Қавла : أи лами ирўо яъне аҳли Макка кам أҳлкнои қиблаами ман алқрўни ?илами иътбрўои бмни ҳлки қиблаами Фиؤмнўои мхоФаҳи ани инзли баҳам мисли мо назул бмни қиблаам . Мушрикони Маккаро мегуяд : на нигаранд ва ибрат нагиранд бони гузаштагону рафтагони азин ҷаҳону ҷаҳонёни дорону ситамкорон ки мо чун эшонро ҳалок кардем ва аз хона ва ватан барандохтему ному нишони эшон аз замин барграфтем , натарсанд ӣнон ки бо эшон ҳамон кунем ки бо онон кардем . Аҳли кули асри қарни смўои бзлки лоқтронҳми фии алўҷўд , ва « кам » мавзеаи насби боҳлкно ,у алҷмлаҳи фии тақдири алнсби бирўо .

Ва أнҳми إлиҳми лои ирҷъўни бадали ман алҷмлаҳ ,у алмънӣ : анҳми лои иъўдўни илои алднёу лои ирҷъўни илайҳами явми алқимаҳи нмидоннд ва наме бенанд ки мо чанд ҳалок кардем пеш азишон аз гуруҳи гуруҳу онкӣ аз ани ҳалоки кардагону гузаштагони ҳечкас боз намеояд , ҳама мераванду касро бозгашт на , ҳама мераванду дидаи ибрат на .

Ва إни кули лмои ҷамеъи лдинои мҳзрўн эй нҷмъҳми явми алқимаҳи ллҳсобу алҷзоءи алии алоъмол . Ибни омиру Ҳамзау ъосм « лмо » бтшдид хонанду бойени қроءт « ан » бмънӣ ҷҳдаст ва « лмо » бмънии ало , эй ва мо кули алои ҷамеъи лдинои мҳзрўн . Боқии қро « лмо » бтхФиФ хонанд . Ва бойени қроءт « ан » таҳқиқи сухани рост ва « мо » слту зиёдати тўкид яъне :у ани кули лҷмиъи лдинои мҳзрўн .

«у оя » рафъи болобтдоء « ?лаам » хубра , « аларзи алмитаҳ » эй алёбсаҳ . « аҳииноҳо » болмтр ,у أхрҷнои минҳои ҳбои ман алҳнтаҳу алшъир ва мо ашбҳҳмои алҳби алзии итҳну албзри алзӣ иъср манеҳ алдҳну алҳбаҳи аҷами алънб , « Фмнаҳ » эй ман алҳб « иأклўн » .

«у ҷълнои фӣҳо » эй фии аларз , « ҷинот » бсотин , ман нахайлу أънобу Фҷрнои фӣҳо ман алъиўн .

« лиأклўои ман самара » эй самари алмоء , лони алмоءи асли алҷмиъ . Ва қил : ман самари злк .

Қрأи Ҳамзау алксоӣӣ : « ман самара » бзмтин ,у албоқўн « самара » бФтҳтин . « ва мо амалат » бғири алҳоءи қроءаҳи аҳли алкўФаҳ ,у болҳоءи қроءаҳи албоқин . « мо » дарин мавзе бар ду ваҷҳаст : яке бмънӣ « алзӣ » яъне :у алзии амалати аидиҳм , Эй ғурасту заръат ва ҳафрат мегуяд : бустонҳо кардем аз ончӣ эшон киштанд ва нишонданду чашма ҳо кушодем аз ончӣ эшон канданду ковиданад . Ваҷҳи дувуми моء нафйаст яъне : лиأклўои ман самарау лами тъмлаҳи аидиҳм то аз ани мива ҳо хуранд ки на аз сунъ эшонаст рўёнидни он ва на кор эшонаст берун овардан он , эшон киштанд аммо бабр наёварданд эшон нишонданд аммо бабор наёварданд эшон канданд аммо аз санг об наёварданд , ҳамонаст ки ҷой дигар фармуд миваро : « мо кони лаками أни тнбтўои шаҷарҳо »у обро гуфт : « ва мо أнтми ?лаи бхознин » ҷой дигар фармуд : « أи أнтми тзръўнаҳи أми нҳни алзоръўн » , « أи أнтми أнзлтмўаҳи ман алмзни أми нҳни алмнзлўн »у қил : ?ераади алъиўну алонҳори алтии лами тъмлҳои яди халқ мисли диҷлау алФроту алнил ва наҳвҳо . Ва қавла « аидиҳм » ҳозои кинояи ани алқўаҳи лони ақўии ҷавориҳи алонсони фии алъамали ядаи Фсор зикр ?илед ғолибан фии алкноиаҳ , ва мислаи қавла : злки бмои қидмати أидикм . Ва фии каломи алъҷм : бадаст хеш кардам бхўиштн :у анати ло тнўӣ ?илед бъинҳо . أи Флои ишкрўни истифҳоми бмънии аламр , эй лишкрўои нъмӣ .

Сам назиҳ нафса ъзу ҷли Фқол : субҳони алзии халқи алأзўоҷи кулҳо эй алоҷносу алоъмолу алонўоъ , ммои тунбати алأрзи ман алҳбўбу алсмору алҳшишу алошҷор , ва ман أнФсҳм яъне алзкўру алоносу ммои халқи ман алошёءи ман дўоби албру албҳри иқоли халқи аллоҳи добаҳи малаъати сулсии аларзу дўоби албру албҳри алифи синфи лои иълми анноси аксарҳо , иқўли аллоҳи таъолӣ :у нншӣкми фии мо лои тълмўну ихлқи мо лои тълмўн .

Ва ояи ?лаам эй лоҳли Маккаи тдли алии қдртно : « аллили нслх » Эй наназъ ва нкшт манеҳ алнҳори Фإзои ҳам мзлмўни дохлўни фии алзлмаҳ ,у алмънӣ : нзҳби болнҳор ва наҷай ءи боллилу злки ани аласли ҳаии алзлмаҳу алнҳори дохили алайҳои азои ғурбати алшмси слхи алнҳори ман аллили Фтзҳри алзлмаҳ , эй слхнои алзўءи алзии ҳўи шуъоъи алшмси ман алҳўоءу кони коллбоси ллҳўоءи Фсори Лайлои комаи инзъи аллбоси ман алшии ء , ва манеҳ қўлҳм : слхти алмрأаҳи ҷлбобҳо эй нзътаҳ .

Ва алшмси тҷрӣ яъне :у ояи ?лаами алшмси тҷрӣ , « лмстқри лҳо » , эй илои мустақари лҳо . Маънӣ онаст ки : хуршед меравад то оромгоҳи хешу оромгоҳи ваии зери арш азимаст . Хабар дурустаст аз Мустафои салавоти аллоҳу саломаи алайҳ ки фармуд фарои бӯи зри ғаффорӣ : ё бо зри ҳеҷ доне ки ин офтоб ки фурӯ мешавад куҷо меравад ? бӯ зр гуфт : аллоҳу расӯлаи аълам , расӯл фармуд : ҳаме равад то бзири арш ӯро қарор гоҳеаст , чун онҷо расад суҷуд кунад , пас дастурӣ хоҳад то аз машриқ барояд бар одати хеш , ҳар рӯз дастурӣ меёбад ва аз матлаъи хеш бар меояд то рӯзӣ ки ӯро дастурӣ ндиҳанд , шафиъ талаб кунаду шафиъи наёбад , дайр бимонаду вақт дар гузарад бидонад ки агар низ дастурӣ ёбад бмшрқ нарасад бинолад гуяд : худовандо машриқ давраст чаҳ фармое ? фармон ояд ки аз ҷои хеши брои он гуҳ аз мағриб барояд ва он нишон маинаст аз нишонҳои қиёмат , он гуҳ Мустафо фармуд алайҳи ассалом : « أи тдрўни маттии зокм ? ҳайни ло инФъ наФасо имонҳо лами ткни омнти ман қабл » .

Ва гуфтаанд : мустақар вай онаст ки дар ғурубу тулӯъ ҳар рӯз ӯро машриқӣ ва мағрибӣаст , он рӯз ки боқсии алмшорқу охир алмғорб расад бмстқр хеш расад , лонҳои лои таҷовуза . Ва қил : « мустақарҳо » нҳоиаҳи иртифоъҳо фии алсмоءи фии алсиФу нҳоиаҳи ҳубутҳо фии алштоء . Ва дар шўоз хондаанд : «у алшмси тҷрии лои мустақари лҳо »у ҳўи қроءаҳи ибни масъӯд яъне анҳо ҷорӣа абадан лои тсбти фии макон , ҳамонаст ки ҷой дигар фармуд : «у схри лаками алшмсу алқмри доӣбин » ин хуршед бар давом ҳаме равад ӯро ором нау бози истод на то он гуҳ ки дунё басар ояд ва бенҳоят равиш хеш расад .

«у алқмри қдрноаҳи манозил » нофеъу ибни касӣру абӯи Амру ёқӯб «у алқмр » брФъ хонанд бар маънии абтдоё бар тақдир :у ояи ?лаами алқмр . Боқӣ бнсб хонанд яъне :у қдрнои алқмр . « қдрноаҳ » ихтиёри бӯи ҳотам рафъасту ихтиёри абӯи убайди насб , назираи қавлаи таъолӣ :у қадараи манозили лтълмўои адади алснин ва алҳсоб мегуяд : моҳро дар рафтан андоза кардем манзилҳое ки аввали он шартинасту охири он батни алҳўт то дарин манзилҳо меравад ҳар шаби бмнзлии Фрўоиди бист ва ҳашт манзили андари дувоздаҳ бурҷи фалак дар ҳар бурҷии ду рӯз ва се яке бимонад то дар як моҳи фалаки бтмомии бози барад ва он рӯз ки бмнзл охир расад « оди колърҷўни алқдим » он шохи хурмои бен ки бар сар хӯша дорад чун як сол барояд куҳан гардад ва хушк шавад борӣку заъиф ва зард шавад ва аз хушкӣ мтқўс гардад , раби Алъоламин миФрмоид : моҳи нав дар охири моҳи ҳам чунон гардад , ва дар он оят дигар фармуд : лтълмўои адади алснину алҳсоби ин зиёдату нуқсони моҳ аз онаст то бар дидори моҳу шумор рафтан ӯ солу моҳ ва рӯзгор майдонед .

« лои алшмси инбғии лҳо » эй исҳли лҳо , бағяти алшии ءи Фонбғии лӣ , эй астсҳлтаҳи Фтсҳли лӣу тлбтаҳи Фтисри лӣ , иқўли ъзу ҷл : лои алшмси инбғии лҳои أни тдрки алқмри лохтлоФи мкониҳмои ?фони алқмри фии алсмоءи алднёу алшмси фии алсмоءи алробъаҳ . «у лои аллили собиқи алнҳор » лохтлоФи змониҳмои ?фони замони алнҳори вақти тулӯъи алшмсу замони аллили замони ғайбатҳо , султони қамари шабу султони офтоби рӯз , мегуяд : нест эшонро ки имрӯз бар ҳам расанд ё бар султони якдигар зӯр кунанд ва пешӣ гиранд то бурузи қиёмат , пас чун қиёмат падед ояд ҳар ду бар якдигар расанд чунонк раб алъзаҳ фармуд :у ҷамъи алшмсу алқмр аммо имрӯзи яке дар фалак хеш мераваду бслтони хеши минозд . Фзлки қавла :у кули фии фалаки исбҳўни алсбҳи алонбсоти фии уссайри колсбоҳаҳи фии алмоء .

Ва ояи ?лаами أнои ҳмлнои зритҳми қрأи нофеъу ибни омиру ёқӯб : зрётҳм » алии алҷмъ ,у қрأи алохрўн : « зритҳм » алии алтўҳид ,у алмроди болзриаҳҳо ҳнои алобоءу алоҷдод . Ва исми алзриаҳи иқъи алии алобоءи аллазӣна зрӣ манеҳам алоўлоду алзриаҳи фии қавлаи ман ҳмлнои маъаи Нӯҳи ҳам алоўлоди аллазӣнаи зрؤои ман аломоء ,у алзрءи алхлқ , ва « алФлки алмшҳўн » ҳўи сафинаи Нӯҳи алайҳи ассаломи алобоءи фии сафинау алأбноءи фии аслобҳм .

Ва хлқнои ?лаами ман мислаи мо иркбўни иъии алзўорқу сғори алсФн . Ва қоли ибни аббос : ҳўи алإбли таҳаммули фии албри комаи таҳаммули алсФни фии албҳр . Мегуяд : дар бар офаридем монанди киштӣ дар баҳр то халқ бар ан менишинанд ва аз он манфиат ҳаме гиранд . Ҷой дигар фармуд :у ҳмлноҳми фии албру албҳри мо фарзандони одамро бардоштем дар дашт ва дар дарё , дар дашту саҳрои боштрон ва дар дарё бикуштӣ . Ва гуфтаанд : се чиз онаст ки аллоҳ ронад бкмоли қудрати хеш : шутурон дар саҳроу меғ дар ҳавоу киштӣ дар дарё .

Қавла :у إни ншأи нғрқҳми неъматҳои хеш бар шимурд ва атоҳо бар дод он гуҳи ояти қаҳру ҳайбат бар пай он дошт то эшонро танбеҳ кунад ва хабар диҳад ки неъмати бшкр муқобил кунеду атои бтоът ӯ бакор доред , агар накунед неъмат бар шумо ва бол кунам ва он киштӣ ва он дарёи сабаб ҳалок кунам Фзлки қавла :у إни ншأи нғрқҳми Флои срихи ?лаам эй лои мғиси ?лаам ,у лои ҳам инқзўни инҷўни ман алғрқ .

إлои раҳмаи мноу мтоъои إлии ҳайн эй алои ани нрҳмҳму нмтъҳми илои анқзоءи оҷолҳми фаҳмои мансӯбони алии алмФъўли ?ла ,у алрҳмаҳи ҳоҳнои алмҳлаҳ .

Ва إзои қили ?лаами атқўои мо байни أидикм ва мо хлФкми қоли ибни аббос : « мо байни أидикм » яъне алохраҳи Фоъмлўои лҳо , « ва мо хлФкм » яъне алднёи Фоҳзрўҳоу лои тғтрўои баҳо . Ва қил : маъноаи атқўои алзии қидматами байни аидикми ман алзнўбу алзии хлФкми минҳои лами тъмлўҳои баъду антми ъомлўҳо .

Қоли шқиқи алблхӣ : лонои ммои лами аъмли ман алзнўбашад хўФои ммои амалат . Ва қоли қтодаҳ : « атқўои мо байни أидикм » эй атқўо наколо кнколи ман кони қблкми ман аломм « ва мо хлФкм » эй атқўои қиёми алсоъаҳи миФрмоид : бипарҳезед аз чунон Фзиҳт ва чунон уқубат ки пешинонро буд , он макунед ки эшон карданд ки бшмо расад он уқубат ки боишон расед , ҳамонаст ки фармуд : « Фإни أързўои Фқли أнзрткми соъиқа мисли соъиқаи оду самуд » . « ва мо хлФкм » эй атқўои қиёми алсоъаҳи алтӣ хлФкм битарсед аз қиёмат ки меояд дар қафои шумо , яъне он макунед ки дар қиёмати шуморо бон азоб кунанду ҷавоби ин сухан мҳзўФаст , эй азои қили ?лаами атқўои лами итқўоу лами иртдъўо .

Ва мо тأтиҳми ман ояи ман оёти рбҳм эй даллолаи алии сидқи Муҳамад ( с ) , « إлои конўои анҳо маъразин » . Қавла : « ман оя » ин « ман » таҳқиқ нафйаст « ман оёти рбҳм » « ман » табъизаст .

«у إзои қили ?лаам , яъне лмшркии Қурайш : « أнФқўои ммои рзқкми аллоҳ » тсдқўои алии алФқроءу анФқўои алии алмсокини ммои зъмтми ман амўолкми анаи ллаҳу ҳўи ммои ҷълўаҳи ллаҳи ман алҳрсу алонъом , қоли аллазӣнаи кФрўои ллзини омнўо أ натаъм ман луи ишоءи аллоҳи أтъмаҳи қолўҳои астҳзоء , лои нтъмҳму лои нътиҳму лами иърФўои ани аллоҳи амрҳми бзлки тъбдоу амтҳонои ллъбоди либлўои алғнии болФқири Фимои фарзи ?лаи фии моли алғнӣ , إни أнтми إлои фии залоли мубини фӣаи салосаи ақвол : аҳдҳмои анаи ман тамоми каломи алкФори қолўои ллмؤмнин : антми фии залоли мубини ҳайси трктми дайни обоӣкму атбътми мҳмдои слии аллоҳи алайҳу силам . Ва қил : ҳўи ҷавоби ман аллоҳи ?лаам . Ва қили амри алмؤмнини бони иқўлўои ?лаам « إни أнтми إлои фии залоли мубин » .

Ва иқўлўни маттии ҳозои алўъди иънўни въди албъсу фӣаи азмор , алтأўил : арўнои إни кантами содиқину анмои зикри блФзи алўъди дуни алўъиди лонаами зъмўои ани ?лаам алҳснӣ ъанд аллоҳи ани кони алўъди ҳқо .

« мо инзрўн » эй мо интзрўн , « إлои сиҳаҳи воҳида » ҳзаҳи алсиҳаҳи съқаҳи алқёмаҳи инФхи фии алсўри сулси нафхот : алаввалии нафхаи алФзъу ассонӣаи нафхаи алсъқаҳу алсолсаҳи нафхаи алқёми лрби Алъоламин байни кули нФхтини арбъўни сана ,у ҳзаҳи алоиаҳи фии алнФхаҳи ассонӣа , « тأхзҳм » эй тлҳқҳм « ва ҳам ихсмўн » қрأи Ҳамза « ихсмўн » бскўни алхоءу тахфифи алсод , эй иғлби бъзҳм баъзан болхсом ,у қрأи алохрўни бтшдиди алсод , эй ихтсмўн , Фодғмти алтоءи фии алсод , сами ибни касӣру ёқӯбу вараши иФтҳўни алхоء ,у абӯи Амри ихтлси фатҳаи алхоء ,у қрأи албоқўни бксри алхоء .

Рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : « атқўои ман алсоъаҳу қади нашри алрҷлони сўбҳмои Флои итбоиъонаҳу лои итўёнаҳу атқўои ман алсоъаҳу қади рафъи алрҷли аклтаҳи Флои итъмҳо » .

« Флои исттиъўни тавсия » эй лои иқдрўни алии ани иўсии бъзҳм баъзан , «у лои إлии أҳлҳми ирҷъўн » яъне ани алсоъаҳи лои тмҳлҳми лшии ءи бали имўтўни ҳайси исмъўни алсиҳаҳ . Маънӣ оят онаст ки : исрофил дар сувари дамад яъне нафхаи съқу мардум ғофил бошанд аз қиёмат ва бо якдигар дар овехта дар мъомлту мтоҷрт , чунон ки ҷомае дар дасти ду кас бошад боиъу муштарӣ ва май пимоинд дар ани ҳоли овоз сувар барояд ва ҳар ду дар мақом хеш бимиранд яке тарозу дар даст дораду бор май синҷид ногоҳ мурда биафтаду тарозуи ҳам чунон дар дасти вай , яке гови мидўшди яке об мекашад ҳар кас бар сари шуғли хеш ва аз қиёмату растохези бихбр ки ногоҳ эшонро съқаҳ уфтад , инаст ки раб Алъоламин фармуд : Флои исттиъўни тавсияу лои إлии أҳлҳми ирҷъўн .

«у нафхи фии алсўр » ин нафха сеюмаст нафхаи баъс ки халқ аз гӯрҳо бароянд ,у злки қавла : Фإзои ҳам ман алأҷдоси إлии рбҳми инслўни алоҷдоси алқбўр , воҳидҳо ҷдс « инслўн » эй ихрҷўни ман алқбўри аҳёء , насл , эй харҷи ман мзиқ , ва манеҳ қили ллўлд : насли лхрўҷаҳи ман батни ИМА ,у алсўри қарни фӣаи арвоҳи аламутии инФхи фӣа . Ва зҳби абӯи убайди илои анаи ҷамъи сувараи ксўФаҳу суф , эй тнФхи фии алоҷсоми Фиҳиўн « Фإзои ҳам ман алأҷдоси إлии рбҳми инслўн » исръўн .

Қолўо ё вилнои ман бъснои ман мрқднои қоли ибни аббосу қтодаҳ : анмои иқўлўни ҳозои лони аллоҳи таъолии ирФъи алъзоби анҳуам байни алнФхтини Фирқдўни Фозои бъсўои баъди алнФхаҳи алохраҳу ъоинўои алқимаҳи даъвои болўил . Ва қоли аҳли алмъонӣ : ани алкФори إзои ъоинўои ҷаҳаннаму анвоъи азобҳо сори азоби алқбри фии ҷанбҳо колнўми Фқолўо : « ман бъснои ман мрқдно » , сами қолўо : « ҳозои мо въди арраҳмону сидқи алмрслўн » , ақрўои ҳайни лами инФъҳми алоқрор . Ва қил : қолати алмлоӣкаҳи ?лаам : « ҳозои мо въди арраҳмону сидқи алмрслўн » .

« إни кант » яъне мо кант « إлои сиҳаҳи воҳида » яъне алнФхаҳи алохраҳ , « Фإзои ҳам ҷамеъи лдинои мҳзрўн » ллҳсобу алхсўмот . Ҳалоки эшон бсиҳаҳ эйу баъсу аҳёءи эшон бсиҳаҳ эй , мегуяд : набошад магари як бонг чун бенгарӣ ҳамаи баҳами наздики мо ҳозир кардагон бошанд , ҳамонаст ки гуфт : «у ҳшрноҳми Флм нғодр манеҳам أҳдо » . Ва гуфтаанд : сиҳаҳ баъс онаст ки исрофил гуяд бар сахраи байти алмуқаддас : ?итҳо алъзоми алболиаҳи ҳлмўои илои алързи алии ҷаббори алҷбобраҳ .

Фолиўми лои тазаллуми нафаси шиӣоу лои тҷзўни إлои мо кантами тъмлўни иҷўзи ани икўн « мо » мФъўло ,у иҷўзи ани икўни тақдира : бмои кантами тъмлўн , ФҳзФи алҷор ,у назири ҳзаҳи алоиаҳи қавла : алиўми тҷзии кули нафаси бмои касбат , лои зулми алиўму қавла :у вФити кули нафаси мо амалату қавла :у إнмои тўФўни أҷўркми явми алқёмаҳу қавла :у явми ирҷъўни إлиаҳи Финбӣҳми бмои ъмлўо .