Қавла : « ё أиҳои алрсл » муфассирон дар маънии ин ояти се қавл гуфтаанд : яке онаст ки ин хитоб бо Мустафоасту ташрифу таъзими вайро блФз ҷамъ гуфт ва бар одати араб ки якеро гӯйанд : аиҳо алқўми кФўои ънои азокм . Ва назири ин дар қуръон ва дар калом араб фаровонаст ва дар зимн ин хитобаст ки пайғомбаронро ҳама чунин фармудем ки : « клўои ман алтиботу аъмлўои солҳо » пок хуреду кор нек кунед , эй Муҳамади хитоб бо ту ҳамонаст боишон иқтидо куну роҳи эшон рӯ ,у кон алнабӣ ёкли ман алғноӣм .

Қавл дувум онаст ки ин хитоб бо исоаст ки ояти бзкри вай муттасиласту кони иأкли ман ғазали ИМАу ҳўи атиби алтибот . Қавл сеюм онаст ки ин хитоб бо пайғомбаронаст ки зикри эшон дар муқаддамаи ин оят рафт , ва маънӣ онаст ки : арслнои алрслу қлнои ?лаам « ё أиҳои алрсли клўои ман алтибот » эй клўои ман алҳлол ,у кули мأкўли ҳалоли мустатоби Фҳўи дохили фӣа . «у аъмлўои солҳо » эй аъмлўои бтоъаҳи аллоҳ ва мо иўоФқи ризоа ,у қили алслоҳи алостқомаҳи алии мо тўҷбаҳи алшриъаҳ . « إнии бмои тъмлўни алӣам » ҳозои тарғиби фии феъли алхиру тарки алшр , эй аълами алҷмиъи Фоҷозии алайҳ .

«у إни ҳзаҳ » бксри алиф ва ташдид навен қроءти аҳл Кӯфааст бар маънии истиноф .

Ибни омир , «у ани ҳзаҳ » бФтҳи алиф ва тахфиф навен хонд ,у алўҷаҳи ан « ан » мухаффафаи ман алсқилаҳу ҳаии азои хФФти ақтзти мо итълқи баҳои комаи тқтзии азои лами тхФФ ,у қавла : « ҳзаҳ » фии мавзеи насби лонҳои исми ани алмхФФаҳ ва мо баъдҳо ҷумлаи ҳаии ллхбр ,у иҷўзи ани икўни мавзе « ҳзаҳ » рФъои алии ани ткўни маъаи мо баъдҳо ҷумлаи фии мавзеи алхбру исми ани мзмру ҳўи замири аламру алшأн ,у алтқдири ани аламр ӯ алшأн « ҳзаҳи أмткм »у таъаллуқи ани бмои итсли баҳои алии мо қдмноаҳи ман алўҷҳин ,у иҷўзи ани ткўни ани сала ,у тақдира «у ҳзаҳи амткм » , боқии қроء «у ан » бФтҳи алиф ва ташдид навен хонанд ,у бойени қироати азморст , яъне :у аъмлўои ани ҳзаҳи амткм . Ва қили маъноау лони ҳзаҳи амткми ИМАи воҳида . «у أнои рбкми Фотқўн » эй лоҷли ҳзаҳи алнъмаҳи Фотқўн , кзои қоли Алхалӣлу сибўиаҳ ва мисли злки ъндҳмои қавлаи таъолӣ : «у أни алмсоҷди ллаҳи Флои тдъўо » эй лони алмсоҷди ллаҳи Флои тдъўои маъаи аллоҳи аҳдо . Ва кзлки қавла : « лإилоФи Қурайш » конаи қол : Флиъбдўои раби ҳозои албити лоилоФи Қурайш . эй лиқоблўои ҳзаҳи алнъмаҳи болашкару алъбодаҳи ллмнъми алайҳими баҳо . Уммати ӣнҷои бмънӣ дайнасту миллат , маънӣ онаст , ки шуморо ҳамон фармудам ки пайғомбарони гузаштаро фармудам , дайни шумоу миллати шумо якеу худованди шумо яке , дайни дайн исломасту ҷузи азин дайн нест , « إн аддӣн ъанд аллоҳи алإслом » , ва ман худованд шумоем ҷуз аз ман худованд нест , «у أнои рбкми Фотқўн » бипарҳезед аз он ки бо ман дайгарӣ парастед , калимаи ихрҷи баҳои исои ман ъзи алрбўбиаҳ . Ва раво бошад ки уммати бмънии ҷамоат буд , эй ҷмоъткму ҷимоъаи ман қблкми каллаами ибодӣу анои рбкм ,у алмънии анҳо мо домати мтўҳдаҳи Фҳии Марзия , Фозои тафарруқати Фло , « Фотқўн » эй хоФўнии фии шқи алъсоу тафреқи клмткм . Он гуҳ хабар дод аз қавмӣ ки дайни исломи бгзоштнд ва дар дайни хеш ва дар клмти хеши тафарруқат роҳ доданд « Фтқтъўои أмрҳм » эй қтъўои амри динҳму Фрқўои мо амрўо ба ани икўни динои воҳдо , « збро » эй Фрқои мухталифа , воҳидҳо зибру ҳўи алФрқаҳу алтоӣФаҳ ,у қрأи баъзи аҳли алшоми зброи бФтҳи албоءи ҷамъи зибра , ва манеҳ зибри алҳдид , эй сорўои Фрқои кзбри алҳдид , мегуяд гуруҳи гуруҳи гаштанд ҳар гуруҳеи ҷуз аз дайни исломи динӣ ва мазҳабӣ гирифтанд , яъне мушрикону ҷуҳудону тарсоён , ва муҳтамиласт ки ин гуруҳҳои мухталифи аҳзоби трсоённд ки дар кори исо мухталиф шуданд кқўлаҳ : « ФохтлФи алأҳзоби ман бинҳм » тҳзбўои алии исои алии салосаи ақоўил . Ва гуфтаанд зибри ҷамъи збўрсту муроди бойен кутубаст , яъне дони кули Фриқи бктоби ғайри алкитоби алзии дон ба алохр ,у злки ани алиҳўди ахзўои болтўриаҳу тркўои алонҷилу алқуръон ,у кзлки алнсорӣ ,у қили маъноаи ҷълўои ктбҳм қатъан мухталифаи омнўои болбъзу кФрўои болбъзу ҳрФўои албъз , « кули ҳизби бмои лдиҳм » эй бмои ъндҳми ман аддӣну алкитоб ,у қили боломўолу алоўлод « Фрҳўн » мсрўрўни мъҷбўну алмҳқи воҳид .

« Фзрҳми фии ғмртҳм » ҳозои кинояи ани алхзлон , яъне дъҳм ё Муҳамади фии ҷҳолтҳму злолтҳми алсотраҳи ваҷҳи алсўоб ,у аслаи алстр ,у қили маъноаи дъҳми Фимои ғмрҳми ман дунёи ҳам , « ҳатто ҳайн » ҳатто иҷии ءи аҷлҳм , эй ани амҳолнои аёҳми лои инҷиҳм .

« أи иҳсбўни أнмои нмдҳм ба ман молу Бенини нсоръи ?лаами фии алхирот » , ҷзоءи алии ҳасани сниъҳм , бали лӣси аламри алии мо тўҳмўо , « лои ишърўн » ани злки имтиҳону астдроҷ ,у тақдири алоиаҳ , أи иҳсбўни амдоднои аёҳми болмолу албнини мсорътнои ?лаами фии алхирот , соръу асраъи воҳид , сами зикри алмсоръини фии алхироти Фқол : « إни аллазӣнаи ҳам ман хшиаҳи рбҳми мшФқўн » алхшиаҳи алхўФи маъаи алтъзим алмхшӣ манеҳ ,у алошФоқи алхўФи ман алмкрўаҳ ,у алмънии ани алмؤмнини бмои ҳам алайҳи ман хшиаҳи аллоҳи хоӣФўни ман уқоба . Қоли алҳсни албсрӣ : алмؤмни ҷамъи аҳсоноу хшиаҳ ,у алмноФқи ҷамъи асоءаҳу умано .

«у аллазӣнаи ҳам боёти рбҳм » эй бктби аллоҳ , « иؤмнўн » «у аллазӣнаи ҳам брбҳми лои ишркўн » эй лои идъўни маъааи ?илҳо .

«у аллазӣнаи иؤтўни мо отўо » эй иؤдўни мо адўо , кқўлаҳ : « мо отокм алрасул Фхзўаҳ »

эй адикму кқўлаҳ : « Фотти أклҳои заъфин » эй адт ,у қили иътўни мо аътўои ман алсдқоту алзкўот . «у қлўбҳми вҷлаҳ » хоӣФаҳи ани ло тақаббул манеҳам лтқсирҳм .

Мегуяд сидқот ва зкўот медиҳанду аъмол бар мекунанд ва дилҳои эшон тарсон ки напазиранд аз эшон , аз баҳри он ки худро дар он муқассир донанду бойени маънии хабар Оиша аст

Қолат : қиллат ё расӯли аллоҳ «у аллазӣнаи иؤтўни мо отўоу қлўбҳми вҷлаҳ » ҳўи алзии изнӣу ишрби алхмру исрқ ? қол : ло ё бинти алсдиқу локинаи алрҷли исўму ислӣу итсдқу ихоФи ани ло иқбл манеҳ .

« أнҳми إлии рбҳми роҷъўн » қили ҳўи мафъӯли алўҷл , эй вҷлаҳи ллрҷўъи илои аллоҳ ,у қили қлўбҳми вҷлаҳи лонаами илои рбҳми роҷъўн , Фирди ъмлҳму ло иқбл манеҳам , қоли алҳсн : лақади адркти ақўомои кони хўФҳми алии тоъотҳми ани ло тақаббул манеҳам аксари ман хўФкми алии мъосикми ани тъзбўои алайҳо .

« أўлӣки исоръўни фии алхирот » эй аллазӣнаи ҳзаҳи сФотҳми ҳам аллазӣнаи ибодрўни илои алтоъоту истксрўн ,у ҳозои хабари ан , « ва ҳам лҳои собқўн » эй лоҷли алхироти собқўни илои алҷнот ,у қили алломи бмънии ило эй илои алхироти собқўн , кқўлаҳ : « бأни рбки أўҳии лҳо » эй аўҳии илоҳо . Ва кқўлаҳ : « лмо наҳаво анҳу » эй ило мо наҳаво анҳу , қоли алклбӣ : сбқўои аломми илои алхирот ,у қоли ибни аббос : сабқати ?лаами ман аллоҳи алсъодаҳи Флзлки соръўои фии алхирот . Ва қил ва ҳам ллсъодаҳи собқўни илои алҷнаҳи сами зикри анаи лами иклФи алъбди алои мо исъаҳи Фқол : «у ло нклФ наФасо إлои вусъҳо » Фмни лами исттъи ани ислии қоӣмои Флисли ҷолсо , ва ман лами исттъи алсўми ФлиФтр ,у алўсъи мо фии алқдрау ҳўи масдари вусъи назираи қавла : « лои иклФ аллоҳ наФасо إлои вусъҳо » . «у лдинои китоб » яъне аллўҳи алмҳФўз , « интқи болҳқ » ибини болсдқ ,у алмънии ло нклФ наФасо алои мо утоқати ман алъамалу қади асбтнои амалаи фии аллўҳи алмҳФўзи Фҳўи интқ бау ибинаҳ ,у қил «у лдинои китоб » яъне китоби аъмоли алхлқи лои ишҳди алии аҳади алои бмои амал . « ва ҳам лои излмўн » лои инқси ман ҳснотҳму лои изоди алии сиӣотҳм , сами зикри алкФори Фқол : « бали қлўбҳми фии ғмраҳ » эй қулӯби алкФори фии ғтоءи ман ҳозо , эй ман ҳозои алзии васф ба алмؤмнўн ,у қили ман китоби алҳифза ,у қили ман алқуръон ,у қили ман алҳақ , муфассирон гуфтанд ин оят муттасиласт бончаҳ гуфт : « أи иҳсбўни أнмои нмдҳм » эй лӣси аламри комаи иҳсбўн , на чунонаст ки мушрикон ва бегонагон мепиндоранд ки он молу писарон ки боишон медиҳем боишон хайр хостаем , локини дилҳои эшон дар ғифлатаст ва дар нодонӣ ва дар пӯшиши азин тоъоту аъмол бар ки авсофи мؤмнонст , равшанои қуръон дар дили эшон натофта ва аз ончии ҳифза бар эшон менависанд ғофили монда . Он гуҳ гуфт : «у ?лаами أъмол » эй ллкФори аъмоли хабисаи ман алмъосӣу алхтоёи маҳкӯмаи алайҳим . « ман дуни злк » эй ман дуни аъмоли алмؤмнини алтии зикрҳо аллоҳи фии ҳзаҳи алоёт , « ҳам лҳои ъомлўн » лои бади ?лаами ман ани иъмлўҳои Фидхлўои баҳои алнори лмои сабқати ?лаами ман алшқўаҳ .

намегуяд ин кофаронро ъмлҳост кардании ҷуз аз он аъмол ки мؤмнонро ёд кардем азин хбоӣсу маосӣ ки бар эшон ҳукм кардаем ва дар азали ронда ки ночор он кунанду бони мустуҷиб дӯзах шаванд , ва раво бошад ки « ман дуни злк » кноит ниҳанд аз аъмоли куффору бҳзои қоли алзҷоҷ : ахбри аллоҳи ъзу ҷли бмо сикўн манеҳаму аълами анҳми сиъмлўни аъмолои тбоъди ман аллоҳи ъзу ҷли ғайри алоъмоли алтии зкрўои баҳо . Муфассирон гуфтанд : « бали қлўбҳм » ин замир бо муъминон шавад , эй қлўбҳми мғмўраҳи болошФоқи маъаи ҳзаҳи алоФъоли алҳасана , «у ?лаам » эйу ллмؤмнин « أъмоли ман дуни злк » ириди болоўли алФроӣзу болсонии алнўоФл , « ҳам лҳои ъомлўн »у алайҳои мқимўн .

« ҳатто إзои أхзнои мтрФиҳм » эй лои тнқтъи аъмолҳми алсиӣаҳи илои ани нأхзи мтнъмиҳми болъзоб . Қоли ибни аббос : ҳўи алсиФи явми бадар ,у қоли алзҳок : болқҳту алҷўъи ҳайни дуои алайҳими расӯли аллоҳу қол : аллоҳами ашдди втأтки алии музиру аҷълҳои алайҳими синӣни кснии Юсуф .

Фобтлоҳми аллоҳи сабъи синӣн ҳатто аклўои алҷиФу алклобу алъзоми алмҳрқаҳу алқд . « إзои ҳам иҷأрўн » изҷўну иҷзъўну истғисўну асли алҷؤори рафъи алсўти болтзръ .

« лои тҷأрўо » эй иқоли ?лаами лои тҷأрўо , « алиўм » , эй лои ттзръўоу ҳозои яъси ?лаами ман алнҷоаҳ ло наҳй , « إнкми мнои лои тнсрўн » эй анкми ман азоби аллоҳи лои тмнъўн ,у қил « إнкми мно » эй ман ҷҳтно . « лои тнсрўн » бқбўли алтўбаҳ .

« қади канти оётии ттлии алайкум » яъне алқуръон , « Фкнтми алии أъқобкми тнксўн » трҷъўни қҳқрӣ , ттأхрўни ани алоямон .

« мустакбирин ба »у ахтлФўои фии ҳзаҳи алкноиаҳи Фозҳри алоқоўили анҳо тъўди илои албитулҳаром кинояи ани ғайри мазкӯр , « мустакбирин » эй мтъзмини болбитулҳарому тъзмҳм ба анҳми конўои иқўлўни нҳни аҳли ҳарами аллоҳу ҷирони байтаи Флои изҳри ълинои аҳаду лои нхоФи аҳдои Фиأмнўни фӣау соири анноси фии алхўФ , ҳозои қавли ибни аббосу муҷоҳиду ҷимоъа ,у қил « мустакбирин ба » эй болқрони Флми иؤмнўо ба , яъне бҳзрҳм ъанд қроءтаҳи истикбор « сомиро » насби алии улҳол яъне исмрўни боллили фии мҷолсҳми ҳавли албит ,у ҳади сомироу ҳўи бмънии алсмори лонаи вазъи мавзеи алўқти ?ераад « тҳҷрўн » Лайлоу қилу ҳади сомирои кқўлаҳ : « ихрҷкми тФло » қрأи нофеъ « тҳҷрўн » бзми алтоءу касри алҷими ман алإҳҷору ҳўи алоФҳош эй иФҳшўни алқўл ,у зикри анҳми конўои исбўн алнабӣу асҳоба ,у қрأи алохрўни тҳҷрўни бФтҳи алтоءу зми алҷим , эй тързўни ан алнабӣу ани алоямону ани алқуръону трФзўнҳо ,у қили ман алҳҷру ҳўи алқўли алқбиҳи иқоли ҳиҷри иҳҷри ҳҷрои азои моли ан алҳақ ,у қили тҳдўн ,у тқўлўни мо лои тълмўни ман қўлҳм , ҳиҷри алрҷли фии манома , эй ҳзӣ .

« أи Флми идбрўои алқўл » яъне أи Флми итФкрўои фии алқуръони Финзрўои фии лафзау назмау маъонӣау ксраҳи Фўоӣдаҳу саломатаи ани алтноқзу алохтлоФи Фистдлўои ана ман ъанд аллоҳ .

« أми ҷоءҳм » амри бадеъи аҷиб , « лами иأти обоءҳми алأўлин » яъне инзоли алкитобу ирсол алрасул .

« أми лами иърФўои рсўлҳм » болсдқу аломонаҳ қабл изҳори алдъўаҳи Фиўрси злки тҳмаҳи фии ҳолау рибаҳи фии амра , « фаҳми ?лаи мнкрўн » эй Флзлки анкрўаҳи Флми иؤмнўо ба .

« أми иқўлўн ба ҷина » эй ҷунун . « бали ҷоءҳми болҳқ » эй лӣси аламри комаи иқўлўн , ҷоءи ҳам алрасул болҳқ ман ъанд аллоҳ , «у أксрҳми ллҳқи корҳўн » . Маънӣ онаст ки ин кофарони худ ҳеҷ тафаккур накунанд дарин қуръон дар эъҷози лафзу ҳасани назму маъонии фаровону фавойид бекарон , аз таноқузи озод ва аз ихтилофи пок , то бидонанд ки калом худосту нома ӯ баростӣ ва расӯл оварда бдрстӣ , ё на ки ин пайғомбар ки боишон омад чизе бадеъасту кории ғариб ки бар пешинёну гузаштагон эшон наёмадау набӯда , ва худ медонанд ва иқрор медиҳанд ки пешинёни эшонро пайғомбар ва китоб фиристодем , ё на ки эшон ин расӯлро пеш аз изҳори даъвати бсдқу амонат нашинохтаанд ва дар вақте тӯҳматӣ ё рибтӣ дидаанд то он худро узрӣ созанд бонакору такзиби вай ки мекунанд , ё на ки мегӯйанд ин Муҳамад девонааст ки сухан девонагон мегуяд суханони беҳудаи номафҳум на на ки ин ҷумла ҳичиз нест ва эшонро ҳеҷ узр несту ончӣ расӯл оварад боишон ҷузи ҳақ ва сидқ нест , аммо эшонро ҳақ душвор ояду шунидан ҳақ натавонанд .

«у луи атбъ алҳақ أҳўоءҳм » қоли мақотилу Ассадӣу ҷимоъа : алҳақ ҳўи аллоҳи ъзу ҷлу алмънии луи амали алрби таъолӣу тақаддуси бҳўии алмшркину аҷрии алии алтдбири мшитҳми Фтрк алҳақ алзии ҳам ?лаи корҳўн . « лФсдти алсмоўоту алأрз » лоисорҳми алботли алӣ алҳақ Фҳлки алхлқи аҷмъўн . Ва қили алмроди болҳқи алқуръон , яъне лу назул алқуръони бмои иҳбўни ман ҷаъли алшрику алўлди алии мо иътқдўнаҳ , « лФсдти алсмоўоту алأрз » ,у злки анҳо хилқати долаи алии тавҳиди аллоҳи ъзу ҷлу луи кони алқуръони алии мродҳми ?лаккони идъўои илои алшрку злки иؤдии илои фасоди адиллаи алтўҳид . « ва ман Фиҳн » лонаами ҳинӣзи ишркўни биллоҳи ъзу ҷл . « бали أтиноҳми бзкрҳм » қоли ибни аббос : бмои фӣаи Фхрҳму шарфаам , яъне алқуръони кқўлаҳ : « лақади أнзлнои إликми ктобои фӣаи зкркм » эй шрФкм , «у إнаҳи лзкри лаку лқўмк » эй шарафи лаку лқўмк . « фаҳми ани зкрҳм » эй ани шарфаам , « мързўн » ,у қили маъноа « бзкрҳм » эй болзкри алзии фӣаи ҳзҳми луи атбъўаҳ , фаҳми ани зкрҳм эй ани алқуръон , « мързўн » .

« أми тсأлҳм » яънеам изнўни анк ё Муҳамади тсӣлҳми алии мо ҷӣтҳм ба , « хрҷо » ҷълоу иҷрои Фиързўои ънки кзлк . « Фхроҷи рбк » эй Фътоءи рбк « хайр » ммои фии аидиҳм , «у ҳўи хайри алрозқин » эй адўмҳми ътоء , қрأи Ҳамзау алксоӣии хроҷои Фхроҷи рбк , клоҳмои бололФ ,у қрأи ибни омири клоҳмои бғири алиф ,у қрأи албоқўни хрҷои бғири алифи Фхроҷи бололФу алхрҷу алхроҷи мо ихрҷи ман риъи мо иқосиаҳ ,у қили алхрҷи алҷъл ,у алхроҷи алътоء .

«у إнки лтдъўҳми إлии сироти мустақӣм »у ҳўи алислом эй ани алзии тдъўои илайҳи сироти мустақӣм . Ман силкаи адоаи илои мақсада .

«у إни аллазӣнаи лои иؤмнўни болохраҳ » эй лои исдқўни болбъсу алҳсоб . « ани алсрот » эй ани дайн алҳақ , « лнокбўн » ъодлўни моӣлўн , иқоли нкби ани алшии ءи азои адли анҳу , «у луи рҳмноҳму кшФнои мо баҳами ман зр » эй қаҳту ҷдўбаҳ , « ллҷўо » тмодўо , « фии тғёнҳми иъмҳўн »у лами инзъўои анҳу ,у қили маъноаи луи рддноҳми ани тариқи алнори илои алднёи ллҷўои фии тғёнҳми иъмҳўн . Кқўлаҳ : «у луи рдўои лъодўо лмо наҳаво анҳу » .

«у лақади أхзноҳми болъзоб »у злк

Ан алнабӣ дуои алии Қурайши ани иҷъли алайҳими синӣни кснии Юсуф , Фособҳми алқҳт , Фҷоءи абӯи Сафёни ило алнабӣ Фқоли аншдки аллоҳу алрҳми аласти тзъми анки беъсати раҳмаи ллъолмин ? Фқоли балӣ , қоли қади қатлати алобоءи болсиФ вау алأбноءи болҷўъи Фодъи аллоҳи ани икшФи ънои ҳозои алқҳт , Фдъои ФкшФи анҳуам Фонзли аллоҳи ҳзаҳи алоиаҳ .

« Фмои астконўои лрбҳм ва мо итзръўн » эй лами итзръўои илои рбҳми бали мзўои алии тмрдҳм .

« ҳатто إзои Фтҳнои алайҳими бобои зои азоби шадид » қоли ибни аббос : яъне алқтли явми бадар ,у қили ҳўи аламут ,у қили ҳўи алъзоби фии алқёмаҳ , « إзои ҳам фӣаи мблсўн » оисўни ман кули хайр .

«у ҳўи алзии أншأи лаками алсмъ » эй алосмоъ , «у алأбсору алأФӣдаҳ » лтсмъўоу тбсрўоу тъқлўо . « қлилои мо тшкрўн » Фтўҳдўнаҳи Фтстиқнўн бона воҳид .

«у ҳўи алзии зрأкми фии алأрз » эй сири бъзкми зуррияи баъз , «у إлиаҳи тҳшрўн » эй тҷмъўни ллҳсобу алҷзоء .

«у ҳўи алзии яҳёу имит » эй яҳёи аламутии ллбъс ,у имити алоҳёءи фии алднё , «у ?лаи ихтилофи аллилу алнҳор » эй тадбири аллилу алнҳори фии алзёдаҳу алнқсон . Ва қили ҷълҳмои мухталифин итъоқбону ихтлФони фии алсўоду албёз , « أи Флои тъқлўн » мо трўни ман сунъаи Фтътбрўо , أи Флои тъқлўни анаи лои иқдри алии злки алои аллоҳи ъзу ҷл .

« бали қолўо » эй қолати Қурайш , « мисли мо қоли алأўлўн » эй мисли ман кони қиблаами ман алмкзбини болбъс , қолўо яъне алии тариқи алонкору алтъҷб , « أи إзои мтноу кнои тробоу ъзомо » холӣаи ани аллҳўму алърўқу алоъсоби болиаҳ , « أи إнои лмбъўсўн » мхрҷўни ман қбўрнои аҳёء , қрأи ибни касӣру абӯи Амру ъосму Ҳамзаи ءи إзои أи анои болостФҳоми Фиҳмо ,у қрأи нофеъу алксоӣӣу ёқӯби ءи азои болостФҳоми أи إнои болхбр ,у қрأи ибни омири бздҳм « أи إзои кнои тробо » болхбр « أи إнои лмбъўсўн » болостФҳом .

« лақади въднои нҳн » ҳозои алўъд ,у въд « обоؤно » эй ваъдаами қавми зкрўои ани ллаҳи рсло эй қили лноу лобоӣнои ҳозои алҳдиси ман қабл мҷиӣку лами икни ман злки шайъи ء , « إни ҳозои إлои أсотири алأўлин » эй мо ҳозои алзии тхўФно ба алои мо сатраи алоўлўни фии ктбҳми ммои лои ҳқиқаҳи ?ла .

« қул лмни алأрз » эй қул ё Муҳамади мҷибои лмнкрии албъс « лмни алأрз ва ман фӣҳо »

Ман алхлқ , « إни кантами тълмўн » холиқҳо ва моликҳо .

« сиқўлўни ллаҳ »у лои бади ?лаами ман злки лонаами иқрўни анҳо махлуқа . Маънӣ онаст ки мушрикони Макка чун бар тариқи инкор ва таъаҷҷуб гуфтанд . « أи إзои мтноу кнои тробо » баъс ва нашӯрро мункир шуданд фармон омад ки ё Муҳамади эшонро ҷавоби даҳ ки ин замин ва ҳар ки дар он кросту малик ва малик кист ? масрафу мудаббир он кист ? агар медонед ки мамлук кист бгўӣиди молик он кист ? чун медонед кӣ махлуқаст бгўӣиди холиқ он кист ? ё Муҳамаду ночор ки эшон гӯйанд хдоирости малику малики замин ва ҳар чаҳ дар онаст ки эшон бмхлўқӣу мамлукӣ ҳама мақаранд , чун эшон чунин гӯйанд ва иқрор диҳанд ту бигӯ « أи Флои тзкрўн » Фтълмўои ани ман қадари алии халқи аларз ва ман фӣҳо абтдоءи иқдри алии аҳёءҳми баъди аламут , чаро дар наёбед ва панд напазиред ва далел нагиред ки он худованд ки бовели қодир буд боФринши халқ бохр қодираст ки бози офаринад ва бар ангезад .

« қул ман раби алсмоўоти алсбъу раби алърши алъзими сиқўлўни ллаҳ » . Дар ҳарфи аввал хилоф нест ки ллаҳ беалифаст . Аммо дар ҳарфи дувум ва сеюм хилофаст қроءти абӯи Амру ёқӯби сиқўлўни аллоҳи أи Флои ттқўн , сиқўлўни аллоҳи қул фонии тсҳрўн » , ҳар ду ҳарф болФ хонанд ҷўобои алии маънӣу аллФзу ҳўи зоҳир , боқӣ ллаҳ хонанд ҳамчун ҳарфи аввали ҷўобои алии алмънии дуни аллФзи кқўли алқоӣли ллрҷл : ман мўлок ? Фиқўли лФлон . эй анои лФлону ҳўи мавлоӣ . « қул أи Флои ттқўн » яъне أи Флои ттқўни уқобаи алии инкори албъсу алншўр , алии изофаи алшрику алўлди илайҳи субҳона .

« қул ман бедаи малакӯти кули шайъи ء » алмлкўти алмалик ,у алтоءи ллмболғаҳи колрҳмўти ман алрҳмаҳ ,у алрҳбўти ман алрҳбаҳ , «у ҳўи иҷиру лои иҷори алайҳ » эй иъқди алоямони лмни шоءу ло инқзамонау лои иъқди алайҳи аломон , яъне иؤмни ман ишоءу лои иؤмни ман ахоФаҳи аллоҳ ва манеҳ қавлаи ъзу ҷл : «у إни أҳди ман алмшркини астҷорки Фأҷраҳ ҳатто исмъи каломи аллоҳ » эй омана ,у қили имтнъи ҳўи ман алсўءи ман ишоءу ло имтнъ манеҳ ман иродаи бсўء . « إни кантами тълмўн » аҷибўои ани кантами тълмўн .

« сиқўлўни ллаҳи қул Фأнии тсҳрўн » яъне Киеви тхдъўну тсрФўни ани тавҳидау тоъата ,у қили Киеви ихили аликми мо лӣси ?лаи аслу лои ҳқиқаҳ ,у алсҳри тхиили мо лӣси ?лаи асл .

« бали أтиноҳми болҳқ » эй ҷӣноҳми болҳқи алсдқ , «у إнҳми лкозбўн » Фимои идъўнаҳи ман алшрику алўлд .

« мо атхзи аллоҳи ман валад » эй мо атхзи аллоҳи влдо , ва ман ҳоҳнои зоида ,у анмои қоли злки лони баъзи алмшркини конўои иқўлўни алмлоӣкаҳи бенот аллоҳ ,у баъзи алиҳўди қолўои ъзири бен аллоҳ ,у баъзи алнсории қолўои алмсиҳи ибни аллоҳ ,у бъзҳми қолўои атхзи алмсиҳи абнои Фбини аллоҳи таъолии анаи лами итхзи влдои лои ман ҷҳаҳи алостилоду лои ман ҷҳаҳи алозоФаҳ . « ва мо кони маъааи ман إлаҳ » эй лами ишрки фии алҳитаҳи аҳдо , « إзои лзҳби кули إлаҳи бмои халқ » қавла : « إзо » кинояи ани замири тавил , яънеу луи атхзи влдоу кони маъааи илоҳ , « лзҳби кули إлаҳи бмои халқ » эй лонФрди кули илоҳи бхлқаҳу лами ирзи ани ишоркаҳи фӣаи ғайрау лўқъи алтнозъу ҳўи назири қавла : « луи кони Фиҳмои ?алааи إлои аллоҳи лФсдто » эй лами интзми амрҳмои комаи лами интзми амри малики фӣаи маликони қоҳирон . «у лълои бъзҳми алии баъз » эй талаби бъзҳми мғолбаҳи баъзи кФъли мулӯки алднёи Фимои бинҳм ,у қили лъло алқўӣ манеҳам алии алзъиФи болқҳру алғлбаҳу лои инбғии ллмқҳўри ани икўни ?илҳо , сам назиҳ нафса Фқол : « субҳони аллоҳи ъмои исФўн » эй тақаддуси ман ани икўни ?лаи шарик ӯ ани итхзи влдо « олами алғибу алшҳодаҳ » эй иълми мо сикўн ва мо ҳўи коӣни ҳозир ,у ҳўи маънии алшҳодаҳи иқоли шаҳди азои ҳзр , қрأи аҳли Мадинау алкўФаҳи ғайри ҳФс , олами алғиби брФъи алмими алии алобтдоء ,у қрأи алохрўни бҷрҳои алии наъти аллоҳи фии субҳони аллоҳ « Фтъолии ъмои ишркўн » эй тъзми ани ани икўни ?лаи шарик ӯ назир .

« қул раби إмотаринӣ мо иўъдўн » ҳозои шарту ҷавоба , « Флои тҷълнӣ » ,у қади аътрзи алндоءи байни алшрту алҷўоб ,у алмънии қул ё Муҳамади ани трнии фии ҳؤлоءи алкФори мо тъдҳми ман алъзоб , Фоҷълнӣ хорҷо манеҳу нҷнии ман схтку ъзобк , «у إнои алии أни нрик » ҳозои ахбори ман аллоҳи ъзу ҷли ани инзоли алъзоби алзии аўъдҳм ба фии ҳаёаи набӣау ахбори ани қудратаи алии злк ,у қади ҳққи ҳозои алхбри явми бадар , ва арӣ злки расӯла ( с ) ,у қили алмънӣ «у إнои алии أни нрики мо нъдҳм » фии ҳётк ӯ нъоқбҳми баъди вФотк , « лқодрўн » ФҳзФ .