Қавлаи таъолӣ : ва мо أрслнои қблки ман алмрслин ё Муҳамади إлои إнҳм яъне алои ҳам иأклўни алтъому ани ҳоҳнои зиёдау имшўни фии алأсўоқ эй лтлби алмъош .

Ибн аббос гуфт : мушрикони Қурайши расӯли худоро тъиир карданд ва гуфтанд : « мо лиҳозо алрасул иأкли алтъому имшии фии алأсўоқ » , ин ояти бҷўоб эшон омад яъне : мо анои алои расӯл ва мо канти бдъои ман алрсл ва ҳам конўои бшрои иأклўни алтъому имшўни фии алأсўоқ . эй кули ман халои ман алрсли кони бҳзаҳи алсФаҳ . Маънӣ онаст ки ё Муҳамади эшон туро айб мекунанд бон ки хӯриши хурӣу ббозорҳо рӯй баталаб маоши хеш ,у бойени сабаби бтў имон менаёранд , ва эшон нек майдонанд ки пайғомбарони гузаштаи ҳамаи барин сифат буданд , дар набуввати эшон иқрор медиҳанд ва ҳечкас ин сифоти мунофии набувват ва рисолат нашимурд ва на узрии бтрки имон овардан боишон , нест ин сухани эшон ҷузи мкобраҳи маҳзу ъиноди зоҳир ,у ҷълнои бъзкми лбъзи фитнау алФтнаҳи алблиаҳ , эй абтлии алшарифи болўзиъ , яъне азои раъии алшарифи алўзиъи қади аслми қиблаи анФи ани ислм .

Мақотил гуфт дар шаъни бӯи ҷаҳл фурӯ омад . Ва алъоси бен воилу алнзри бен алҳорсу алўлиди бен Утба , ки даравишони саҳобаро диданд чун : бӯи зру ибни масъӯду аммору балолу сҳибу омири бен Фҳираҳу мҳҷъу ғайри эшон ки дар ислом омаданд , эшон аз ислом нанг доштанд , ҳамияту анФаҳи ҷоҳилияти эшонро бар он дошт ки гуфтанд : мо мусулмон шавем ! то пас чун ин гадоён ва даравишон бошем ? ки ҳамаи зердастон ва чокарон моанд ? пас раби алъзаҳ хитоб кард бо муъминон ки : أи тсбрўн истифҳомаст бмънии амр яъне асбрўои алии ҳзаҳи улҳолаи ман алФқру алшдаҳу алозӣ . Ва қили маъноаи аи тсбрўни алии ҳозои Фткўни лаками алҷнаҳ . Ва кони рбки бсирои бмни сабру бмни ҷазаъ . Ва қилу ҷълнои бъзкми лбъзи фитна , ҳўи ани ҷаъли алонбёءи Фқроءу сби алайҳими алблоءу аъдоءҳми инзрўни илайҳами ман раъси алсрФу алтрФу алнъмоء . Ва қили кони алФқири иқўли лами лами аҷъли бмнзлаҳи алғнӣ ?у иқўли зўи алблоءи наҳви алоъмӣу алзмни лами лами аҷъли бмнзлаҳи алмъоФӣу қили ҷълнои бъзкми лбъзи фитна , эй амтҳоноу абтлоءи ллФқроءу алФқроءи абтлоءи ллоғнёء , أи тсбрўни аиҳо алФқроءи Флои тҷълўни алФқри сббои лмъситно . Ва кони рбки бсиро яъне кони ълимои болоғнёءу алФқроءи Фоғнии ман авҷаби алҳкмаҳи ағноءаҳу аФқри ман авҷаби алҳкмаҳи аФқораҳ .

Рӯй инси бен молики ан алнабӣ ( с ) ани Ҷабраили ани рабаи ҷли ҷалолаи қол : ани ман ибодии алмؤмнини ман ло ислҳемона алои алғнӣу луи аФқртаҳи лоФсдаҳи злку ани ман алмؤмнини ман ло ислҳемона алои алФқру луи ағнитаҳи лоФсдаҳи злку ани ман ибодии ман ло ислҳемона алои алсҳаҳу луи асқмтаҳи лоФсдаҳи злк :у ани ман ибодии ман ло ислҳемона алои алсқму луи асҳҳтаҳи лоФсдаҳи злк , ании адбри ибодии бълмии бқлўбҳми ании баҳами алӣами хабир . »

Ва рӯй абӯи ҳрираҳи қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) : азои назари аҳдкми илои ман фазли алайҳи фии алмолу алҷсми Флинзри илои ман дунаи фии алмолу алҷсм » .

Қавла :у қоли аллазӣнаи лои ирҷўни лқоءно , эй лои ихоФўни албъс . Раҷо , ӣнҷои бмънӣ хавфаст , лғаҳи аҳли тҳомаҳи чунон ки ҷой дигар гуфт : мо лаками лои трҷўни ллаҳи вқоро , эй лои тхоФўни аллоҳи азма . Луи лои أнзли ълинои алмлоӣкаҳи Фтхбрнои ани мҳмдои содиқ أў нарай рбнои Фихбрнои бзлк . Ҳозои кқўлаҳ : أўи тأтии биллоҳу алмлоӣкаҳи қбило . Лақади асткбрўо эй тъзмўои фии анФсҳми бҳзаҳи алмқолаҳ . Ва ътўои ътўои кбиро эй аФртўои фии алФсоду алътўашад алкФру аФҳши алзлм . Қоли мақотил : ътўо , эй ғлўои фии алқўл , ҳайси ародўои лонФсҳми алрсли ман алмлоӣкаҳи рؤиаҳи алрби ъзу ҷл .

Явми ирўни алмлоӣкаҳ , эй азкри явми ирўни алмлоӣкаҳу ҳўи явми аламуту қили явми албъс . Ин ҷавоб эшонаст ки дидор Фриштаҳ хостанд , яъне ки эшон Фриштаҳи рӯзи марги бенанд ё рӯзи қиёмат , бо Нидои лои башарӣу азоби сахт . Лои башарии иўмӣзи ллмҷрмин яъне ллкоФрин . Он рӯзи Фриштгони муъминонро бишорат диҳанд ба биҳишту кофаронро бишорат ндиҳанд ва эшонро гӯйанд : ҳҷрои мҳҷўро . Фӣаи қавлон : аҳдҳмои ани алмлоӣкаҳи иқўлўни ллкФори ҳҷрои мҳҷўро эй алҷнаҳи ҳароми муҳаррами алайкум .

Фриштгон гӯйанд ФрокоФрон ки биҳишт бар шумо ҳаромаст , баста аз шумо боздоштаи қавл дигар онаст ки ин сухан кофарон гӯйанд фарои Фриштгон ва аз эшон бойени сухан зинҳор хоҳанд , гӯйанд : ҳҷрои мҳҷўро , мо аз шумо зинҳор мехоҳем кӯшида . Ва ин бар одат арабаст ки чун аз касе тарсанд гӯйанд : ҳҷрои мҳҷўро . эй ъўзои мъозо . Яъне истъизўн манеҳ . Қоли алшоър .

Алҳоҷўри алмнъаҳу аломони иқол : аҳтҷри фалони азои амтнъ ва манеҳ самяти алҳҷраҳ .

Ва қдмно , яъне қсднои إлии мо ъмлўои ман амали ммои конўои иқсдўн ба алтқрби илои аллоҳи таъолӣу иътқдўнаҳи тоъаҳи Фҷълноаҳи ҳбоءи мнсўрои ботилло , лои савоби ?ла , лонаами ъмлўаҳи ллшитон . Ва алҳбоءи дқоқи алтроб ,у алмнсўри алмтФрқ .

Қоли алии бен абии толиб ( ъ ) : « алҳбоء , мо туроаи васати шуъоъи алкўаҳи колғбори Флои имси болоидӣу лои ирии фии алзл .

Ва қоли мақотили ҳўи мо истҳи ман ҳўоФр алдўоб ъанд алмсир . Ва иқоли ҳбои алтроби иҳбўоу ҳайбатаи аҳбо .

أсҳоби алҷнаҳи иўмӣзи хайри мстқроу أҳсни мқило . Ин ҷавоби куфра Қурайшаст ки гуфтанд : « أии алФриқини хайри мқомоу أҳсни ндё » , алмстқри алмсдру алмкони аизо ,у алмқили алқилўлаҳу макони алқилўлаҳи аизо ,у алмқили алмнзли аизо . Тқўли алъараб : қлно бимикон кзо эй нзлно . Ва алмънии ани аҳли алҷнаҳи лои имри баҳами явми алқимаҳи алои қадари алнҳори ман аввалаи илои вақти алқоӣлаҳ ҳатто искнўои мсокнҳми фии алҷнаҳ . Қоли ибни масъӯди лои интсФи алнҳори явми алқимаҳ ҳатто иқили аҳли алҷнаҳи фии алҷнаҳу аҳли алнори фии алнор . Қоли алазҳарии алқилўлаҳу алмқили алостроҳаҳи нисфи алнҳор ,у ани лами икни маъаи злки навам , лони аллоҳи таъолии қол :у أҳсни мқило ,у алҷнаҳи лои навами фӣҳо . Ва ирўии ани явми алқимаҳи иқсри алии алмؤмнин ҳатто икўни комаи байни алъсри илои ғуруби алшмс .

Ва ани инси ан алнабӣ ( с ) қол : « ихрҷи аллоҳи рҷлои ман аҳли алнору рҷлои ман аҳли алҷнаҳ , Фиқўли ллрҷли ман алҷнаҳи Киеви ваҷдати мқилк ? Фиқўл ё раби хайри мқилу хайри мсири сори илайҳи алъбод ! Фиқўли аллоҳи арҷъи إлии мнзлки ?фони лаки ъндии алзёдаҳи ман алкромаҳ .

Ва исأли аллоҳи алзии ахрҷи ман алнори Фиқўли Киеви ваҷдати мқилк ? Фиқўл ё раби шари мқилу шари мсири сори илайҳи алъбод ! сами исиҳи ҳнолк ё раби лои трҷънии илоҳо ! Фиқўли ?лаи рабаи мо тҷъли лии ани анои ахрҷтки минҳо ? қоли иқўли ?лаи аътики мо сأлтнӣ , қоли иқўли ?лаи фонии асأлки малаъи аларзи зҳбо , Фиқўли ?ла ё раб , нъми ани қудрати алайҳо . Қоли иқўли ?лаи кизбату иззатӣу азиматии лақади сأлтки мо ҳўи аҳўни ман ҳозои Флми тътнӣ . Сأлтки ани тдъўнии Фостҷиби лак ,у тсأлнии Фоътик ,у тстғФрнии ФоғФри лак , Флми тФъл , арҷъи илои мқилки ?фони лаки ъндии алзёдаҳи ман алҳўон » .

Ва қоли баъзи алмФсрин : « хайри мстқроу أҳсни мқило » маъноаи хайри ман мстқрҳму мқилҳми фии алднё . Ва қили хайри ман мустақари алкФору мнозлҳми фии алднё . Ва қили хайри мстқроу аҳсани мқилои ммни фии мустақарау мқилаҳи хайр .

Қавла . . . Ва явми тшққи алсмоءи болғмом , эй ани алғмом . Ва албоءу ани итъоқбони комаи иқоли Ромяти ани алқўсу болқўс . Қрأи аҳли алкўФаҳу абӯи Амри тшққи бтхФиФи алшини ҳоҳноу фии сӯраи қ ,у алأсли ттшққи ФҳзФти алтоءи ассонӣа . Ва қрأи алохрўни бтшдиди алшини фии алсўртини адғмўои ҳзаҳи алтоءи аънии алтоءи ассонӣаи фии алшину алсиғтони клтоҳмои ллхФаҳ ,у алҳзФи ахФи ман алодғом , Флҳзои кони алҳзФи фӣ мисли ҳзаҳи алклмаҳи аксари ман алодғом .

« болғмом »у ҳўи ғмоми абизи иأтии аллоҳи ъзу ҷли фӣ злл манеҳ .

Қоли ибни аббос : маъаи алкрўбиини ?лаами қуруни лҳои къўби ккъўби алқно , мо байни ахмси аҳдҳму каъбаи масираи хумси моӣаҳи ом . Қоли ибни умр : иҳбти аллоҳи субҳонаи ҳайни иҳбту байнау байни халқаи сбъўни алифи ҳиҷоби минҳои алнўру алзлмаҳу алмоء , Фисўти аллоҳи фии тлки алзлмаҳи сўтои қади халъи ?лаи улқулуб . Ва назул алмлоӣкаҳи тнзилои қрأи ибни касӣри вҳдаҳу ннзли бнўнину тахфифи алзоӣу рафъи аллому насби алмлоӣкаҳ ,у алўҷаҳи анаи музореъи анзлно ,у алмлоӣкаҳи мафъӯл . Ва алмънии ннзли нҳни алмлоӣкаҳи тнзило . Ва алтнзил масдар назул болтшдиду лӣси бмсдри анзли бололФ ,у локини лмо кон назулу анзли бмънии воҳиди вазъи масдари аҳдҳмои мавзеи масдари алохр . Ва қрأ алохрўн назул алмлоӣкаҳи бнўни воҳиду ташдиди алзоӣу фатҳи аллому рафъи алмлоӣкаҳ . Ва алўҷаҳ ан назул феъли мози мабнии ллмФъўли маснади илои алмлоӣкаҳ ва « тнзило » интсб ба интисоби алмсодр ,у фии алмсҳФи иктби бнўни воҳиду алмънии азои аншқт алсмоء назул минҳои алмлоӣкаҳи аксари ман алҷну алонс ,у ҳўи явми алтлоқи илтқии аҳли алсмоءу аҳли аларзу ҳўи қавлаи таъолӣ :у ҷоءи рбку алмалики сафои сафо . Қоли ибни аббос : тншқи алсмоءу алднёи Финзли аҳлҳо ва ҳам аксари ммни фии аларзи ман алҷну алонси сами тншқи алсмоءи ассонӣаи Финзли аҳлҳо ва ҳам аксари ммни фии алсмоءи алднё ва ман алҷну алонс , сами кзлк , ҳатто тншқи алсмоءи алсобъаҳу аҳли кули смоءи изидўни алии аҳли алсмоءи алтии қаблҳо . Сами инзли алкрўбиўни сами ҳамлаи алършу фии алҳдиси тӯли зкрноаҳи фии сӯраи албқраҳ .

Алмалики иўмӣз алҳақ ллрҳмни алоиаҳ . . . эй алмалики алзии ҳўи алмалики ҳқои малики аллоҳи ҷлу ъзи фии явми алқимаҳи комаи қоли таъолӣ : лмни алмалики алиўми лони алмалики алзоӣли конаи лӣси бмлк . Ва қоли ибни аббос : ириди أни явми алқимаҳи лои малики иқзии ғайра . Ва кони иўмо эй кони злки алиўми иўмо , алии алкоФрини ъсиро . Шадидани кқўлаҳ : Фзлки иўмӣзи явми ъсири алии алкоФрини ғайри исир . Фҳзои улхитоби идли алии анаи лои икўни алии алмؤмнини ъсиро . Ва фии ҳозои алҳдис . Анаи иҳўни явми алқимаҳи алии алмؤмнин ҳатто икўни ахФи алайҳи ман салоаи мактубаи салоҳо фии алднё .

Қавла :у явми иъзи алзолми алии идиаҳи ҳозои кқўлаҳ : ъзўои алайкуми алأномли ман алғиз . Ин золими ақабаи бен абии мъит алқршӣ аст маҷоласт расӯли худоу самоъи калом ӯ дӯст доштӣ ва бо вай бисёр нишастӣу расӯли худо ( с ) исломи вай умед медошт .

Ин ақаба аз сафарӣ биёмада буду даъватии сохта , ашрофи қавми хешроу расӯли худоро низ дар он даъват ҳозир кард . Чун таом биниҳоданд расӯли худо таом нахурд ва гуфт : « анои лои окли ман таоми алмшркини алои ани ташаҳҳуди ани лои илоҳи алои аллоҳу ани мҳмдои расӯли аллоҳ » . Гуфт ман таом мушрикон нахӯрам магар ки имони ореу калима шаҳодат бигӯе . Ақабаи калима шаҳодат бигуфту расӯли таом вай бихӯрад . Умияи бен халафи дӯсти ақаба буд , хабар буи расед ки ақаба мусулмон шуд , бархесту пеш ақаба гуфт : « сбўт » собӣ шудӣ ! ва аз дайни хештани баргаштӣ ! ин чаҳ буд ки ту кардӣ ? ақаба гуфт : бас корӣ науфтодааст мардӣ бар таом ман нишаст ва намехӯрд калима Эй бигуфтам на аз дилу эътиқод то таом бихӯрад , акнӯн ман ҳам бар он дайнам ки будам . Умия гуфт : он гуҳ аз ту розӣ шавам ки хиў бар рӯй Муҳамади афканӣ ва ӯро дурӯғи зани дорӣ . Ақаба рафт ва ҳамон кард ки Умия фармуд .

Саъб омаду душвори он ҳол бар расӯли худо , то Ҷабраил омад ва дар шаъни эшон ин оёт фурӯ оварад . Қоли алзҳок : лмои бзқи ақабаи фӣ алнабӣ ( с ) оди бузоқаи фии виҷҳау аншъби шъбтини Фоҳрқи хдиаҳу кони асари злки фӣа ҳатто аламут . Рӯзи бадари ақаба бо ҷамъи кофарон буд ӯро бигирифтанду пеши расӯл худо овараданд . Расӯли алӣ ( ъ )ро фармуд то ӯро ҳалок кунад . Чун ақаба майдонаст ки куштанӣ аст гуфт : ман ллсбиаҳ ё Муҳамад !

Қол : анату алсбиаҳи илои алнор ! .

« явми иъзи алзолми алии идиаҳ » , қоли ътоء : иأкли идиаҳ ҳатто иблғи мрФқиаҳи сами тунбатон , сами иأкл ҳоказо клмои нбтти идоаҳи أклҳои тҳсрои алии мо феъл ,у иқўл : « ё литнии атхзт » фии алднё « маъа алрасул сбило » , литнии атбъти мҳмдоу атхзти маъааи сбилои илои алҳдӣ . Қрأи абӯи Амр ё литнии атхзти бФтҳи алёءу алохрўни босконҳо .

« ё вилтӣ ! » ё ҳасратӣ ё асФӣ , литнӣ « лами أтхзи Флонои хлило » , алФлони ҳоҳнои Умияи ибни халафи алҷмҳии ахўи абии бен халафи ъалиҳумо лаънаи аллоҳ .

« лақади أзлнии ани аззикр » эй ани алоямону алқуръон « баъди إзи ҷоءнӣ » яъне : аззикри маъа алрасул «у кони алшитон »у ҳўи мутамаррид ъот ман алонсу алҷну кули ман сад ани сиблати аллоҳи Фҳўи шайтон « ллإнсони хзўло » , эй торкои итркаҳ ва итбрأ манеҳ ъанд нузули алблоءу алъзоб . Ва ҳукми ҳзаҳи алоёти оми фии кули мтҳобини аҷтмъои алии мъсиаҳи аллоҳ . Ва манеҳ қавл алнабӣ ( с ) : « мисли ҷлиси алсолҳу алсўءи кҳомли алмску ноФхи алкири Фҳомли алмск аммо ани иҳзик ва аммо ан тбтоъ манеҳ ва аммо ан тҷд манеҳ риҳои тайибау ноФхи алкир аммо ани иҳрқи сёбк ва аммо ани тҷди риҳои хабиса » .

Ва ани абии Саиди қол : қол алнабӣ ( с ) « лои тасоҳуби алои мўмноу лои иأкли тъомки алои тақӣ » .

Ва ани абии ҳрираҳ : қол : қол алнабӣ ( с ) . « алмрءи алии дайни халилаи Флинзри аҳдкми ман ихолл » .

Ва фии баъзи алтФосир : ани ақабаи лмои бзқи фии ваҷҳ алнабӣ ( с ) қол алнабӣ : « лӣни вҷдтки хорҷои ман ҷиболи Маккаи лозрбни ънқк , сбро » .

Фқоли ақабау аллоҳи лои ахрҷи ман ҷиболи Макка абадан . Фмои кони ибрҳу азои харҷи асҳобаи أбии ани ихрҷи хўФои ман расӯли аллоҳ ( с ) . Фқолўои лаки ҷамали аҳмари итири бки ани канти ҳзимаҳи Фхрҷи мъҳми Флмои ҳзми алмшркўни зул ба ҷумлаи фии ухдуди ман аларзи Фохзаҳи расӯли аллоҳ ( с ) асирои Фқтлаҳ .

«у қол алрасул » алоиаҳ . . . Яънеу иқўл алрасул фии злки алиўм : « ё раби إни қавмии атхзўои ҳозои алқуръони мҳҷўро » эй мтрўко , Фоързўои анҳуу ҳҷрўаҳу лами иؤмнўо бау лами иъмлўои бмои фӣа . Ва ани шӣти ҷълтаҳи ман алҳҷр эй ҳҷрўои фии алқуръони Фқолўои ҳўи кизбу саҳару асотиру мФтрӣ .

Рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : « ман тааллуми алқуръону ълқи мусҳафаи лами итъоҳдаҳу лами инзри фӣаи ҷоءи явми алқимаҳи мтълқо ба иқўл ё раби ъбдки ҳозои атхзнии мҳҷўрои ақзи бинӣу байна » .

Ва қили қол алрасул яъне фии алднёи шаккии қавмаи илои аллоҳи Фқол : ё раби ани қавмии атхзўои ҳозои алқуръони мҳҷўрои Фъзоаҳи аллоҳи Фқол :у кзлки ҷълно эй комаи ҷълнои лаки аъдоءи ман мушрикии қўмки кзлки ҷълно « лкли набии ъдўои ман алмҷрмин » . эй алмшркин . Қоли мақотили иқўли лои икбрни алейк ?фони алонбёءи қблки қади лақяти ҳозои ман қўмҳм , Фосбри ломрии комаи сбрўои фонии носрку ҳодик ,у кафии брбки ҳодёу нсирои икФики мъраҳи ман иъодику иҳдики илои алршоду инсрки алии аъдоӣки нсрои ъзизо . « ҳодёу нсиро » насби алии улҳолу қили алии алтмииз . Ва алоиаҳ , нзлти фии абии ҷаҳл ,у қили фӣ банӣ Умия ва банӣ алмғираҳ ва ҳам аъдии Қурайши лрсўли аллоҳ ( с ) .

Ва қоли аллазӣнаи кФрўо ва ҳам куффори Қурайшу қили ҳам алиҳўди қолўо : лу ло назул ?ҳулло назул « алайҳи алқуръони ҷумлаи воҳида » дафъаи воҳидаи колтўриаҳи алии Мӯсоу алонҷили алии исоу алзбўри алии Довӯди Фқоли таъолӣ : кзлк эй кзлки феълати лнсбт ба Фؤодк эй анзлноаҳи мФрқои лнқўӣ ба қлбк эй ншҷъ ба қлбки фии азии қўмки бмои нақси алейк ман таҳаммули алонбёء ва ҳам иктбўну иқрءўн . Ва анзли алқуръони алии Муҳамаду ҳўи набии уммии лои иктбу лои иқрأ . Ва қили фарқи лони фии алқуръони носихови мнсўхо ,у злки лои иҷтмъони лони аҳдҳмои иўҷби алъамали бшии ءу алохри иўҷби тарки алъамал ба ,у лони фии алқуръони аҷўбаҳи ллсоӣлину алҷўоби лои итқдми алсؤол . Қоли баъзи алмФсрини кзлки муттасили бмои қиблаи ман қавли алмшркину ҳўи алўқФи алии тақдири ҷумлаи воҳида . Кзлк эй ксоири кутуби аллоҳи сами тбтдӣ « лнсбт ба Фؤодк » , эй анзлноаҳи мтФрқо ба Фؤодку ртлноаҳи тртило . Қоли ибни аббоси биноаи бёнои баъзаи фии асари баъз . Ва алтртили алтбиини фии трслу тсбт ,у қили ртлноаҳи тртило , ҷълнои байни инзолаи Фрҷои шиӣои баъди шайъи ءи змонои лӣси болксир , ман қўлҳм , сғри ртл , азои кони байнҳо фараҷау ртли алқуръони тртилои алии ҳозои алқўли маъноаи лои тъҷли фии қроءтаҳи бали тсбти фӣҳо .

Ва лои иأтўнки бмсл . . . Ҳасан гуфт ин оят муттасиласт боити пеш , тақдира : ртлноаҳи тртилои лкилои иأтўки бмсл эй шубҳаи фии ибтоли амрк . « ало » аҷбнои ънк ва « ҷӣноки болҳқ » алзии идҳзи шубҳаи аҳли алҷҳлу ибтли каломи аҳли алзиғ «у أҳсни тФсиро » ман мслҳм . Мегуяд қуръон ки бтртилу трсил фурӯ фиристодем бмдти бист соли пароканда на бики дафъа , онро буд то эшон ҳеҷ шабаҳат дар ибтоли кори ту ва ҷустани айб ту наёранд , ки на мо онро ҷавобии ореми баростӣу бсзои ҷавобӣ ки хасмро Фрўшкнду шабаҳати вай табоҳ кунаду ботили вай пайдо кунад . «у أҳсни тФсиро » яъне ммои илтмсаҳу ибғиаҳи алхсм , Фохтсри лдлолаҳи алкломи алайҳ . Ҷавобии некӯи тафсиртар аз он ки ту худ дрхўоҳӣ , ё хасм медархоҳад . Ва агар мо қуръони бики дафъаи фурӯи Фрстодимии ин маънӣ ҳосил наомадӣ . Ва шабаҳати эшон он буд ки гуфтанд : луи кони алқуръони ҳқои лонзли алайҳи ҷумлаи воҳидаи комаи анзлти алтўриаҳи алии Мӯсои ҷумлаи воҳида . Фбини аллоҳи таъолии ани злки лӣси бшбҳаҳу локини лнсбт ба Фؤодку ртлноаҳи тртило . Ва лои иأтўнки бмсл , ҳозои кқўлаҳ : анзри Киеви зрбўои лаки алأмсол ,у зарби аломсоли ҳўи талаби алошбоаҳи лқсди нақзи алшии ء . Ва саммии аллоҳи таъолии мо иўрдўни ман алшбаҳи Маслану саммии мо идФъ ба алшбҳаҳи ҳқо ,у алтФсири ҳўи табйини алтأўил ,у алФсри фии аллғаҳи алкшФ , маънии тафсир аз тариқи луғат аизоҳасту табйин , иқоли Фсрти алҳдис эй аўзҳтаҳу бинтаҳ . Ва иштиқоқи он аз тФсраҳаст ,у ҳаии назари алтбиби фии албўли лостхроҷи алдоءу алълаҳ , Фкзлки алмФсри инзри фии алоиаҳи лостхроҷи алҳкму алмъонӣ ва ин қавл заъифаст аз баҳри онкии тФсраҳи лафзӣ рӯмӣасту тафсири лафзӣ арабӣаст ,у лафзи арабӣ аз лафзи рӯмӣ муштақ набошад . Ва қавл дуруст онаст ки тафсир дар асл тафсир бӯдау Фо бар син мақдам карданд , чунон ки дар луғат гӯйанд ҷазби ҷбз , амиқи мъиқ , соъиқаи соқъаҳу ончӣ бад-ӣн монад .

Аллазӣнаи иҳшрўни алии вҷўҳҳми إлии ҷаҳаннами яҳтамили ани икўни маъноаи исҳбўни алии вҷўҳҳми кқўлаҳ : явми исҳбўни фии алнори алии вҷўҳҳм ,у яҳтамили ани икўни маъноаи имшўни алии вҷўҳҳми кома

Рӯй фии алҳдиси ани расӯли аллоҳ ( с ) : ани анноси иҳшрўни явми алқимаҳи салосаи аслос : ркбоно ,у ?машаау алии вҷўҳҳм .

Қоли инс : қил ё расӯли аллоҳ ! Киеви иҳшрўни алии вҷўҳҳм ? қол : алзии амшоҳми алии арҷлҳми қодири алии ани имшиҳми алии вҷўҳҳм . Аўлӣки шари мконо , эй кули макони шари Фмкони аўлӣк шар манеҳу лӣси маъноаи ани мконҳми шари ман макони аҳли алҷнаҳ , лони макони аҳли алҷнаҳи хайри калла .

Ва қили шари мконо , эй ман алмؤмнини фии алднё . Қоли алзҷоҷ « аллазӣна » рафъи болобтдоء ва « аўлӣк » рафъи лонаи абтдоءи сон , «у шар » хабар « аўлӣк » , ва « аўлӣк » маъа « шар » хабар « аллазӣна » , ва « алмкон » ва « алсбил » мансӯбони алии алтмииз ,у ҳозои ҷавоби ани қўлҳм : « أии алФриқини хайри мқомоу أҳсни ндё » .

Ва лақади отинои Мӯсои алкитобу ҷълнои маъааи أхоаҳи ҳорӯни взиро . эй мъинои зҳиро . Алўзири фии аллғаҳи алзии ирҷъи илайҳу итҳсни брأиаҳ ,у алўзри мо илтҷأи илайҳу иътсм ба , ва манеҳ қавла : куллан лои визр эй лои млҷأи явми алқимаҳу лои мунҷии алои ман раҳми аллоҳ .

Фқлнои азҳбои إлии алқўми аллазӣнаи кзбўои боётно , яъне алқбти Фдмрноҳми ҳоҳнои азмор эй Фкзбўҳмои Фдмрноҳм « тдмиро » аҳлкноҳмашад алҳлок ,у алдмори истисоли болҳлоку алдмўри алдхўли болмкрўаҳ .

Ва қавми Нӯҳи лмои кзбўои алрсл . . . Яъне алқбт , « Фдмрноҳм » ҳоҳнои азмор эй Фкзбўҳмои Фдмрноҳм « тдмиро » аҳлкноҳмашад алҳлок ,у алдмори истисоли болҳлоку алдмўри алдхўли болмкрўаҳ .

Ва қавми Нӯҳи лмои кзбўои алрсл » . . . Яъне кзбўои нўҳо ,у анмои зикри блФзи алҷмъи лони ман кизб набиё воҳдои Фқди кизби ҷамеъи алрсл . Ва яҳтамили анҳми кзбўои нўҳо ва ман қиблаи ман алрсл ,у қили алрсли Нӯҳу алмлоӣкаҳи аллазӣнаи конўои иأтўнаҳи болавҳӣ . Ва қили ахбрҳми Нӯҳи бмҷии ءи алрслу анкрўои баъси алрсли Аслан . « ағрқноҳм » эй аҳлкноҳми болмоءу ҷълноҳми ллноси ояу ибраи итъзўни баҳоу أътднои ллзолмини фии алохраҳи ъзобои أлимо . Сӯии мо ҳали баҳами ман оҷили алъзоб .

Ва ъодоу самуду аҳлкнои ъодоу самуд яъне ҳуду қавми солеҳу أсҳоби алрс . АхтлФўои Фиҳм : қоли вҳби бен мнбаҳ : конўои аҳли бӣри қъўдои алайҳоу асҳоби мўош , иъбдўни алосном , фавҷаи аллоҳи илайҳами шъибои идъўҳми илои алислом . Фтмодўои фии тғёнҳму фии азии Шуайб ( ъ ) , Фбиноҳми ҳавли албӣри фии мнозлҳми анҳорти албӣр , ФхсФи баҳаму бдёрҳму рбоъҳм , Фҳлкўои ҷмиъо . Ва алрси албӣр ,у кули ркиаҳи лами ттўи болҳҷораҳу алоҷри Фҳўи рас . Ва қили ҳам асҳоби алохдўд . Ва алрси ҳўи алохдўди алзии ҳуфра . Ва қоли каъбу мақотилу Ассадӣ : алрси албӣри бонтокиаҳ , қтлўои фӣҳо ҳбибои алнҷор ва ҳам аллазӣнаи зкрҳми аллоҳи фии сӯраи ис . Ва қили ҳам бақияи самуди қавми солеҳ ва ҳам асҳоби албӣри аллазӣнаи зкрҳми аллоҳи таъолии фии қавла : «у бӣри маъатталау қасри машйад » . Ва қили алрси қарияи болимомаҳи иқоли лҳои фалаҷ . Ва конўои қўмои асҳоби обор қтлўо набиё أтоҳм . Ва қили конўои қўмои байни алмдинаҳу водии алқрии расвои нбиҳми фии бӣр эй рсўаҳи фӣҳо . Ва алрси масдари Фнсбўои илои фаълаами бнбиҳму нбиҳми ҳўи ҳанзалаи бен Сафавон , иқол : ваҷди ҳанзалаи фии бӣри баъди даҳри тавили ядаи алии шҷтаҳи ФрФъти ядаи Фсолти дамои Фтркти ядаи Фъодти алии алшҷаҳ . Ва қили асҳоби алрси қавми нсоؤҳми соҳқот . Зикри ани алдлҳоси ибнаи Иблиси аттҳни Фшбҳти илои алнсоءи злку ълмтҳн , Фслти аллоҳи алайҳими соъиқаи ман аввали аллилу хсФои фии охирау сиҳаҳи маъаи алшмси Флм ибқ манеҳам аҳад . Ва фии алхбр : « ани ман ашроти алсоъаҳи ани исткФии алрҷоли болрҷолу алнсоءи болнсоء ,у злки алсҳқ » .

Ва қоли Саиди бен ҷбир : кони борзҳми ҷабали азими иқоли ?лаи дмху кони алайҳи ман алтири мо шоءи аллоҳ , сами зуҳрати тайри кأъзми мо икўни ман алтир ва фӣҳо ман кули лавну смўҳои ънқоءи лтўли ънқҳоу канти тнқзи алии алтири тأклҳо , Фҷоъти иўмои Фоъўзтаҳи алтири Фонқзти алии сбии Фзҳбт ба , Фсмити ънқоءи мағриби лонҳои ағрбти бмои ахзтаҳи Фторт ба Фшкўои илои нбиҳм , Фқол : аллоҳами хзҳоу ақтъи наслҳо ! Фособтҳои соъиқаи Фоҳрқтҳоу лами ири лҳои асар , Фзрбтҳои алъараби Маслан фии ашъорҳм . Сами анҳми қтлўои нбиҳм , Фоҳлкҳми аллоҳ . Ва қили ҳам қавм кзбўо набиё атоҳм , Фҳбсўаҳи фии бӣри зиқаи алқър ,у взъўои алии раъси албӣри сахраи азимаи лои иқдри алии ҳамлҳо алои ҷимоъаи ман анносу қади кони омн ба ман байни алҷмиъи абди асвад ,у кони алъбди иأтии алҷбли Фиҳттби алии зуҳрау ибиъи алҳзмаҳу иштрии бсмнҳои тъомои сами иأтии албӣри Филқии илайҳи алтъоми ман хрўқи алсхраҳи факони алии злки синӣн . Сами ани аллоҳи таъолии аҳлки алқўму арсли маликои ФрФъи алҳҷру ахрҷ алнабӣ ман албӣр . Ва қили бали алосўди ъолҷи алсхраҳи Фқўоаҳи аллоҳи брФъҳои ФрФъҳоу алқии ҳблои илайҳу астхрҷаҳи ман албӣр , Фоўҳии аллоҳи илои злк алнабӣ анаи икўни рафиқаи фии алҷнаҳ . Ва рӯй ан алнабӣ ( с ) анаи қол : « ани аввали анноси дхўлои алҷнаҳи лаъибади асвад » , ириди ҳозои алъбд .

Алии бен алҳусайн бен алӣ , зини алъобдин ( ъ ) ривоят кунад аз падари хеши алҳусайн бен алӣ ( ъ ) гуфто : « мардӣ омад аз банӣ темем пеши амири алмؤмнини алӣ ( ъ ) ва гуфт : ё амири алмؤмнин , хабари даҳ моро аз асҳоби рас дар кадом аср буданд ва чаҳ қавм буданд ?

Диёру маскани эшон куҷо буд ? подшоҳи эшон ки буд ? раби алъзаҳи пайғомбар боишон фиристод ё нафиристод ? ва эшонро бача ҳалок кард ? мо дар қуръони зикри эшон михўоним ки :у أсҳоби алрс на қиссаи эшон баён карда на аҳвол эшон гуфта . Амири алмؤмнин ( ъ ) гуфт : ё ахо темем , саволӣ кардӣ ки пеш аз ту ҳечкас аз ман ин савол накардау баъд аз ман қиссаи эшон аз ҳечкас нашнавӣ : эшон қавмӣ буданд дар аср банӣ Исроили пеш аз сулаймони бен Довӯди дарахти санавбар май парастиданад , он дарахт ки ёФси бен Нӯҳи кушта буд бар шФири чашмае маърӯф . Ва берун аз он чашмаи наҳрӣ буд равон , ва эшонро дувоздаҳ бораи шаҳр буд бар шати он наҳр ,у номи он наҳри рас буд дар билоди машриқ . Ва дар он рӯзгори ҳеҷ наҳри азимтару бузургтар аз он наҳр набӯд ва на ҳеҷ шаҳри ободонтар аз он шаҳрҳои эшон . Ва мҳинаҳи он шаҳрҳо Мадинае буд номи он асФндободу подшоҳи эшон аз нажоди намруди бен канъон буд , ва дар он Мадина маскан дошт , ва он дарахти санавбар дар он Мадина буд , ва эшон тухми он дарахти бурданди бони дувоздаҳ бораи шаҳр то дар ҳар шаҳрии дарахтии санавбари баромад ва биболед ,у аҳли он шаҳри онро маъбуд худ сохтанд ва он чашма ки дар зери санавбари асл буд . Ҳечкасро дастурӣ набӯд ки аз он об хӯрдӣ ё барграфтӣ , ки мегуфтанд : ҳаии ҳаёаи олҳтнои Флои инбғии лоҳди ани инқси ман ҳаётҳо . Пас мардумону чаҳорпоёни об ки михўрднд аз он наҳр рас мехӯрданду расму ойини эшон буд дар ҳар моҳии аҳл ҳар шаҳрии гирди он дарахти санавбари хеши баромадан , ва онро бзиўру ҷомаҳои алвони бёростн , ва қурбонҳо кардан ,у оташии азим афрӯхтан , ва он қурбонӣ бар он оташ ниҳодан , то духону қтори он боло гирифтӣ чандон ки дар он торикии дӯди дидаҳои эшон аз осмони маҳҷӯби бгштид . Эшон он соъати бсҷўди дроФтодндид ,у тазаррӯъу зории фаро дарахт кардандед то аз миёни он дарахти шайтон овоз додӣ ки : ании қади разӣати ънкм Фтибўо наФасоу қрўо айнан . Эшон чун овоз шайтон бигӯаш эшон раседӣ сар бардоштандӣ шодону нозон , ва як шбонрўзи бтрбу нишоту хамр хӯрдани басари оўрдндид , яъне ки маъбуди мо аз мо розӣаст . Барин сифати рӯзгори дароз басар овараданд , то куфру ширки эшон бғоит раседу тамарруду туғёни эшон боло гирифт .

Раби Алъоламин бо эшон пайғомбарӣ фиристод аз банӣ Исроил аз нажоди яҳуди ибни ёқӯб , рӯзгори дарози эшонро даъват карду тавҳид бар эшон арза кард ва аз азоби аллоҳ бим дод , эшон ҳеҷ бнгрўиднд ва дар ширку куфри биФзўднд , то пайғомбар дар аллоҳ зоред ва бар эшон дъоء бад кард , гуфт : ё раби ани ъбодки أбўои алои такзибӣу алкФри бк , иъбдўни шаҷараи лои тзру лои тнФъ , Фأрҳми қдртку слтонк .

Чун пайғомбари ин дуо кард , дарахтҳои эшон ҳамаи хушки гашт . Эшон гуфтанд ин ҳама аз шавамӣ ин мардаст ки даъвӣ пайғомбарӣ мекунаду айби худоён мо меҷӯяд ӯро бигирифтанд ва дар чоҳӣ азим карданд . Овардаанд дар қисса ки анбўбҳо бсохтнди фарох ва онро бқъри оби фурӯи бурданд ,у об аз он анбўбҳо брмикшиднд то бхшк расед он гуҳ аз онҷо дар чоҳии даври фурӯи бурданд ва ӯро дар он чоҳ карданду сангии азим бар сари он чоҳ устувор ниҳоданд , анбўбҳо аз қаър об бардоштанд гуфтанд акнӯн донем худоёни мо аз мо хушнӯд шаванд ки айби ҷӯии эшонро ҳалок кардем . Пайғомбар дар он ваҳшати чоҳ ба аллоҳ нолид гуфт : « Сайидӣу мавлоӣ , қадтарӣ зиқи маконе ва шудаи крбӣ , Форҳми заъфи рукнӣу қуллаи ҳилтӣу аҷҷали қабзи рӯҳӣу лои тؤхри аҷобаҳи даъватӣ ҳатто мот . Фқоли аллоҳи таъолии лҷбрӣил : « ани ибодии ҳؤлоءи ғарраами ҳлмӣу амнўои макрӣу ъбдўо ғайриӣу қтлўои расӯлии Фонои алмнтқми ммни ъсонӣу лами яхаши уқобӣу ании ҳлФти лоҷълнҳми ибра ва наколо ллъолмин » .

Пас раби Алъоламин боди ъосФи гарм боишон фурӯи кушод то ҳама бикдигр шуданд ва фароҳам пайвастанд . Он гуҳи замин дар зери эшон ҳамчун санги кибряти гашт , ва аз болои абрии сиёҳ бар омаду оташ фурӯ борид ва эшон чунон ки арзир дар оташи фурӯи гудозад , фурӯ гудохтанд наузи биллоҳи ман ғазабау дараки нқмтаҳ .

Ва қавлаи таъолӣ :у қрўнои байни злки ксиро . Ҳозои кқўлаҳ : лои иълмҳми إлои аллоҳу лзлки қолўо « кизби алнсобўн » . Ва алқрни арбъўни сана ,у иқоли моӣаҳу ъшрўни санаи Фикмли алқрни алаввали ман ҳзаҳ аломаҳ ъанд ҳалоки язиди бен мъўиаҳу алмънӣу аҳлкнои аммои байни ҳзаҳи аломми ксирои лои иълмҳои алои аллоҳ , арсли илайҳами алрсли Фкзбўҳми Фоҳлкўо .

Ва куллан зрбнои ?лаи алأмсол , куллан мансӯби бФъли мзмр , яънеу анзрно куллан . Ва қили алҳоءи замир алнабӣ ( с ) эй ва куллан зрбнои амсолои ллнбии линзри баҳами қавма . Ва қили маъноа : ва куллан қади аҳзри аллоҳи таъолии илайҳаму възҳми бқсси ман кони қиблаами линзҷрўоу итъзўо , Флмои лами инФъҳми злку лҷўои фии алосрор антқм манеҳам бони тбрҳми ттбиро . Фзлки қавла : ва куллан тбрнои ттбиро . Ва алттбири алтксиру алтқтиъу лиҳозои қили лмксри алзҷоҷи алтбру кзлки табари алзҳб .

Ва лақади أтўо яъне мушрикии Маккаи алии алқриаҳу ҳаии қрёти қавми лут ,у канти хумси қрӣ ,у аҳлки аллоҳи арбъои минҳо ва наҷет воҳида . Ва ҳаии сағири кони аҳлҳо лои иъмлўни алъамали алхбис , алтии أмтрти мтри алсўء яъне рмиҳми болсҷил . Ва қили амтрти кбрито ва норо . Ва мтри алсўءи алблоء . Ва мтри истъмли фии алхиру амтри фии алшр . Ва қили ҳумои луғатон . أи Флми икўнўои ирўнҳои азои мрўои баҳои фии асФорҳми Фиътбрўоу итзкрўои лони мадоини қавми лути алӣ тариқаам ъанд ммрҳми илои алшом , ҳозои кқўлаҳу إнҳои лбсбили муқӣму إнҳмои лбإмоми мубин . Бали конўои ло ирҷўн нашӯро эй ҳамлаами алии алкФру алмъосӣ , анкорҳми албъсу алншўр , яъне анҳми лами итъзўоу лами инзҷрўои лонаами лои ихоФўни азоби алохраҳу лои ирҷўни савобҳо .

Қавла :у إзои рأўк яънеу азои абсрўк ё Муҳамади إни итхзўнк эй мо итхзўнк , إлои ҳзўо эй ҳзأаҳ ,у ҳўи алзӣ иҳзؤ манеҳ колсхраҳи лмо исхр манеҳ ,у алзҳкаҳи лмо изҳк манеҳ أи ҳозои алзии баъси аллоҳи рсўло , ин оёт дар шаъни бӯи ҷаҳл фурӯ омад ки расӯлроу ёронро дид ва гуфт бар тариқи астҳзоء аз рӯй инкору астҳқор : أи ҳозои алзии изъми анаи баъсаи аллоҳи алинои рсўло .

إни коди лизлно эй қади қорби ани исднои ани ибодаи олҳтнои луи лои أни сбрнои алайҳо , яъне лу лам насабр алайҳои лсрФнои анҳо бсҳраҳу тлоўаҳи калома . Фоҷобҳми аллоҳу қол :у сўФи иълмўни фии алқимаҳи ҳайни ирўни алъзоб Эй ъанд рؤиаҳи алъзоби ман أзли сбило , ман ахтоءи триқо . Ва васфи алсбили болзлоли мҷозоу алмроди солкўҳо .

أи раъйати ман атхзи إлҳаҳи ҳавоа , қавмӣ буданд аз араб ки санг май парастиданад , ҳар гуҳ ки эшонро сангӣ некӯ бичишам омадӣу дили эшон он хостии онро суҷуд бурдандед ва ончӣ доштандӣ биФкндндид . Ҳориси бен Қайс азишон буд , корвонӣ мерафт ва он санг ки доштанд аз шутури биФтод , овоз дар қофила афтод ки : санги маъбуд аз шутури биФтод . Таваққуф кунед , то биҷавӣем , соъатии ҷустанд ва наёфтанд . Гӯяндае аз эшон овоз дод ки : ваҷдати ҳҷро аҳсан манеҳ Фсирўо . Яке санг аз он беҳтар ёфтам корвон баронед ва рафтанро бошед . Ва мигўинд дар рӯм қавмӣ ҳастанд ки ҳар чаҳ эшонро некӯ бичишам ояд онро суҷуд баранд . Ин оят дар шаъни эшон фурӯ омад ки бар паии дили хосту ҳўоءи хеши рафтанд , ҳар чаҳ дили эшон хости онро маъбуд сохтанд . Ва лиҳозои қоли алҳсни фии тафсири алоиаҳ : лои иҳўии шиӣои алои атбъаҳ . أи Фأнти ткўни алайҳи вкило эй ҳФизои тмнъаҳи ман злку трдаҳи илои алоямон . Ва қили кФилои иҳдиаҳи маъаи атбоъаи ҳавоа . Ва лӣси ҳозои нҳёи ани дъоӣаҳи аёҳми бали эълом бона қади қзии мо алайҳи ман алонзору алоъзор . Ва қоли баъзи алмФсрин : ҳзаҳи мансӯхаи боиаҳи алсиФ .

أми тҳсби أни أксрҳми исмъўн ? самоъи тФҳм , أўи иъқлўн ? бқлўбҳми мо тқўли ?лааму анмои қоли أксрҳми лони Фиҳми ман омн . إни ҳам яъне мо ҳам إлои колأнъоми фии ҷаҳли алоёту тарки алонтФоъи бмои исмъўнаҳи бали ҳам أзли сбило . Лони албҳоӣми ани лами тътқди саҳаи алтўҳиди лами тътқди бутлона ва ҳам иътқдўни бутлонау лони албҳоӣми тсҷду тсбҳ ва ҳам иҷҳдўну ишркўн ,у лони албҳоӣми тҳтдии лмроъиҳоу тнқоди лорбобҳо ва ҳам лои иҳтдўни лмноФъҳму лои итиъўни рбҳм ,у лони албҳоӣми лои тхотб ва ҳам ихотбўну лои иъзрўну назири алоиаҳи қавла : Фҳии колҳҷораҳи أўи أшди қсўаҳ .