Қавлаи таъолӣ : « أи ламтар أни аллоҳи изҷии сҳобо » эй исўқи сҳобои илои ҳайси ирид , « сами иؤлФи байна » эй иҷмъи байни қатъи алсҳоби алмтФрқаҳи баъзҳо илои баъз , « сами иҷълаҳи ркомо » мтрокмои баъзаи фавқи баъз , иқоли ркмти алмтоъу ғайраи азои вазъати баъзаи фавқи баъз , « Фтрии алўдқ » эй алмтр ,у қили алўдқи албрқ ,у қили ҳўи алмсдр , тқўлу диқи алсҳоби идқу дқо , « ихрҷи ман хилола » эй васата ,у ҳўи ҷамъи алхлли колҷболи ҷамъи алҷбл , маънӣ онаст ки ё Муҳамад набинӣ аллоҳро ки меронад меғи оҳиста ва бо диранги он гуҳи пораи пора бо ҳам месозаду тибқи тибқи дарҳам май бандад , он гуҳ то бар то май афканд ,у тӯй бар тӯии брминҳд то об бартобад , ва он гуҳи маҷро дар маҷро рост мекунад то қатра роҳ ёбад , ва бар он маҷроҳо муваккилон бар гуморд то бефармон наборад .

Рӯй ани аллоҳи таъолии халқи алсҳоби алии ҳиӣаҳи алғрболи сами исби алмоءи алайҳи ман алсмоءи сабои сам инзл манеҳ қатраи қатраи ликўни ақрби илои алнФъу анФии ллзрр

, қавла : «у инзли ман алсмоء » ман ҳоҳнои лобтдоءи алғоиаҳи лони абтдоءи алонзоли ман алсмоء , « ман ҷибол » алҷболи бадали ман алсмоء , бадали албъзи ман алкул , ва « ман » ҳоҳнои аизои лобтдоءи алғоиаҳу алзмири фии фӣҳо иъўди илои алсмоء , « ман барад » ман ҳоҳнои либини ани алҷболи ман албрд ,у алмънии фии алсмоءи ҷиболи ман баради инҳдри минҳои албрди алии алсҳоби сами алии аларз , Фикўни алмФъўли мҳзўФо , эй инзли ман ҷиболи алсмоءи брдо , ҳосили ин қавл онаст ки дар осмони кӯҳ ҳоаст аз бараду раби алъзаҳ аз он кӯҳҳо барад фурӯ мефиристад бар меғ ва аз меғ бар замин , қавл дигар онаст ки муроди азин ҷиболи таксир ва таъзимаст на айни ҷибол , чунон ки касе гуяд ъанд фалони ҷиболи мол , ириди миқдори ҷиболи ман касрата ,у бойени қавл « ман ҷибол » ин « ман » слтаст яъне инзли ман алсмоءи ҷболои ман барад ,у қили албрди моءи ҷомиди халқаи аллоҳи фии алсҳоби сами инзл ,у қили исири фии алҳўоءи брдо ,у қоли ибни аббос : албрди алслҷ , « Фисиб ба » эй болбрд , « ман ишоء » яъне исиби бнФъаҳи ман ишоء ,у исрФи нафъаи ани ман ишоء ,у қили исиби бзрраҳи ман ишоءи Фиҳлки заръау мола ,у исрФи зарараи ани ман ишоءи Флои израҳ , « икоди сенаи барқа » алснои ъзўءи албрқу лмъонаҳ , « изҳби болأбсор » ман шудаи зўءу бриқаҳ , анмои қоли злки лони ман назари илои албрқи хиФи алайҳи зҳоби албср ,у қрأи абӯи ҷаъфари изҳби бзми алёءу касри алҳоءи ман азҳби алии ани албоءи зоидаи ллтўкиди комаи иқоли мададати сўбаҳу мададати бсўбаҳ .

« иқлби аллоҳи аллилу алнҳор » исрФҳмои фии ахтлоФҳмоу тъоқбҳмои иأтии боллилу изҳби болнҳору иأтии болнҳору изҳби боллил

Рӯй абӯи ҳрираҳи қоли қол алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силам : « иўзинии ибни одами исби алдҳру анои алдҳри бедии аламри ақлби аллилу алнҳор »

: қавла : « إни фии злк » эй фии злки алзии зикрати ман ҳзаҳи алошёء , « лъбраҳи лأўлии алأбсор » эй даллолаи лоҳли алъқўлу албсоӣри алии қадараи аллоҳу тавҳида .

«у аллоҳи халқи кули добаҳ » қрأи Ҳамзау алксоӣии холиқи кули добаҳи болозоФаҳ , « ман моء » эй ман нутфау ?ераад ба кули ҳайвони ишоҳди фии алднёу лои идхли фӣаи алмлоӣкаҳу алҷни лони лои ншоҳдҳм ,у қили ирид ба ҷамеъи алмхлўқот ,у асли ҷамеъи алхлқи ман алмоء ,у злки ани аллоҳи таъолии халқи моءи сами ҷаъли баъзаи риҳои Фхлқи минҳои алмлоӣкаҳу баъза норо Фхлқи минҳои алҷну баъзаи тино Фхлқ манеҳ одам ,у сأли абӯи ҳрираҳи расӯли аллоҳ ( с ) мами халқи аллоҳи алхлқ ? Фқоли алайҳи ассалом : « ман алмоءи Фмнҳми ман имшӣ »

Лмои аҷтмъи алъоқли маъаи ғайри алъоқли ҷаъли алғлбаҳи ллъоқл , Фқоли Фмнҳми блФзи ҷамъи алъқлоء , « ман имшии алии батна » колҳёту алҳитону алдидон , « ва манеҳам ман имшии алии раҷулин » колонсону алтир , « ва манеҳам ман имшии алии أрбъ » колбҳоӣму алсбоъ ,у лами изкри ман имшии алии аксари ман арбъ , мисли ҳашароти аларзи лонҳои фии алсўраҳи колтии тмшии алии алорбъ ,у қил « ихлқи аллоҳи мо ишоء » ирид ба мо имшии алии аксари ман арбъ ,у қили мо зоди раҷулаи алии алорбъи Фоътмодаҳи фии машйаи алии арбъи фии алҷҳоти алорбъ , « إни аллоҳи алии кули шайъи ء » ммои зикру байн , « қадир » қодири алии алкмол .

« лақади أнзлнои оёти мубинот » эй аҳкомоу Фроӣз ,у қили ъломоту длоӣл , «у аллоҳи иҳдӣ » иршд , « ман ишоءи إлии сироти мустақӣм » илои дайни алислом ,у қили илои тариқи алҷнаҳ .

«у иқўлўни омнои биллоҳу болрсўлу أтъно » яъне алмноФқини иқўлўнаҳ , « сами итўлӣ » иързи ани тоъаҳи аллоҳу расӯла , « Фриқ манеҳам ман баъди злк » эй ман баъди қўлҳм , « омно »у идъўои илои ғайри ҳукми аллоҳ , қоли аллоҳи ъзу ҷл : « ва мо أўлӣки болмؤмнин » қили нзлти ҳзаҳи алоиаҳи фии башари алмноФқи кони байнау байни яҳӯдии хсўмаҳи фии арзи Фқоли алиҳўдии нтҳокми илои Муҳамаду қоли алмноФқи нтҳокми илои каъби алошрФи ?фони мҳмдои иҳиФи ълнё , Фонзли аллоҳи ҳзаҳи алоиаҳу қол : «у إзои даъвои إлии аллоҳу расӯлаи лиҳкми бинҳм » ва алрасул бҳкми аллоҳ , « إзо Фриқ манеҳам мързўн » ани алҳкм ,у қили ани алоҷобаҳ .

«у إни икни ?лаам алҳақ » эй алқзоءи ?лаами лои алайҳим , « иأтўои إлиаҳи мзънин » тоӣъини мнқодин , алозъони алосроъи илои алтоъаҳ « أи фии қлўбҳми мараз » эй куфру нифоқ , « أми артобўо » шкўои баъди он омнўо , « أми ихоФўни أни иҳиФи аллоҳи алайҳиму расӯла » вазъати калима «ам » фии ҳзини алмўзъини бадали бал ,у ҳозои иأтии фии алқуръони фии ғайри мавзеу маънии алоиаҳ , анҳми кзлк . Ва ҷоءи блФзи алостФҳоми лонаашад фии алзму алтўбих . « бали أўлӣк » алзрби ани ани икўни расӯли аллоҳи иҳиФи алии аҳади фии ҳукма , « أўлӣки ҳам алзолмўн » алмноФқўни алкоФрўн ,у қили маъноаи лӣси ман ҷҳаҳ алрасул мо иртоб бау лкнҳми коФрўни золмўни лонФсҳми ҳайни амтнъўои ман алозъони лҳкми аллоҳу расӯла .

« إнмои кони қавли алмؤмнини إзои даъвои إлии аллоҳ » эй илои китоби аллоҳу расӯла , « лиҳкми бинҳм » эй лиҳкм алнабӣ бинҳми бҳкми аллоҳи алзии амр ба фии алқуръон , « أни иқўлўои смъно » қавл алнабӣ , «у أтъно » амра , ҳозои лӣси алии тариқи алхбри локинаи таълими адоби алшръ ,у алии маънии ани алмؤмнини кзои инбғии ани икўнўо ,у қавли мансӯби алии анаи хабари кону исмаи фии қавла : « أни иқўлўои смъноу أтъно » . «у أўлӣки ҳам алмФлҳўн » алФоӣзўни албоқўни фии алнъими алмқим .

« ва ман итъи аллоҳу расӯла » қоли ибни аббоси Фимои соءаҳу страҳ , «у яхаши аллоҳ » алии мо амали ман алзнўб , «у итқаҳ » Фимои баъд ,у қили алхшиаҳи хавфи маъаи эътиқоди азми алмхшӣ ,у алотқоءи алоҳтрози ман алъсёну алтқсири фии алмأмўр , « Фأўлӣки ҳам алФоӣзўн » болсўобу алноҷўни ман алъқоб , қрأи абӯи Амру абӯи бикр « итқаҳ » бксри алқоФу искони алҳоء ,у қрأи абӯи ҷаъфару ёқӯбу қолўни ани нофеъ «у итқаҳ » бксри алқоФу ихтилоси алҳоء ,у қрأи ҳФс «у итқаҳ » баскони алқоФу ихтилоси алҳоء ,у қрأи албоқўн «у итқҳӣ » бксри алқоФу ишбоъи алҳоء , сами рҷъи илои ҳадиси алмноФқини Фқол : «у أқсмўои биллоҳи ҷаҳди أимонҳм »

Ҷаҳди алимини ани иҳлФи биллоҳу лои ҳлФи фавқи алҳлФи биллоҳ яъне бзлўои фӣҳо мҷҳўди ҳам лӣни амрнои Муҳамади болхрўҷи илои алғзўи лғзўноу злки ани алмноФқини конўои иқўлўни лрсўли аллоҳи аинмо ткн накун мък , лӣни харҷати хрҷноу ани ақмти ақмноу ани амртнои болҷҳоди ҷоҳдно , Фқоли аллоҳи таъолӣ : « қул » ?лаам , « лои тқсмўо »

Лои тҳлФўо , теми алкломи сами қол : « тоъаҳи маърӯфа »

эй ҳзаҳи тоъаҳи маърӯфаи болқўли дуни алоътқод эй амри урфи мнкми анкми ткзбўни фӣау тқўлўни мо лои тФълўн , ҳозои маънии қавли муҷоҳид ,у қили маъноаи тоъаҳи байнаи холисаи афзалу амсли ман ямини боллсони лои иўоФқҳои алФъл ,у қоли мақотили бен сулаймон : лекини мнкми тоъаҳи маърӯфа , « إни аллоҳи хабири бмои тъмлўн »

Олами бмои тзҳрўн ва мо тзмрўн , лои ихФии алайҳи шайъи ءи ман аъмолкм .

« қул أтиъўои аллоҳу أтиъўо алрасул Фإни тўлўо » тързўои ани тоъата , « Фإнмои алайҳ » эй алӣ алрасул , « мо ҳамл » клФу амр ба ман таблиғи алрсолаҳу қади блғҳо , «у алайкуми мо ҳмлтм » ман алоҷобаҳу алтоъаҳ ,у қили анмои алайҳи мо ҳамлу алайкуми мо ҳмлтми мансӯхи боиаҳи алсиФ , «у إни ттиъўаҳ » Фимои иأмркму инҳокм , « тҳтдўо » ило алҳақу алршду алҷнаҳ , « ва мо алӣ алрасул إлои алблоғи улмубин » эй алтблиғи албин .

Рӯй ани ъалқама , бен воӣли алҳзрмии ани абӣаи қоли сأли слмаҳи бен язиди алҷъФии расӯли аллоҳи слии аллоҳи алайҳу силами Фқол ё набии аллоҳи аи раъйати ани ақоми ълинои амроءи сأлўнои ҳуққааму мнъўнои ҳқнои Фмои тأмрно , Фоързи анҳу , сами сأлаҳи Фоързи анҳу , сами қоли фии алсолсаҳ ӯ фии ассонӣаи Фҷдбаҳи алошъси бен Қайс , Фқоли расӯли аллоҳ ( с ) : « асмъўоу атиъўои Фонмои алайҳими мо ҳмлўоу алайкуми мо ҳмлтм »

,у қоли абӯи Усмони алҳирӣ : ман амри алснаҳи алӣ нафса қўло ва феълан нутқи болҳкмаҳ , ва ман амри алҳўии алӣ нафса қўло ва феълан нутқи болбдъаҳ , лқўли аллоҳи ъзу ҷл : «у إни ттиъўаҳи тҳтдўо » .

« въди аллоҳи аллазӣнаи омнўои мнкму ъмлўои алсолҳоти листхлФнҳми фии алأрз » абӯ алъолӣа гуфт сабаби нузули ин ояти он буд ки расӯли худоу ёрон ӯ пеш аз ҳиҷрати рӯзгорӣ дар Макка ранҷур буданду ноомн аз душман , раби алъзаҳи эшонро бар азии куффор сабр мефармуду дастурӣ қаттол набӯду расӯл ( с ) пинҳону ошкоро бар дайни ислом даъват мекард ва бар азии кофарони сабр ҳаме кард то ӯро бҳҷрт фармуданд , чун бмдинаҳ ҳиҷрат кард муҳоҷирону мусулмонони ҳам чунон ноомн буданд аз душманону пайваста силаҳ доштандӣ охири яке аз муҳоҷирон гуфт : мо иأтии ълинои явми тأмни фӣау нзъи алслоҳ . Ва худ рӯзии моро набӯд ки эмин рӯем дар замини Макка ва силаҳҳо аз даст биниҳода , раби алъзаҳ дар шаъни эшон ин оят фиристод ва эшонро бнсрту амну тамкин ваъда дод Фқоли таъолӣ : « въди аллоҳи аллазӣнаи омнўои мнкм » , бойени қавл « мнкм » ишорат бмҳоҷронаст , « листхлФнҳми фии алأрз » ин арзи замин Маккааст , ва раво бошад ки оят бар умум ронанду муроди бойени арзи ҳама замин бошад дар диёри ислом ки раби алъзаҳи бисоти ислом дар он бгстронду дӯди ширку куфри ботили идбори хеши бараду мусулмононро анбӯҳӣ диҳад , чунон ки гуфт таъолӣу тақаддус : « лизҳраҳи алии аддӣни калла » ва ба қол алнабӣ ( с ) : « лои ибқии алии аларзи байти мдру ло ва бар алои адхлаҳи аллоҳи калимаи алисломи бъзи азиз ӯ зли залил , аммо ани иъзҳми аллоҳи Фиҷълҳми ман аҳлҳо , ва аммо ани излҳми Фидинўои лҳо . »

Қавла : « листхлФнҳми фии алأрз » адхли алломи лҷўоби алимини алмзмраҳу тақдири алқўли фӣа яъне въди аллоҳу қолу аллоҳи истхлФнҳми фии аларз , эй лиўрснҳми арзи алкФори ман алъарабу алъҷм , Фиҷълҳми мулӯкҳо ва сукконҳоу хлФоءи ҳам фӣҳо , « комаи астхлФи аллазӣнаи ман қиблаам » яъне банӣ Исроили ҳайси аҳлки алҷбобраҳи бмсру алшом ,у аўрсҳми арзҳму дёрҳм , қрأи абӯи бикри ани ъосм « комаи астхлФ » бзми алтоءу касри алломи алии мо лами исми фоила ,у албоқўни бФтҳи алтоءу алломи лқўлаҳ : « въди аллоҳ » Фқўлаҳ : « листхлФнҳм » , иъўди илайҳ , Фкзлк « комаи астхлФ »у алмънии истхлФнҳм , астхлоФои костхлоФаҳи аллазӣнаи ман қиблаам . «у лимкнни ?лаами динҳми алзии артзии ?лаам » қоли ибни аббос : иўсъи ?лаами фии алблод ҳатто имлкўҳоу изҳри динҳми алисломи алии соири алодён , «у либдлнҳм » қрأи ибни касӣру абӯи бикру ёқӯб «у либдлнҳм » болтхФиФи ман алإбдол ,у қрأи албоқўн «у либдлнҳм » болтшдиди ман алтбдил ,у ҳумои луғатон ,у қили алтбдили тағйири улҳоли маъаи бқоءи аласл ,у алإбдоли ҷаъли алшии ءи макони алшии ء , « ман баъди хўФҳми أмно » қавмӣ гуфтанд ин хавфу амн ҳар ду дар дунёст , ва ҷамоатӣ гуфтаанд ки хавф дар дунёсту амн дар қиёмат ,у фии злки мо рӯй ан алнабӣ слии аллоҳи алайҳу силами қол : « иқўли аллоҳи ъзу ҷли ании лои аҷмъи алии абдии хавфину лои амнин ани хоФнии фии алднёи омнтаҳи фии алохраҳу ани амннии фии алднёи ахФтаҳи фии алохраҳ » .

« иъбдўннии лои ишркўн бешиӣо » ҳозои наъти ҳоли ирод ба алшрт , саёқи ин сухан бар сиблат шарт аст мегуяд эшонро пас аз бими амни диҳем то он гуҳ ки маро мепарастанд ва анбоз нагиранд ин ҳамчунонаст ки гуфта : « кантами хайри أмаҳи أхрҷти ллнос » сами шарти алии зикри наъти улҳоли Фқол : « тأмрўни болмърўФ » яъне мо дмтми тأмрўни болмърўФу тнҳўни ани алмнкр , раби Алъоламин ҷли ҷалолаи ин ваъда дод пас ваъда вафо карду дайни исломро бар ҳамаи дайнҳо ғалаба доду мусулмононро нусрат доду муъминону дӯстонро аз душманон омн кард ,у фии злки мо рӯй ъдии бен ҳотами қол : бино ано ъанд алнабӣ ( с ) إзи أтоаҳи раҷули Фшкои илайҳи алФоқаҳи сами атоаҳи охири Фшкои илайҳи қатъи алсбил , Фқол : ё ъдии ҳилли раъйати алҳираҳ ?

Қиллати лами арҳо , қоли ?фони толти бки ҳаёаи Флтрини алзъинаҳи тртҳли ман алҳираҳ ҳатто ттўФи болкъбаҳи лои тхоФи аҳдои алои ллаҳ ,у лӣни толти бки алҳёҳи лтФтҳни кнўзи касрӣ . Қиллати касрии бен ҳурмуз ? қол : касрии бен ҳурмуз ,у лӣни толти бки алҳёҳи лтрини алрҷли ихрҷи мли ءи каффаи ман зҳб ӯ Фзаҳи итлби ман иқблаҳ манеҳу лои иҷди аҳдо иқблаҳ манеҳу лилқини аллоҳи аҳдкми явми алқёмаҳу лӣси байнау байнаи тарҷумони итрҷми ?лаи Флиқўлн ?илам набаъс алики рсўлои Фблғк ?

Фиқўли балӣ , Фиқўли аи лами аътки молоу афзали алейк ? Фиқўли балӣ , Финзри ани яминаи Флои ирии алои ҷаҳаннаму инзри ани ясораи Флои ирии алои ҷаҳаннам » , қол : ъдии самъати расӯли аллоҳи иқўл : « атқўои алнору луи бшқи тмраҳи Фмни лами иҷди шқи тмраҳи Фбклмаҳи тайиба » , қол : ъдии Фрأити алзъинаҳи тртҳли ман алҳираҳ ҳатто ттўФи болкъбаҳи лои тхоФи алои аллоҳ ,у канти Фимни аФттҳи кнўзи касрии бен ҳурмузу лӣни толти бкми ҳаёаи лтрўни мо қол алнабӣ ихрҷи мли ءи каффа .

Ва гуфтаанд дарин ояти далолат равшанаст бар хилофати садиқу имомати хлФоءи рошидин , лонаи болоҷмоъи лами итқдмҳми фии алФзилаҳи илои иўмнои аҳад ва ман бъдҳм , мухталифи Фиҳми Фоўлӣки мақтӯъи бомомтҳму сидқи въди аллоҳи Фиҳм ва ҳам алии аддӣни алмрзии ман қабл аллоҳи таъолӣу лақади омнўои баъди хўФҳму қомўои бсёсаҳи алмуслимӣну алзби ани ҳавзаи алисломи аҳсани қиём . Ва фии злки мо рӯй Саиди бен ҷмҳони ани сафинаи қоли самъат алнабӣ иқўл : « алхлоФаҳи баъдии слосўни санаи сами икўни малико »

Сами қоли сафинаи лсъид : амски хилофаи абии бикри суннатину хилофаи умри ъшроу хилофаи Усмони аснтии ъушрау хилофаи улёи сто .

Ва ани ҷобири бен абди аллоҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « алхлоФаҳи баъдии фии умматии фии арбаъа : абии бикру умру Усмону алӣ »

,у қоли бъзҳми хлФоءи аллоҳи ъзу ҷли фии аларзи салоса : одами фии қавла : « إнии ҷоъили фии алأрзи Халифа » . Ва Довӯди фии қавла : « ё Довӯди إнои ҷълноки Халифаи фии алأрз » ,у абӯи бикри фии қавла : « листхлФнҳми фии алأрз » . Қавла : « ва ман куфри баъди злк » ?ераад ба куфрони алнъмаҳу лами язди алкФри биллоҳи ъзу ҷл , « Фأўлӣки ҳам алФосқўн » алъосўни ллаҳ , қоли аҳли алтФсири аввали ман куфри бҳзаҳи алнъмаҳу ҷҳди ҳақҳо , аллазӣнаи қтлўои Усмони Флмои қтлўаҳи ғайри аллоҳи мо баҳаму адхли алайҳими алхўФ ҳатто сорўои иқттлўни баъди ани конўои ахўоно . Рӯй ҳамиди бен ҳилоли қоли қоли абди аллоҳи бен саломи фии Усмон : ани алмлоӣкаҳи лами тзли муҳӣтаи бмдинткми ҳзаҳи мнзи қадамҳо расӯли аллоҳ ( с ) ҳатто алиўми Фўи аллоҳи лӣни қтлтмўаҳи лизҳбни сами лои иъўдўн абадан , Фўи аллоҳи лои иқтлаҳ раҷул манеҳам алои лақии аллоҳи أҷзми лои яди ?лаи рони сайфаи лами изли мғмўдои ънкм ,у аллоҳи лӣни қтлтмўаҳи лислнаҳи аллоҳи ъзу ҷли алайкуми сами лои иғмдаҳи ънкм , аммо қол абадан ва аммо қоли илои явми алқёмаҳи Фмои қатли набии қти алои қатл ба сбъўни алФо ,у лои Халифаи алои қатл ба хумсау слосўни алФо ,у қил « ман куфри баъди злк » ирид ба мсилмаҳи бен ҳабибу аҳли алимомаҳу алмртдини ман ҳзаҳи аломаҳ ,у ани абии бен каъби ани расӯли аллоҳи қол : « башарати ҳзаҳи аломаҳи болсноءу алрФъаҳу алтмкини фии аддӣн , Фмн талаб манеҳам алднёи баъамали алохраҳи лами икни ?лаи фии алохраҳи насиб » .

Қавла : «у أқимўои алслоаҳ » яъне алмФрўзаҳ , «у отўои алзкоаҳ » алўоҷбаҳ , «у أтиъўо алрасул » боҷобтаҳи илои мо дъокми илайҳ , « лълкми трҳмўн » ?фонҳо ман мӯҷиботи алрҳмаҳ .

« лои тҳсбни аллазӣнаи кФрўо » қрأи ибни омиру Ҳамза « лои иҳсбн » болёء эй лои иҳсбни аллазӣнаи кФрўои анФсҳми мӯъҷизин , Фикўни алмФъўли алаввали мҳзўФоу икўни қавла : « мӯъҷизин » мФъўлои сонё ,у қрأи алохрўн « лои тҳсбн » болтоء , яъне лои тҳсбн ё Муҳамад , аллазӣнаи кФрўои мӯъҷизин .

« аллазӣнаи кФрўо » алии ҳзаҳи алқроءаҳи мафъӯли аввал ва « мӯъҷизин » мафъӯли сон ,у ибни омиру Ҳамзау ъосми иФтҳўни алсин ,у албоқўни иксрўнҳоу ҳумои луғатон . Қавла : « мӯъҷизин » эй Фоӣтин ,у қили собиқин , тқўли аъҷзаҳи ҷаълаи ъоҷзо ӯ ваҷдаи ъоҷзоу насабаи илои алъҷз . «у мأўоҳми алнор » эй мрҷъҳму мнқлбҳму ҳўи истинофи калом , «у лбӣси алмсир » эй лбӣси алмрҷъи алнор .

« ё أиҳои аллазӣнаи омнўои листأзнкми аллазӣнаи маликати أимонкм » қоли ибни аббос : ваҷҳи расӯли аллоҳ ( с ) ғломои ман алонсори иқоли ?лаи мдлҷи бен Амри илои умри бен улхитоби вақти алзҳираҳи лидъўо , Фрأии умри баҳолаи караи умри руятаи злки Фқол : ё расӯли аллоҳи вддти луи ани аллоҳи амрноу нҳонои фии ҳоли алостизон , Фонзли аллоҳи ъзу ҷли ҳзаҳи алоиаҳ ,у қоли мақотили нзлти фии асмоءи бинти муршиди кони лҳои ғуломи кабӣри Фдхли алайҳои фии вақти крҳтаҳи Фотти расӯли аллоҳи Фқолт : ани хдмноу ғлмоннои идхлўни ълинои фии ҳоли нкрҳҳо , Фонзли аллоҳи таъолӣ « ё أиҳои аллазӣнаи омнўои листأзнкми аллазӣнаи маликати أимонкм » , яъне алъбиду аломоءу анмои азиФи алмалик ило ?илед лони алъараби алаввалии итбоиъўни болоидӣу анмои хси болимини тхиирои ллклому астдрокои ллимин . «у аллазӣнаи лами иблғўои алҳлми мнкм » ман алоҳрор , лӣс алмрод манеҳам алотФоли аллазӣнаи лами изҳрўои алии авроти алнсоءи бали аллазӣнаи ърФўои амри алнсоءу локини лами иблғўо , « слоси марот » эй истأзнўои фии салосаи авқот , « ман қабл салоаи алФҷр » вақти мФорқаҳи алФрошу алқёми ман алнўм , «у ҳайни тзъўни сёбкми ман алзҳираҳ » вақти алқилўлаҳ , « ва ман баъди салоаи алъшоء » вақти алнўму алоўии илои алФрошу анмои хси ҳзаҳи алоўқоти лонҳои соъоти алхлўаҳу вазъи алсёбу алткшФ , Фомри алъбиду алсбёни болостизони фии ҳзаҳи алоўқоти Фомои ғайриҳам Фистознўни фии ҷамеъи алоўқот , « слоси аврот » қрأи Ҳамзау алксоӣӣу абӯи бикри слоси бнсби алсоءи бдлои ман қавла : « слоси марот »у қрأи алохрўни слоси болрФъи алии анаи хабари мбтдоءи мҳзўФу тақдираи ҳзаҳи алоўқоти алмзкўраҳи слоси авроти лакам , самяти ҳзаҳи алоўқоти авроти лони алонсони изъи фӣҳо сёбаҳи Фтбдўои урата ,у қили ҳзаҳи алоўқоти авқоти алтҷрду зуҳӯри алъўраҳ , Фсорти ман аврот алзмон фаҷрии муҷрии авроти алأбдон ,у қили ҳаии алии азмори алўқту тақдираи салосаи авқоти авроти ФҳзФи алмзоФу ақоми алмзоФи илайҳи мақома , Флзлки анси алслос , « лӣси алайкуму лои алайҳим » яъне алъбиду алхдму алсбён , « ҷиноҳ » фии алдхўли алайкуми бғири истизон , « бъдҳн » эй баъди ҳзаҳи алоўқоти алслосаҳ , « тўоФўни алайкуми бъзкми алии баъз » таъвилаи Фбъзкми баъди тлки алсоъоти тўоФўни алии баъзи ттбостўну ттлоқўну ттъошрўну лои тҳтшмўн ,у ҳзаҳи ишораи илои анаи такассури алҳоҷаҳи илайҳами Флўи шарти алостизони фии кули мараи лшқи злки алайҳим ,у сҳи фии алхбр : ани алҳраҳи листи бнҷсаҳи анмои ҳаии ман алтўоФини алайкуму алтўоФот , яъне анҳо тсҳбки азои хилват ва ман сҳбки фии хлўтку астхлии бки Фҳўи тавофи алейк шабаҳҳо болммолику хадами албит , аллазӣнаи итўФўни алии аҳлҳми ллхдмаҳ , ва манеҳ қавли иброҳӣми анмои алҳраҳи кбъзи аҳли албит ,у қоли ибни аббос : анмои ҳаии ман матоъи албит ,у қили шабаҳҳо бмни итўФи ллҳоҷаҳу алмсأлаҳи ириди ани алоҷри фии мувосотҳо колоҷри фии мўосоаҳи ман итўФи ллҳоҷаҳу алмсأлаҳ , « кзлк » эй кбёни алоҳкоми фии ҳзаҳи алоиаҳ , « ибини аллоҳи лаками алоёт » аламру алнҳӣ , «у аллоҳи алӣам » Фимои иأмр , « ҳаким » Фимои идбр . АхтлФи алълмоءи фии ҳукми ҳзаҳи алоиаҳ , Фқоли қавми ҳўи мансӯхи лои иъмл ба . Алиўми қили лобни аббос , Киевтарӣ фии ҳзаҳи алоиаҳи амрнои фӣҳо бмои амрноу лои иъмли баҳои аҳад ? Фқоли ибни аббос : анаи рафиқи ҳалими иҳби алстру лами икни ллқўми сутуру лои ҳиҷоби факони алхдму алўлоиди идхлўни Фрбмо ирўн манеҳам мо лои иҳбўн , Фомрўои болостизони фии тлки алъўроту қади басти аллоҳи алрзқу атхзи анноси алстўри Фрأии ани злки ағнии ани алостизон ,у зҳби қавми илои анҳо ғайри мансӯха , рӯй ани Мӯсои бен абии ъоӣшаҳи қоли сأлти аш-Шаабии ани ҳзаҳи алоиаҳ « листأзнкми аллазӣнаи маликати أимонкм » أи мансӯхаи ҳай ? қоли лоу аллоҳ мо насахт , қиллати ани анноси лои иъмлўни баҳо , қоли аллоҳи алмстъон ,у ани Саиди бен ҷбири фии ҳзаҳи алоиаҳи ани наса иқўлўн насахту аллоҳ мо насахт ва локинҳо ммои итҳоўн ба аннос .

Қавла : «у إзои блғи алأтФоли мнкми алҳлм » ириди алоҳрори аллазӣнаи блғўо ,у алҳлми рؤёи алболғ ва манеҳ саммии алблўғи ҳлмоу алмҳтлму улҳолами алболғ ,у улҳолами алноӣму алмтҳлми алзии ирии алрؤё ,у фии алхбр , ман тҳлми фии маномаи Флои ихбрнои бтлъби алшитон ба ,у маънии алоиаҳи азои блғи алотФоли ман аҳроркму ародўои алдхўли алайкуми Флистأзнўои фии ҷамеъи алоўқот , « комаи астأзни аллазӣнаи ман қиблаам » эй комаи астأзни аллазӣнаи блғўоу дхлўои ман қиблаам ,у қил яъне аллазӣнаи конўои маъаи иброҳӣму Мӯсоу исои алайҳими ассалом .

« кзлки ибини аллоҳи лаками оёта » длолотаҳу аҳкома , «у аллоҳи алӣами ҳаким » қоли Саиди бен алмсиби истأзни алрҷли алии ИМАи анмои анзлти ҳзаҳи алоиаҳи фии злку сӣли ҳзиФаҳи أи истأзни алрҷли алии волдиаҳ ? қоли нъм , ани лами тФъли раъйати мнҳмои мо ткраҳи қавла : «у алқўоъди ман алнсоء » яъне алъҷоӣзи аллотии қъдни алии алўлду алҳизи ман алкбри Флои илдну лои иҳзн , воҳдтҳои қоъди блоҳоءи лидли бҳзФи алҳоءи алии анаи қууди кибр , комаи қолўои амрأаҳи ҳомили лидли бҳзФи алҳоءи алии анаи ҳамли ҳабл ,у қолўои фии ғайри злки қоидаи фии байтҳоу ҳомилаи алии зуҳрҳо , қоли ибни қтибаҳ : самяти алмрأаҳи қоъдои азои кибрати лонҳои такассури алқъўд ,у қили ҳни алъҷоӣзи аллўотии азои роҳни алрҷоли астқзрўҳн , Фомои ман канти фӣҳо бақияи ман ҷамолу ҳаии маҳали алшҳўаҳи Флои тдхли фии ҳзаҳи алоиаҳ , « аллотии лои ирҷўни нкоҳо » эй лои итмъни фии ани ттзўҷни лкбрҳн , « Флиси ълиҳни ҷиноҳи أни изъни сёбҳн » ъанд алрҷолу ҳаии алҷлбобу алрдоءи алзии фавқи алсёбу алқноъи алзии фавқи алхмор , » Фомои алхмори лои иҷўзи вазъа ,у қили алсёб ,у фии ҳзаҳи алоиаҳи ҳаии алмлоҳФу алостъФоФи ҳоҳнои алосттори болмлоҳФ , « ғайри мтбрҷоти бзинаҳ » эй ғайри мбдёти бзинаҳу алтбрҷи изҳори маҳосинҳо алтии инбғии ани тсрҳо , колшъру алзроъу алнҳру алсоқ эй лои иқсдни бўзъҳои ани изҳрни зинтҳн ,у қили алтбрҷи ҳоҳноу фии қавла : «у лои тбрҷни тбрҷи алҷоҳлиаҳи алأўлӣ » алхурӯҷи ман албити зоҳираи алзинаҳ . «у أни истъФФни хайри лҳн » эй алтлбси хайри лҳои ман алткшФ , «у аллоҳи самиъ » лмои иқол , « алӣам » бмои иқсду инўӣ « лӣси алии алأъмии ҳараҷ » уламо тафсир мухталифанд дар сабаби нузули ин оят , ибн аббос гуфт : чун ин оят фурӯ омад ки : «у лои тأклўои أмўолкми бинкми болботл » мусулмонон тҳрҷ намуданд аз мўоклти нобӣноу ланг ва бемор гуфтанд моро наҳй карданд аз хӯрдани моли бботлу беҳинаи амвол таомаст ки дар пеш ниҳанд ва хуранд ва эшон ъоҷзоннд ва зуъафоанд ва дар хӯрдани муқовимат асҳо натавонанд ва бар эшон ҳайф раваду зиқ ва он гуҳ хӯрдани мол бботл бошад , азин сабаб тҳрҷ карданд то раби алъзаҳи ин оят фиристод ва эшонро рухсат дод дар мўоклти эшон ,у бойени таъвил « алӣ » бмънӣ « фӣ »аст эй лӣси алайкуми фии мўоклаҳи алоъмӣу алоърҷу алмризи ҳараҷ , Саиди бен ҷбир гуфту заҳҳок : заъифон тҳрҷ менамуданд аз мўоклти асҳо аз бими он ки эшонро кроҳит ояд хӯрдан бо мо ва эшонро аз он ранҷ буд , ва маънӣ онаст ки барин заъифон ҳараҷ нест ки хуранд аз хонаҳои эшон ки ном бардаанд дарин оят . Муҷоҳид гуфт асҳоби расӯл ( с ) бар якдигари меҳрбон ва мушфиқ буданд , вақт буд ки азин заъифони яке дар хона эшон шудӣ баталаб таом ва дар хонаи эшон таом набӯдӣу рад кардан эшон бетаом рӯй набӯд ҳамеи бархестанду бахонаҳои хеш ва пайванд мерафтанд ва эшонро бо худ мебурданд таом хӯрданро , заъифони дасти бони таом наме бурданд ва тҳрҷ менамуданд яъне ки на молики таоми моро хонду сар таом оварад то раби алъзаҳи эшонро дарин оят рухсат дод .

Саид мсиб гуфт . Ҷамоатии саҳоба бо расӯли худои бғзои рафтанду калиди ганҷинаҳо бойени заъифон ва хуишон супурданд ва хӯрдани таоми эшонро мубоҳ карданд эшон худ тҳрҷ намуданд ва нахурданд яъне ки эшон ғоибанд ва дар ғайбати эшон таом эшон нахӯрем то раби алъзаҳи эшонро бойени оят рухсат дод . Ҳасан гуфт : маънӣ оят онаст ки бар нобӣноу лангу бемор ҳараҷ нест чун тахаллуф кунад аз ҷиҳод , эшонро тахаллуф аз ҷиҳоди ин оят рухсатаст ,у бқўли ҳасани сухани ӣнҷо тамом шуд ки : «у лои алии алмризи ҳараҷ » пас бар истиноф гуфт : «у лои алии أнФскм » эй ҳараҷи фии ани тأклўои ман биўткми илои охири алоиаҳ . Қавмӣ гуфтанд «у лои алии أнФскм » то охири оя мансӯхаст , дар ибтидо дар хонаҳои якдигар беҳиҷоб мерафтанду таом ки меёфтанд михўрднди пас чун оя омад ки : « лои тдхлўои биўтои ғайри биўткм ҳатто тстأнсўо » ва « лои тдхлўои буют алнабӣ إлои أни иؤзни лаками إлии таом » ин мансӯхи гашт ,у бештарини уламо бар онанд ки ӣнҷо насх несту маънӣ онаст ки :у лои алии анФскми ани тأклўои ман биўткм , эй лои ҳараҷи алайкуми ани тأклўои ман амволи ъёлкму азўоҷкм ,у байти алмрأаҳи кбити алзўҷ ,у қил « ман биўткм » эй буюти аўлодкм , ҷаъли буюти аўлодҳми биўтҳми лони валади алрҷли ман касабау молаи камола ,у фии алҳдис : « анату молики лои бик » « أўи буюти обоӣкми أўи буюти أмҳоткм » қрأи Ҳамзаи вҳдаҳи амҳоткми бксри алолФу алмими ҷмиъо . Ва қрأи алксоӣии амҳоткми бксри алолФу фатҳи алмим ,у қрأи албоқўни бзми алолФу фатҳи алмим . « أўи буюти إхўонкми أўи буюти أхўоткми أўи буюти أъмомкми أўи буюти ъмоткми أўи буюти أхўолкми أўи буюти холоткми أўи мо млктми мФотҳаҳ »

эй буюти мо млктми мФотҳаҳ . Қоли ибни аббос : ании бзлки вакили алрҷлу қимаи фии зиътаҳ ӯ мошитаҳи лои бأси алайҳи ани иأкли ман самари зиътаҳу ишрби ман лбни мошитаҳу лои иҳмлу лои идхр . Ва қоли алзҳок : яъне ман буюти ъбидкму ммоликкму злки ани алсиди имлки манзили абда ,у алмФотҳи алхзоӣни лқўлаҳ : «у ъндаҳи мФотҳи алғиб » . Қоли ъкрмаҳ : азои малики алрҷли алмФтоҳи Фҳўи хозини Флои бأси ани итъми алшии ءи алисир . Ва қоли Ассадӣ : алрҷли иўлии таомаи ғайраи иқўми алайҳи Флои бأси ан иأкл манеҳ . Ва қили ҳў вале алитими ?лаи ани итноўли ман молаи мо қоли аллоҳ : « ва ман кони Фқирои Флиأкли болмърўФу мФотҳаҳи беда » . « أўи сдиқкм » алсдиқи ҳўи алзии сдқки фии маваддата ,у қили ҳўи алзии иўоФқки фии зоҳирау ботина . Қоли ибни аббос : алсдиқи Акбари ман алўолдини алотарӣ ани аҳли алнори лами истғисўои болобоءу аломҳоти бали қолўои Фмои лнои ман шоФъину лои садиқи ҳмим . Фрхси аллоҳи ?лаи ани иأкли ман байтаи бғири изна ,у қили ҳўи азои дъоки илои валимаи Фҳсб .

Ва кони алҳсну қтодаҳи бирёни духули алрҷли байти сидиқау алтҳрми бтъомаҳи ман ғайр истизон манеҳ фии алокли бҳзаҳи алоиаҳ ,у дахли абди аллоҳи бен Идрӣси алии алоъмши мнсрФои ман амлоку фӣ кама скри Фодхли алоъмши ядаи фӣ камау ахзи ман алшкру қрأ « أўи сдиқкм » ибн аббос гуфт ин дар шаъни ҳориси бен Амр фурӯ омад ки бо расӯли худо ( с ) бғзо шуду молики бен зайдро Халифа кард бар аҳли хеш , чун боз омад ӯро назор ва заъиф дид , гуфт чаҳ расед туро ки чунин заъиф гаштае ? гуфт : лами икни ъндии шайъи ءу тҳрҷти ани акли ман тъомки бғири азнки Фонзли аллоҳи таъолӣ « أўи сдиқкм » маънӣ онаст ки бар мусулмонон танагӣ нест ва бзҳӣ нест ки дарин хонаҳо раванд ки номи эшон дарин ояти бурданд ва аз таом эшон хуранд агар чаҳ эшон ҳозир набошанд бшрти онкӣ аз он таоми чизе бар нагиранд ки бо худ беруни оранд ва на аз он зодии созанд , ин рухсатӣаст ки аллоҳи ниҳоди миёни бандагону Лутфӣ ки бФзл худ кард бо эшон то аз дноӣти ахлоқу танагии назар давр бошанду бхсоли ҳамидаи ороста .

« лӣси алайкуми ҷиноҳи أни тأклўои ҷмиъои أўи أштото » , қавмӣ буданд аз араби бнўи Лайси бен бикр аз банӣ кунона одат доштанд ки танҳо нхўрдндӣ бемеҳмон , кас буд аз эшон ки бомдод то шабонгоҳи мунтазир меҳмон нишастӣ ё касе ки бо вай таом хӯрдӣ пас агар дар шабонгоҳи ҳечкас нёФтндии таоми хўрдндӣ , ин ояти эшонро рухсат омад ки агар хоҳед бо ҳам таом хуред хоҳед пароканда . Ъкрмаҳ гуфт дар шани қавмӣ аз ансор фурӯ омад ки чун боишон меҳмон раседӣ таоми нмихўрнди магар бо меҳмон ,у қавмии дигари таом бо ҳам нмихўрднд аз бими онкии яке бештар хӯрд ва яке камтар ва бар баъзе аз эшон иҷҳоф равад , раби алъзаҳи эшонро бойени оят рухсат дод ки ҳар ду ҳолати эшонро мубоҳаст ва дар он ҳараҷ на , агар хоҳанд танҳо хуранд ва агар хоҳанд бҷмъ , Аштоти ҷамъи шат эй мутафарриқин ,у штии ҷамъи штит , тқўли шати алшии ءи штоу штото ,у шатони исми алФъл банӣ алии алФтҳ ,у қили насби алии алмсдру ҳакии фӣаи алксри аизо .

« Фإзои дхлтми биўтои Фслмўои алии أнФскм » яъне алии аҳоликму аўлодкм , мегуяд чун дар хонаҳои хеши равед бар касони хешу аёлу авлоди хеш салом кунед ,у фии злки мо рӯй инси қоли аўсонии расӯли аллоҳ ( с ) Фқол : « ё инси асбғи алўзўءи язди фии ъмрк ,у силами алии ман лақяти ман умматии такассури ҳснотку азои дахлати битки Фслми алии аҳли битки иксри хайри битк ,у слии алслоаҳи алзҳии ?фонҳо салоаи алоўобин ,у арҳми алсғиру вқри алкбири ткни ман руфақоеи явми алқёмаҳ » .

Ва қили азои дхлтми биўтои холӣаи лои аҳади фӣаи Фслмўои алии анФскм эй қўлўои ассаломи ълиноу алии ибоди аллоҳи алсолҳин , зикраи қтодаҳу қол : ҳдснои ани алмлоӣкаҳтарад алайҳ ,у қоли ибни аббос : ҳўи алмсҷди ази дхлтаҳи Фқли ассаломи ълиноу алии ибоди аллоҳи алсолҳин . Ва фии рўоиаҳи ахрии ани ибни аббоси қол : ани лами икни фии албити аҳади Флиқли ассаломи ълинои ман рбноу алии ибоди аллоҳи алсолҳин , ассаломи алии аҳли албиту раҳмаи аллоҳ .

Рӯй ҷобири қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « азои дхлтми биўткми Фслмўои алии аҳлҳоу азои таъми аҳдкми тъомои Флизкри исми аллоҳи ?фони алшитони азои силами аҳдкми лами идхли байтау азои зикри исми аллоҳи алии таомаи Фқоли лои мбити лакаму лои ъшоءу ани лами ислми ҳайни идхли байтау лами изкри исми аллоҳи алии таомаи қоли адрктми алъшоءу алмбит .

Ва қил « Фإзои дхлтми биўтои Фслмўои алии أнФскм » яъне алии ман фӣҳо ман алмؤмнин . « алмؤмнўни каллаами кнФси воҳида » ҳозои кқўлаҳ : «у лои тқтлўои أнФскм » .

Ва ани ибни масъӯди қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ассаломи исми ман асмоءи аллоҳи таъолии ФоФшўаҳи бинкми ?фони алрҷли алмслми азои мари болқўми Фслми алайҳими Фрдўои алайҳи кони ?лаи алайҳими фазлу дараҷаи бзкраҳи аёҳми болсломи ?фони лами ирдўои алайҳи ман ҳў хайр манеҳаму атиб » .

Ва ани абии ҳрираҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « азои вақфи аҳдкми алии алмҷлси Флислми ?фони бдои ?лаи ани иқъди Флиқъд ,у азои қоми Флислми ?фони алаввалии листи боҳақи ман алохраҳ » .

Ва қили ассалому омини фии алдъоءу алсФи фии алслоаҳи ткрмаҳи ҳзаҳи аломаҳ .

Ва маънии ассалом эй лаками ассаломаи манӣ ,у қили ассаломи исми ман асмоءи аллоҳи ъзу ҷлу алмънии аллоҳи Ҳафизи алайкум .

« тҳиаҳ ман ъанд аллоҳ » насби алии алмсдр эй тҳиўни анФскми бмои тҳиаҳ , « муборакаи тайиба » муборакаи болоҷри тайибаи болмғФраҳ . « кзлки ибини аллоҳи лаками алоёт » яъне азои ?ераади аллоҳи фарзи шайъи ءи алайкуми байнаи ҳозои албён , « лълкми тъқлўн » лакии тъқлўоу тФҳмўо ,у қили лткўнўои ъқлоءи солеҳин .

Қавла : « إнмои алмؤмнўни аллазӣнаи омнўои биллоҳу расӯла » эй алмؤмни ман омни биллоҳу расӯлау атоъи расӯлаи фии ҷалили аламру дақиқа , «у إзои конўои маъааи алии أмри ҷомеъ » колҳҷаҳу алъидину кули иҷтимои фӣа ,у қили ҳўи алҷҳод ,у қили маҷлиси тшоўру тадбири ҳарб , « лами изҳбўо » яъне лами тхрҷўои анҳу , « ҳатто истأзнўаҳ » эй истأзнўои расӯли аллоҳи тъзимои қоли алмФсрўни кони расӯли аллоҳи азои съди алмнбри явми алҷмъаҳу ?ераади алрҷли ани ихрҷи ман алмсҷди лҳоҷаҳ ӯ узри лами ихрҷ ҳатто тқўми бҳёли расӯли аллоҳи бҳиси ироаҳи ФиърФи анаи анмои қоми истأзн , Фиأзни лмн шоء манеҳам , қоли муҷоҳид :у изни аломоми явми алҷмъаҳи ани ишири беда ,у қили ҳозои азои лами икни сабаби имнъаҳи ман алмқоми ?фони ҳдси сабаби имнъаҳи ман алмқоми бони икўнўои фии алмсҷд , Фтҳиз манеҳам амрأаҳ ӯ иҷнби раҷул ӯ арзи ?лаи марази Флои иҳтоҷи илои алостизон : муфассирон гуфтанд сабаби нузули ин ояти он буд ки рӯзи хандақи расӯли худоу ёварон дар ҳафри хандақ муҷтамаъ буданд ва он кории ҷомеъ буд , баъзе мунофиқон бе фармони расӯл ( с ) ва бе изни вай берун шуданд раби Алъоламин ин оят фиристод гуфт муъминон эшонанд ки мутӣъи худо ва расӯланд баҳамаи кор ва дар ҳамаи ҳол ва чун дар корӣ ҷомеъ бошанд бе дастурии расӯл ( с ) аз он боз нигараданд он гуҳ гуфт : « إни аллазӣнаи истأзнўнки أўлӣки аллазӣнаи иؤмнўни биллоҳу расӯла » аслӣ азимаст дар усӯли таъзими суннату бузургдошти ону мтобъти он .

« Фإзои астأзнўки лбъзи шأнҳми Фأзни лмн шӣт манеҳам » эй лмни илмати ани ?лаи узро , ин умр хитобаст ки бо расӯли худо буд дар ғзоаҳи табуки дастурии хост то боз гардад бо аҳли хеши расӯли худо ӯро гуфт : антлқи Фўи аллоҳи мо анати бмноФқу лои мари тоб .

«у астғФри ?лаами аллоҳ » эй лмни изнати ?лаи лизўли анҳуам болостғФори мломаҳи алонсроФ , қоли қтодаҳи ҳозои носихаи лқўлаҳи таъолӣ : « лами أзнти ?лаам » .

« лои тҷълўои дъоء алрасул бинкми кдъоءи бъзкм баъзан » қоли ибни аббоси маъноаи аҳзрўои дъоء алрасул алайкуми азои асхттмўаҳи ?фони дъоءаҳи мӯҷиби лӣси кдъоءи ғайра , мегуяд таъаррузи схт расӯл макунед ва ӯро бахшам меоваред ва аз дъоءи вай бар худ битарсед , агар ӯро бахшам оред дъоءи вай чун дъоء дигарон мапиндоред , ва ҳақиқат донед ки дъоءи вай мӯҷибаст ва дар ҳол иҷобат ояд ва чун тирии сӯй нишона шавад . Муҷоҳид гуфт маънӣ онаст ки : лои тдъўаҳи босмаҳи комаи идъўои бъзкм баъзан , расӯлро баном хеш махонед ки гўӣид ё Муҳамад ё абои алқосм , локини баноми таъзим ва тбҷил хонед ки ё набии аллоҳ ё расӯли аллоҳ , Фотимаи Заҳро ӯро мегуфт ё расӯли аллоҳ , эй падар , дигарон фарзандону занону хуишон ҳамчунин мегуфтанд ё расӯли аллоҳ ,у қили маъноаи азои дъокми ломри Фъҷлўои алоҷобаҳу бодрўои илайҳи кқўлаҳ : « астҷибўои ллаҳу ллрсўли إзои дъокм » . Сами рҷъи илои ҳадиси алмноФқини Фқол : « қади иълми аллоҳи аллазӣнаи итсллўни мнкми лўозо » алтслли хурӯҷи хФёи мтлтФо ,у аллўоз , алосттори болшии ء , иқоли лози болшии ءи илўз ба лёзоу лоўзи илоўзи млоўзаҳу лўозо , қоли алазҳарии маънии аллўоз , алхлоФ , эй ихолФўни хлоФо , клбӣ гуфт расӯли худо ( с ) бурузи одина хутба кардӣ ва дар хутбаи айб мунофиқон гуфтӣ , эшон чун он шунидандӣ аз росту чап назар кардандӣ то худ ҳечкас аз муъминони эшонро мебинад ё на , чун касе эшонро надидӣ пӯшида аз масҷиди бгўшаҳ эй берун шудандӣ , раби Алъоламин аз рӯй таҳдид ва ваъид гуфт : « қади иълми аллоҳи аллазӣнаи итсллўни мнкми лўозо » медонад аллоҳи эшонро ки пинҳон дар пӯшидагӣ берун мешаванду фардои ҷзоء эшон диҳад .

« Флиҳзри аллазӣнаи ихолФўни ани أмраҳ » эй ихолФўни амра «у ан » зиёда ,у қили маъноаи иързўни ани амра ,у қили баъди амра , кқўлаҳ : « أтъмҳми ман ҷўъ » эй баъди ҷўъ ,у алҳоءи иъўди илои аллоҳу қили ило алнабӣ ,у аламри ҳўи ман амри алднё ,у қили ман амри алохраҳ , « أни тсибҳми фитна » эй куфри баъди имон ,у қили балӣаи тзҳри мо фии қлўбҳми ман алнФоқ ,у қили султони ҷоӣри ислти алайҳим ,у қили алФтнаҳи ллъўому алблоءи ллхўосу қили алФтнаҳи махӯзи баҳоу алблоءи мъФўи анҳуу мсоби алайҳ , « أўи исибҳми азоби أлим » ъқўбаҳи шадидаи фии алохраҳ .

Сами азм нафса Фқол : « أлои إни ллаҳи мо фии алсмоўоту алأрз » маликоу ъбидо ,у қили даллолаи алии вуҷӯдау тавҳидау камоли қудрата , « қади иълми мо أнтми алайҳ » ман алхиру алшру алоямону алнФоқи Фоҳзрўои мухолифата , «у явми ирҷъўни إлиаҳ » яъне явми албъс , қрأи ёқӯби вҳдаҳи ирҷъўни бФтҳи алёءу касри алҷим ,у қрأи албоқўни ирҷъўни бзми алёءу фатҳи алҷим , « Финбӣҳми бмои ъмлўо » эй иҷзиҳми боъмолҳму иъоқбҳми алайҳо , «у аллоҳи бакули шайъи ءи алӣам » лои ихФии алайҳи хоФиаҳи Фиҳмо , рӯй алоъмши ани шқиқи бен слмаҳи қол : шаҳдати ибни аббоси фии алмўсми Фқрأи сӯраи алнўри алии алмнбру Фсрҳои Флўи самъати алрўми лأслмт .