Қавлаи таъолӣ :у إни ман шиътаҳи лإброҳим эй ман аҳли дайнау насаба ,у ашшӣъаи алҷмоъаҳи татаббуъи саййидаам , муштақи ман : шоъаҳ , бшиъаҳ , шиъо , ази атбъаҳ . Ва қил : ашшӣъаи алоъўону аслаи ман алшёъу ҳўи алҳтби алсғори тўзъи маъаи алкбори алии алнор .
« إзи ҷоءи раба » эй қасду ақбли илои тоъаҳи раба , « бқлби салим » ман алшрку алшки холи ман кули днсу қил : салими ман кули алоқаи дуни аллоҳу қил : эй ҳазини ман қўлҳм : фалони салим эй лдиғ . Ва қил : маънии салими лои икўни лъоно .
« إзи қоли лأбиаҳ »у ҳўи озри бен бо ъзи бен тохўри бен арғўи бен Фолғи бен шолхи бен арФхшди бен соми бен Нӯҳ «у қавма » абдаи алоўсон : « мо зои тъбдўн » яъне лои шайъи ءи тъбдўн ?
?фони алсؤоли вақъи ани алързи лои ани алҷнс ва « мо зо » ани ҷълтаҳи калимаи воҳидаи насбу ани ҷълтаҳи клмтини мбтдоу хабару ҳўи истифҳоми тавбиху тқриъ .
« أи إФкои ?алаа » яъне أи тأФкўни аФкоу тъбдўни ?алааи сӯии аллоҳ ?у алоФки أсўءи алкзб .
Ва қил : « аФкои насби алии улҳол , эй козибин ва « ?алаа » мансӯб « тридўн » .
« Фмои знкми брби Алъоламин » анаи ман эй ҷинси ман аҷноси алошёء ҳатто шбҳтм ба ҳзаҳи алосном , эй лои ишбҳаҳи шайъи ء .
« Фнзри назараи фии алнҷўм » ибн аббос гуфт : қавмӣ буданд ки илми нуҷум бакор доштанду бҳркор ки пеш гирифтанд дар он назари мигрднди иброҳӣми хост ки мъомлт бо эшон ҳам аз он тариқ кунад ки эшон бадаст доранд то биравӣ мункир нашаванд ва дар дили иброҳӣм буд ки батон эшонро кидӣ созад то ҳуҷҷат бар эшон илзом кунад ва ошкоро бинмоед ки эшон маъбудиро ншоинд ва эшонро идӣ буд дар рӯзии муайян чун хостанд ки идро берун шаванд нахусти пеш батон шуданду ҷомаҳо биФкнднд ва таом биниҳоданду мақсӯди эшон он буд ки батон баракат дар он таом кунанд ва чун аз ид боз гирданд он таом бакор баранд иброҳӣмро гуфтанд : дар иди мо бо мо мусоидат кун . Иброҳӣм аз рӯй фиреб бар одати эшон дар миқёс нигараст ва дар шумор нуҷум гуфт : « إнии сқим » эй мтъўни конўои иФрўни ман алтоъўни Фророи ъзимои Фхрҷўоу хлФўаҳи ттиро , иброҳӣм гуфт : дар миқёси нуҷуми нгрстму маро тоъӯн хоҳад расед . Эшон чун ном тоъӯн шуниданд аз ваии брмиднду буии фол бад гирифтанду биҷои бгзоштнд . Инаст ки раб Алъоламин фармуд : Фтўлўои анҳу мудаббирину фии алхбри ан алнабӣ ( с ) қол : « лақади кизби абрҳими сулси кизботи мо минҳои воҳидаи алоу ҳўи имоҳлу инозли баҳои ани дайнау ҳаии қавла : إнии сқиму қавлаи бали фаълаи кбирҳму қавлаи лсораҳ : ҳзаҳи ахтӣ .
Ва қил : « Фнзри назараи фии алнҷўм » эй фикри фии олҳил « Фқоли إнии сқим » Фоқнъҳм « Фтўлўои анҳу мудаббирин » .
« фироқи إлии олҳтҳм » алрўғони алмили хФё , эй моли илоҳо фии хФиаҳ . « Фқол » астҳзоءи баҳо : « أи лои тأклўн » яъне алтъоми алзии байни идикм « мо лаками лои тнтқўн » « фироқи алайҳими зрбо » ъдоаҳи бълии лони роғи бмнзлаҳи моли Фкмои тқўли фии алмҳбўб : моли илайҳ ,у фии алмкрўаҳ : моли алайҳ , кзлки роғи илайҳу роғи алайҳ « зрбо » эй изрби зрбои Фикўни масдари алФъли алмҳзўФ « болимин » Эй болид алимини лонҳои ақўии алии алъамали ман алшмолу қил « болимин » эй билқуввау қил : « болимин » эй болқсми алзӣ сабақ манеҳу ҳўи қавла : толлаҳи лأкидни أсномкм .
« Фأқблўои إлиаҳ » эй илои абрҳими болҳтҳми Фосръўои илайҳи лиأхзўаҳ . Қрأи Ҳамза « изФўн » бзми алёءу қрأи алохрўни бФтҳҳо ,у ҳумои луғатон . Ва қил : бзми алёء , эй иҳмлўни дўобҳми алии алҷду алосроъ .
« қол » ?лаами абрҳими алии ваҷҳи алҳҷоҷ : « أи тъбдўни мо тнҳтўн » боидикм .
«у аллоҳи хлқкм ва мо тъмлўн » боидикми ман алосному фӣаи далели алии ани афъоли алъбоди махлуқаи аллоҳи таъолӣ .
« қолўои абнўои ?лаи бнёно » қоли мақотил : бнўои ?лаи ҳоӣтои ман алҳҷри тӯлаи слосўни зроъои фии алсмоءу арзаи ъшрўни зроъоу млӣўаҳи ман алҳтбу аўқдўои фӣаи алнору трҳўаҳи фӣҳо болмнҷниқу кони злки ббобл .
Ва ани ъоӣшаҳи ани расӯли аллоҳ ( с ) қол : « ани абрҳими лмои алқии фии алнори канти алдўоби кулҳо ттФии анҳу алнори алои алўзғаҳи ?фонҳо канти тнФхи алайҳи Фомри алайҳи ассаломи бқтлҳо » .
« Фأродўо ба кидо » шроу мкроу ҳўи ани иҳрқўаҳ « Фҷълноҳми алأсФлин » яъне алмқҳўрини ҳайси силами аллоҳи абрҳиму ради кидҳм .
«у қоли إнии зоҳби إлии рабӣ » гуфтаанд : иброҳӣми ин сухани он гуҳ гуфт ки ӯро ботш меафканданд гуфт : ман бар худованд хеш мерӯм ӯ худ роҳи наҷоту кифояти бмни намояд .
Ва қил : ании зоҳби илои мо қзӣ ба алии рабии ман Фросри қазоу ҳукми аллоҳи мбрўм ? чунон ки қазо кардау ҳукми ронда бар ман равад ва гуфтаанд ин сухани он гуҳ гуфт ки аз оташ халос ёфт ҳамонаст ки онҷо фармуд : « إнии муҳоҷири إлии рабӣ » маънӣ онаст ки аз дори алкФр ҳиҷрат мекунаму бФрмону ризои аллоҳи сӯй шом мерӯм сиҳдинии илои мақсадӣ . Ва қили маъноа : ании муҳоҷири баъамалӣу ниятии мутаҷҷаради лъбодаҳи рабӣ « сиҳдин » сисбтнии алии алҳдӣ . Иброҳӣм чун аз душман халос ёфт ва аз дори алкФр ҳиҷрат кард ва базмин муқаддаса расед ӯро гуфтанд ҳоҷати хоҳ , гуфт : « раби ҳби лии ман алсолҳин » эй ҳби лии влдои солҳои ман алсолҳин .
« Фбшрноаҳи бғломи ҳалим »у қоли фии мавзеи охир : «у бшрўаҳи бғломи алӣам » қил : бғломи ҳалими фии сғраҳи алӣами фии кибраи ФФиаҳи Башшораи анаи ибну анаи иъишу интҳии фии алсн ҳатто иўсФи болълм . Ва қил : мо аснии аллоҳи ъзу ҷли фии алқуръони алии башари болҳлми алои алии абрҳиму ибнау хсти ҳзаҳи алсўраҳи бҳлими лонаи алайҳи ассаломи ҳаламу анқоду атоъ ва « қол ё أбти аФъли мо тؤмр » алоиаҳ .
Қавла : Флмои блғи маъааи алсъии ибтидои қисса забеҳаст қиссае азиму ихтилофи уламо дар ани азим , ҳам дар асли забеҳ хилофаст ки аз ду писари иброҳӣми кадоми яке буд исҳоқ ё Исмоил , ва ҳам дар мавзеи забҳ хилофаст ки байти алмуқаддас буд ё мнҳри Макка ? тайифае азим аз уламои дайну садри аввал аз саҳоба ва тобеъин чун абӯи бикри садиқу ибни аббоси бики ривояту ибни Амри ибни абди аллоҳи бен Амру Муҳамади бен каъби алқрзӣу Саиди мсибу шуъабӣу ҳасани басарӣу муҷоҳиду заҳҳоку клбӣу ғайри эшон мигўинд : забеҳи Исмоил буду алайҳи аксари алъараб ва дар хабараст ки : « анои ибни алзбиҳин » Мустафо ( с ) фармуд : ман писари ду забеҳам яке ҷади пешини Исмоил ва яке падари хеши абди аллоҳ .
Ва сабаби он буд ки абди алмтлб назр кард ки агар марои даҳ фарзанд ояд якеро қурбон кунам чун ӯро даҳ фарзанд тамом шуд ҳамаро дар хонаи каъба ҷамъ карду миёни эшон қуръа заду қуръа бар абд аллоҳ омад ки падари Мустафо ( с ) буду абди алмтлб ӯро аз ҳамаи фарзандон дўстр доштӣ ки нури фитрати Мустафо бо вай буд абди алмтлби даҳ шутурро фидо карда буд қуръа бар абд аллоҳ омад , даҳ шутури дигар фидо кард сеюм бор қуръа зад миёни вайу миёни он бист шутур , қуръаи ҳам бар абд аллоҳ омад , даҳ дигар фидо кард ҳамчунин қуръа мезад ва ҳар бор бар абд аллоҳ меомад ва ӯ даҳ шутур май афзуд то он гуҳ ки сад шутури тамоми гашти он гуҳи қуръа бар он сад шутур омад ки фидо карда буд , абди алмтлби он сад шутур қурбон кард ва дар шариъати дяти марди мусулмони сад шутури гашт . Ва далел бар он ки забеҳи Исмоил буд қавли раби алъзаҳи баъди алФроғи ман қиссаи алмзбўҳ : «у бшрноаҳ бإсҳоқ набиё ман алсолҳин » Фдли ани алмзбўҳи ғайра ва ҳамчунин дар сӯра ҳуд фармуд : « Фбшрноҳои бإсҳоқ ва ман вроءи إсҳоқи ёқӯб » Флмои башари босҳқи башари бобунаи ёқӯби ФкиФи иأмраҳи бзбҳи исҳоқу қади въди ?ла бноФлаҳ манеҳ . Аммо умри бен улхитобу алии бен абии толибу ибни масъӯду каъби алоҳбору Саиди бен ҷбиру қтодаҳу мсрўқу атоу мақотилу ҷамоатии уламои тобеъину табаъи тобеъин мигўинди забеҳи исҳоқ буду далели эшон хабар Мустафоаст ( с ) ки пурседанд : ё расӯли аллоҳи ман акрами аннос ва ашрФҳм насабо гиромитарин мардумону шарифтарин эшон бнсб кист ? гуфт : Юсуфи сафии аллоҳи бен ёқӯби Исроили аллоҳи бен исҳоқи забеҳи аллоҳи бен абрҳими халили аллоҳ
Ва алайҳи оммаи аҳли алкитоб мисли абди аллоҳи бен салому каъби алоҳбору ғайриҳумо , ва ман қоли бҳзои алқўли Фсри албшортини Фқол : аммо қавлаи Фбшрноаҳи бғломи ҳалими анаи башари бмўлди исҳоқ ва аммо қавлаи Фбшрноҳои башари бнбўаҳи исҳоқ . Эшон ки гуфтанд забеҳи исҳоқ буд мавзеи забҳи байт алмуқаддас гуфтанд ва эшон ки гуфтанд Исмоил буд мавзеи забҳи мнҳр манӣ гуфтанд дар дар Макка ,у қавл дуруст инаст зеро ки Исмоил дар Макка мақом дошту исҳоқ дар шом .
Асмъӣ пурсед аз абӯи Амри ъло ки забеҳи Исмоил буд ё исҳоқ ? гуфт : ё асимъи ин зҳби ъқлки маттии кон исҳоқ бимика анмои кон Исмоил бимикау ҳўи алзӣ банӣ албити маъаи абӣа ва ман алдлили алайҳи ани қарнии алкбши кони миросои лўлди Исмоили ани абиҳму конои манӯтин болкъбаҳи илои ани аҳтрқи албиту аҳтрқи алқрни фии айёми ибни алзбиру алҳҷоҷ .
Аммо қиссаи забҳ бар қавл садӣ онаст ки иброҳӣм бар сари перӣ аз ҳақи таъолии фарзанди хост чун ӯро бишорат доданд бФрзнд гуфт : ҳўи азои ллаҳи забеҳ , назр кард ки аллоҳро қурбон кунад , пас брўзгори он назр фаромӯш кард ва ҳар вақт аз шоми бзёрт Исмоил шудӣ ба Макка , вақте иброҳӣм аз роҳи даромада буд мондау ранҷури тан шуда , шаби трўиаҳ пеш омад бихуфт , бихоб намуданд ӯро ки : ё иброҳӣми аўФи бнзрки он назр ки кардае вафо кун . Иброҳӣм аз хоб даромад бо худ меандешед ки ин хоб гӯйӣ намӯда шайтонаст ё фармӯдаи ҳақ . Он рӯзи ҳама дар он андешау фикрат буд , Фсмии злки алиўми явми алтрўиаҳ эй кони ирўии маъа нафса ани мо раъйати кони ман аллоҳ ӯ ман алшитон . Дигар шаб бихуфт , ӯро ҳамин хоб намуданд , бидонаст ки фармӯда аллоҳаст ва биҷой оварад ки хоби пайғомбарон ваҳй бошад аз ҳақи ҷли ҷалола , Фсмии злки алиўми явми арафаи ази урфи анаи ман аллоҳи ъзу ҷл . Ва Исмоили он рӯзи ҳафт сола буду бқўлии сездаҳ сола . Аммо қавли Муҳамади бен исҳоқ онаст ки иброҳӣм ҳар бор ки қасди зиёрат Исмоил кард ӯро бар барроқи ншондндии бомдод аз шом бирафтӣ намози пешин ба Макка будӣ зиёрат кардӣу бозгаштии шабонгоҳ ба шом будӣ . Чун Исмоил бузург шуд ӯро ҳунарӣу рӯз афзӯн дид , ҳамагии дил вай бигирифту дил дар ҳаёа ӯ баст , лмои кони иأмли фӣаи ман ибодаи рабау таъзими ҳрмотаҳ . То шабӣ ки намуданд ӯро бихоб ки гӯянда Эй гуяд : ани аллоҳи иأмрки бзбҳи абнки ҳозо . Иброҳӣм чун ин хоб дид донист ки ваҳй худовандасту фармони вай , ҳоҷарро гуфт : мехоҳам ки худоиро ъзу ҷл қурбонӣ кунам андарони водӣ ки гўспндон истодаанд ва мехоҳам ки Исмоилро бо худ бабрам , сараш бишӯйу мӯиро шона куну гесуонаши ббоФ ва ӯро некӯи бёроӣ то хуррам шавад ва бо худ бабрам , он гуҳ гуфт : ҷони падари корд ва расан бурдор то дар ан шуъаб рӯему гўспндро қурбон кунем . Чун онҷои расиданд иброҳӣм гуфт : « ё банӣ إнии أрии фии алмноми أнии أзбҳк » эй басари басии меҳнатҳо ва балоҳо ки бмо раседу ҳама басар омад ва акнӯн фурмонеи расида аз ҳамаи саъб тар мефармойанд маро ки туро қурбон кунам , « Фонзри мо зотарӣ » дрнгр то дар дили хеш чаҳ бинӣу турои дарин фармон чаҳ ройаст ? Ҳамзау ксоиӣ « мо зотарӣ » бзм тоу касрро хонанд , яъне дар нигар ки дарин фармон аз хештан чаҳ намое ? мехост ки бидонад аз вай ки сабр хоҳад кард ё ҷазаъ хоҳад намӯд . Исмоил гуфт : « ё أбти аФъли мо тؤмри стҷднии إни шоءи аллоҳи ман алсобрин » . Абӯи ҳрираҳ ривоят кунад аз каъби алоҳбор ки шайтони он рӯз гуфт : лӣни лам аФтн ъанд ҳозои оли иброҳӣми ло аФтн манеҳам аҳдо абадан агар имрӯзи дарин ҳоли оли иброҳӣмро бФтнаҳи ниФкнм ва бар эшон маро дастӣ набӯд пас ҳаргиз натавонам ва на маро бар эшон дастрас буд , дар ани ҳоли шайтон бар сӯрати мардӣ носеҳ омад пеши ҳоҷари модар Исмоил гуфт : ҳеҷ доне ки иброҳӣми писари худро Исмоил куҷо мебарад ? ҳоҷар гуфт ӯро мебарад ки гўспнд қурбон кунад . Гуфт : на ки худ писарро қурбон мекунад .
Ҳоҷар гуфт : куллан ҳўи арҳм ба ваашад ҳбои ?лаи ман злки ин чаҳ суханаст ки ту май гӯйӣ ӯ биравӣ аз ани меҳрбон тарасту дўстр ки ин кунад . Шайтон гуфт : худоаши миФрмоид ки чунин кунад . Ҳоҷар гуфт : агар худои миФрмоиди худоиро фармонаст ва тоъат дошт ваии воҷиб аз ваии навмеди гашти бароа эшон омад , писарро дид ки бар асар падар мерафт гуфт : эй писари доне ки падарат куҷо мебарад ? гуфт : мирўим то гӯсфандро қурбон кунем , гуфт : на ки туро қурбон хоҳад кард . Гуфт аз баҳр чаҳ фарзандро қурбон кунад ? гуфт : аллоҳ ӯро чунин миФрмоид . Гуфт : агар аллоҳи миФрмоиди Фсмъоу тоъаҳ . Аз ваии навмеди бозгашти фарои пеш иброҳӣм шуд гуфт : аиҳо ашшайх куҷо мерӯй ? гуфт маро ҳоҷатӣаст дарин шуъаби ҳоҷати хешро мерӯм гуфт :у аллоҳ ки шайтон дар хоб бтў намӯда ки ин фарзандро қурбон кун иброҳӣм бидонаст ки ӯ худ шайтон аст гуфт : алики анӣ ё адуи аллоҳи Фўи аллоҳи ломзини ломри рабӣ . Ибн аббос гуфт : иброҳӣми он соъат аз пеши шайтон тез бирафту гарм то бирав собиқ шуд , чун ба ҷмраҳ алъқбаҳ расед шайтони дигари бораи фарои пеш вай омад , иброҳӣми ҳафт санги буии андохт ва ҳамчунин дар ҷмраҳи алўстӣу ҷмраҳи алкбрии шайтони фаро пеш меомад ва иброҳӣм биравӣ сангҳо май андохт . Раби Алъоламин он тез рафтани иброҳӣм дар ани мавзе ва он санг андохтан суннатӣ гардонид бар уммати Аҳмад то дар маносики ҳаҷ биҷой меоранду иброҳӣмро санои мигўинд .
« Флмои أслмо » эй анқодоу хзъои ломри аллоҳ . Ва қил : силами алзбиҳ нафсау силами иброҳӣми ибна , «у талаи ллҷбин » эй саръаи алии ҷабина ,у алҷбини аҳади ҷонибии алҷбҳаҳ Исмоил гуфт : эй падари марои бтўи се ҳоҷатаст : яке онкии дасту пои ман сахт бабандӣ зеро ки чун неши корди бҳлқ ман расад хирад аз ман зоил гардад ва дар изтироб оем он гуҳи Қатароти хӯн бар ҷома ту уфтаду марои бад-ӣн бе ҳурматии гирифторӣ буду савоби ман зойеъ шавад . Дигар ҳоҷат онаст ки буқати забҳи маро бар ваии афканӣ то дар суҷуд бошам он соъат ки ҷон таслим кунам , ва низ набояд ки ту дар рӯй маннигарӣ раҳмат ояд туро бар ман ва дар фармони аллоҳи сусти шӯй , ва ман дар рӯй ту нагарм бар фироқи ту ҷазаъ ? орму бхдои осии гирдам . Сеюм ҳоҷат онаст ки чун бнздики модарами шӯй ва ман бо ту набошам ӯ сӯхта гардад ки дарди фироқи фарзанди сахт буд бо вай мудоро кун ва ӯро панди даҳу саломи ман бадви расону пероҳани ман бадви даҳ то ббўӣ ман медорад , эй падару корд тез куну зуди бҳлқи фурӯди ор то марг бар ман осон шавад ки марги дардӣ саъбасту кории сахт ! иброҳӣм чун ин сухан аз вай бишунид бигирист ва рӯй сӯй осмон кард гуфт : илоҳии анои иброҳӣми алзии ъбдтку лами аъбди ғайрику қавмии конўои иъбдўни алосном , илоҳии анои алзии қзФти фии алнори Фнҷитнии минҳо , илоҳии абтлитнии бҳзои алблоءи алзӣ аҳтз манеҳ ършки алъзиму лои ттиқи ҳамлаи алсмоўоту алорзўн , илоҳии ани тҷрби ъбдки ?фонати тааллуми мо фии нафасӣу лои аълами мо фии нФску анати ъломи алғиўб худовандо ман он иброҳӣмам ки қавми ман бут парастиданад ва ман турои ягонаи прстидми душмани марои ботши афканд ва ту бФзли худ марои рҳонидӣ ва аз кед душман халос додӣ , акнӯн блоӣии бад-ӣни азимӣ бар ман наҳодӣ , блоӣӣ ки арши азим аз он билразаду осмону замин тоқат кашӣдан он надорад , илоҳӣ агар бандаро май озмоиӣ туро расад ки худовандӣ ва ман бандаи ту доне ки дар нафас ман чист ва ман надонам ки дар нафас ту чист , донои ниҳону худои ҳамагони туе . Пас иброҳӣми корд бар ҳалқи ниҳод то фармони биҷои орад , корд ҳаме кашид ва ҳалқ намебурид , то бадоне ки корд ки мебарад на бтбъ мебарад ки бФрмон мебарад , ҳамчунин оташ ки мисўзд на бтбъи мисўзд ки бФрмони мисўзд , иброҳӣмро ботш андохтанд фармон омад ки мсўз насӯхт , ӣнҷо низ кордро фармуд ки мабар набаред локин дар оташи фармон ошкоро кард қаҳри аъдороу ӣнҷо ки душман набӯд амр ошкоро накард . Ҷабраил аз сидраи мунтаҳӣ дар париду корди баргардонед . Ҷабраилро пурседанд ҳеҷ тъбу мондагии ҳаргиз бтў расед ? гуфт : дар се вақт расед : яке он вақт ки иброҳӣмро ботш андохтанд , дигари он вақт ки Юсуфро бчоаҳ андохтанд , сдигри он вақт ки корд бар ҳалқ Исмоил ниҳоданд ман ба сидра мунтаҳӣ будам Нидо омад ки : адрки абдӣ «у нодиноаҳ » ин ваов дарин мавзе зиёдатаст , тақдира : Флмои аслмноу талаи ллҷбин , « нодиноаҳи أн ё إброҳими қади сидқати алрؤё » Нидо омад ки ё иброҳӣми хоб ки дидае рост кардӣ . ӣнҷои сухан тамом шуд .
Он гуҳ гуфт : « إнои кзлки нҷзии алмҳснин » яъне : комаи ъФўнои ани забҳи валадаи нҷзии ман аҳсани фии тоътно . Қоли мақотил : ҷазоаи аллоҳи боҳсонаҳи фии тоъатаи алъФўи ани забҳи ибна .
Агар касе гуяд ӯро бихоб забҳ намуданд ва забҳ накард « сидқати алрؤё » чаҳ маънӣ дорад ?
Ҷавоб онаст ки : ӯро дар хоб чандон намуданд ки кард ва дар имкону қудрати ваии ҳамон буд ки кард , тан дар фармон додану таслим кардану корд бар ҳалқ рондан , чун ин биҷой оварад тасдиқи вай дуруст омад . Гуфтанд : эй иброҳӣми мақсӯди он буд ки ту сари худ аз ваии бабрӣ акнӯн ки сар бибаредӣ мо сар дар кор ту кардем .
« إни ҳозои лаҳви алблоءи улмубин » эй алохтбору аломтҳони аззоҳири ҳайси амтҳни бзбҳи ибна . Ва қоли мақотил : « алблоء » ҳоҳнои ҳўи алнъмаҳу ҳаии ани Фдии ибнаи болкбш .
«у Фдиноаҳи бзбҳи азим » алзбҳи исми лмои избҳи колтҳни исми лмои итҳн . Назари иброҳӣми Фозои ҳўи бҷбрӣили маъааи кбши абизи аъини ақрни кабӣри алшхси Фқол : ҳозои Фдоءи лобнки Фозбҳаҳи дуна , Фкбри Ҷабраилу кибри иброҳӣму кибри Исмоили иброҳӣми брнгрсти Ҷабраилро дид бар ҳаво ки меомад ва он нармяши азими фидои Исмоил бо вай ва Ҷабраил мегуфт : аллоҳи Акбари аллоҳи Акбари аллоҳи Акбар , иброҳӣми бмўоФқт вай гуфт : лои илоҳи алои аллоҳу аллоҳи Акбар , Исмоил гуфт : аллоҳи Акбару ллаҳи алҳмд . Ин такбири суннатии гашт дар рӯзгори ид ва дар маносики ҳаҷ . Ва гуфтаанд он кбш азим хонд аз баҳри онкии қурбони Њобил буд аз нахусту пазируфтаи ҳақ буду рӯзгори дароз дар биҳишт чаро карда буд . Қил : ръии фии алҷнаҳи арбаъӣни хриФои Саид ҷбир гуфт : ҳақи ?лаи ани икўн ъзимо сазост ки онро азим гӯйанд фиристандаи он раби Алъоламин , орандаи он Ҷабраили амин , фидои Исмоили ҷади Сайиди алмрслин .
Ва қоли алҳсн : мо Фдии Исмоили алои бтиси ман алорўии аҳбти алайҳи ман сбиру кони имлأи алҳўоءи иъоро .
«у тркнои алайҳ » эй алии иброҳӣм « фии алохрин » сноءи ҳусно .
« саломи алии إброҳим , кзлки нҷзии алмҳснин , إнаҳи ман ъбоднои алмؤмнин » .
«у бшрноаҳ бإсҳоқ набиё ман алсолҳин » қил : исҳоқи болърбиаҳи алзҳоку аввали ман шоби абрҳиму сами болшиби лони анноси конўои лои иърФўнаҳи ман исҳоқу ло исҳоқ манеҳ лъзми алшбаҳи бинҳмои Фўсми болшиби лиФрқи бинҳмои сами шоби анноси баъда .
«у боркнои алайҳ » эй алии абрҳими фии авлода «у алии إсҳоқ » бкўни аксари алонбёءи ман насла . Иқол : харҷи ман ёқӯби бен исҳоқи арбаъаи олоФи набӣ . Ва сҳ
Фии алҳдис : « беъсати алии асари смониаҳи олоФи набӣ » .
« ва ман зритҳмои Муҳсину золими лнФсаҳ » эй муъмину кофар « мубин » зоҳир . Ҳозои кқўлаҳи фии сӯраи албқраҳ : ман омн манеҳам биллоҳу алиўми алохри қол « ва ман куфр » . Ллълмоءи фии алзбҳи салосаи ақвол : аҳадҳо анаи амри болзбҳи сами насх , ассонии анаи амри ғайри мумтади Флои яҳтамили алнсх ,у алсолси анаи ?утии бмои амр ба алии мо сабақ беона .
«у лақади мннои алии Мӯсоу ҳорӯн » эй анъмнои ъалиҳумо болнбўаҳ .
«у нҷиноҳмоу қўмҳмо » яъне банӣ Исроил « ман алкрби алъзим » яъне ман истибъоди фиръавни аёҳм ва ман крби алғрқ .
«у нсрноҳм » яъне Мӯсоу ҳорӯну қўмҳмо « Фконўои ҳам алғолбин » алии алқбт .
«у отиноҳмои алкитоби алмстбин » эй алмстниру ҳўи алтўриаҳ . Қил : ҳзаҳи алсин ки фии қавла : « истсхрўн . . . » бону абону астбони воҳид .
«у ҳдиноҳмои алсроти алмстқим » дайни аллоҳи алислом , эй асбтноҳмои алайҳ .
«у тркнои ъалиҳумо фии алохрин , саломи алии Мӯсоу ҳорӯн , إнои кзлки нҷзии алмҳснин , إнҳмои ман ъбоднои алмؤмнин ,у إни إлёси лмни алмрслин » абди аллоҳ масъӯд гуфт : Илёс , Идрӣсаст ӯро ду номаст ҳамчун ёқӯб ки ӯро ду номаст : Исроилу ёқӯб . Ва дар мусҳафи ибни масъӯд чунинаст : «у ани Идрӣси лмни алмрслин »у қавл ъкрмаҳ инаст . Аммо ҷумҳӯр муфассирон баронанд ки Илёси пайғомбарӣ буд аз банӣ Исроили баъд аз Мӯсо ва аз фарзандони ҳорӯн буд , Илёси бен бшири бен Фнҳоси бен алъизори бен ҳорӯни бен умрон . Ва қил : ҳўи ибн ъам алисъ ,у беъсати ваии баъд аз ҳзқили пайғомбар буд чун рӯзгори ҳзқил басар омад банӣ Исроили сари бтғёну фасод дар ниҳоданд , сибтӣ аз эшон бут параст шуданд дар навоҳии шом ҷое ки бъл бк гӯйанду номи он бут ки май парастиданади бъл буд , ва ба самяти мдинтҳми Баълбак , ва он бъли болои ваии бист газ буд ва чаҳор рӯй дошт шайтон дар ҷўФ вай шудӣ ва бо эшон сухан гуфтӣ то эшонро бФтнаҳи афкандӣ .
« ман излли аллоҳи Флои ҳодии ?ла » ва эшонро подшоҳӣ буд номи ваии аҷб , занӣ дошт номи ваии азбилу канти қаттолаи ллонбёءи иқоли ҳаии алтии қатлати яҳёи бен закариё , ин подшоҳи вазни вай ва он сибт банӣ Исроил ки дар ани Мадинаи Баълбак маскан доштанд ҳамаи он бълро мипрстиднду раби Алъоламин боишон Илёс пайғомбар фиристод , Илёси эшонро бтўҳиди аллоҳ даъват кард эшон сари возднду қасди қатл вай карданд Илёс азишон бигурехт дар миёни кӯҳҳо бо ғорӣ шуд ва ҳафт сол онҷо бимонад мутаворӣ аз бен гиёҳу набот замин мехӯрду ҷосусони малики аҷби пайваста дар ҷусту ҷӯй вай буданду раби алъзаҳ ӯро аз эшон нигаҳ дошт , баъд аз ҳафт сол аз он кӯҳ фурӯ омад дар хонаи занӣ пинҳон шуд , модари Юнуси бен маттӣу Юнуси он вақти кӯдак буд рзиъ , он зани шаш моҳ ӯро таъаҳҳуд кард ва тимор дошт . Ва дар қисса овардаанд ки Юнуси бкўдкӣ фармон ёфт ва он мусӣбат дар модари вай асар кард даст дар доман Илёс зад гуфт ту пайғомбари худоӣу дуои ту мустаҷоб буд дуо кун то раби алъзаҳ ӯро зинда гирданд , Илёс дуо карду раби алъзаҳ ӯро бдъои вай зинда гардонид , пас дигар бораи Илёс бо кӯҳ шуд ва он қавм ва он подшоҳи рӯзи буруз дар исён ва туғён меафзуданд то он ғоят ки малики аҷби вазни вай аз бели панҷоҳ мард аз қавм хеш баргузеданд , худовандони бأсу шиддат ва эшонро бмкр ва хдиът фиристоданд то бмкру дастони Илёсро аз ани кӯҳи бзири оранд ва ӯро ҳалок кунанд он панҷоҳ марди бдомни кӯҳи рафтанд ва бо овоз баланд гуфтанд : эй пайғомбари худои мо бтў имон оварадем . Ва баҳр чаҳ гуфтӣ туро Мусаддиқ доштему малики аҷбу қавми ваии ҳамаи бтў имон овараданд ва аз гуфта ва карда худ пушаймони гаштанд , аз баҳри худои беруни ойу дидори худ моро бинмоӣ то узрии бихоҳйм , Илёс гуфт : аллоҳами ани конўои содиқин Фимои иқўлўни Фозни лии ани абрзи илайҳаму ани конўои козибин ФокФниҳму армҳми бнори тҳрқҳм ! ҳануз Илёси ин сухан тамом нагуфта буд ки оташӣ биёмад аз осмону ҳамаро бсухт хабари ҳалоки эшон ба аҷб расед ибрат нагирифт ва аз куфру ширк боз нагашт балки дар туғёну исёни биФзўд . Баъд аз он Илёс дуо кард то раби алъзаҳ бар эшон қаҳту ҷўъ мусаллат кард гуфт : бори худоёи ҳафт соли борон аз осмону набот аз замини бози гир ки эшон сазои ин азобанд . Фармон омад ки ё Илёси анои арҳми бхлқии ман злку ани конўои золимину локини аътики мродки сулси синӣн . Пас се сол дар замини эшон на аз осмон борон омад на аз замини набот то халқӣ аз одамиёну дигари ҷонварон дар ани қаҳту ҷўъ ҳалок шуданд , ва дар банӣ Исроили кӯдакӣ буд номи ваии алисъи бен хтўб ба Илёс имон овардау пайваста дар хизмати вай буд ва ҳар ҷо ки Илёс рафтӣ ӯро бо худ барадӣ , чун муддати се соли қаҳту ниёз басар омад аз раби алъзаҳ ваҳй омад ки : ё Илёси анки қади аҳлкти ксирои ман алхлқи ммни лами иъси ман албҳоӣму алдўобу алтиўру алҳўом эй Илёси халқии азин бе гуноҳони чаҳорпоёну дадону мурғони дарин қаҳт ҳалок шуданд ва эшон ҳам имон наёранд . Баъд аз ани раби алъзаҳи эшонро борон фиристод ва дар замини эшон хсбу фарохии неъмат падед омад ва эшон ҳам чунон бар куфру ширки хеш Миср буданду қасди қатл Илёс карданд , пас Илёс дуо кард ки бори худоёи маро аз эшон бурҳони чунон ки худхоҳӣ , ӯро гуфтанд дар фалони ҷойгаҳ мунтазир бош то асбии бинӣ бар вай нишин ва матарс . Илёс бмиъод омаду исъ бо вай асбӣ дид оташини онҷои истода . Ва қил : лавнаи клўни алнор , Илёс бар ан асб нишасту асб боло гирифт , исъ гуфт : ё Илёси мо тأмрнии маро чаҳ фармое ? фурмии Илёси илайҳи бксоӣаҳи ман ?илҷуи Илёси гилӣми хеш аз ҳавои буии андохт , яъне ки турои хлиФт хеш кардам бар банӣ Исроили ФрФъи аллоҳи Илёси ман байни азҳрҳму қатъи анҳу лзаҳи алмтъму алмшрбу ксоаҳи алриши факони ансёи млкёи арзёи смоўё . Ва қоли бъзҳм : Илёси муваккили болФёФӣу алхзри муваккили болбҳору ҳумои исўмони шаҳри рамазони ббити алмуқаддасу иўоФёни алмўсми фии кули ому ҳумои охири ман имўти ман банӣ одам , Фзлки қавлаи ъзу ҷлу إни إлёси лмни алмрслини إзи қоли лқўмаҳи أи лои ттқўни азоби аллоҳи болоямон ба ?
« أи тдъўни бъло »у ҳўи исми алснми алзии конўои иъбдўнаҳ ,у кони снмои ман зҳби тӯлаи ъшрўни зроъои фии Айнӣаи ёқӯтатони кабӣратон . Қоли муҷоҳиду қтодаҳ : албъли алрби блғаҳи аҳли алимн . Ва қили ҳўи исми амрأаҳи абдҳо қавм . Ва қил : ҳўи танин абдаи аҳли злк алзмон .
Ва алмънӣ : أи тдъўни бълои ?илҳоу тързўни ани аҳсани алхолқин ?
« аллоҳи рбкму раби обоӣкми алأўлин » қрأи Ҳамзау алксоӣӣу ёқӯбу ҳФс : « аллоҳи рбкму раб » болнсби Фиҳмои алии албдл . Ва қрأи алохрўни брФъҳои алии алостиноФ .
« Фкзбўаҳи Фإнҳми лмҳзрўн » фии алнор « إлои ибоди аллоҳи алмхлсин » ман қавмаи Фонҳми наҷвои ман алъзоб «у тркнои алайҳи фии алохрин » .
« саломи алии إли ёсин » қрأи нофеъу ибни омиру ёқӯб : оли ёсин » бФтҳи алҳмзаҳи мшбъаҳу касри алломи мақтӯъаи алии клмтину иؤиди ҳзаҳи алқроءаҳи анҳо фии алмсҳФи мФсўлаҳи ман ёсин . Ва қрأи алохрўн : бксри алҳмзаҳу сукӯни алломи мавсулаи алии калимаи воҳида . Фмни қрأ « оли ёсин » мқтўъои ?ераади оли Муҳамад ( с ) рӯй злки ани ибни аббосу ҷимоъау далелаи тФсирҳми қавлаи таъолӣ : иси биёи Муҳамаду иҷўзи أни икўни исми злки алсбӣ « ёсин » лқроءаҳи бъзҳм . «у إни إлёс » бҳмзаҳи алўсли Фзидти фии охираи алёءу алнўни комаи зайдати фии Илёсин , феълии ҳозои иҷўзи ани икўн « оли ёсин » оли злк алнабӣ . Ва ман қрأ « Илёсин » болўсли алии калимаи воҳидаи ФФиаҳи қавлон : аҳдҳмои анаи лғаҳи фии Илёси ксиноء ва синин ва меколу Микоил ,у ассонии анаи қади ҷамъ ,у алмроди Илёсу атбоъаи ман алмؤмнину аслаи Илёсин бёءи алнсби ФҳзФи комаи ҳазфи ман алоъҷмину алошърину фии қроءаҳи ибни масъӯд : « саломи алии адросин » алии таъвили ани Илёси ҳўи Идрӣсу ҳозои қавли ҷимоъаи ман алълмоء манеҳам Аҳмади бен ҳанбали қоли Аҳмади бен ҳанбал : хумсаи ман алонбёءи ?лаами исмон : Илёси ҳўи Идрӣс , ёқӯби ҳўи Исроил , Юнуси ҳўи зўи алнўн , исои ҳўи алмсиҳ , Муҳамади ҳўи Аҳмади салавоти аллоҳи алайҳими аҷмъин .
«у إни лўтои лмни алмрслин , إзи нҷиноаҳу أҳлаҳи أҷмъин , إлои ъҷўзо » яъне алхоӣнаҳи амрأаҳи лут « фии алғобрин » эй албоқини фии алмдни баъди хурӯҷи луту аҳлаи минҳои ҳлкти комаи ҳлки алғобрўн .
« сами дмрнои алохрин » алтдмири алоҳлок .
«у إнкм » ё аҳли Макка « лтмрўни алайҳим » эй алии осорҳму мнозлҳм « мсбҳин » .
Яъне вақти алсбоҳ , «у боллил » эй тмрўни алайҳими боллилу алнҳори азои зҳбтми илои асФоркму раҷъатам . Ва злки лони ммрҳми ман алмдинаҳи илои алшоми алии сдўми қарияи қавми лут ,у ҳўи қавлаи ъзу ҷл :у إнҳои лбсбили муқӣм , أи Флои тъқлўни Фтътбрўои баҳам ? أи Флои тъқлўни ани ман феъли злки баҳами қодири алии ани иФъли бкм мислаи ?