Ин сӯраи танзил алсҷдаҳ гӯйанду сӯра алмзоҷъ гӯйанд . Сӣ оятаст ва сесад ва ҳаштод калима ва ҳазор ва панҷсаду ҳаждаҳи ҳарф . Ҷумла бимика фурӯ омад магари се оят ки бмдинаҳ фурӯ омад дар шаъни алии бен абии толиб ( ъ ) ва дар шаъни валиди бен ақабаи бен абии мъит , баъзе муфассирон гуфтанд : ттҷоФии ҷнўбҳм то охири панҷ оят маданӣасту боқии ?маккей ва дарин сӯраи мансӯхи як оятаст дар охири сӯраи Фأързи анҳуаму антзри إнҳми мнтзрўни боити сайфи мансӯхи гашт . Ва дар баёни фазилати сӯраи абии бен каъб ривоят кард аз расӯли худо ( с ) қол : ман қрأи ?илами танзили аътии ман алоҷри конмои эҳёи лайлаи алқдр ва рӯй ҷобири ани расӯли аллоҳ ( с ) кони лои ином ҳатто иқрأи ?илами танзили алсҷдаҳу табораки алзии бедаи алмалику иқўли ҳумои тФзлони кули сӯраи фии алқуръони сабъин ҳасанаи Фмни қрأҳмои кутубати ?лаи сбъўни ҳасанау мҳии анҳу сбъўни сиӣаҳу рафъи ?лаи сбъўни дараҷа .
?илами танзили алкитоб эй ҳзаҳи алҳрўФи танзили алкитоб , яъне манзили ман раби Алъоламин лои шаки фӣа . Қавмӣ гуфтанд ?илам суханӣаст бнФси хеши мустақил аз мо баъди мунфасил , мадҳасту сано аз худованди ъзу ҷли мари худро дар абтдоءи сӯра : алиф ишоратаст ба ано ва лоам ишоратаст биллоҳ ва мем ишоратаст бо илм эй анои аллоҳи аълам . Ва ибни аббос тафсир карда ва барин ниФзўдаҳ . Қавмӣ гуфтанд ?илам қисмаст аз худованди ҷли ҷалолаи бҷмлаҳи ҳуруфи тҳҷӣу ихтисорро ин се ҳарф гуфту муроди ҳама ҳуруфаст чунонк кӯдакро гӯйанд алиф бо то навишту муроди ҳама ҳуруфаст на ин се ҳарф танҳо . Қисмаст аз худованди ҷли ҷалола , бҷўоби кофарону ради таъни эшон ки гуфтанд ин қуръони фарои ниҳодау сохта Муҳамадаст . Аллоҳи савганд ёд фармуд бҳрўФ ки калом ӯст ва номҳои ӯ ки : алзии итлўои Муҳамади танзили алкитоби лои шак фӣа ъанд аҳли алоътбори анаи ман раби Алъоламин .
Ва раво бошад ки нафй бмънӣ наҳй бошад эй лои тртобўои фӣаи кқўлаҳ : Флои рФсу лои Фсўқу қили маънии лои риби фӣае ло кионау лои саҳару лои шеъри фӣа .
أми иқўлўн ифтироаам абтдоءи каломи тҷди такрораи фии мавозиъи ман алқуръон . Ва қили ҳўи муттасилу тақдираи аи исдқўни анаи танзили ман раби Алъоламин أми иқўлўни ифтироае ахтлқаҳи Муҳамади ман тлқоء нафса . Кофарони мигўинди ин қуръони сохтау фарои ниҳода Муҳамадаст аз хештан , раб Алъоламин фармуд : бали ҳў алҳақ ман рбк эй лӣси комаи зъмўо на чунонаст ки эшон гуфтанд балки ин сухан худовандаст , сухании рости дуруст бон фиристод бтў эй Муҳамад то ту Қурайшро бон огоҳ кунӣ ки пеш аз ту ҳеҷ огоҳкунанда боишон наомад , яъне баъди рафъи исоу пеш аз беъсати Муҳамаду анноси конўои мҳҷўҷини бъисии лзмтҳми ҳаҷаи аллоҳ ҳатто баъси Муҳамад ( с ) , назираи қавла : ва мо أрслнои إлиҳми қблки ман нзир , лълҳми иҳтдўни илои алршоди бонзорку иртдъўни ани кФрҳм .
Аллоҳи алзии халқ эй аллоҳи алзии анзли алейк ҳозои алкитоби ҳўи алзии халқи алсмоўоти алсбъ ва аларзин алсбъ , ва мо бинҳмои фии сетаи أёми кули явми алифи сана ,у қил : фии сетаи айёми ҳаии алоёми алмътодаҳ , сами астўии алии алърш яъне фии алиўми алсобъу алостўоءи фии аллғаҳи алълўу алостқрору қади зкрнои вуҷӯҳаи Фимои сабақ , мо лаками ман дунаи ман валеу лои шафиъ эй лои аҳади итўлии тдбиркми фии алднёи сўоаҳу лои аҳади идФъи азобаи ани алъсоаҳи фии алохраҳи лои қавии бқўтаҳу лои шафиъи бмсأлтаҳ , أи Флои ттзкрўни аи Флои ттъзўну тътбрўн .
Ва қили аи Флои търФўнаҳи бъқўлкм .
Идбри алأмри ман алсмоءи إлии алأрз эй иқзии аллоҳи мо ириди ани иқзиаҳи фии алсмоءи Финзли алмлоӣкаҳ ба илои аларз . Ва қили инзли алўҳии маъаи Ҷабраили ман алсмоءи илои аларз , сами иърҷ эй исъд , إлиаҳи Ҷабраил , фии явм яъне фии мсоФаҳи явм , миқдораи أлФи санаи нозлоу соъдои ммои иъди анноси ман айёми алднёи миёни осмону замини панҷсад сол роҳаст бсоли ин ҷаҳонӣ , Фриштаҳ чун фурӯ ояд ва бар шавад дар нузул ва дар суъӯди ҳазор солаи роҳи боз бояд бурид . Маънӣ оят онаст ки раби алъзаҳи ваҳии поку фармони равон аз осмони базмин миФрстди бзбони Ҷабраилу Ҷабраили баъд аз гузоради ваҳйу расонӣдани пайғоми боз бар осмон мешавад , он нузул ва ин суъӯд ва баридан ин масофати ҳазор сола дар рӯзӣаст аз рӯзҳои ин ҷаҳонӣ , агар яке аз банӣ одам хоҳад ки ин масофати бози баради бҳзори сол боз тавонад буриду Фриштаҳи бики рӯзи боз май барад ва ин миқдор аз заминаст то босмон . Аммо ончӣ гуфт дар сӯраи алмъорҷ : търҷи алмлоӣкаҳу алрўҳи إлиаҳи фии явми кони миқдораи хумсин أлФи санаи он миқдор масофатаст аз замин то бсдраҳи мунтаҳӣ ки мақом Ҷабраиласт яъне ки Ҷабраилу Фриштгон ки мақоми маълуми эшон сидра мунтаҳӣаст масофати панҷоҳ ҳазор сола аз замин то бсдраҳи мунтаҳии бики рӯз аз рӯзҳои ин ҷаҳонӣ боз мебаранд ва барин таъвили إлиаҳи бомакон малик шавад яъне илои алмкони алзии амраи аллоҳи ъзу ҷли ани иърҷи илайҳ . Ва қили фии явми ҳўи зарфи лқўлаҳи идбри лои лқўлаҳи иърҷу алмънии идбри амри алсмоءу аларзи фии явми колФи санаи ман аёмкми аллоҳи кори осмон ва замин месозад ва ҳукм мекунад дар рӯзӣ ки андозаи он дар шумори ҳазор соласт , яъне иқзии амри кули шайъи ءи алифи санаи илои алмлоӣкаҳи сами кзлк абадан Фсмии мо иқзии илои алмлоӣкаҳи алифи санаи иўмои комаи шоء . Хулосаи ин қавл онаст ки муҷоҳид гуфт : иқзии қзоءи алифи санаи Финзл ба алмалики сами иърҷи лолФи охири азои мзии алолФ . Ва қоли бъзҳм : алифи санаи фии ҳзаҳи алоиаҳу хмсўни алифи санаи фии сӯраи алмъорҷи кулҳо фии алқёмаҳу алмроди болиўми алўқту авқоти алқёмаҳи мухталифаи ткўни алии бъзҳми атўлу алии бъзҳми ақср . Ва маънии алоиаҳи идбри алأмри ман алсмоءи إлии алأрзи мадаи айёми алднёи илои ани тқўми алсоъаҳу ибъси анноси ллҳсоб , сами иърҷи إлиаҳ эй ирҷъи аламру алтдбири илайҳи баъди Фноءи алднёу инқитоъи амри аломроءу ҳукми алҳком , фии явми кони миқдораи أлФи санау ҳўи явми алқёмаҳ . Ва аммо қавлаи хумсин أлФи санаи ?фонаи ?ераади алии алкоФри иҷъли аллоҳи злки алиўми алайҳи миқдори хумсин алифи санау алии алмؤмни кқдри салоаи мактубаи салоҳо фии алднё . Ҳоказо вирд ба алхбр ,у қоли абрҳими алтимии лои икўни алии алмؤмни алои комаи байни алзҳру алъср . Ва қоли бъзҳми лӣси лиўми алқёмаҳи охиру фӣаи авқоти штии баъзҳо алифи сана ва баъзҳо хмсўни алифи санаи алии қадари манозили анноси фии алкФру алоямону алслоҳу алФсоди сами лои интҳии алиўми илои лайли бали ирди алнҳори илои аҳли алҷнаҳи мхлдоу аллили илои аҳли алнори мхлдо . Ва қоли бъзҳм . Фии явми кони миқдораи أлФи санаи муттасили бқўлаҳи сами астўии алии алърш эй астўии алии алърши фии явми кони миқдораи أлФи санау ҳўи алиўми алсобъу далели ҳозои алўҷаҳи қавлаи фии садри сӯраи Юнус : сами астўии алии алърши идбри алأмр . Ва сӣли ани ибни аббосу Саиди бен алмсиби ани ҳзаҳи алоиаҳу ани қавла : хумсин أлФи санаи Фқоло ло надарӣ мо ҳай ва накара ан нақавл фии китоби аллоҳи мо ло наилм .
Злки олами алғибу алшҳодаҳ эй злки алзии сунъи мо зикри ман халқи алсмоўоту аларз , олами алғибу алшҳодаҳи алғиби алохраҳ ,у алшҳодаҳи алднё . Ва қили алғиби мо ғоби ани алхлқу алшҳодаҳи мо зуҳри лакам . Ва қили алғиби мо сиўҷду алшҳодаҳи алмўҷўд .
Ва қили алғиби хФоءи алшии ءи ани алодроку алшҳодаҳи зуҳӯраи ллодрок , алъзизи алии аъдоӣаҳ , арраҳими боўлёӣаҳ .
Алзии أҳсни кули шайъи ءи халқаи бФтҳи лоами қроءт нофеъасту ъосму Ҳамзау ксоиӣ ва маънӣ онаст ки некӯи офарид ҳар чаҳ офарид , боқии бскўн лоам хонанд , яъне ки некӯ кард офариниш ҳар чиз . Ва қили маъноаи илми кули шайъи ء қабл халқаи Фхлқаҳи баъди илма ба ва манеҳ
Қавли алии бен абии толиб ( ъ ) : қимаи кули амрии мо иҳснаҳ эй иълмаҳ .
Ва қоли мақотил : илми Киеви ихлқи кули шайъи ءу аллоҳи ъзу ҷли холиқи алҳсну алқбиҳи локини алқбиҳи кони фии илмаи ани ткўни қбиҳои Флмои кони инбғии тақбеҳаи кони алоҳсну алосўби фии хилқатаи тақбеҳаи алии мо инбғии фии илми аллоҳи ъзу ҷли фӣаи лони алмстҳсноти анмои ҳасанати фии муқобилаи алмстқбҳот , Флмои аҳтоҷи алҳсни илои қабеҳи иқоблаҳи лизҳри ҳасанаи кони тақбеҳаи ҳусно ,у бдأи халқи алإнсони ман тин яъне одаму ҳўи аввали ҳии халқи ман тин .
Сами ҷаъли наслаи зритаҳ , ман сулолае қитъа , самяти сулолаи лонҳои тсли ман алонсони ман моءи маин эй заъифу ҳўи нутфаи алрҷл .
Сами сўоаҳ эй сӯии халқа . Ва нафхи фӣаи ман рӯҳаи сами оди илои зритаҳи Фқол :у ҷаъли лаками баъди ани кантами нтФо , алсмъу алأбсору алأФӣдаҳи лтсмъўоу тбсрўоу тъқлўо , қлилои мо тшкрўн эй лои тшкрўни раби ҳзаҳи алнъми Фтўҳдўнаҳ .
Ва қолўо яъне мункирии албъс , أи إзои зллнои алии алхбри أи إнои болостФҳоми шомӣу зиддиҳи нофеъу алксоӣӣу ёқӯб . Албоқўни болостФҳоми Фиҳмои ҷмиъоу алмънии أи إзои зллно эй блиноу ҳлкти аҷсодно , фии алأрзу срнои тробоу зҳбнои ани аъини анноси комаи изли алмоءи фии аллбн , أи إнои лФии халқ ҷадид наҳаё комаи кно қабл мўтно яъне ҳозои аҷаби мункир , Фқоли таъолӣ : бали ҳам блқоءи рбҳми коФрўн эй болбъсу алншўри ҷоҳдўн ,у қрии фии алшўоз : азои сллнои болсоди алмҳмлаҳи маъноаи антнои ман қўлҳми сли аллҳми азои антн .
Қул итўФокми малики аламути алтўФии астиФоءи алъдд , иқоли моӣаҳи вофеау алифи воФ . Қоли аллоҳи таъолӣ : ФўФоаҳи ҳисобае эътоаи ҷзоؤаҳи воФё , ва манеҳ қавлаи ъзу ҷли ани қавли исо ( ъ ) : Флмои тўФитнӣ яъне слмти илои ризқии фии алднёи воФё , Фқўлаҳи итўФокми малики аламут эй итми арзоқкми бқбзи арўоҳкм . Ва қили маъноа : иқбзи арўоҳкм ҳатто лои ибқии аҳдои ман алъдди алзии кутуби алайҳими аламут . Ва рӯй ани малики аламути ҷаълати ?лаи алднё мисли роҳаҳ ?илед иأхзи минҳои соҳибҳо мо аҳби ман ғайри машқаи Фҳўи иқбзи анфуси алхлқи фии мшорқи аларзу мғорбҳоу ?лаи аъвони ман малоикаи алрҳмаҳу малоикаи алъзоб . Ва қоли ибни аббос : ани хтўаҳи малики аламути мо байни алмшрқу алмғрб . Ва қоли муҷоҳид : ҷаълати ?лаи аларз мисли тсти итноўли минҳои ҳайси ишоء . Ва фии баъзи алохбори ани малики аламути алии миъроҷи байни алсмоءу аларзи Финзъи аъвонаи рӯҳи алонсони Фозои блғи сғраҳи нҳраҳи қабзаи малики аламут .
Ва ани маози бен ҷабали қол : ани лмлки аламути ҳарбаи тблғи мо байни алмшрқу алмғрбу ҳўи итсФҳи вуҷӯҳи аннос , Фмои ман аҳли байти алоу малики аламути итсФҳҳми фии кули явми мртин , Фозои рои ансонои қади анқзии аҷалаи зарби раъсаи бтлки алҳрбаҳ . Ва қоли алони изори бки аскари аломўоту қади азоФи аллоҳи таъолии тўФии алонФси тораи илои малики аламути Фқоли итўФокми малики аламуту илои алмлоӣкаҳи мара , Фқоли аллазӣнаи ттўФоҳми алмлоӣкаҳу ило нафса ҷли ҷалолаи мараи Фқол : аллоҳи итўФии алأнФси ҳайни мўтҳоу маънии алоёти кулҳо ани алқодри алии аломотаҳи ҳўи аллоҳи вҳдаҳи лои шарики ?лау лои муайян .
Сами ҷаъли қабзи алорўоҳи илои малик аламут ъанд алқзоءи алоҷоли алтии аҷалҳо аллоҳи лои иқдри малики аламути алии тақдими злку лои таъхираи бали иқбзи алорўоҳи алии мо атлқаҳи аллоҳи алайҳи ман ғайри тафриту лои ифрот . Сами ҷаъли алмлоӣкаҳи аъўонои лмлки аламути инзъўни алорўоҳи ман алоҷсоду иқбзҳои малики аламуту каллаами мтъбдўни бзлк , сами إлии рбкм трҷъўн ъанд албъси ллсўобу алъқоб .
Ва лутарӣ إзи алмҷрмўни ноксўо рؤсҳм ъанд рбҳм . Луи ҳоҳнои ллтъзими лои ллшрту алмънӣу лутарӣ ё Муҳамади ҳؤлоءи алкоФрини болбъс ва ҳам вуқуфи байни ядии аллоҳи явми алқёмаҳ , ноксўои рؤсҳм эй мтрқўни хозъўни лои ирФъўни трФои ман шуда мо ҳам фӣаи ман Улуғаму алҳзну алндму алхзӣ , рбнои أбсрнои алқўли фӣаи мзмр яъне иқўлўни рбнои أбсрнои мо кно накизб ба ман ъқобк ,у смънои мнки тасдиқи мо канти рслки томрно ба фии алднё , Форҷънои рҷъи азои сарфу рҷъи азои ансрФ , қоли аллоҳи таъолӣ : Фإни рҷъки аллоҳ эй срФки аллоҳ , Форҷъно эй Фордднои илои алднё , наамал бтоътки إнои мўқнўни алон .
Ва лутарӣ шӣнои лотинои кули нафаси фии алднёи ҳдоҳо эй рушдҳо ва тавфиқҳо ллоимон ва мо иҳтдўн ба илои алнҷоаҳ . Ва қил : лоршднои кули нафаси илои тариқи алҷнаҳ ,у локини ҳақи алқўли манӣ эй сабақу ъдӣу ваҷаби алқўли манӣ , лأмлأни ҷаҳаннами ман алҷнаҳу анноси أҷмъин эй ман куфраи алҷну алонсу злки қавлаи лоблис : лأмлأни ҷаҳаннами мнку ммн тбък манеҳам أҷмъин . Ва қили сабақи алҳкми манӣ бодхоли аҳли алҷнаҳи алҷнаҳу аҳли алнори алнор . Сами иқоли лоҳли алнор : Фзўқўои бмои нситми қоли мақотили азои дхлўои алнори қоли ?лаами алхзнаҳ : Фзўқўои бмои нситм яъне Фзўқўои алъзоби бмои трктм , лқоءи иўмкми ҳозои Флми тъмлўои ?ла . Ва қил : трктми алоямон ба фии алднё , إнои нсинокми тркнокми фии алнор ,у қавлаи ъзу ҷл : фансӣ эй тарки алтоъаҳ ,у қавла : нсўои аллоҳи Фнсиҳм эй тркўҳми Фтркҳму алнсии алмнсӣ , алшии ءи алмлқии алмтрўк ,у зўқўои азоби алхлди бмои кантами тъмлўни ман алкФру такзиби алрсл . Ва ани каъби алҳбри қол : азои кони явми алқёмаҳи тқўми алмлоӣкаҳи ФишФъўни сами иқўми алонбёءи ФишФъўн , сами иқўми алшҳдоءи ФишФъўни сами иқўми алмؤмнўни ФишФъўн , ҳатто азои ансрмти алшФоъаҳи кулҳо харҷати алрҳмаҳи ФтшФъ ҳатто лои ибқии фии алнори аҳади иъбأи аллоҳ ба шиӣои сами иъзми аҳлҳо сами иؤмри болбоби Фиқбзи алайҳими Флои идхли фӣҳо рӯҳу лои ихрҷи минҳои ғам абадан .
إнмои иؤмни боётнои аллазӣнаи إзои зкрўои баҳо эй възўои баҳо , хрўои сҷдои сқтўои алии вҷўҳҳми соҷдини хўФои ман азоби аллоҳу лқоӣаҳ . Ва қил : إзои зкрўои баҳои хрўои сҷдо эй азои даъвои илои алслўоти алхмси болозони аҷобўо ,у сбҳўои бҳмди рбҳм эй слўои бомари рбҳм .
Ва қил : сбҳўои бҳмди рбҳм эй қолўои субҳони аллоҳу бҳмдаҳ .
Рӯй ани абии ҳрираҳи разии аллоҳи анҳу қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « клмтони хафифатони алии аллсони сақилатони фии алмизони ҳабибатони илои арраҳмон : субҳони аллоҳу бҳмдаҳ , субҳони аллоҳи алъзим » .
Ва ҳам лои исткбрўн эй лои истнкФўни ани атбоъи овомираи бали итқрбўни илайҳи болоямон бау алсҷўди ?лау қили фии алоиаҳи тақдиму таъхиру алмънии анмои ихри соҷдои мсбҳои азои зикри боётнои ман иؤмни баҳоу лои исткбр . Рӯй ани баъзи алмноФқини конўои азои нўдўои болслоаҳу хФўои ани аъини алмуслимӣни тркўҳои Фқоли аллоҳи таъолӣ : алмؤмни азои дъии илои алслоаҳи ?утӣу ркъу сҷду лами исткбр .