Ин сӯраи баъдади кӯфӣони ҳафтод ва ҳашт оятаст ,у баъдади басарёни ҳафтод ва панҷ оят , ва ҳазор ва дивист ва навад ва як клмт ва панҷ ҳазор ва ҳафтод ҳарф . Ҷумла бимика фурӯ омад магари се оят ки дар маданӣот шимуранд , « ҳзони хасмони ахтсмўои фии рбҳм » илои қавла « إлии сироти алҳмид » , баъзе муфассирон гуфтанд сӯраи ҳама маданӣаст магари чаҳор оят : « ва мо أрслнои ман қблки ман расӯлу лои набӣ » илои охири арбъи оёт . Ва қили кулҳо ?маккейаи алои арбъи оёт : « ва ман анноси ман иъбди аллоҳи алии ҳарф » илои охири алоитин ,у қавлаи таъолӣ : « أзни ллзини иқотлўни бأнҳми злмўо » илои охири алоитин . Ва дар ин сӯраи се оят мансӯхаст боити сайф , аввал : « қул ё أиҳои анноси إнмои أнои лаками нзири мубин » , дигар «у إни ҷодлўки Фқли аллоҳи أълми бмои тъмлўн » ин ҳар ду оят мансӯхаст боити сайф , сеюм «у ҷоҳдўои фии аллоҳи ҳақи ҷиҳода » насхҳо аллоҳи таъолии бқўлаҳ : « Фотқўои аллоҳи мо асттътм » . Ва ани абии бен каъби қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ман қрأи сӯраи алҳҷи аътии ман алоҷри кҳҷаҳи ҳаҷҳоу умраи аътмрҳои баъдади ман ҳаҷу аътмри Фимои мзӣу Фимои бқӣ .

Қавла : « ё أиҳои аннос » хитоби лоҳли Макка , « атқўои рбкм » атиъўаҳу аҳзрўои уқоба « إни зилзилаи алсоъаҳи шайъи ءи азим » алзлзлаҳу алзлзол шудаи алҳркаҳ ва шудаи алозтробу лӣси ирид ба изтироби алсоъаҳу анмои ирид ба изтироби аларзи бмои фӣҳо ман алҷболу азиФи илои алсоъаҳи лонҳои ман ашротҳо . Муфассирони ӣнҷои ду қавл гуфтаанд ки : ин зилзила кӣ хоҳад буд , қавмӣ гуфтанд ин зилзила аз ашрот соъатаст дар дунё хоҳад буд дар охир алзмон буқати қурби қиёмати бнФхаҳи аввалӣ ки онро нафха фазаъ гӯйанд , гуфтанд Фриштаҳ эй аз осмон Нидо кунад ки : ё аиҳо анноси ?утии амри аллоҳ . Овози ваии бҷмлаҳи аҳл замин расад ҳама дар фазаъ уфтанд фазаъии азим ки аз он ҳайбату фазаъи ҳамаи занони ҳомилаи бор фурӯ ниҳанду нохӯрдаи шароби басони мисатони афтон хезон шаванд , заминроу кӯҳҳоро башиддату унфи бҷнбоннд ва аз пас ин зилзилау фазаъи офтоб аз мағриб бар ояд ,у бқўли садӣу ҳасан : ин зилзилаи рӯз қиёмат хоҳад буд вақт хост растохез . Ва қоли ибни аббос : ҳаии алзлзлаҳи алтии ткўни маъаҳо алсоъаҳу ҳаии рҷъаҳи аларзи лхрўҷи ман фӣҳо .

« явми трўнҳо » яъне алзлзлаҳ ,у қили алсоъаҳ , « тзҳл » яъне тғФл ,у алзҳўли алғФлаҳ ,у қили алзҳўли алслў , зҳлти ани кзои азои селоати анҳу . « кули мрзъаҳ » эй кули амрأаҳи маъаҳо валади трзъаҳ , иқоли амрأаҳи мрзъи блоҳоء азо аред ба алсФаҳ мисли ҳоизу ҳомил , Фозои ародўои алФъли фии улҳоли адхлўои алҳоء . «у тзъи кули зоти ҳамли ҳамлҳо » эй тсқти валадҳо ман ҳавли злки алиўм . Қоли алҳсн : тзҳли алмрзъаҳи ани валадҳо бғири Фтом ,у тзъи алҳомли мо фии батнҳо лғири тамом . Ин далел қавл эшонаст ки гуфтанд ин зилзила дар дунёсти пеш аз растохез , зеро ки ҳаблу вазъи ҳамлу рзоъи баъд аз баъс набошад ,у бқўли эшон ки гуфтанд зилзила дар қиёматаст саёқи ин сухан бар таъзими кор растохезасту шиддати ҳавлу съўбти он на бар таҳқиқи ҳамлу рзоъ , ҳозои кқўли алқоӣл : асобнои амри ишиби фӣаи алўлид , ириди шиддатау съўбтаҳ . « ватарӣ анноси скорӣ ва мо ҳам бскорӣ »

Қрأи Ҳамзау алксоӣӣ « скрӣ ва мо ҳам бскрӣ » бФтҳи алсини ман ғайри алифи Фиҳмо ,у қрأи албоқўн « скорӣ ва мо ҳам бскорӣ » бзми алсину бололФи Фиҳмо ,у ҳумои луғатони клоҳмои ҷамъи скрон ,у алмънии азои ?назарети илайҳами тҳсбҳми скории ман заволи ъқлҳму лисўои кзлки фии алҳқиқаҳу локини ҳавли алқёмаҳи сирҳми кзлк . Умрони ҳсину абӯи Саид хидрӣ гуфтанд : ин ду оят аз аввали сӯра дар ғзот банӣ алмстлқ фурӯ омад дар миёнаи шаб , ҷамъи ёрон дар равиш буданд ки расӯли худоӣ Нидо кард ҳамаро боз хонд , ёрони ҳамаи роҳилҳо сӯии ваии ронданду гирди вай дар омаданд расӯл ( с ) ин ҳар ду оят бар эшон хонд ёрон бисёр бигиристанд ва зорӣ карданд он гуҳ ҷое ки фурӯ омаданд аз дилтангӣу ранҷурии зинҳо аз чаҳорпоён боз нагирифтанду хайма ҳо назаданд ва дегҳо нпхтнди ҳам чунон андӯҳгин ва мутафаккир нишаста гирёну сӯзон , расӯли худои ёронро гуфт : « أи тдрўн эй явми злк ? » ҳеҷ донед ки он рӯз чаҳ рӯзаст ? гуфтанд аллоҳу расӯлаи аълам , аллоҳи таъолии донотар доноӣаст бони рӯз ва пас расӯли вай , расӯл гуфт он рӯзи раби алъзаҳи одамро гуяд бархез ва аз фарзандони худ насиби оташ берун кун , гуяд бори худоё чанд берун кунам ? гуяд аз ҳазор нуҳсад ва навад ва на берун кун ва якеро бигзор ки сазоӣ биҳиштаст , он сухан бар ёрон саъб омад ва дар зоридн ва гиристани биФзўднд ва гуфтанд : Фмни йенҷу ё расӯли аллоҳ ? пас аз мо худ ки раҳад ва ки умед дорад ки наҷот ёбад ? расӯл худо гуфт : « абшрўоу сддўоу қорбўо » .

Бишорат пазиред рост бошед ва сокин гардид ва ин андӯҳ ва гиристани фаровон фароҳам гиред ва бидонед ки он нуҳсад ва навад ва на аз иأҷўҷ ва мأҷўҷ бошанд ва аз шумо яке , шумо ки ёрон манеду уммати ман бқёмти мусулмонону муъминон дар миёни куффор ,у иأҷўҷу мأҷўҷи фардо дар қиёмат ҳамчун яктои мӯӣ сиёҳ бошанд дар гови сипед ё ҳамчун яктои мӯии сипед дар гови сиёҳ . Он гуҳ гуфт ман чунон умедворам ки уммати ман сулси аҳл биҳишт бошанд , ёрони ҳама аз шодӣ такбир гуфтанду худои таъолиро спосдорӣ карданд , расӯли худо бар он биФзўд ва гуфт : чунон донам ки шумо аънии уммати ман нимаи аҳл биҳишт бошед , ёрони ҳам чунон сноءи худоӣ таъолӣ гуфтанд ва шодӣ намуданд , расӯл бар он биФзўд гуфт чунон донам ки ду сики аҳли биҳишт шумо бошед , он гуҳ гуфт аҳли биҳишти сад ва бист саф бошанд , ҳаштод саф аз эшон уммат мананд , сам

Қоли слии аллоҳи алайҳу силам : «у идхли ман умматии алҷнаҳи сбъўни алФои бғири ҳисоб » . Фқоли умри сбъўни алФо ? қоли нъму маъаи кули воҳиди сбъўни алФо , Фқоми ъкошаҳи бен мҳсни Фқол ё расӯли аллоҳи адъи аллоҳи ан иҷълнӣ манеҳам , Фқоли расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силам анат манеҳам , Фқоли раҷули ман алонсори Фқоли адъи аллоҳи ан иҷълнӣ манеҳам , Фқоли расӯли аллоҳи сбқки баҳои ъкошаҳ .

Ва ани ъоӣшаҳи қолати ном алнабӣ ( с ) фии ҳҷртии Фқтрти дмўъии алии хдаҳ , Фостиқзи Фқоли мо ибкик ? Фқлти зикрати алқёмаҳу ҳўи лҳои Фҳли тзкрўни аҳоликм ё расӯли аллоҳ ? Фқол ё ъоӣшаҳи салосаи мўотни лои изкри фӣҳо аҳади ало нафса : ъанд алмизон ҳатто иълми أи ихФ мизонаам исқл , ва ъанд алсҳФ ҳатто иълми мо фии сҳиФтаҳ , ва ъанд алсрот ҳатто иҷоўзаҳ .

Қавла : « ва ман анноси ман иҷодли фии аллоҳи бғири илм » ин оят дар шаъни алнзри бен алҳорс фурӯ омад , мардии кофари дил буд сахти хусумат , малоикаро бенот аллоҳ гуфт ,у қуръонро асотир алаввалин гуфт ,у баъс ва нашӯрро мункир буду мҷодлти вай дар аллоҳи таъолии он буд ки бҷҳлу куфр хеш мегуфт , аллоҳи таъолӣ қодир нест бар зиндаи гардонӣдани мурдаи пас аз он ки хоки гашту злки фии қавлаи таъолӣ : « ман иҳии алъзом ва ҳай Ромем » , ва бо расӯли худои бойени маънӣ хусумат мегирифт , раб алъзаҳ гуфт : «у итбъи кули шайтони мурӣд » .

эй итбъи фии ҷидолаи злки кули шайтони мурӣд , мутамаррид ъот хабис . Иқоли фии алғоиаҳи мурӣду ҳўи алзии лои ибқии ман алшри шиӣои алои атоаҳи лои итҳошии анҳу ,у қили ллҳдси амради лонаи лои шеъри алайҳу арзи мрдоءи лои наботи алайҳо .

« кутуби алайҳ » эй алии алшитон . « أнаҳи ман таваллоаи Фأнаҳи излаҳ » эй қзии алии алшитони анаи изли атбоъау идъўҳми илои алнор . Крр « ан »у ҳозои ммои истҳсни фии Алъарабия ан нақавл ани Флонои анаи фасеҳ . Қоли алшоър :

«у иҳдиаҳи إлии азоби алсъир » эй идъўаҳи илои алнори бмои изини ?лаи ман алботл . Сами алзми алҳҷаҳи мункирии албъси Фқол : « ё أиҳои аннос » яъне аиҳо алшокўни фии албъс , « إни кантами фии риб » эй фии шаки фии қадараи аллоҳи алии албъс ,у фии шаки ман сидқи Муҳамад , « Фإнои хлқнокм » эй Фонзрўои фии абтдоءи хлқнокм , « Фإнои хлқнокм » яъне одам , « ман туроб » сами зритаҳ , « ман нутфа » алнтФи алсб ,у алнтФаҳи алмсбўб ,у қили ҳаии алмоءи алқлил , қилу ҳаии алмоءи алсоФӣ ва ҷамъҳо нтФ . « сами ман ълқаҳ »у ҳаии алдми алъбити алҷомд ва ҷамъҳо ълқ , « сами ман мзғаҳ »у ҳаии лаҳмаи қалилаи қадари мо имзғ ,у злки ани алнтФаҳи тсири дамои ғлизои сами тсири лҳмо , « мхлқаҳ » яъне махлуқау алтшдиди лткрори алФъли ман алсмъу албср ,у алокФу алифаму ғайри злк . Қоли ибни аббосу қтодаҳ : мхлқаҳ эй томаи алхлқу алоъзоء , «у ғайри мхлқаҳ » ғайри тома яъне ноқиссаи алхлқу алоъзоء ,у қоли муҷоҳид : мусавварау ғайри мусаввара , яъне алсқту злки ани аллоҳи азои ?ераади ани ихлқи алҳёҳи фии алўлди азҳари фӣаи хтўто , сами исири кули хати ъзўо ,у қили алмхлқаҳ , алўлди алзии тأтӣ ба алмрأаҳи лўқт ,у ғайри алмхлқаҳи алсқти исқт қабл вақта рӯй ани ъалқамаи ани абди аллоҳи бен масъӯди қол : ани алнтФаҳи азои астқрти фии алрҳми ахзҳо малики бкФаҳи Фқол эй раби мхлқаҳ ӯ ғайри мхлқаҳ , ?фони қоли ғайри мхлқаҳи қзФҳои арраҳмони дамоу лами икни нсмаҳ ,у ани қоли мхлқаҳи қоли алмалики أ зикрам ансӣ ? أ шқӣам Саид ? мо алаҷал ва мо алъамал ? ва мо алрзқ ?у бои арзи имўт ? Фиқоли ?лаи азҳб илоам алкитоби Фонки тҷди фӣҳо кули злк , Физҳби Фиҷди фии алкитоби Финсхҳои Флои изоли маъаа ҳатто иأтии алии охири сифата .

Ва қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ани халқи аҳдкми иҷмъи фии батни ИМАи арбаъӣни иўмо , сами икўни ълқаҳ мисли злк , сами икўни мзғаҳ мисли злк , сами ибъси аллоҳи илайҳи маликои борубъи калимот , Фиктби амалау аҷалау ризқау шқӣ ӯ Саид , сами инФхи фӣаи алрўҳ .

Ва қавла : « лнбини лакам » алломи мутаъаллиқаи бтртиби алхлқи конаи қол : Фқлнокми фии абтдоءи алхлқи ман ҳоли илои ҳоли маъаи қдртнои алии аншоӣкми дафъаи воҳида , лнбини лаками қдртнои алии мо ншоء . Маънӣ онаст ки шуморо дар баду офариниши бгрдонидм дар атвори халқяти азин ҳол бидон ҳол ва азин тавр бидон тавр , рӯзгории нутфау рӯзгории ълқаҳу рӯзгории мзғаҳ ва бар мо осон буду қудрат буд ки мо шуморо бики дафъаи оФридимӣ локин хостем ки бо шумо нмоӣими камоли қудрати хеш бар ончии хоҳеми чунон ки хоҳем офаринему қудрат он дорем ,у қил « лнбини лакам » яъне лнзҳри лаками қдртнои алии иъодаи алхлқ , бёФридими шуморо то боФринши аввал далел гиред бар офариниши сонӣ , бо шумо менамоем ки ҳам чунон ки бар офариниш аввал қодирем бар аъодт ва баъс қодирем ,у қили маъноа , лнбини лаками мо тأтўн ва мо тдрўн ва мо тҳтоҷўни илайҳи фии алъбодаҳ , шуморо бёФридим то неку бад худ бидонеду ончии шуморо дар парастиши аллоҳи таъолӣ бакор ояд бишносед ва дар ёбед . «у нқри фии алأрҳоми мо ншоء » ин мо , хоҳии бмънии ман гӯйии хоҳии бмънии муддат , агар бмънии ман гӯйӣ , маънӣ онаст ки мо он кас ки хоҳем аз фарзандон дар раҳмҳо медорем ва ором медиҳем чунон ки раҳм ӯро ниФкнд ва сиқт набӯд , « إлии أҷли мсмӣ » то буқати хеши тамоми халқу тамоми муддат берун ояд , ва агар гўӣим « мо » , исм муддатаст маънӣ онаст ки мо чандон ки хоҳеми фарзандро дар раҳм медорем , хоҳеми чаҳор сол ки аксари муддат алҳмласт , хоҳеми шаш моҳ ки ақал алмдтаст , хоҳем на моҳ ки ғолиби одат борваронаст , « сами нхрҷкми тФло » яъне атФоло , идли алайҳи зикри алҷмоъаҳ ,у алтФли иқъи алии алҷмъи кқўлаҳ : « أўи алтФли аллазӣнаи лами изҳрўо » ,у қил маъноа нахарҷ кули воҳиди мнкми ман батни ИМАи тФло ,у қили анаи мушаббаҳи болмсдр мисли адлу зӯр ,у тФлои насби алии улҳол , яъне нхрҷкми ман бутуни амҳоткми фии ҳоли тФўлиткм . « сами лтблғўои أшдкм » ҳоҳнои феъли мзмри тақдира , сами нрбикми лтблғўои ашдкм , алошди ҷамъи алшдаҳ мисл нааммау анъм ,у ҳўи ман алблўғи илои алорбъини саммии алошди лонҳои ҳолаи иҷтимои алшдаҳу алқўаҳ ,у камоли алъқлу алтҷорб . «у мнкми ман итўФӣ » ъанд булӯғи алошд ӯ қибла ӯ баъда , «у мнкми ман ирди إлии أрзли улумр » эй алҳрму алхрФу ҳўи аҳўнаҳ ва ахсаҳ ъанд аҳла , лонаи исир куллан алайҳиму ?уфаади қавла : « ирд » алрҷўъи илои ҳолаи кони алайҳо қабл ,у ҳаии алзъФи змни алтФўлиаҳу қуллаи алФҳм , « лкилои иълми ман баъди илми шиӣо » лои истФиди уламоу инсии мо кони ъолмо ба ,у қили лои иъқли баъди мо ақли шиӣо ,у қили лои иъмли баъди амалаи шиӣо ,у алмънии рддноаҳи илои ҳолаи алаввалии фии ҳаётаи лиълми қдртнои алии радаи баъди мўтаҳ , сами байни даллолаи ахрии ллбъсу лнФии алриб , Фқол : « ватарӣ алأрзи ҳомдаҳ » эй ёбсаҳ метаҳ лои наботи фӣҳо , иқоли ҳмдти алнори азои сорти рмодои лами тбқи фӣҳо ҳрораҳ ,у қили ҳомдаҳ эй дорсаҳ . « Фإзои أнзлнои алайҳои алмоء » эй алмтр , « аҳтзт » таҳаррукати лохроҷи алнботи минҳо , «у рабат » зодату антФхту намат , қоли алҳсн : фӣаи тақдиму таъхир , эй рабату аҳтзт , «у أнбтти ман кули завҷи бҳиҷ » эй ман кули синфу лавни ҳасани роӣқи ибҳҷ ба ,у алмънии ҳаёаи аларзи бнботҳои баъди мўтҳои бҳмўдҳои долаи алии қдртнои алии аҳёءи аламутии минҳо .

« злк » эй злки алзии тақаддуми зикраи ман ихтилофи аҳволи халқи алонсону аҳёءи аларз , « бأни аллоҳ » эй бсбби ани аллоҳ , « ҳў алҳақ » алсобти алдоӣми алмўҷўд ,у қили феъли аллоҳи злки лонаи ҳў алҳақ алмстҳқи лкмоли алсФот , «у أнаҳи иҳии аламутӣ » комаи аҳиии аларз , «у أнаҳи алии кули шайъи ءи қадир » зўи қадараи тома , «у أни алсоъаҳи отӣаи лои риби фӣҳо » лафзаи нафй ва маъноа наҳй , эй лои тртобўои фӣҳо , «у أни аллоҳи ибъси ман фии алқбўр » Фқди қоми алдлили алии злк ,у фии хабари лқити бен омири бен алмнтФқи фии амри албъс . Қол : Фқлт ё расӯли аллоҳи Киеви иҷмънои баъди мо тмзқнои алрёҳу алблӣу алсбоъ ? қоли анбӣки бмсли злки фии ?или аллоҳи аларзи ашрқти алайҳои мдраҳи болиаҳ , Фқлти ании тҳиӣ абадан сами арсли рбки алайҳои алсмоءи Флни тлбси алайҳои алои аёмо ҳатто ашрқти алайҳои Фозои ҳаии шурбаи воҳидау лъмри إлҳки лаҳви ақдри алии ани иҷмъкми ман алмоءи алии ани иҷмъи наботи аларзи Фтхрҷўни ман алосўоء ва ман алқбўр ва ман мсоръкм , Фтнзрўни илайҳи соъаҳу тнзри аликм , қоли қиллат ё расӯли аллоҳу Киеву нҳни мли ءи аларзу ҳўи воҳиди инзри алиноу тнзри илайҳ ? қоли анбӣки бмсли злки фии ?или аллоҳи алшмсу алқмр оя манеҳ сағираи Фтрўнҳмои соъаҳи воҳидау ирёнкми лои тзомўни фии рؤитҳмо , қиллат ё расӯли аллоҳи Фмои иФъли баннои азои лқиноаҳ ? қоли тързўни алайҳи бодияи сФоҳкми лои тхФии алайҳи мнкми хоФиаҳи Фиأхзи рбки бедаи ғурфаи ман алмоءи Финзҳ ба қблкми Флъмри إлҳки мо ихтӣ ба ваҷҳи аҳади мнкми қатра , Фомои алмслми Фидъи виҷҳаи мисоли алритаҳи албизоء ва аммо алкоФри Фихтмаҳи бмсли алмхтми алосўд .

Қавла : « ва ман анноси ман иҷодли фии аллоҳ » эй фии сифотаи ФисФаҳи бғири мо ҳўи ?ла , нзлти фии алнзри бен алҳорс ,у қили фии абии ҷаҳл ,у қили фии алмшркин . « бғири илм » эй ҳаҷау бурҳони ақл , «у лои ҳудо » эй санаи мтбъаҳ , «у лои китоби мунир » возеҳи мубини анзл ман ъанд аллоҳ , илмӣ ки ҳосил ояд бандаро азин се ваҷҳ ҳосил ояд : бо аз китобии манзил ё аз суннатии мтбъ ё аз бурҳони ақл , чун ин се ҳеҷ набошад ҷузи ҷаҳл маҳз набӯд , раби Алъоламин бӯи ҷаҳлроу нзри ҳорисроу муштараконро мегуяд : ки бҷҳли маҳз дар худои таъолӣ сухан мегӯйанд ва бо расӯл хусумат мегиранд .

« сонии атфа » мткбрўори сари берун гардан вониҳодау печ дар худ дода ҳам чунон ки ҷое дигар гуфт : «у إзои ттлии алайҳи оётно вале мсткбро » ва дар ҳақ мунофиқон гуфт лўўои рؤсҳм . « сонии атфа » алнсби фии алёءи ллҳол , иқоли снии фалони атфа ,у снии хдаҳу нأии бҷонбаҳ . Ин ҳама бар як нсқаст ва бар як маънӣу ҷумла касеро гӯйанд ки хештанро бузург дорад ва бичишам истихфоф бамурдам нигарад ва аз ростӣ бар гардад ва ҳақ напазираду атфи алрҷли ноҳияи ман мнкбаҳи илои каъбау ҳўи алҷонб , фии қавла : «у нأии бҷонбаҳ »у иқоли ллрдоء , ътоФи лони алрҷли илбсаҳи фии ҷонибӣа , ва манеҳ қавлаи слии аллоҳи алайҳу силам : « субҳони алзии тътФи алъз » эй артдӣ ба кқўлаҳи лбси алмҷду фии алҳдис : алкбрёءи ради оеу алъзмаҳи азории Фмни нозънии Фиҳмои алқитаҳи фии алнор .

Ва фии алхбр : ман нозъи аллоҳи радоаи қсмаҳ ,у қоли яҳӯдии лкъбу ҳўи каъби бен монеъи бен мтиҳи иқоли ?лаи алҳбру қади иъзми Фиқоли алоҳбори икнии абои исҳоқ . Қоли ?лаи яҳӯдӣ ё босҳқи мо ксўаҳи раби Алъоламин ? қоли рдоؤаҳи алъзу азораҳи алъзмаҳ . Фқоли сидқату аслму ксўаҳи кули шайъи ءи сифата ,у фии алқуръон « ҳни либоси лакам » ҳозои завҷи алрҷли лонаи илобсҳоу тлобсаҳ , қоли алшоър :

« лизли ани сиблати аллоҳ » бФтҳи алёءи ?маккейу абӯи Амру рўиси ани ёқӯб ,у алўҷаҳи анаи ман алзлол ва алФъл манеҳ зли излу ҳўи лозим ,у қрأи албоқўн , рӯҳи ани ёқӯби лизли бзми алёءу алўҷаҳи анаи ман азли изли азлолоу ҳўи мутаъаддии злу алломи мутаъаллиқаи болҷдол эй иҷодли лизли анноси ман тоъаҳи аллоҳи комаи қол : «у ҷодлўои болботли лидҳзўо ба алҳақ » .

« ?лаи фӣ алднё хазӣ » яъне алқтли ббдр , қатл алнабӣ ( с ) алнзри бен алҳорси сброи амр ба Фзрбти ънқаҳ ,у лами иқтли ҳзаҳи алқтлаҳи сўоаҳу сӯии ақабаи бен абии мъит ,у қили ?лаи фӣ алднё хазӣ яъне алҷзиаҳу алҳўон , Фқди қоли ъзу ҷлу ллаҳи алъзаҳу лрсўлаҳу ллмؤмнин яъне ъзи алислом . «у нзиқаҳи явми алқёмаҳи азоби алҳриқ » эй азоби алнор .

« злки бмои қидмат » алқўли ҳоҳнои мзмр яъне иқоли ?лаи азои ъзби фии алнор , ҳозои алъзоби бмои касбат « идок » алъараб , тдхл ?илед фии ҳозои албоби ксиро ва назул бксртҳои алқуръон «у أни аллоҳи лӣси бзломи ллъбид » Фиъзбҳми бғири занбу ҳўи ҷли ҷалолаи алӣ эй ваҷҳи тасарруфи фии абдаи Фҳкмаҳи адлу ҳўи ғайри золим ,у зикри алзломи блФзи алмболғаҳи лмои ақтрни болъбиду ҳўи исми алҷмъ .

« ва ман анноси ман иъбди аллоҳи алии ҳарф » , ибн аббос гуфт : ин оят дар шаън қавмӣ омад аз аъроб банӣ асади бен хзимаҳ . Биёбон нишин буданд бархестанд бо аҳлу аёл ва ҳиҷрат карданд бмдинаҳ чун эшонро неъмату роҳату сиҳҳати тану афзӯнии мол пеш омад гуфтанд : ҳозои дайни ҳасану қади асбнои фӣаи хиро . Некӯи динӣ ки дайн исломаст ки мо бихир ва неъмат раседем , боз чун эшонро беморӣу ранҷ ва дарвешӣ расед , шайтони эшонро бар куфр ва радат дошт гуфтанд : бӣси аддӣни ҳозо . Бади динӣ ки ин дайнаст ки мо дарин дайн ббдӣ афтодем ,у нзлти ҳозои алоиаҳ . Абӯи Саид хидрӣ гуфт : мардии ҷуҳуд мусулмон шуду баъд аз исломи бенаӣ вай бирафту молу фарзанди вай ҳеҷ намонад дайн ислом башуам дошт гуфт : ақлнӣ ё Муҳамад , маро ақолт кун . Расӯли худоӣ ( с ) гуфт ин ақолт ки ту мехоҳӣ дар ислом нест , ҷуҳуд гуфт ман дарин дайни ҳеҷ хайр наме байнам , бенаӣу молу фарзанд ҳама бирафт , расӯл ( с ) гуфт : « ё яҳӯдии ани алисломи лисбки алрҷоли комаи тсбки алнори хбси алҳдиду алФзаҳу алзҳб » , исломи мардонро бгдозду ихлоси баради чунон ки оташи оҳану симу зару ихлос бар ду хбс аз он берун кунад , раби Алъоламин дар шаъни ваии ин оят фиристод . « ва ман анноси ман иъбди аллоҳи алии ҳарф » эй алии шак ,у аслаи ман ҳарфи алшии ءу ҳўи турфа , наҳви ҳарфи алҷблу алҳоӣти алзии алқоӣми алайҳи ғайри мустақар , Фқили ллшоки фии аддӣни анаи иъбди аллоҳи алии ҳарфи лонаи алии тарафу ҷониби ман аддӣни ғайри мтўғлу лои мутамаккини колқоӣми алии ҳарфи алҷбли ?фонаи музтариби ғайри мустақар . Қоли алҳсн : ҳўи алмноФқи иъбди аллоҳи алии ҳарф , яъне блсонаҳи дуни қалба ,у алмؤмни иъбди аллоҳи алии ҳарфин , блсонаҳу қалба .

« Фإни أсобаҳи хайр » , саҳаи фии ҷисмаи вусъаи фии маишата , « атмأн ба » разӣу скни илайҳ , «у إни أсобтаҳи фитна » блоءи фии ҷасадау зиқи фии маишата , « анқлби алии виҷҳа » эй артду рҷъи алии ақабаи илои алўҷаҳи алзии кони алайҳи ман алкФр . « хусри алднё » ҳайси лами иъмли фӣҳо хирои вафотаи мо кони иؤмл , «у алохраҳ » ҳайси лои иноли нъимоу ихлди фии алнор ,у қил « хусри алднёу алохраҳ » , эй қатли фии алднёу ҳарами алҷнаҳ ,у қрии хосри алднёи мансӯби алии улҳолу алохраҳи ҷири маътӯфи алии алднё , « злк » эй хусрони алднёу алохраҳ , « ҳўи алхсрони улмубин » аззоҳири лои хусрон ахср манеҳ .

« идъўои ман дуни аллоҳи мо лои израҳ ва мо лои инФъаҳ » эй иъбди алснми алзии лои нафъи фӣау лои зр ,у қили маъноаи идъўои мо лои изри тарки ибодатау лои инФъаҳи ибодатау тоъата . « злки ҳўи алзлоли албъид » эй злки алФъли ҳўи алъдўли ани алсўоб .

« идъўои лмни зраҳ » эй лмни зри дъоӣаҳу ибодатаи ақрби ман нафъаи лонаи иўҷби алқтли фии алднёу алнори фии алохраҳ . ?фони қили лами қол : « лмни зраҳи أқрби ман нафъа »у лои нафъи фии ибодаи алснми Аслан ? қили ҳозои алии одаи алъараби Фонҳми иқўлўни Фмои лои икўни Аслан баъӣд .

Кқўлаҳ : « злки рҷъи баъӣд » эй лои рҷъи Аслан . Флмои кони нафъи алснми бъидои алии маънии анаи лои нафъи фӣаи Аслан , қили зраҳи ақрби лонаи коӣн , ва аммо алломи Фҳии лоами қисм ва ман фии мавзеи алнсб , таъвила . Идъўои бъзтии мъбўдои зраҳи ақрби ман нафъа . « лбӣси алмўлӣ » эй лбӣси алносри алснм , «у лбӣси алъшир » алсоҳбу алхлит ,у алъараби тсмии алзўҷи ъширои лоҷли алмхолтаҳ .

« إни аллоҳи идхли аллазӣнаи омнўоу ъмлўои алсолҳот » . эй сидхли явми алқёмаҳи ман омн бау амали фии алднёи бтоътаҳ , « ҷиноти тҷрии ман таҳтҳо алأнҳор » эй бсотини тҷрии ман таҳти қусӯрҳо ва ашҷорҳо алонҳор . « إни аллоҳи иФъли мо ирид » . Идхли ман шоءи алҷнаҳу идхли ман шоءи алнор . « ман кони изни أни лни инсраҳи аллоҳ » , алҳоءи роҷеъаи ило алрасул , « фии алднёу алохраҳи Флимдди бсбб » эй бҳбл , « إлии алсмоء » эй сақфи албиту алсбби алҳбл ,у алсмоءи ҳоҳнои сақфи албит ,у кули мо ълоки ман шайъи ءи Фҳўи смоء ,у қавла : « лиқтъ » эй лихтнқ , тқўли алъараби қатъи фалони азои ахтнқ ,у қил « сами лиқтъ » эй литълқи бънқаҳи болҳблу лисқлаҳи баҳо ҳатто инқтъ , « Флинзри ҳилли изҳбни кидаҳи мо иғиз » , мо , бмънии алмсдр эй ҳилли изҳбни кидаҳу ҳилтаҳи ғайз ,у алмънии ман кони изни ани лни инсри аллоҳи набӣаи фии алднёи болғлбаҳу алҳҷаҳу алзФру алғнимаҳ ,у фии алохраҳи болҳҷаҳу алшФоъаҳу алсўоби Флишдди ҳболои фии сақфи байтау лихтнқ ба ҳатто имўт . Ин оят дар шаъни қавмӣ аз ғтФон ва банӣ асад фурӯ омад , расӯли худои эшонро бар ислом даъват кард эшон срўо заданд гуфтанд миёни моу ҷуҳудони аҳду паймон ва савгандаст ва мо тарсим ки Муҳамадро нусрат набошаду дайни вай қӯт нагирад ва он гуҳи он аҳду паймони мо бо ҷуҳудон мунқатиъ гардад аз он боз монем ва бойен нарасем , раби Алъоламин ин ояти бҷўоб эшон фиристод гуфт : ҳар ки май пиндорад ки аллоҳи таъолии пайғомбари хешро нусрат нахоҳад дод ва дар дунёу охирати дайни вай боло нахоҳад гирифт бигӯӣ расанӣ аз боло дар овез ва хуба кун ва пас бингар то он кеду ҳиялати ғайзи ту бо расӯл ва бо ислом ҳеҷ бихоҳад барад ё на , ин чунонаст ки бъодт мардум гӯйанд : ман лами иҳби ҳозои Флихтнқ , ва ман лами ирзи ҳозои Фрأсаҳу алҷдор , ҳар ки ин напасандад ва нахоҳад гӯи сар бар девор май зан ё хештанро мекаш . Хулоса маънӣ онаст ки ҳар ки гуяду пиндорад ки аллоҳи таъолии расӯли худро нусрат нахоҳад дод ва ин аз он гуяд ки ӯро хашм меояд аз он нусрат додан , гӯии бахшами худ май мейр ки он нусрат хоҳад буд ҳам дар дунё ва ҳам дар охират . Муҷоҳид гуфт : насри ӣнҷои бмънӣ ризқаст , иқоли арзи Мансурае ммтўраҳ ,у тқўли алъараби ман нсрнии насраи аллоҳ , эй ман аътонии эътоаи аллоҳ ,у бойени қавл « أни лни инсраҳ » ин ҳоء бо « ман » шавад ва маънӣ онаст ки ҳар ки пиндорад ки аллоҳи таъолӣ ӯро рӯзӣ нахоҳад дод бигӯӣ хуба куну хештанро бикаш ва пас бингар то ин феъли тарс аз ту бихоҳад барад ё на ,у сабаби ҳам он буд ки қавм ғтФон мегуфтанд моро аз ҳлФи яҳуди молу неъмату рӯзӣ фаровон мерасад ва агар он аҳд ва паймон башиканем аз он неъмат ва рӯзӣ дармонем , ин оят ҷавоб эшонаст . Қрأи абӯи Амри вараши ани нофеъ ,у ибни омиру рўиси ани ёқӯб « сами лиқтъи сами лиқзўо » , бксри аллом . Ва албоқўни босконҳоу зоди ибни омир «у лиўФўоу литўФўо » бксри алломи Фиҳмоу злки лони аласли фии ломоти аламри алксри бдлолаҳи анки азои абтдأтҳои ксртҳо , кқўлаҳ : « листأзнкми линФқи зўи саъа » ,у анмои касрати ллФрқи байнҳоу байни лоами алтأкиди фии наҳви қавла : «у إни рбки лиҳкм » .

Ва аммо алоскони фии алҷмиъи Флтлби алхФаҳи астсқолои лтўолии алҳркот .

Қавла : «у кзлки أнзлноаҳ » эй комаи бинои абтдоءи алхлқу алмъоди анзлноаҳ , « оёти байнот » возеҳот , ириди ҷамеъи алқуръон ,у қили комаи бинои қдртнои алии алхлқи уқалои анзлнои фии алқуръони оёти возеҳоти бсҳаҳи злк , «у أни аллоҳи иҳдии ман ирид » эйу лони аллоҳи иҳдии илои алнбўаҳи ман ириди алии мо иўҷбаҳи алҳкмаҳи лои ман тридўн , назираи қавла : «у лақади ахтрноҳми алии илм » ,у қили иҳдии ман ирид , эй иўФқи ллсўоби ман ириди ҳидоята .

« إни аллазӣнаи омнўо » , ҳам алмؤмнўни ман ИМАи Муҳамад ( с ) , «у аллазӣнаи ҳодўо » ҳам алиҳўд , «у алсобӣин » , ҳам ман алиҳўд ,у қили ҳам абдаи алнҷўм ,у қрأи нофеъи алсобини балои ҳамзу қрأи албоқўни алсобӣини болҳмз , «у алнсорӣ » ҳам аллазӣнаи тнсрўо , «у алмҷўс » ҳам абдаи алнирон , ва аммо албҳои Фридиаҳи аллазӣнаи иъбдўни алшмсу лои иъбдўни алнори фаҳми занодақа . Алҳқўои болмҷўси қавми идъўни иброҳӣм , «у аллазӣнаи أшркўо » ҳам абдаи алосном , қоли қтодаҳ : алодёни хумса , арбаъаи ллшитону воҳиди ллрҳмн . « إни аллоҳи иФсли бинҳм » эй байни аллазӣнаи омнўоу байни ҳؤлоء , « явми алқёмаҳ » ,у алФсли ани идхли алмؤмнини алҷнаҳу идхли алохрини алнор , кқўли аҳли алнори баъди ани идхлўҳо , ани аллоҳи қади ҳукми байни алъбод . « إни аллоҳи алии кули шайъи ءи шаҳид » олам ба ҳофизи ?лаи лои ихФии алайҳи шайъи ءу хабари ани алаввали ани ассонии комаи тқўли ани зидои ани абоаи қоим ,у кқўли алшоър :