноем фардо дар қиёмат нобӣно хоҳам буд ? раби Алъоламин бҷўоби ваии ин оят фурӯ фиристод : « Фإнҳои лои тъмии алأбсору локини тъмии улқулуби алтии фии алсдўр » , маънӣ онаст ки нобенаии зоҳир дар кори дайн зиён надораду фардо дар қиёмати бенаӣ ба набард , нобенаӣ диласт ки дар кори дайн зиён дораду фардо дар қиёмати бенаии бабрад .

«у истъҷлўнки болъзоб » ин дар шаъни мушрикони Макка фурӯ омад алнзри бен алҳорсу ғайр ӯ ки бар сиблати инкор бостҳзоء мегуфтанд : , « Фأмтри ълинои ҳаҷҷораи ман алсмоءи аҷҷали лнои қтно , аӣтнои бмои тъдно » . Раби алъзаҳи бҷўоби эшон ин оят фурӯ фиристод : «у истъҷлўнки болъзобу лни ихлФи аллоҳи ваъда » , май штобоннди турои бъзоб ва он азоби буқат хеш бирасад чунон ки аллоҳи таъолии хоста ва тақдир карда ки аллоҳи таъолии ваъда хилоф накунад ва гуфта худ бнгрдонд , он гуҳ гуфт : «у إн иўмо ъанд рбки кأлФи санаи ммои тъдўн » яъне ин чаҳ шитобаст ки мекунанду рӯзӣ аз рӯзгори азоби ахрт ҳазор соласт азин рӯзҳо ки имрӯз мешимуранд онро ки сифати ин буд шитоб дар он чун кунанд ,у қили маъноаи анаи лои иФўтаҳи шайъи ءу ани иўмои ъндаҳу алифи санаи фии қудратаи воҳид , шитоб мекунанд дар чизе ки бар аллоҳи таъолӣ фӯт нахоҳад шуд ,у рӯзӣ ва ҳазор сол дар қудрат ӯ яксонаст яъне ки дар муҳлат додан эшон чаҳ рӯзӣ ва чаҳ ҳазор сол ки на бирав фӯт хоҳад шуд , нҳос гуфт : маънӣ оят онаст ки эй Муҳамади кофарони астъҷол азоб мекунанд ва ман ки худовандами ваъдае ки бо ту кардаам ки турои нусрати даҳум ва эшонро ҳалок кунам ин ваъда хилоф накунам , пас анҷози ваъдаи он буд ки рӯзи бадари мусулмононро нусрат доду кофаронро ҳалок кард он гуҳ гуфт : «у إн иўмо ъанд рбки кأлФи санаи ммои тъдўн » . Эшонро хабар кун ки азоб дунё инаст ки диданду азоб охират чунонаст ки рӯзӣ аз он рӯзгори азоб чун ҳазор соласт азин рӯзгор ки шумо мешимуред ибн зайд гуфт ин рӯзгор айём охиратаст он гуҳ ки муъмин дар Наим биҳишт бошаду кофар дар азоби дӯзахи рӯзӣ аз рӯзҳои эшон бар андозаи ҳазор сол дунё бошад ,у далели барин хабар Мустафо аст

Қол алнабӣ ( с ) : « абшрўо ё мъшри съолики алмҳоҷрини болФўзи алтоми явми алқёмаҳи тдхлўни алҷнаҳ қабл ағнёءи анноси бнсФи явму злки миқдори хумси моӣаҳи сана » , аммо ончии раб алъзаҳ гуфт : « фии явми кони миқдораи хумсин أлФи сана » сифат рӯз қиёматаст алӣ алхусус ,у ани ибни аббоси фии ҷимоъа : ани кули явми ман алоёми аластаи алтии халқи аллоҳи фӣҳо алсмоўоту аларзи колФи санаи ммои тъдўн . Қрأи Ҳамзау ибни касӣру алксоӣӣ « иъдўн » болёءи ҳоҳнои лқўлаҳ : « истъҷлўнк » ,у қрأи албоқўни болтоءи лонаи аъами лонаи хитоби ллмстъҷлину ллмؤмнину атФқўои фии сӯраи алмзоҷъи анаи болтоء .

«у кأини ман қарияи أмлити лҳо » амҳлтҳои бтأхири уқубатҳо , «у ҳаии золима » кофара , « сами أхзтҳо » болъқўбаҳ , «у إлии алмсир » марҷаъи алҷмиъи Флои иФўтнии шайъи ء .

« қул ё أиҳои аннос » ё аҳли Макка , « إнмои أнои лаками нзири мубин » эй бширу нзири сами башари Фқол : « Фолзини омнўоу ъмлўои алсолҳоти ?лаами мғФраҳу ризқи Карим » алрзқи алкрими алзии лои иктсби болднёти ман алтзлли ллхлқу алохзи ман алмнону иртикоби алзлм ,у қили алрзқи алкрими алзии лои инқтъ абадану ҳўи алҷнаҳ .

«у аллазӣнаи съўои фии оётно » эй иҷтҳдўни фии ради алқуръону ибтола , « мъоҷзин » эй муқаддарин зонини анҳми иъҷзўннои бзъмҳми ани лои баъс ва ло нашӯру лои ҷинау лои нор , яъне изнўни анҳми исбқўнноу иФўтўннои Флои тқдри алайҳими ҳозо , кқўлаҳ : « أми ҳасби аллазӣнаи иъмлўни алсиӣоти أни исбқўно » ,у қили мъоҷзин эй мшоқини муонидин ,у қрأи ибни касӣру абӯи Амри мӯъҷизин бтшдиди алҷими ман ғайри алифи ҳоҳноу фии сӯраи сабо , эй мсбтини анноси алии алоямони бмҳмду қили носбини ман атбъ алнабӣ илои алъҷз . « أўлӣки أсҳоби алҷҳим » эй асҳоби алнори алмўқдаҳ ,у қили алҷҳими аҳадии алтбқот .

« ва мо أрслнои ман қблк » , « ман » ҳоҳнои лобтдоءи алғоиаҳу қавла : « ман расӯл » ман зиёдаи лъмўми алнФӣу ахтлФўои фӣ алрасул ва алнабӣ Фқоли бъзҳми кули расӯли набӣу кули набии расӯл ,у қоли бъзҳм алрасул аъло шأнои лони кули расӯли набӣу лӣси кули набии рсўло ,у қоли бъзҳм алрасул ҳўи алшоръ ва алнабӣ алҳоФзи шриъаҳи ғайра ,у қоли бъзҳм алрасул алзии иأтиаҳи алмалики болавҳӣ ва алнабӣ алзии ирии фии алмноми мо иўҳии илайҳ , « إлои إзои тмнӣ » , фӣҳо қавлон : аҳдҳмои тмнӣ эй ҳдс нафса ,у ассонии тмнӣ эй тела , ва манеҳ қавли алшоър :

Ва асли алклмаҳи ман манӣ аллоҳи кзои азои қадарау тмнии алонсони тақдираи булӯға ,у алтмнии алтлоўаҳи лони алтолии иқдри алҳрўФу изкрҳои шиӣои Фшиӣо . Қавла : « أлқии алшитони фии أмнитаҳ » эй фии таловата , муфассирон гуфтанд расӯли худо дар анҷуман Қурайш нишаста буд ки Ҷабраил аз осмон фурӯд омаду сӯрау алнҷми إзои ҳўии Фрўоўрд , расӯли худоӣ бар хонд чун ӣнҷо расед : « أи Фрأитми аллоту алъзӣу мноаҳи алсолсаҳи алأхрӣ » бар забон вай бирафт болқоءи шайтон бар сиблати саҳву нисён : « тлки алғрониқи алълӣу ани шФоътҳни лтртҷӣ » .

Қурайш он бишуниданд шод шуданду расӯли худои ҳам чунон мехонд то сӯраи бохри барад ва суҷуд кард муъминону ёрон бо вай суҷуд карданд ва ҳамчунин мушрикон ки ҳозир буданд бмўоФқти ҳама суҷуд карданд то он ҳад ки валиди муғирау Саиди бен алъос ҳар ду сахт пер буданд ва тоқат надоштанд ки сар бар замин ниҳанд ҳар яке қабзае хок бардоштанд ва бар пешонӣ хеш ниҳоданду бошорт суҷуд карданд , пас Қурайши мутафарриқи гаштанди шодону хуррам бо якдигар мегуфтанд ки Муҳамади имрӯзи худоёни моро сухан нек гуфт ва мо нек донем ки худои осмони ҷли ҷалола офаридагорасту рӯзии гумор , мурда зинда кунад ва зинда меронад , локини ин худоён мо бидон мепарастем то фардо аз баҳри мо бнздики вай шафоат кунанд акнӯн ки Муҳамади эшонро ин сухан гуфт мо бо ӯйему азуи ҷудо наем , шабонгоҳи Ҷабраил фурӯ омад гуфт : ё Муҳамади мо зои санъат ? ин чаҳ буд ки ту кардӣ ? лақади тлўти алии анноси мо лами отк ба ани аллоҳ , бар мардум чизе хондӣ ки ман наёвардам ва дар пайғому калом ҳақ набӯд , расӯли худо аз он азим дилтанг шуду ранҷури гашт ва аз қаҳр ҳақ битарсед , пас Ҷабраил фурӯ омаду таскини рўъти вайроу тасаллии дили вайро ин оят фурӯ оварад : « ва мо أрслнои ман қблки ман расӯлу лои набии إлои إзои тмнии أлқии алшитони фии أмнитаҳ » .

Қавмӣ гуфтанд расӯли худо дар масҷиди ҳаром буд дар намоз ки сӯра ва алнҷм хонд ва ин қиссаи илқоъ шайтон бирафт , агар касе гуяд расӯли худои маъсӯм буд аз ғалату саҳв дар асли дайну таблиғи рисолати пас ин ғалат дар таловат бар вай чун раво бошад ? ва низ раб алъзаҳ гуфт қуръонро : « лои иأтиаҳи алботли ман байни идиаҳу лои ман халафа » , яъне Иблис ,у қоли таъолӣ : « إнои нҳни нзлнои аззикру إнои ?лаи лҳоФзўн » яъне ман алтғииру алтбдил . Уламои тафсир дар ҷавоб ин мухталифанд , қтодаҳ гуфт : алқии алшитони фии таловатау ҳўи ноъш яъне ағФӣ алнабӣ ағФоаҳи фаҷрии злки алии лисонаи болқоءи алшитону лами икни ?лаи хабар ,у қили алқии алшитони фии таловатаи бқроءаҳи алшитони роФъои савтаи Фзни алсомъўни анаи ман қроءаҳ алнабӣ ҳозои комаи ани алшитони нодаии явми аҳад : алои ани мҳмдои қади қатл , ҳатто анксрти қулӯби алмؤмнину қавӣати қулӯби алмшркин . Ва қоли ибни исо : лмои антҳӣ алнабӣ илои ҳзаҳи алоиаҳи телааи мунофиқи ман шаётини алонсу алқии фии савтаи ҳзаҳи алклмаҳи Фхили илои анноси анаи ман тлоўаҳ алнабӣу қоли алҳсн : анмои қол алнабӣ злки алии ваҷҳи алонкори дуни алохбори факонаи ҳакии кломҳми сами анкри алайҳим . Ва тақдираи тлки алғрониқи алълии бзъмкми аиҳо алмшркўни амнҳо шФоътҳни тртҷӣ , ва кам ман малики фии алсмоўоти лои тғнии шФоътҳми шиӣо , ҳозои мо зикраи алмФсрўну аллоҳи аълами болсўоб . « Финсхи аллоҳи мо илқии алшитон » Фибини бутлони злку ихбри анаи ман ман алшитон , « сами иҳкми аллоҳи оёта » эй инзлҳои маҳкамаи мубинаи лои иҷди аҳади илои бутлонҳо сбило , «у аллоҳи алӣам » бўҳиаҳ , « ҳаким » бхлқаҳ , « лиҷъл » ҳзаҳи алломи тсмии лоами алъоқбаҳ , кқўлаҳ : « Фолтқтаҳи оли фиръавни ликўни ?лаами ъдўо » ,у қили ҳаии лоам кӣ , эй кӣ иҷъл . « мо илқии алшитони фитна , » эй мҳнаҳу балӣа , « ллзини фии қлўбҳми мараз » , шаку нифоқ ва ҳам алмноФқўн , «у алқосиаҳи қлўбҳм » ани қабул алҳақ ва ҳам алмшркўну злки анҳми аФттнўои лмои смъўои злки сами насху рафъи Фоздоду ътўоу знўои ани мҳмдои кони иқўлаҳ ман ъанд нафса сами индми Фибтл , «у إни алзолмини лФии шиқоқи баъӣд » эй фии хилофи шадид , алшқоқи ғояи алхлоФ , иқоли шоқнии фалон , эй канти фии шқу ҳўи фии шқи охир .

«у лиълми аллазӣнаи أўтўои алълм » эй алтўҳиду алқуръону алтсдиқи болнсх , « أнаҳ алҳақ ман рбк » таъвили алоиаҳи лиҷъли мо илқии алшитону инсхаҳи аллоҳи фитна ,у лиълми аллазӣнаи аўтўои алълми ани алзии аҳкми аллоҳи ман оётаи ҳў алҳақ ман рбк , « Фиؤмнўо ба » иътқдўои анаи ман аллоҳ , « Фтхбти ?лаи қлўбҳм » эй Фтскни илайҳи қлўбҳм , «у إни аллоҳи лҳоди аллазӣнаи омнўои إлии сироти мустақӣм » эй дайни қайиу ҳўи алисломи исбтҳми алайҳ .

«у лои изоли аллазӣнаи кФрўои фӣ марӣа манеҳ » эй фии шаки ммои алқии алшитони алии лисони расӯли аллоҳи иқўлўни мо балети зикрҳо бихири сами артди анҳо ,у қоли ибни ҷриҳ : « манеҳ » эй ман алқуръон ,у қили ман аддӣну ҳўи алсроти алмстқим . « ҳатто тأтиҳми алсоъаҳи бғтаҳ » яъне алқёмаҳ ,у қили аламут , « أўи иأтиҳми азоби явми ақим » эй азоби явми лои лайлаи ?лау ҳўи явми алқимаҳ ,у қили ақими алии алкФори Флои икўни ?лаами фӣаи хайру лои роҳаҳи комаи ани алриҳи алъқими ҳаии алтии лои саҳоби маъаҳоу лои мтр ,у алъзоби алъқими ҳўи алзии ло махраҷ манеҳ , ахзи злки ман ъқми алмрأаҳи алтии лои теладу ъқми алрҷли алзии лои иўлди ?ла ,у қили явми ақими явми бадару анмои саммии ъқимои лони нслҳми анқтъи фӣа ,у лами икни ллкФори фӣаи хайр ,у қили лонаи ло мисли ?лаи фии азми амраи лқтоли алмлоӣкаҳи фӣау лами иқотлўои баъди злк .

« алмалики иўмӣз » яъне явми алқёмаҳ , « ллаҳ » вҳдаҳи ман ғайри мнозъу лои мдъ , кқўлаҳ « лмни алмалики алиўм » . « иҳкми бинҳм » эй иқзии байни алФриқин , сами байни алҳкм , Фқоли ъзи ман қоил : « Фолзини омнўоу ъмлўои алсолҳоти фии ҷиноти алнъим ,у аллазӣнаи кФрўоу кзбўои боётнои Фأўлӣки ?лаами азоби маин » эй азоби маъааи злаҳу ҳўон ,у қил « иўмӣз » яъне явми бадар , Фҳкми лнбиаҳи болнср ,у ллмؤмнини болҷнаҳу лоъдоӣаҳи болқтлу алҳзимаҳу алнор .